De dagboeken van Wim Kan 1968-1983. De televisietijd

[p. 40]

1970

De Amerikanen trekken Cambodja binnen. Ze doen alle mogelijke moeite om drie mannen van de maan te halen, maar in Vietnam laten ze er 300 000 zitten. In Osaka, Japan wordt de Wereldtentoonstelling gehouden met de deelname van een groot Nederlands paviljoen. De vaderlandse krantenwereld staat bol van de fusies. Feyenoord wint de Europacup en premier De Jong mag hem op het Catshuis even vasthouden. Het feest van de honderdjarige Bijenkorf ontaardt in een rel waarbij het bekende warenhuis aan de Dam geplunderd wordt. Nederland krijgt te maken met het verschijnsel Dolle Mina's en Amsterdam met stoepparkeerders. Er zijn al honden die het onder de auto moeten doen.

Als Wim Kan zich voor lange tijd in Zwitserland heeft teruggetrokken, lekt hier bij toeval voortijdig het nieuws uit dat Kan voor een soloprogramma heeft gekozen. Ter voorbereiding van zijn nieuwe programma vervult Kan in de maand mei enkele gastoptredens in gelegenheidsvoorstellingen. Soms alleen, een enkele keer als onderdeel van een totaalprogramma. Zijn laatste gastoptreden is voor het zeventigjarig jubileum van de Amsterdamse pers: In het hol van de papieren tijger. Dan resten nog twee maanden tot de première van het nieuw-aangekondigde programma en wordt serieus gesleuteld aan vorm en formule samen met zijn vrouw Corry Vonk, met Ru van Veen, Sant Heijermans, Van Liempt en Frans Rühl. Kan roept de hulp in van de decorontwerper Harry Wich. Ik heb niets nodig en dat moet jij ontwerpen. De vrijgekomen technische plaats van Johan Mattijsen wordt ingenomen door Rob Tauber. Het programma wordt naast een openingsconference en de grote conference na de pauze opgebouwd uit een aantal sterke nummers.

Op 1 augustus gaat het programma ‘Wim Kan alleen, met Corry aan zijn zijde’ in Scheveningen in première en er is al spoedig geen kaartje meer te krijgen. Op 1 oktober keert Kan na vier jaar afwezigheid terug in Amsterdam. De vijf voorstellingen per week in het

[p. 41]

Nieuwe de la Mar theater worden een gigantisch succes. Lange rijen voor de kassa. Maar van televisie wil Kan niets weten. Ik ben de enige voor wie u nog naar zo'n snikheet zaaltje moet.

[p. 42]

Vrijdag 2 januari 12.45 uur. In de keuken van Kudelstaart

Een nieuw tijdperk is begonnen, de zeventiger jaren. Vreemd idee, zullen Ol en ik sámen de tachtiger jaren nog meemaken? Hoe lang nog? Om twee uur komt Frans Rühl om een beetje te praten over het nieuwe seizoen. Wij bleven gisteren gezellig lang in bed na een oudejaarsavond met ons tweeën, waar we voor het eerst kleurentelevisie bezaten. Een cadeau van Phonogram op oudejaarsmorgen bezorgd, in de kast geïnstalleerd en op oudejaarsavond bekeken! Kleuren maken moe, bijna net zo moe als zwart-wit.

Seth ruim een uur in het Concertgebouw. Naar mijn smaak... om te huilen! Brutaal, slechte imitatie van Toon en mij, voortdurend schaterend om zichzelf, geen niveau, slechte presentatie, quasilollig en veel te familiair tegen figuren als Toxopeus, dominee Buskes en tegen de dirigent van de politiekapel. Iedereen voor zijn zegekarretje spannend. Het geheel maakte mij diep melancholiek. Direct na de uitzending kwam hij ook nog in ‘De vuist’ van Willem Duys vertellen hoe goed Toon hem had gevonden. En dan steeds weer die Wim Kan waaraan hij als een dweil gaat hangen, omdat hij eens, al vrij lang geleden, twee, zegge en schrijven twee goeie liedjes voor mij heeft geschreven (namelijk ‘Kennedy’ en ‘Nee, we noemen geen namen’). De rest van zijn liedjes die hij voor mij schreef, waren of slecht of zwak of voor een groot deel door mij gemaakt. Krijg nu wel een beetje het gevoel dat ik maar nooit meer oudejaar zal doen.

Maandag 5 januari

‘Hair’ (met kale plekken). Of je naar een vreemde godsdienstoefening zit te kijken. Alles holt al door de zaal voor het nog begonnen is. Heb ik al vaker gezien. Veel wervelende dansen. Veel goed klinkende koren, maar ook heel veel oorverdovend lawaai. Leuke muziek soms. Dat wel. Ga toch de plaat kopen en een paar maal draaien. Allerlei mannen en meisjes die ik niet graag naakt zou willen zien, waren tegen de pauze ineens allemaal uit de kleren. Eigentijds amusement. Zal wel. Love? Flower power? Allemaal een gele, geile tulp mee naar huis? Thuis was het mooie er al vlug af... helaas. Ol wilde in de pauze al weg. Beetje angstig bang vanwege ‘ze pikken je er uit en dan moet je op het toneel komen en meedansen’.

[p. 43]

Dinsdag 6 januari 4.45 uur. In de keuken

Kan al vanaf drie uur niet meer slapen. Druk, druk, druk door het hoofd. Veel mensen laten weten: we zien jullie nooit en wanneer zien we jullie nou weer eens. Dat maakt mij altijd voor weken weer mensenschuw, omdat ik dan, zoals nu vannacht, voortdurend denk: er is te veel, ik moet te veel. Soort oeroud schuldgevoel tegenover oude vrienden (nu weer tegenover Jons en Mary).

Zondag 11 januari. Avond

Bij Wim Ibo geweest. Zijn vriend, een Amerikaan heet Jim Dunlap? Buitengewoon opwindende avond door de gesprekken over Wims boek dat dit jaar uit moet komen ter gelegenheid van het vijfenzeventigjarig bestaan van het Nederlandse cabaret. (1895 Eduard Jacobs-1970) Mogelijkheid overwogen in mijn ‘one man show’ (o God die vreselijke naam) vier liedjes te zingen van de grote vier uit het verleden: Eduard Jacobs, Speenhoff, Pisuisse en Louis Davids. Wim Ibo adviseerde iemand te nemen voor het ontwerp van net programmaboekje, affiche en toneelaankleding van het nieuwe programma.

Maandag 12 januari

Schreef Herman van Veen zojuist een brief. Bedankte hem voor de geweldige avond in Vlaardingen. Een machtig, jong talent dat schreeuwt om een regisseur. Hard, snel, verrassend nieuw van aanpak. Conferences met heel lange pauzes, gedurfd, spottend met oeroude theaterwetten. Vaak zijn hoogtepunt voorbij spelend met te veel geluid. Zich vaak herhalend, maar toch voortdurend een groot artiest in wording. Een adembenemend talent.

Vrijdag 30 januari 11.30 uur. Langwies

Het regent in mijn hart. Door de in mijn ogen wat teleurstellende ontmoeting gisteren van 17.30 tot 23.15 uur met Jons en Mary in Steinbockrestaurant in Chur. Een wat roddelachtige conversatie over mensen en toestanden die mij totaal niet interesseren. Mary afschuwelijk veel sigaretten rokend, wat al te lang wat oninteressante verhalen vertellend, een nervositeit uitstralend die mij doodzenuwachtig maakte. Jons, verbitterd, teleurgesteld en steeds verzekerend dat hij zich van deze gang van zaken niets meer aantrekt.

[p. 44]

Het echte contact waarnaar ik had verlangd, kwam praktisch niet tot stand. Het lag natuurlijk ook voor een groot deel aan mezelf. Ik wil dan geloof ik steeds té aardig zijn, té vriendelijk en te lacherig. Als Jons en Mary nu zouden zeggen: Wim zat er maar zo'n beetje bij van wanneer mag ik nou weer naar Langwies, zou ik dat niet tegen kunnen spreken vooral de laatste twee uur niet. Het ligt ook aan mij die Jons en Mary niet wil ontvangen in onze eigen sfeer, in onze eigen Enzian en dat wil ik dan weer niet omdat ik bang voor een hopeloze mislukking ben. Kortom, eigenlijk geloof ik niet zo geschikt meer te zijn voor het leven met andere mensen samen.

Deed de halve nacht geen oog dicht. Tobde over Mary's opmerking dat wij de naam hadden zo slecht te betalen. Dat wist ze van Huib en Jenny. Voelde mij op de terugweg in de auto ineens zo ontzettend alleen, omdat Ol een beetje soezerig van alle alcohol vier à vijf keer precies hetzelfde verhaal aan mij vertelde. Een beetje stapelgek ben ik toch ook wel, denk ik. Het is nu ruim twaalf uur, het sneeuwt nog. Voel me eenzaam. Met wie kan ik nou eigenlijk praten?

Vrijdag 6 februari 18.20 uur. Benedenkamer Enzian

Brief van Simon ontvangen. Jouw plannen voor een one man show zijn hier in Nederland hot news. Mag ik schriftelijk interview? Zes kantjes antwoord aan Simon en Tini geschreven. Was er zelf niet zo tevreden over, omdat de waarheid nooit interessant is (volgens de wetten van Henk van der Meyden). Geen ensemble meer. Voel mij als een kasteelheer die de landerijen rondom het kasteel heeft weggedaan omdat de pachters allemaal voor zichzelf beginnen.

Woensdag 25 februari 8.30 uur

Sneeuw. Sneeuw. Sneeuw. Overal berichten van lawines. Wie je spreekt kijkt zorgelijk naar de lucht en zegt alsof wij het in eigen beheer hebben: Jetzt muss es aufhören. Maar het hört nicht auf.

Zondag 8 maart 9.00 uur. Enzian, Langwies

Nuttig beziggeweest door de telefoondraden vrij te maken, waren ingesneeuwd in het dak. De aanbiedingen regenen via meneer Van Liempt binnen. Gisteravond de grootste en meest ongelooflijke van mijn hele carrière een lp voor Albert Heijn. Garantie ƒ 250 000, -

[p. 45]

ofwel een kwart miljoen. Was daar wel even stil van. En dan te denken dat ik oprecht voel dat men op mij uitgekeken is.

Zondag 15 maart 9.10 uur. Langwies

Lichte sneeuwval. We zouden theoretisch weggaan, maar blijven praktisch. In de zon op lege ijsbaan geschaatst. Toch wordt alles hier een beetje van ‘We gaan sluiten’.

Donderdag 19 maart 8.15 uur. Kamer 18, Hotel De Oude. Geul

Geen grote aardverschuivingen bij de verkiezingen gisteren. Alles blijft volgens de radio zoals het ongeveer was, het weer en de politiek. P van de T had de grootste winst. Eenendertig procent. Partij van de Thuisblijvers. En wanneer komt voor de Partij van de Arbeid de grote verzoendag?

Dinsdag 24 maart 21.10 uur

Te bed met Ol en cognac en een rosé voor mij. Leven, vreemd leven. Bespreking vanmiddag bij meneer Van Liempt met Willem Duys en Pim Jacobs. Het niet te geloven bedrag van ƒ 200 000, - contant van Albert Heijn kwam op tafel voor een grammofoonplaat van veertig minuten, samengesteld uit oud materiaal van mij. Beduusd, overrompeld ben je dan toch wel van zoveel geld dat je eigenlijk, gelukkig al niet meer echt nodig hebt. Als dit nu eens twintig jaar geleden was gekomen.

Zondag 29 maart. Eerste Paasdag 15.15 uur. In de auto

Kijk kijk kijk ik heb me aangepast
al het ouwe is gesloopt
Ik zit niet meer aan conventies vast
ik ben geen klok die achter loopt
Veel bekijks, weinig waardering
in de kringen der regering
Maar in hele andere kringen
hoor ik hippe vogels zingen
Kijk kijk kijk hij heeft zich aangepast

Mogelijk opzetje voor het nieuwe programma: Ik heb mij aangepast als kind van deze tijd.

[p. 46]

Dinsdag 31 maart 9.00 uur. In de keuken Kudelstaart

Zat daar ook van drie tot vijf uur. Twee biertjes en één coupletje. Kijk ik heb mij aangepast.

Woensdag 1 april. Middag. Regen op het werkhuisje

Werk elke nacht twee à drie uur. Vannacht tot 6.00 uur. Nu aan het liedje ‘Er leven niet zoveel mensen meer die 't kunnen navertellen’. Prins Bernhard lunchte gisteren met de Japanse keizer. Samkalden is ook al naar de wereldtentoonstelling in Osaka. En 14 april gaan Beatrix en Claus.

Vrijdag 3 april 3.10 uur. In de keuken

Gisteren bij thuiskomst telegram van Rini Geveke van Phonogram. Of ik haar wilde bellen. Wim Kan tussen de erwten van Albert Heijn, dat was vreselijk. ‘Se pocket is een bestseller se pocket ligt op het Leidseplein en ook bij Albert Heijn’ zong ik al in 1961 op het boekenbal over... Roland Holst, onze prins der dichters. En de Birma-reünie in 1968 werd gesponsord door Albert Heijn. Lief gesprek met tenslotte geen tegenargumenten.

Maandag 13 april 22.15 uur

Wij zijn herdenkers. Rembrandt driehonderd jaar geleden geboren. Vijfenzeventig jaar cabaret in Nederland. Vijfentwintig jaar geleden bevrijd. Wat koeien met hun voedsel doen, doen wij met onze gedachten.

Ru om 10.30 uur hier en alles klaar, nou ja klaar, tot de pauze. Met groot succes alles voorgelezen en gespeeld. Entreeliedje ‘Ik heb mij aangepast’, ‘Vijfenzeventig jaar cabaret in Nederland’, ‘Kort is de roem’, ‘Hoedenliedje’. Minder mooi vond hij ‘Twee stokoude sterren’. Alsof je een bril hebt en die ineens aan het publiek zou laten zien!

Dinsdag 14 april 4.15 uur

Als je een krant lang leest weet je op den duur meer van de criticus dan van de voorstellingen die hij heeft verslagen. Ischa Meijer is een parachutist die op een goeie dag opeens achter de linies daalt om daar verwarring te stichten.

[p. 47]

Woensdag 15 april 5.50 uur. In de keuken Kudelstaart

't Is al licht. De eenden lopen over het land. Was gisteren bij mijn tandarts dr. Flaumenhaft en vroeg hem hoe het zou komen dat wij allemaal zo intens meeleven met die drie astronauten die nu tot vrijdag 19.00 uur (laatste berichten over de mogelijke landing) vechten voor hun leven, terwijl in Vietnam, in Turkije bij een aardbeving elk ogenblik tientallen doden vallen en terwijl wij dan zeggen vreselijk en rustig verdergaan. Hij zei: ‘Het grote verschil is dat deze mensen in de ruimte nog leven en al die anderen zijn al dood.’

Zondag 10 mei 15.50 uur. Werkhuisje

Twee grote, bemoedigende succesvoorstellingen nu achter de rug! Dinsdag 5 mei in Rotterdam voor het bevrijdingsfeest in de schouwburg. Geen makkelijk publiek. Personeelsvereniging-achtig en een klootzak van een secretaris van het voormalig verzet (groot in het verzet, maar klein in het meegaand). Voor de pauze Liesbeth List, Herman van Veen en Jasperina die geen van allen een poot aan de grond kregen! Daarom was ik verrast over mijn resultaat na de pauze, hoewel het vrijdagmiddag 8 mei in de aula van de th in Delft een tweemaal zo groot succes werd. Maar na afloop Rotterdam kwamen Jasperina, Erik Herfst, Herman van Veen en Tom Manders (met een fles wijn) gelukwensen. Veel geweldige complimenten geïncasseerd. Ru van Veen ook (bijna) door het dolle heen! Nu hebben we al vijf kwartier nieuw programma voor de première op 1 augustus a.s. Maar de allerbelangrijkste gebeurtenis: had na één voorstelling mijn hele zelfvertrouwen van acht twijfelmaanden terug. Heerlijk. Ook wel door de jongeren tussen de coulissen.

In Delft enorme consternatie bij aankomst om 12.00 uur 's middags. (Moest om 14.30 uur beginnen.) Alle zes de spiekborden weg!!! Frans heeft ze in Rotterdam in de auto gezet en wij hebben ze er thuis niet uitgehaald. Ik dacht: drie dagen lang wat vervelend dat Frans de borden mee naar Amersfoort heeft genomen. In paniek nieuwe borden gemaakt van de oude afschriften. Een nachtmerrie. Iets waar je van droomt en blij bent als je wakker wordt. Johnny Holshuizen als begeleider goed tot prima. Iets té bescheiden in Rotterdam.

[p. 48]

Donderdag 14 mei 5.30 uur. Alleen in de keuken

De vpro maakt onze schuldgevoelens wakker, maar bij de ncrv deden ze al geen oog dicht. De omroepen van total loss tot bijbelvast. Speelde een matinee voor de personeelsvereniging van de ncrv in Scheveningen. Voor de pauze een aantal schnabbelartiesten, waaronder leuke, lenige jongen¹ met bandparodie maar totaal andere wereld. Inzinking in mijn nummer van ongeveer ‘een heel klein stukje van de Eeuwigheid’ (slot Japan-potpourri) tot ver voorbij ‘Ik ga bloot’. (Bij de ncrv gaan de gesprekken dikwijls over de almacht en bij de kro of het al mag.) Daarna begon het feest opnieuw. Na afloop van de matinee lang interview met de heer Kuyper van het Algemeen Dagblad. Om half acht pas weg uit het Paviljoentheater.

1 De leuke, lenige jongen is André van Duin.

Zondag 31 mei 14.30 uur. Voor mijn werkhuisje op de ligstoel

Keiharde, alles omgooiende wind. Het enige dat overeind staat is mijn geheel vernieuwde zelfvertrouwen. Ik denk dat de voorstelling van gisteravond voor de Amsterdamse pers een mooi succes is geworden, ondanks de goedbedoelde waarschuwing van Simon Carmiggelt dat ik het niet moest doen. Een uitstekend kritisch reagerende zaal die je af en toe wel eens liet barsten bij grappen die het elders enorm haden gedaan (vijfentwintig jaar geleden... toen was Jan Cremer nog zindelijk), maar die vaak tweemaal zo snel reageerden op de niveaudingen. Het liedje over de Railroad had een eindeloos lijkend applaus waaraan ik tenslotte zelf maar een einde maakte. Dingen als ‘Bang voor burgeroorlog’ kregen open doekjes. Koets na afloop zeer enthousiast nog even in de kleedkamer en Han Lammers en Klinkenberg uitermate tevreden. Ik gaf (in het geheim) deel van mijn honorarium voor de noodlijdende journalisten. Vertelde dat aan heer Klinkenberg die er helemaal beduusd van was. Alleen het bestuur mag het weten, want anders voel ik mezelf zo goede-heertje-achtig.

Vol goede moed hoop ik nu te beginnen aan mijn ‘Wim Kan alleen’-programma dat 1 augustus van start moet gaan. Veel nieuw geboren zelfvertrouwen door naar mijn gevoel vier geslaagde voorstellingen in mei. Zelfs Frans Rühl was verbaasd dat ik steeds ander repertoire had. Herwonnen zelfvertrouwen in de maand van mei!

[p. 49]

Woensdag 3 juni 9.30 uur

Plaats van handeling: de mooie, grote, sfeervolle, onvervangbare, onvergelijkbare kamer op de Carolina Hoeve. Sinds maandagavond zijn we hier weer en... nerveus van de zaligheid. Heeft nog niets verloren. Stiller dan ik dacht. Vriendelijker dan ik mij herinnerde. Ongekend paradijs. De vogels gehoord en de sfeer gevangen. Voelde me als een aquarium waarin weken is geroerd. Nu zakt de modder terug op de bodem. Dierbare Carolina Hoeve.

Donderdag 4 juni

Vijf kabouters in de Amsterdamse gemeenteraad. Ol zegt: belachelijk. En je hebt zelf zes kabouters in je tuin. Ja maar die hebben geen stem. Er staan vijf stoeltjes in de raad... ze hadden op zeven gerekend.

Zondag 7 juni 9.05 uur. Westerterras Kudelstaart

Stil van binnen. Bedroefd, omdat Ol gisteren nadat wij hier net zo heerlijk met vuurrood ondergaande zon hadden gezeten met een fles rode wijn op van het afstapje lazerde en met blauwe stoel en al op de grond viel. Een uitermate treurig triest en schrikwekkend beeld, wat mij de hele nacht bijbleef en waarvan ik ook nu nog niet los kan komen. Doodsangstig dat zoiets gebeuren zal en dat ze werkelijk iets zou breken waardoor er dan wel een heel erg plotseling en onnodig einde zou komen aan ons paradijsachtig leven. Maar ja zoals altijd, Ol sliep binnen vijf minuten en ik lag de halve nacht wakker en maar te denken dat het ook mijn schuld is, omdat ik te lullig ben om nee te zeggen als ze wat ‘dik’ begint te praten en dan om van het gezeur af te zijn maar weer inschenk.

Maandag 15 juni 14.10 uur

Bestuur van Prins Bernhardfonds wil lunchen met mij. Praten over een grammofoonplaat met een honorarium van een kwart miljoen voor elk: dus voor Toon en voor mij. Nee, zei ik, ik praat niet graag over zaken met een volle mond.

[p. 50]

Vrijdag 19 juni. Ochtend

Dit soort leven:
van altijd tijd te kort
van nooit is er iets af
van altijd tien gedachten tegelijk of geen gedachten
van dat gevoel van morgen begin ik opnieuw;
morgen begin ik aan mijn carrière.

Zondag 21 juni 4.15 uur. In de keuken

Gisteren Ru om 10.00 uur hier voor een spreekrepetitie. Veel besproken. Opeens vage gevoel: toch nog wel ver van de verwezenlijking. Geen steunpunten genoeg. Slotliedje verpestte zowat mijn hele dag. Kan het maar half vinden. Voel wel in welke buurt het liggen moet: slotregels (?):

maar waar ter wereld lieve mensen
vond men ooit oprechter trouw
dan tussen man en vrouw
met d'r tweeën in één one man show

's Middags om 16.00 uur grote decorbespreking gehad in Scheveningen met Harry Wich, Rob Touber, Frans, meneer Van Liempt, Tuf en ik. Harry Wich leek me nu precies de man waar ik ongeveer tien jaar naar gezocht heb. Vijand van de diaprojectie. Man van de eenvoud. Oppassen dat het publiek niet denkt: Kan moet gered worden door een decor.

Donderdag 2 juli 3.45 uur. Keuken Kudelstaart

Tijdnood. Jachtgevoel. Buiten adem achter eigen schaduw aan? In mijn leven is het nu altijd vijf voor twaalf en de laatste trein gaat om twaalf uur en het is nog zes minuten lopen...

Dinsdag 7 juli

Gistermiddag om 14.00 uur bespreking op Soestdijk met Prins Bernhard. Toon en ik. Plannen voor een grammofoonplaat die moet uitkomen op de zestigste verjaardag van de Prins 29 juni 1971. Opbrengst komt ten goede aan jonge veelbelovende kunstenaars. (Gaat dus bijvoorbeeld naar Wim Sonneveld.) Bij zeshonderd banken zal de plaat te koop zijn. Moet Willem Duys nog vragen of de Prins het honorarium weet wat Toon en ik ontvangen, dit omdat we

[p. 51]

zo nadrukkelijk werden bedankt. Nu na een dag ‘denken’ lijkt het project me eigenlijk niks. Levensgevaarlijk. Algemene indruk van het gesprek: je kunt van de Prins zeggen wat je wilt en dat doe ik ook, maar het is een goed vakman. Hij kent het vak van prins gewoon goed. Toon vertelde over carnaval in Limburg. Over ziek zijn en toch optreden. Over fit worden (blijven) door gymnastiek. Ik (op vragen van de Prins) over méneer De Quay en méneer Drees. Hoe oud mijn vader was geworden (74 jaar). Prins Bernhard: Neemt u die oudejaarsuitzendingen van u van te voren op? W.K.: O ja, wel zes keer soms. En tenslotte luisteren we de beste opname af vlak voor 31 december. P.B.: O, dan kunt u de ergste beledigingen er altijd nog uitknippen. W.K.: De op één na ergste! De ergste moeten er altijd in blijven voor de ruggegraat van het programma! P.B. (lachend): Maar wij luisteren er altijd met veel plezier naar. De Koningin kwam midden in het gesprek over het terras naar binnen. Wat gebeurt hier toch? Ik hoor zo gezellig lachen? Mag ik misschien meelachen. Toen werd het opeens doodstil. Dat is nou een typische eigenschap van komieken, Majesteit, zodra U zegt: Vertel eens wat leuks, doen ze geen mond meer open.

Dinsdag 14 juli 4.30 uur

Al vanaf drie uur op. Doodmoe na nu ineens lange, vruchtbare maandag. Plotseling was er voor alles tijd (ze knoeien met de tijd). Kranten gelezen. Om 13.40 uur weg. Repetitie in Paviljoen. Met Frans Rühl ‘Kort is de roem’ uitgewerkt. Leek allemaal erg vruchtbaar. Om 18.50 uur het theater uit waar verder niemand was, ook geen toneelmeester.

Ol slaapt zo stil dat ik even boven haar hoofd ging luisteren. Een moe gespeeld pakje zoals ze daar ligt. Gezellig samen weer eens iets belangrijks te spelen straks, hopelijk.

Donderdag 23 juli 11.35 uur. Werkhuisje Kudelstaart

Deuren wijd open. Loop steeds met een gevoel van 't wordt misschien eer erg leuk programma. Angstig idee, zo vlak voor de première hoor je er niets meer in te zien. Repeteer om de dag met zijn allen en de andere dag alleen met Frans. Lange, prettige repetities. Harry Wich vol belangstelling en uithoudingsvermogen.

[p. 52]

Rijdende platformen een vondst (tot nu toe). Ru ‘zelfs’ zeer enthousiast.

Vrijdag 24 juli 22.07 uur. Kudelstaart

Lange, belangrijke, leuke repetitiedag van 14.00 tot 19.00 uur! Tot de pauze gekomen. Ik al mijn transformaties gedaan, dus alles in kostuum met de stopwatch in de hand. Daarna wilde ik nog even een half uurtje over de boulevard lopen, maar ontmoette de hele familie Rob van Krefeld en daarna Willy Walden (met mooie hond). Gezellig, maar daar ging het half uur.

Zondag 2 augustus 13.40 uur. In de tuin

Warm! Gisteravond dan première gehad van de one man show met tien medewerkers. Gevecht tegen de mensonterende hitte. (Drie personen zijn de zaal uitgedragen, onwel geworden.) Ik dacht: kat-uit-de-boom-kijk-publiek. Première? Tot de pauze autorijden met de handrem aan. Ru, Tuf en meneer Van Liempt dat niet met mij eens. Harry Wich geloof ik een beetje toch wel. Na de pauze stemde de conference me tevreden. Railroadliedje geweldig met mooie, doodstille reactie en ontladend applaus. Scheveningenliedje schreeuwt nog om een goede inleiding. Groot slotapplaus met ongeveer vijftien bloemstukken. Niemand achter (op mijn verzoek).

Zaterdag 8 augustus 17.53 uur. Te bed in werkhuisje

Kwamen donderdag aan theater, waar bord stond met donderdag, vrijdag en zaterdag uitverkocht. Da's lang geleden. Gisteravond kwam de brandwacht na afloop naar mij toe om te bedanken voor de prachtige avond. Grandioos, zei hij zelfs. Het programma gaat nu gezicht trekken van een topper. Had zelf een zeer moeilijke avond. Voor de pauze buikpijn die steeds erger werd (breuk!). Dacht steeds: zou ik het halen? Lag in de pauze bloot op de grond. Wilde na afloop van de voorstelling nog naar een dokter, maar... geheel onverwacht zakte tegen het slot de pijn spoorloos weg.

Kom alleen voor meneer Van Liempt nog aan de telefoon. Verder voor niemand. Doe vrijwel niets. Verzet geen stap. Eten om half drie. Ga dan naar mijn huisje om te slapen. Dan wat lezen, borden veranderen, dingen bedenken voor 's avonds. Het oude lied: naast de voorstelling is er geen leven.

[p. 53]

Vrijdag 14 augustus 12.50 uur. Kudelstaart

Donderdag bij Willem Duys in Laren. Wegens de beruchte grammofoonplaat die hij (de grote Willem) wel zou maken. Derde en laatste versie leek helemaal nergens naar. Aan beide kanten stond bij voorbeeld de Karl-May-grap. Wat komen er weinig Indianen in voor. Moest de (geniale) overgang vormen naar ‘Waar bleef het badkoetsje voor twee’. Veel hooi, te veel hooi, te veel erg mooi hooi op een niet te tillen hooivork. Een geniale, zorgeloze prutser die veel meer zou kunnen als ie maar... Pas op dat ik niet de dupe wordt van zijn grenzeloze zorgeloosheid. Willem boos toen ik dat zei. Juffrouw Geveke en Wim lbo waren prutsers bij hem vergeleken etc. Ik zwom toch nog even in zijn zwembad.

Maandag 17 augustus 22.22 uur

Ol slaapt al. Ik zit in de keuken. Zagen om 19.30 uur Birma-film van de Railroad. Het spoortje reed nog... zo leek het. Ontroerend toch, hoewel ik telkens dacht: dit is niet echt gebeurd, vara. ‘Achter het Nieuws’. Na het journaal kwam er een soort bevrijdingsprogramma dat slecht te verteren was. Prof. Röling werd verteld: ‘Wim Kan zegt in zijn laatste programma “Zou dr. Wiesenthal de verblijfplaats van de keizer van Japan niet kennen?”’, waarop prof. Röling kort betoogde dat de keizer van Japan onschuldig was. Belde om 21.00 uur na de uitzending Joop Koopman op en bood het volgende aan: heruitzending van de Railroad-film of een deel daarvan. Ik aan het slot zichtbaar, terwijl het treintje rijdt en men beelden van de spoorweg ziet met mijn liedje ‘Railroad 1970’. Daarna een korte discussie met prof. Röling over de vraag (lijkt mij): als men tekent voor de regie, is men dan niet verantwoordelijk voor de voorstelling?

Maandag 24 augustus 8.45 uur

Telegraaf-Showpagina had zaterdag een enorm stuk over Wim Kan alleen. Slot: U kunt voor de Scheveningse voorstellingen al geen plaatsen meer krijgen. Alles uitverkocht maar... 1 oktober beginnen ze in Amsterdam. Een onbetaalde (en onbetaalbare) reclame die ontstond doordat ik zelf het hele plan ontwierp (Telegraaf had nog niets over de persconferentie en de voorstelling geschreven) en meneer Van Liempt was de uitvoerende macht via Henk van der Meyden.

[p. 54]

Dinsdag 25 augustus 12.15 uur Werkhuisje Kudelstaart

vara-spreekwoord: Achter het nieuws schijnt toch de rijzende zon. Vertrok om twee uur naar Bussum. In het café De Rozenboom kennisgemaakt met prof. Röling, een Eduard-Verkade-achtige, bepaald aardige man. In de St. Vitus studio deed ik mijn Railroadliedje driemaal. De tweede maal was ik er totaal uit. Zoals een week geleden toch weer erg onder de indruk van het Birma-filmpje waar ik op aan sloot. Begon mijn tekst terwijl je het treintje zag rijden, close up van de rails... met... dwarsliggers.

Het gesprek daarna verliep leek mij moeiteloos. We zagen het een kwartier later afdraaien. Dan is het moeilijk beoordelen of het niet te lang is, geen gelul is en of het de kijker zal bevallen, maar vara-staf (Joop Koopman, heer Postema, Hans Jacobs) en de technische mensen leken zeer enthousiast.

Als conclusie van de discussie heb ik getrokken: De keizer van Japan was de machtigste, machteloze man van de wereld.

Zaterdag 30 augustus 22.00 uur

Een ongelooflijk succes werd deze maand. Een run op de kassa zoals nog nooit beleefd. Steeds weer een week van tevoren uitverkocht. Affiches werden uit de hal gestolen. Zo heerlijk werkt geen mens voor zijn brood en met zijn vrouw. Een feestom dat te mogen doen. Het kost je misschien vijf of tien jaar van je leven, maar... liever dit dan roemloos sterven. Liever ineens samen dood (liefst na afloop van zo'n voorstelling) dan zoetjes aan in het bejaardencentrum.

Dinsdag 1 september 4.50 uur

Gisteren opgewonden dag. Hoorde om half één 's middags: Indonesische ambassade in Wassenaar door Ambonezen overvallen. Een agent doodgeschoten. Stenguns, pistolen, wildwest-taferelen, gijzelaars... Pantserwagens op mijn weg naar Scheveningen.

Zaterdag 19 september 15.55 uur

Wat een gek, krankzinnig, vervloekt, heerlijk vak. Sinds twee dagen (het lijken er al weer tien) spelen we weer. Gisteravond Spant in Bussum enorm, Arnhem zou nu al voor vijf dagen uitverkocht zijn. De grote dagen keren terug...(?) Heerlijk! Mooie grap-

[p. 55]

pen over de troonrede. Premier De Jong in zijn jacquetje - Klein Duimpje luisterend naar zijn eigen sprookje. We moeten nu proberen te verdienen wat zij uitgeven.

Woensdag 30 september 6.07 uur

Vanaf half vijf al weer wakker. Waarom? Ik weet het echt niet. Legde weer slaappillen (van dr. Bon) naast mijn bed. Ben benieuwd hoe Toon het in Carré maakt en hoe wij het in De la Mar zullen doen. Nerveus geloof ik voor de première morgen. Vind niets leuk genoeg. ‘Dag wettig gezag’ is toch machteloos liedje geworden en ongeïnspireerd. Waar zit dat nou in? Ben nog niet erg content met mijn Amsterdamse conferences.

Zondag 4 oktober 10.20 uur. Bedstee Kudelstaart

Wat gebeurt er toch? zou de slagzin kunnen zijn van deze laatste paar dagen. Drie voorstellingen in De la Mar en alledrie hardstikke uitverkocht en een ongekend succes. Mij leek de première een van de beste voorstellingen van de tot nu toe eenendertig. Echte fouten werden er niet gemaakt. De mensen blijven na afloop in het theater staan om geen woord van de naspeelband te missen. Een vondst! Twee mooie kritieken in Telegraaf en Handelsblad. Meneer Meerburg zeer enthousiast.

Vrijdagmorgen met Henk van der Meyden en meneer Van Liempt en Toon bij Dikker en Thijs beneden soort interview gesprek gehad. Stond gisteren in grote opmaak in de Telegraaf. Voorpagina nieuws: Wie zijn deze twee Nederlanders die iedereen kent? Op de Showpagina nog eens met het bekende Van-der-Meyden-gelul. Maar... mooie reclame. Dat wel.

Gisteravond Han Knap en Anke, Rinus Ferdinandusse met zijn vrouw in de zaal en na afloop achter. Leken zeer enthousiast. Dacht dat ze het meenden. Reuze rotkritiek voor Toon in vn van Koolhaas. Benieuwd of hij nog over ons schrijft, maar zijn hoofdredacteur vond het mooi! Klein, gekrompen mannetje die R.F. Voel me al drie dagen lang niet zo gek en verontrustend moe meer, maar lekker ‘geschild’, als we met meneer Van Liempt naar huis rijden. Lig vijf minuten voor de voorstelling en vijftien minuten in de pauze helemaal alleen in een aparte kleedkamer. Een uitvinding door iedereen geaccepteerd al (zonder dat ze denken dat je ziek bent).

[p. 56]

Dinsdag 13 oktober 16.30 uur. Carolina Hoeve

Het bos staat doodstil om mij heen. Het wordt herfst. In theater alles onvoorstelbaar heerlijk. Als we aankomen is het steeds voor een hele week uitverkocht. Meneer Van Liempt is sinds zaterdagmiddag naar Spanje. Alles gaat goed tot nu toe zonder hem. Albert-Heijn-plaat ligt ruim een week te vroeg in de winkels. Ik heb nog steeds geen contract. Willem Duys verloor het in augustus op straat.

Zondag 18 oktober 10.45 uur. Bedstee Kudelstaart

Dit is het programma geloof ik dat ik sinds mijn hele cabaret carrière het liefste speel.

Maandag 19 oktober 9.55 uur. Kamer Carolina Hoeve

Koekoek tikt kalm. Ol slaapt nog. In theater weer een feest, zoals nu eigenlijk iedere avond. Weet niet wat me overkomt. Ik zit artistiek ineens (weer) in de volle belangstelling. Veel jong publiek. Een vreemd soort gevoel van alles met die zaal te kunnen doen komt over me. Een ongekende zekerheid, veel rust en nergens het idee van ik zal ze eens wat laten zien. (Iets wat mij vroeger na de pauze zo moe maakte.) Vijftig procent van een goede timing is de durf om stiltes te nemen. Gevoel van tot mijn dood te willen blijven spelen als het zo zou blijven gaan.

Woensdag 28 oktober 14.30 uur. Carolina Hoeve

Beetje bijgekomen van het ‘feestje’ van gisteravond met Simon en Tini in restaurant De Wildwal. Heerlijk gegeten, maar... zij hadden allebei bij het aankomen al te veel op. Daardoor liep het al wat vroeg uit de hand met vier flessen Châteauneuf du Pape en twee sherry's de man. Simon beetje agressief, depressief tegen Tini. Over de aansteker, wat een rotding was en over ‘Kees de Jongen’, wat hij niet wenste te zien. Het boek is daar veel te mooi voor. Nou ja. Af en toe was het toch wel erg gezellig, maar het gesprek waarop ik mij een beetje verheugd had, kwam door veel wijn toch in het mulle zand terecht. Hè, nou effe niet over Godfried Bomans en zo. Ol ook niet met niks op, viel uit de auto toen we uiteindelijk om 23.00 uur bij het prieel stonden.

Het verliep eigenlijk net zo als destijds in Chur met Jons en Mary.

[p. 57]

't Is of je gezellig wilt gaan zitten en iemand trekt de stoel onder je uit. Dan wandel ik liever anderhalf uur alleen door het bos zoals vanmiddag.

Vrijdag 30 oktober 11.00 uur

Regen tegen de ramen. Gezellige sfeer. Topdagen in het theater. Gevoel van wat overkomt me nu toch eigenlijk. Zo'n enorm succes in Amsterdam geloof ik nooit gehad.

Maandag 9 november 10.30 uur

Pratend 's morgens op de Carolien over ons testament. Ik wil niet dat Wim jr. z'n hele leven niets meer hoeft uit te voeren, omdat z'n oom veertig jaar komiek was.

Zaterdag 21 november 4.30 uur. In de keuken (alweer)

Erg bedroefd in mijn hart. Bleef (alweer) de hele dag in mijn werkhuisje. Daarna moe naar het theater. In de zaal waren onder anderen dr. L. de Jong (erg gelachen volgens Marnix) en Marnix en zijn vriend (prachtige bloemen van hem, alweer). Voelde mij tijdens de voorstelling steeds doodmoe, benauwd, trillerig op mijn benen, beetje misselijk en soms duizelig. Toch geweldig publiek. Daverend gelach steeds. Toen Tuf aan haar nummer begon, dacht ik dat ik niet verder kon. Frans trok mij er door heen, omdat wij bij ‘Knodde’ vreselijk moesten lachen. Enorm slotapplaus. Een heer en mevrouw op de eerste rij zeiden zelfs: fantastisch. Op weg naar huis zakte alles weer een beetje. Tienmaal geeuwen. Net toen we zouden gaan slapen, kreeg Ol al pratend over broertje Dick weer een erge huilbui. Kan er helemaal niet meer tegen op. Hoor haar steeds diezelfde zinnetjes van verdriet zeggen die letterlijk door mijn ziel snijden. Voel me zo machteloos.

Nu slaapt Ol en ben ik weer klaarwakker. Ik zit in de keuken. Drink cognacgroc met asperien. Straks moet ik weer. Ik zou er wat voor geven nu twee weken te stoppen. Dit is niet meer op te brengen. Ik heb geprobeerd Ol over haar verdriet te tillen, maar blijkbaar zit dat toch te diep voor mij. Voeg daar dan elke avond die vijfhonderd mensen aan toe die me leegzuigen, want zo voelt het; die met hun vijfhonderden aan mijn nek hangen. Ben in het theater steeds zo bang! Bang om onder de voorstelling niet meer verder te kunnen.

[p. 58]

Voel me zo eenzaam met een niet uit te spreken verdriet. Denk deze dagen zo erg veel aan de dood. Hoe Ol en ik onze levens totaal aan elkaar hebben opgehangen. Liefst sliep ik nu met haar samen in elkaars armen om nooit meer wakker te worden.

Maandag 7 december 12.30 uur. Nog te bed

's Avonds om zeven uur naar het theater. In de auto knap ik op van een dag niet lekker, in het theater knap ik weer af om op het toneel weer op te knappen.

Donderdag 10 december 16.20 uur. Weer te bed

Om 14.00 uur belde dokter Bon. Hij had contact gehad met dokter Schottelndreier en beiden vonden op basis van de onderzoeken dat ik er beter vandaag dan morgen mee op kon houden, minstens voor een maand. Maar ze gingen dan wel akkoord als ik probeerde tot 1 februari door te werken.

Zaterdag 12 december 13.50 uur. Werkhuisje

Stil, berustend, beetje dampig winterweer. Kees Smulders is om half elf vanmorgen gecremeerd. Ik leefde zonder dat Ol het merkte per minuut tot elf uur mee en was er toch weer net als op dit moment erg verdrietig om. Ik heb net twee brieven geschreven, een aan Jasperina de Jong en een aan Eva en Regina, een brief uit de diepste diepten van mijn hart. Speelde gisteravond een wonderlijke voorstelling: voor de pauze ging alles nog vrij normaal, groot succes zoals steeds tot nu toe, kon alleen niet op de naam van Lou Verburg komen. Black-out. Was daardoor na de pauze erg gespannen en op mijn qui-vive. Was eigenlijk wat misselijk en had last de hele avond al van een kurkdroge mond. Deed dus alles bewust alsof het de eerste avond was. Alsof ik alles gisteren had bedacht en geschreven. Ook kwamen steeds al die kunstjes, foefjes, kneepjes voorbij die Kees mij heeft geleerd en waaraan ik het nu dank dat ik artistiek gesproken nog leef. Bijna élke zin kreeg een betekenis mee die ik er nooit aan had toegekend. De dood van De Gaulle, het verdwijnen van zoveel grote mannen, Birma-liedje, het overleven van de hele oorlog, het is de hoogste tijd, het slot met Tuf. Soms werd het me gewoon te machtig en had ik moeite om mijn tranen die toch al de hele dag hadden gevloeid, in te houden. Maar dat alles kwam geloof

[p. 59]

ik op mysterieuze wijze over op het publiek, dat aan mijn hand meeliep hoog over de bergen van de lach tot diep in het tranendal.

Maandag 13 december 11.45 uur. Nog te bed in Kudelstaart

Het is moeilijk ‘landen’ met slaappillen. Kan niet meer op de aarde komen. Ook zaterdagnacht een hele Vesparax en halve Mogadon op doktersadvies van de lieve mevrouw dokter Bon ingenomen. Om vier uur wakker en wijn van Wim Sonneveld gedronken. Zwevend in de auto bij meneer Van Liempt naar het theater en terug. Han Lammers wethouder van kunstzaken zou komen. Kwam niet. Zei ook niet af... Nieuw Links!

Vrijdag 18 december 15.00 uur. Werkhuisje

Dikke mist. Doodmoe. Gisteren en eergisteren enerverende voorstellingen. In de zaal Goof, Veronique, Nelly Frijda en haar man en Ischa Meijer (!)... Opname van de Wereldomroep. Kwam doodmoe en jachterig met meneer Van Liempt in de Mercedes aangereden, stond de wereldwagen er ineens. Kreeg in de pauze nog grappen over het loondebat in de Tweede Kamer, bijna kabinetscrisis, die nog op het bord moesten. Kon niet meer liggen, niet meer leren, niet meer lezen. Toch vooral na de pauze een prima voorstelling.

Donderdag 24 december 10.30 uur. Carolina Hoeve

Rijp op de bomen. Een winterzonnetje om voor te knielen. Maar wel gejaagdheid, geen innerlijk evenwicht, geen rust. Vannacht heel slecht geslapen tot half twee. Tot vijf uur wakker gelegen, opgestaan, weer gaan liggen en weer op. Twee Grandmarniers gedronken en een slaappil ingenomen. Wandelde anderhalf uur lang met lichte sneeuw op de paden door het toverbos. Geen mens in mijn paradijsje.

Donderdag 29 december 11.45 uur. Kudelstaart

Regelmatig slaapmiddelen waardoor halve dag in de sfeer van: wie daar? Versuft met meneer Van Liempt naar het theater. Het opbrengen van de voorstelling wordt nu wel erg zwaar. Gevoel van alles loopt me over het hoofd. Ik kom er nooit meer uit.

[p. 60]

Oudejaarsmiddag 15.40 uur. Carolina Hoeve

Voldoet aan de hoogste eisen die ik aan geluk heb gesteld. Schitterend, sfeervol winterweer. De hoeve als nooit tevoren. Gaan samen oudejaar vieren met veel verdriet om op terug te zien, maar ook hartverwarmende hoogtepunten van succes. Samen nog in de volle zon van een ongekend succes in Amsterdam, een vol leven. Een vol jaar. Hoog op de top en diep in het dal soms met ruimten van een uur.

Oudejaarsavond 22.22 uur

Ol leest bij de tafel onder de lamp. Ik zit te schrijven op bed. De televisie staat aan. Zonder geluid. Een leeuw die de tanden zijn uitgerukt. Na het eten om ongeveer vijf uur nog heel erg alleen het doodstille wit besneeuwde bos ingewandeld. Alleen in de beginnende oudejaarsnacht. Dacht na over dit jaar verdriet en vreugde. Er liep een enorm zwart wild zwijn eenzaam door het sneeuwbos. De takken kraakten. Ik sluit mijn dagboek af. Straks gaan we wat champagne drinken, maar dat doen we nu op gewone avonden ook! Nog vijf kwartier en dan is 1970 voorbij. Een jaar erg dicht bij Ol.