De dagboeken van Wim Kan 1968-1983. De televisietijd

(1989)–Wim Kan– rechtenstatus

1968

Na anderhalf jaar bewuste stilte keert Wim Kan deze zomer terug in het theater met een nieuwe programma: ‘Hop! Hop! Hop!’ De titel is gebaseerd op de roerige tijden van dat moment, vol protestmarsen en studentenrellen. In zijn finalenummer galoppeert Kan in een levensgroot paard over het toneel als agent van de bereden politie op zoek naar het wankel evenwicht tussen progressief en conservatief. De maatschappij staat bol van begrippen als inspraak en medezeggenschap. De regering van premier Piet de Jong houdt zich in al het rumoer toch makkelijk staande, in tegenstelling tot president Charles de Gaulle, die zich in mei geconfronteerd ziet met een ware Franse revolutie. Wij zijn een rustig land; onze revoluties worden gesmoord in moties. In Nederland blijkt de Amerikaanse president een bevriend staatshoofd dat niet mag worden beledigd en de variaties op de leuze ‘Johnson Moordenaar’ zijn even talrijk als de processen-verbaal.

Het ensemble dat Kan rond zijn vrouw en hemzelf heeft samengesteld, bestaat uit Sant Heijermans en René Frank en de nieuwe ontdekkingen Wieteke van Dort, Marnix Kappers en Frits Lambrechts. Aan de vleugel links voor in de zaal zit als vanouds Ru van Veen. De zakelijke leiding blijft in de strakke handen van meneer Van Liempt. Voor de theatertechniek zorgen Johan Mattijsen en Frans Rühl. Na drie maanden zomerbespeling in het Paviljoentheater in Scheveningen volgt een deprimerende serie in de onttakelde Groote (met twee o's) Schouwburg, het latere Zuidpleintheater in Rotterdam. Daarna begint het gezelschap aan een lange tournee. De recensenten zijn direct na de première onevenredig hard in hun oordeel. Zij missen de scherpe pen in het abc-cabaret. Wim Kan trekt zich de kritieken zeer aan en zoekt in zijn programma naarstig naar de juiste toonzetting. Twee weken na de première zijn zeven van de achttien nummers al gesneuveld. Maar de pers blijft hem achtervolgen. In november schrijft het Vrije Volk als kop boven de recensie: Kan is niet kapot te krijgen. Vertwijfeld vraagt Kan zich af: Moet dat dan?

Maandag 1 januari 10.20 uur

In bed met de lieve, lieve Ol. Het sneeuwt. Mooie, donkere luchten. Gisteren prachtig oudjaar samen gevierd met twee flessen champagne tussen elf en één uur. Een fles per uur. Mijn oudejaarsuitzending van verleden jaar gedraaid. Om twaalf uur, dertig seconden ervoor, vloog de kurk vanzelf van de champagnefles. Wat betekent dat? Een makkelijk jaar? Alles gaat vanzelf? Wie weet? Wie weet? Wie weet?

Ol en ik konden misschien wel als zeer weinigen wensen dat voor ons tweeën alles zo zal blijven als het nu is. (En wie kan dat wensen!) Vol goede voornemens eindelijk eens echt aan het werk te gaan.

Dinsdag 2 januari 1.00 uur

Zeer feestelijk naar de Rotterdamse Schouwburg voor musical ‘Ja, ik wil.’ Geweldig heerlijke avond. Briljant spel van Eric Schneider en Annet Nieuwenhuijzen. Ben niet weg van de tekst. Zag steeds ongeveer tien Amerikanen versterkende middelen bedenken, zoeken naar gags om het oorspronkelijk ‘Hemelbed’ van Jan de Hartog de drempel van het musicalsucces over te dragen. Muziek en liedjes mager. Weet niet of het wel echt een succes wordt. Er werd door het publiek ook niet veel gelachen. Tot slot: soort nieuwjaarswens van Luc en Pieter Lutz. Geweldig goed en ernstig gedaan. Prachtig slot als het honderd man sterke, ijzersterke zangkoor van de Rotterdamse Tram op het toneel verschijnt. Na afloop even achter. Eric Schneider, Annet Nieuwenhuijzen gecomplimenteerd. Een pracht prestatie. Daarna nog even leuk met de Lutzen staan praten. Parkeren geen probleem meer. Ondergrondse garage. O Rotterdam. Je steekt Amsterdam in je zak.

Woensdag 10 januari. Ochtend. Enzian, Langwies

Sneeuw! Sneeuw! Sneeuw! Vannacht om drie uur naar een reusachtig hert met enorm gewei staan kijken. Drie kwartier lang. Stond bij de stal. Later ging hij ons weggetje op richting Brüesch. Ol werd wakker en keek mee. Grote, eenzame, doodstille sneeuwnacht. Indrukwekkend ogenblik.

Zaterdag 27 januari 15.15 uur

Van de wereld afgesneden. Trein gaat niet meer. Autoweg zit dicht. Lawines achter ons in Davos! Negen doden. Alles potdicht en gesperrt. Voor jaren eten in huis goddank! Vanmorgen telefoon met meneer Van Liempt. Op z'n vroegst eind volgende week in Holland! Vanmorgen alles op alles gezet om de weg van de Enzian open te houden. Is me niet gelukt. Zakte met sneeuwschepsysteem en al door mijn eigen weg heen. Toestanden. Wilde te voet naar Litzi. Volgens Frau Brüesch echter levensgevaarlijk wegens lawines. Geloof er niks van, maar toch niet gedaan: je kén niet weten.

Maandag 5 februari. Kudelstaart

Koninginnedag. Sneeuw. Stapvoets naar Soestdijk. Aldaar om 14.40 uur. Marechaussee bij het linkerhek wist van niets, maar kende ons wel. Na telefoon mochten we er in. Professor Loe de Jong op de trap om ons te ontvangen. Door halfdonkere gang naar de garderobe. Daar wilde de Koningin ons nog even ongemerkt passeren, maar keek naar Ol. Of Ol naar haar. Touchante ontmoeting! Ol: ‘O, Majesteit bent U niet boos, ik dacht wie is dit meisje? Een meisje dat ik kende uit het kamp. Neemt U mij niet kwalijk, Majesteit.’ Maar Majesteit vond het geloof ik erg mooi. Er werd direct al veel gelachen en bij de arm gepakt en zo... Koningin weer weg in het paleis. Wij een trap af naar de bioscoopzaal. Even later Beatrix en Claus. Eerste indruk over Beatrix: die vind ik vreselijk. Ogen telkens halfdicht en erg bekakt accent. Later werd het beter en viel ze me mee. Claus wel een mooie, knappe, schone prins. Daarna kwam de Koningin weer binnen die meteen na omhelzing van B. en C vertelde dat ‘mevrouw Vonk’ haar voor een meisje had aangezien. Enkele anekdotes over het vrouwenkamp en Takahatsji volgden al meteen voor de film nog was begonnen. Met zijn zevenen (Koningin, Beatrix, Claus, mevrouw Joustra, prof. de Jong, Ol en ik) naar de film over de Japanse bezetting (duur één uur) gekeken. Na afloop Beatrix aan mij: ‘Hoe hebt u het overleefd?’ ‘Doordat ik bijna steeds gedwongen werd voorstellingen te geven, ook als je hoofd er helemaal niet naar stond. Dat optreden heeft mij zelfs door de moeilijkste dagen heen geholpen.’ Anekdotes van Ol werden tot tweemaal toe bij de Koningin letterlijk ‘dijenkletsers’. Daarna de tweede film ‘Nederlanders in de vrije wereld’. Zeer interessant.

Hadden Ol en ik nog nooit gezien. Over De Geer in oorlogstijd (niet zo best), Gerbrandy, Wilhelmina, en Churchill. Boeide me geweldig en ontroerde vooral tegen het slot toen Koningin Wilhelmina door Loe de Jong in de documentaire min of meer gehuldigd werd. Toen de film uit was en het licht weer aan, heerste er een doodse stilte. De Koningin zei heel eenvoudig: ‘Ja, dat hebben wij nou allemaal meegemaakt.’ En even later: ‘Beatrix was toen acht jaar en moest in de microfoon alleen maar zeggen: dag mensen in Nederland. Maar dat wilde ze niet. Ik hou niet van dat soort dingen, zei ze.’ Ik tegen Beatrix: ‘En dat met zo'n ijzersterke tekst in uw handen’. (Toen moest ze geloof ik echt wel even lachen) Een schaal met zoutjes en kaas moest worden doorgegeven. Ik nam er een af en gaf de schaal toen pas aan de Koningin. Heel onbeleefd! Maar ze vroeg allervriendelijkst: ‘Hebt u al, meneer Kan?’ Beschaamd liet ik mijn zoutje zien. Zo zie je alweer. Zo'n opvoeding en nog lomp!

Over het algemeen een zeer ongedwongen gesprek. Niet aldoor, maar toch dikwijls op de rand van gewoon en openhartig. Veel sympathie voor de Koningin en vooral tegen het slot vond ik Beatrix ook veel aardiger geworden. Om 19.15 uur zei de Koningin: ‘Ik moet weg. Ik heb nog een afspraak. Het spijt me heel erg.’ Ze holde weg als Assepoester van het bal. Door Beatrix en Claus tot aan de buitentrap gebracht, waar Beatrix iets leuks zei over Ol haar hoed. Buiten het hek lieve Ol uit grond van m'n hart gezegd hoe leuk ze het had gedaan. Hoop nu maar dat de familie Oranje dat met me eens is...

Zaterdag 17 februari 10.00 uur

Om 22.20 uur waren we thuis, ruim op tijd om Toon in de stoel van Mies te zien. Negende vraag: ‘Wat is volgens jou het verschil tussen Wim Sonneveld en Wim Kan?’ Toon (zonder enige aarzeling): ‘Corry Vonk.’ Een prachtig antwoord! vond ik. Zou hij de vragen van te voren geweten hebben?

Woensdag 28 februari

Om 17.30 uur gegeten en om 18.45 uur naar Den Haag, Diligentia. Pepijn. ‘Dag en Nacht.’ Een proloog zoals ik er nog maar weinig zag. Om direct jaloers op te worden. Daarna teveel nummers met weinig betekenis en vaak wat gewoon gedaan. Liselore Gerritsen

charmant, maar beperkt. Matig pauzenummer met te flauwe grappen. Na de pauze twee hoogtepunten: ‘Kom laten we ons eens verkleje.’ Prachtig. En het slotnummer mij alreeds bekend. Sterkste kant van het programma: het ensemblewerk en de nieuwe ideeën; zwakste kant: het orthodoxe cabaret, de te lange conferences van Paul met te middelmatige grappen en te zwakke liedjes en te slappe presentatie. Haalde de vaart uit het programma. Enthousiaste zaal vol kinderen (jeugdpaspoort). Seth had kennelijk ook nog een ‘bijdrage’ geleverd met ‘Nu alle vieze woorden zijn gezegd’. Een zin van mij! Maar een kniesoor die daarover zou struikelen. Tendens: kleine cabarets krijgen het moeilijk. Sieto speelt alleen nog de weekenden. Lurelei met ‘Oud zeer’ speelt nu weer zes dagen per week, maar voor Sylvia de Leur terug was ook maar twee dagen. Ramses Shaffy moet adverteren op de voorpagina.

Dinsdag 5 maart

Om tien voor tien vanmorgen twee vreemde heren in de tuin, zowat in de bedstee, over het Westerterras, bij mijn werkhuisje alsof ze hier woonden. Hadden hun auto gewoon bij onze voordeur gezet. Die ene man was... Godfried Bomans! Niet te geloven. Ze zijn zeker tien minuten doodrustig op ons land gebleven, slenterden wat rond, doodbedaard, bekeken alles, hebben niet aangebeld en zijn tenslotte om tien uur weer weggereden.

Zaterdag 9 maart ± 12 uur. Werkhuisje Kudelstaart

Om half drie vannacht klaarwakker en alleen maar aan ‘Johnson la la la’ liggen denken als nieuw nummer voor Ol. Je mag niet zeggen Johnson moordenaar, dat is beledigen van een bevriend oorlogsmisdadiger. Om drie uur lichtje aangedaan en... in bed verder liggen werken. Wel leuk. Om vijf uur een fles bier (in bed) gedronken. Vreemde sensatie. Om zes uur dacht ik dat ik het in grote trekken wel had. Opgestaan en in de keuken alles haastig opgeschreven. Om 8.30 uur in bed Ol laten horen wat ik had. Ook ‘Barneveld’, ‘Harderwijk’ en ‘Herrliche Zeiten’. Beiden, Ol en ik enthousiast vooral over ‘Barneveld’, als Sant en Wieteke dat samen zouden doen, verkleed als twee kippen! Boven op onze zolder staat Ols vlijt: roze

cello, roze stoel, roze pied de stal, alles voor het vaderhart. Ben benieuwd hoe Wieteke zal reageren...

Zondag 10 maart 21.30 uur

Wieteke (in lichtblauw minijurkje en witte laarzen, ± 14 jaar oud) van 14.00 uur tot 14.20 uur hier geweest. Erg gezellig. ‘Een vaderhart klopt dubbelhard’ werd een groot succes, evenals het kanten witte jurkje, dat roze geverfd zal worden net als de rekwisieten. Om vier uur ik naar het strand. Harde, koude wind. Af en toe regen. Hard gelopen en stilgestaan op de golfbreker. Om 18.30 uur naar meneer Van Liempt en daar in de rust van Ajax - Feyenoord ‘Johnson la la la’ voorgelezen. Enorm succes. Om half acht thuis. Doodmoe van de emoties (gek hè).

Woensdag 20 maart

Zangles van twee tot drie uur bij Kees Smulders in Hilversum. Om drie uur daar fotograaf en interviewer van De Spiegel (Over Kees). Samen met Jasperina op de foto. Misschien wel leuk? Jasperina erg aardig, energiek en geladen. Werkt zich geloof ik kapot. Rugpijn. Ol belooft haar Schüttelkussen. Israël is Jordanië binnengevallen. Algehele mobilisatie van Syrië. Begint het weer? We hebben al weer lang niets gehad!

't Is nacht nu 27 maart 4.13 uur (precies)

Ik zit vanaf 2.10 uur in de keuken. Heb zojuist de ‘Concertgebouwmevrouw’ (van Sant) voor Ol voltooid en drie glazen martini daarbij gedronken... Ben tevreden nu. Vanmiddag (gistermiddag) grote ensemble bijeenkomst abc-cabaret in Kurhaus Paviljoen gehad. Veel talent. Nooit zoveel talent in één kleine groep opeengehoopt gezien, maar daardoor wordt het voor de auteur, regisseur, samensteller moeilijk er een programma van te maken en geen opsomming. (Allerlei talentvolle mensen die allemaal allerlei solo's doen; dat is geen programma meer maar een opsomming.) Net als een goed menu, dat is een samenstelling en geen opsomming van spijzen.

Donderdag 28 maart 7.00 uur (precies)

Inspiratie! Omdat je nooit zult weten waar het vandaan komt en wat het is, ben je er zo zuinig mee, zo bang voor. Inspiratie? Afgetrapt, onbegrepen woord.

Donderdagavond 28 maart

Fons Jansen in Leiden gezien. Het beste zijn teksten en zijn typen (schuinsmarcheerder, grote man, loodgieter in kerkelijk verband). Daarom vooral moest ik vaak erg lachen. De conferencier Fons Jansen vind ik persoonlijk een nogal geforceerd man, wat krampachtig nog, wat opzettelijk en vooral nogal dor. Als de zaal lacht, heeft hij kennelijk moeite met het opvangen van de ruimten die dan ontstaan. Ook zou ik hem uiterlijk graag anders willen zien. Nu een beetje een nietszeggend poppehoofdje. Hij staat confererend vaak met zijn buik, die hij niet eens heeft, naar voren. Teveel op zijn hakken in plaats van op zijn tenen (bijna). Starthouding. Hij had overigens een daverend succes (90% prachtige teksten) maar speelde naar mijn gevoel vlak voor de pauze zijn hoogtepunt voorbij.

Donderdag 25 april 14.00 uur. Voor mijn werkhuisje

Doodmoe ineens en moedeloos (eindelijk dan weer eens). Voortdurend in tijdnood en daardoor steeds in conflict met mezelf. Auteur, acteur, regisseur, half directeur, leerling zang, echtgenoot, filosoof, luiwammes, zonaanbidder, wandelaar, slaper en vroegopstaner. Omdat dit alles zich niet laat verenigen, kom ik tot niets.

Dinsdag 21 mei 14.40 uur. Werkhuisje

Windstil. Frankrijk ligt plat. Vanmorgen veel en lang kranten moeten lezen over Parijs en Frankrijks revolutie. Veel nummers in mijn nieuwe programma veranderen nu van achtergrond. Moeilijk.

Zaterdag 25 mei 11.30 uur

De rede van De Gaulle (zeven minuten). Een wat onbuigzame, oude conservatief uit mijn grootvaders klokkenhuis die weinig boeiends te zeggen had. Net iemand die in een brandend huis een rustige rede afsteekt die er op neer komt dat we over enige weken zelf onze brandweer mogen kiezen. Om twaalf uur naar bed en om

half zes klaar wakker. Steeds aantekeningen makend over 31 mei- Roland-Holstavondje.

Maandag 3 juni 22.00 uur

Uitermate slecht humeur. Pafferig, bol, bewegingloos, overladen, gedesinspireerd, kwaad, kribbig en van alles. Me vast voorgenomen nu eindelijk de pauzescène te schrijven. Niets. Hele dag alles er voor laten staan en niets bereikt. De vogels niet gehoord, het prachtige landgoed niet gezien, kribbig tegen Ol en mezelf en tot vanavond 19.50 uur wanhopig de negende of tiende snertbladzijde weggegooid.

Gisteren eerste pinksterdag om 17.45 uur nog met Ol naar Scheveningen om daar 18.30 uur het paard te gaan kijken. Schitterend toneeleffect, maar... nu moet ik er toch ook weer wat mee gaan doen. Slot van de voorstelling misschien?... Proloog?... 'k wee nie.

Roland-Holstavond in Bergen ook niet wat ik er van had verwacht. Avonden met Beatrix en Claus in de zaal zijn niet mijn sterkste kant... Spelen met de handrem aan. Wel zeer enthousiaste berichten na afloop. Kranten? Alleen de Telegraaf had wel een leuk verslag en Algemeen Dagblad vond dat ik schor was. Na drie jaar zangles een mooi resultaat.

Woensdag 5 juni

Rotdag. De repetities begonnen gisteren in de Drie Kolommen in Aalsmeer en duurden van elf tot half zes zonder onderbreking. Toch vlot het allemaal tot nu toe. Samenwerking Ru, Sant en ik plus een talentvol leuk ensemble. Frits Lambrechts werd vandaag de hele dag vastgehouden door Wim Ibo op zijn tv en Robert Kennedy werd vrijwel vermoord.

Woensdag 12 juni 19.45 uur

Lange, lange dagen vol downs en ups (dit laatste nu weer even). Bedacht vannacht ineens de proloog. Vierde versie. Balans van repetities: Sant zeer produktief en inventief als regisseuze (bijna) en choreogravin. Talentvol op het toneel. Wieteke aardig, minder talentvol maar wel nauwgezet en vlijtig. Laat zich de kaas niet van het brood eten. Of ze heel aardig is, betwijfel ik soms. Ook wat hard misschien op het gebied van de liefde en het geld. Prettig tot nu toe

om mee te werken. Marnix talentvol, langzaam en doordacht bouwend aan zijn rollen. Er moet nog een wondertje gebeuren, maar het zit in de lucht. Frits eenvoudig werkman, niet geniaal, zelfs niet echt begaafd met een mooie stem en doordat hij piano, orgel en viool speelt, goed te gebruiken.

Dinsdag 16 juli 19.00 uur

Première ‘Hop! Hop! Hop!’ achter de rug. Grote, bittere teleurstelling! Over het algemeen slechte pers. Parool vrij goed (voor de tijd van het jaar!), Volkskrant zeer slecht (grof!). Zeer zware voorstelling voor mij. Na de pauze totaal in het zweet aan het slot. Bang dat dit niet zal zijn vol te houden. Vannacht ineens een aanval van vermoedelijk niergruis en vanmorgen om negen uur de tweede die veel erger was. Om drie uur Sant en Ru hier voor programma bespreking en uitermate slechte pers. Kan na vierentwintig uur denken het toch niet goed thuis brengen. Geloof dat de Telegraaf schuld is aan alles. De kif van de andere kranten! Dit zijn geen recensies. Dit is valsheid in geschrifte. Totaal nu zeven voorstellingen gespeeld en al spelend het gevoel iets goeds in handen te hebben.

Donderdag 18 juli 17.00 uur

Door het liedje ‘Mevrouw Van Dam’ heb ik het eindelijk zo ver gebracht dat ‘links’ gekwetst is. Ontwikkeling: tijdens de eerste twintig jaar van ons abc-cabaret protesteerde rechts tegen mijn linkse stoten. Ongeveer tien jaar lang protesteerde niemand meer, de laatste paar jaar begint links zich te beklagen.

Veranderde volgorde gisteravond. ‘Dans’ en ‘Kippen’ eruit en ‘Narcissusblues’ erin plus een uitverkochte zaal gaven het geheel een grote glans. Heb, tot nu toe, weer zin en vertrouwen in een herboren zelf en een dito programma. Sprak gisteravond ongeveer een half uur lang het ensemble toe: over een maand hebben we een geweldig programma in handen, mits we niet mokkend om een aantal hele slechte recensies blijven zitten! Bijna applaus!

Drink twee flessen Vichy per dag. Voel me ook nu staande slapend, maar heel opgewekt ineens. Begrijp het zelf niet. Ben de toch eigenlijk slechte tot zeer matige pers nu al te boven en heb veel

plezier in het voor schut zetten van de mensen die ‘wishfull thinking’ schreven: ‘dan is het abc-cabaret ten dode opgeschreven...’

Zondagnacht 21 juli

Na een daverende voorstelling met juichend publiek, handen gegeven aan bezoekers op de eerste rij. Alle vertrouwen in de voorstelling terug gekregen ondanks de uitgesproken slechte kritieken!

Donderdag 8 augustus 14.15 uur

Dagen, drukkend, vochtig, onweersachtig, vliegen vliegensvlug voorbij. Als je leeft voor de voorstelling heb je geen leven. Als je er niet voor leeft, heb je geen voorstelling. Lag vannacht om twee uur in bed, sliep om vijf uur nog niet. Misselijk de hele dag al. Olifant gegeten met kameel na! Was om kwart voor zeven wakker. Te laat om nog iets in te nemen. Bleef wakker. Klaar wakker. Eindeloze post. Geen krant ingekeken. Nu dadelijk een glaasje wijn, zal wonderen verrichten hopelijk.

Bij aankomst theater bordje met uitverkocht. Nu tot en met zaterdag. Mooi gezicht. Komt niet door de recensies maar door de mond-op-mond-beademing! Voor niets meer tijd dan voor de voorstelling die me nóg niet bevalt.

Zondag 11 augustus 14.35 uur

Gisteren weer enorme voorstelling! Minister Klompé was er, Ko van Dijk, Guido de Moor; beiden gelardeerd met vrolijke knappe vrouwen. Verder Seth met ‘een’ vriend. Na afloop velen achter, o.a. Ko van Dijk, overbruisend van bewondering en zeer complimenteus. Zoiets doet wel veel en langdurig goed!

Donderdag 22 augustus 12.15 uur

In de nacht van 20 op 21 augustus bezetten Russische troepen Tsjechoslowakije. Spanning in de wereld. En spanning in het kleine cabaretwereldje. De nummers vallen nu als plotseling verdorde bladeren van de stam. ‘Protestmars’ eruit, ‘Mevrouw Van Dam’ eruit. Gisteravond moeilijke, zware voorstelling. Eenzaam zo zonder die twee dierbare nummers. Wieteke's solo ‘Sterretjes’ werd van het ‘Vaderhart’ als een navelstreng losgeknipt. In een mooie,

nieuwe jurk, wit, oogstte ze weinig succes, Jenny en Huib in de zaal. Dat was dan nog het enige lichtpuntje.

Vrijdag 27 september 14.30 uur

Wind, na eindeloos treurige regenherfstdagen. Vol vertrouwen naar Rotterdam-Zuid, Groote Schouwburg. Die avond werd, dachten we, echt wel een succes! Staand applaus al bij de pauze. Volgende dag koude douche. Vier kranten waarvan twee bepaald slecht. Ook voor mij. Nu wel heel erg het gevoel van

1.	ik heb er geen kijk meer op
2.	ik ben er te oud voor. De jongeren doen het beter. Vooral schrijven.
3.	geen druppel inspiratie voel ik nu meer in mijn hersenen. Erg dat gevoel van machteloosheid, steriliteit, onbekwaamheid, vooral als leider van het cabaret. Zie dan 's avonds Ol als negertje tussen de coulissen klaarstaan om op te gaan en dan denk ik: er is niets aan om morgen ‘even’ een ‘leuke’ tekst voor haar te schrijven. En dan komt morgen en dan weet ik helemaal niets. Dat is het ergste van deze avonden, dat ik spelend zelfs het gelach van het publiek horend, voortdurend denk: het is allemaal ouderwets, niet van deze (onze) tijd. Een moeilijk te overwinnen gevoel.

Donderdag 3 oktober

Kort beklag (verslag). Gisteravond ondanks Ajax-Nürnberg (4 - 0) op televisie toch nog 621 gewone mensen in huis. Moeilijke voorstelling, vooral ook doordat ik geheel buiten mezelf om optrad. Ver weg, steeds denkend: dit is allemaal niet leuk.

Zondag 6 oktober

Voorstelling gisteravond wel weer goed. Open doekjes bij dans met het paard. Pirouet. Ontzettende rotkritiek in vn voor Seth. Randstad Holland schrijft: tegenover briljante conference van W.K. staat een voorprogramma waarin de spelers weinig kansen krijgen. Hollandse pers juicht over Halsema, Adèle en Cox. Dát is het nu wel helemaal. Vijf jaar geleden juichten ze voor Seth! Tien jaar geleden nog voor Toon en de Wimmen. Zo varen de scheepjes voorbij. Waar is Ramses nu gebleven? Dat was ons juichpunt van ongeveer twee jaar terug.

Vrijdag 18 oktober

Mies Bouwman maakte gisteravond om tien voor elf interviews, op film vastgelegd, met dames van de garderobe en met de portier. Ze vroeg (volgens de vrouw van de portier) hoe de dames onze voorstelling vonden en of ze ook een grapje van W.K. konden navertellen. Dat kon mevrouw portier: tien haren op je hoofd is weinig, maar in je soep...? Niemand toestemming gevraagd hiervoor bij mijn weten. Huisvredebreuk? Onze tijd? Zo zijn onze methoden tegenwoordig. Ook dit is een van de redenen om er maar helemaal mee op te houden en Nederland voor lang of voorgoed te verlaten. Na nu ongeveer zes maal geweigerd te hebben in ‘Mies-en-scène’ in de stoel of op een andere manier op te treden, doet Mies dit.

Dinsdag 22 oktober 10.15 uur. Carolina Hoeve

De liefste kamer van ons huizenbezit. We zitten weer uit duizenden. Voor ons ligt de dag, het weiland en de bossen. De koeien staan in de herfstzon. De knech (!) is in de groentetuin aan het werk. Het witte paard graast voor de deur. ‘Revisor’ gisteren in Nijmeegse schouwburg gezien. Viel toch wat tegen na alle daverende kritieken. Een door Han Bentz van den Berg mooi geregisseerde poppenkast (circus) met clowns. Allemaal clownsmaskers en aankondigingen van ieder bedrijf met grote trom en trompet. Een erg magere tekst met een wel zeer magere intrige en een broodmagere karaktertekening. Bob de Lange en Henk van Ulsen als prachtige karakterspelers van rollen met weinig echt karakter. Bob de Lange af en toe groots, maar ook af en toe twee andere burgemeesters erbij spelend. Henk van Ulsen, knap acteur, maar toch net iets te veel homo en te veel acteur (hoge intonaties) om mij steeds te kunnen boeien. Schouwburg lang niet uitverkocht. Wel veel jongens en meisjes die met hun ‘paspoort’ bij niet uitverkochte zalen recht hebben op entree tegen de laatste rang. Leuk idee overigens. Twee enorme verhuiswagens en één enorme autobus. Vijftig man spelers en technici zorgen dat de ‘Revisor’ ook in Nijmegen te zien is. Het is als zeulen met de Nachtwacht. Waarom? Weet geloof ik niemand. Iedereen van het publiek heeft tegenwoordig een auto. In twee uur ben je in Amsterdam.

Donderdag 24 oktober 8.15 uur

Rotterdam-Zuid is ineens veel beter bezet. Vrijdag en zaterdag uitverkocht en dat is dan het einde van een matige serie. Moeilijke, zware avond, voortdurend denkend dat er grote clubs in de zaal zitten, wat niet waar schijnt te zijn. Rob de Vries voor het eerst na zijn ziekte in de zaal met vrouw en aardige dochter. Hij zei ‘een heerlijke avond te hebben gehad’ en prees Tuf nog apart voor haar drie nummers! (‘De Neger’ heeft nu een mooi Olympisch slot, duim omhoog, die overgaat in een gebalde vuist en dan donker!) Paul van Vliet was er ook. Wij praatten nog tot tien over twaalf op straat met hem. Een aardige, zeer intelligente en intens bekwame jongen vind ik hem. Zei een paar zeer prettige dingen over mij en mijn nummer. Heeft zelf ook veel slapeloze nachten. Trekt zich de dingen ook teveel aan. Cabaret is dood. Is leuk nog leuk (artikel in Vrij Nederland). Overweeg serieus er september 1969 voorlopig of voorgoed mee op te houden, dus zonder Amsterdam met dit programma ‘Hop! Hop! Hop!’ te hebben bezocht. Ben niet van plan mij door een stelletje perskleuters te laten uitkleden.

Vrijdag 8 november 9.00 uur

Drieeëntwintig jaar geleden vonden wij elkaar in Bangkok terug! In Utrecht voltrekt zich hetzelfde beeld als in Rotterdam. In mijn ogen een leuke, vooral na de pauze stralende première. Vrijwel alles raak in een enorm contact met de zaal die toch niet zo erg gemakkelijk leek en voor de harde woorden af en toe terugschrok. Op de toppen van mijn mogelijkheden gespeeld. Aan het slot tien maal halen en een gevoel van ‘leuker kan ik niet’. Na enkele dagen krijg ik Utrechts Nieuwsblad (73 000 abonnees) in handen en er deugt weer niets van (lees die krant!). Het boeide niet, het verrast niet enz. enz. Zaterdagavond was het nog uitverkocht, maar nu niet meer. Langzaam voltrekt zich het vonnis. Het loopt terug in plaats van op. Ik geloof er nu zelf ook niet meer in. Hoor mezelf op het toneel grappig doen, voel me moe, ziek, miskend en in mijn hemd gezet en... daar ga je dan, met je 32-jarige cabaret. Gisteren lang getelefoneerd met Wim Ibo, die het hele persverschijnsel niet is ontgaan en het ronduit griezelig noemde. Mij doet het soms denken aan die dagen van de roddelcampagne, toen ik wegens kinderverkrachting of iets dergelijks in de gevangenis zat. Ineens komt dan de haat naar

boven en blijft er niets over van al die verheerlijking. Vreemd genoeg heb ik dit allemaal zien aankomen. Misschien ben ik wat al te vroeg pessimistisch geweest, maar toen ongeveer tien jaar geleden iedereen op radio, televisie en op toneel cabaret ging doen, wist ik: ze harken in je tuintje en tien bekwame tuinmannen doen daar in onderling overleg geen kwaad, maar honderd prutsers maken er één grote afgegraasde weide van, tot tenslotte de pers die altijd áchter de gebeurtenissen aandraaft, begint te roepen: Cabaret is dood.

Gisteren dus lange telefonen met meneer Van Liempt, Wim Ibo, heer Wassenberg en Wim Sonneveld. Deze laatste ook heel hartelijk: wat hebben ze mij met ‘Rim Ram’ niet afgekraakt, na twee maanden heb ik opnieuw première moeten geven in Amsterdam. Wieteke had interview met een krant en vertelde blij dat daarboven een grote kop stond: Wieteke van Dort weg van Kan. Als ze nou maar weer niet gaan denken...

Zaterdagmorgen 9 november. Keuken

Met Mary in de Molen (Amstelveen) geluncht. Van één tot vier uur. Wel gezellig, maar het maakte me machtig neerslachtig. Petra gaat scheiden, Joes heeft haar belazerd, Merel is gescheiden, Loek heeft nu in Amerika een vriendin, Arie Kleywegt woont met Merel. Olaf met een Japanse getrouwd, Dicky volledig aan de drank. Het toneelstuk van Annie ‘En ik dan’ drie dagen van tevoren uitverkocht. Daverend succes. In Handelsblad toch nog een zeer slechte kritiek met een kop van ‘Voor mij hoeft dit allemaal niet’. De recensente is dezelfde juffrouw die over mij schreef: ‘Het wordt nu langzamerhand pijnlijk hoe hij niemand van enig formaat naast zich duldt.’

Zondag 18 november 5.45 uur. In keuken van Kudelstaart

Drink een bier. Gisteren Utrecht totaal uitverkocht. Lange rijen van wachtende mensen of er nog plaatsen zouden zijn en volgens directeur Faber hele dag telefoon. Gelukkig dan maar. Goed publiek. Mooi succes en toch en toch en toch voortdurend tijdens mijn nummer down, neerslachtig, teleurgesteld. Als ze enorm lachen, erger ik mij aan die onbillijke, opzettelijke, nu zo onaardige kritieken; als het publiek even ophoudt met lachen, denk ik: het is ook niet leuk.

Ik hoor mezelf steeds denken: zou ik er nou maar mee ophouden? (Daar is moed voor nodig.) Op het slot zeker tien maal halen. En nog de hele tijd maar denken: de kritiek heeft misschien toch wel gelijk, misschien had je al moeten stoppen.

Maandagmorgen 18 november

Met Ol naar ‘En ik dan’ van Annie Schmidt geweest met Mary en Joan Remmelts en nog drie mensen in De la Mar. Avond aan avond uitverkocht! Stelde me er niet zo geweldig veel van voor, maar het werd een grandioze verrassing. Een uiterst knap geschreven en geconstrueerd blijspel. Doet me denken aan de beste Franse blijspelen uit de tijd van Cor Ruys. Zo geschreven dat alles en iedereen aan zijn trekken komt. Spelers, publiek en auteur. Af en toe en het derde en laatste bedrijf ontroerde het me ook nog. Annie's grote kant is iets heel serieus en ernstig opbouwen en er dan telkens iets gewoon heel menselijks doorheen gooien (is hier ergens een pleetje), waardoor dreigende ernst ineens omslaat in gewoon theaterplezier. Honderd jaar, nee, twee duizend jaar theater trekt hier voorbij. Een oeroude wet wordt in toepassing gebracht en het succes is, ook in 1968, overrompelend. Daar ga je nou met al je verhalen over toneelvernieuwing en de jeugd wil wat anders.

Al met al een heerlijke, verrassende avond gehad. Wel natuurlijk weer steeds jaloers en steeds denkend: ik wou dat Annie eens iets voor mij schreef, zodat ik alleen maar hoefde te spelen en niet steeds ‘eigenlijk’ zou moeten schrijven.

Maandag 25 november 5.20 uur. Keuken Kudelstaart

Zit aan mijn tweede biertje en mijn eerste slaaptablet. Gisteren Ol en ik om half vier samen helaas weg naar Seth in Amsterdam. In het donker op de Brouwersgracht naar binnen. Daar zat een (zijn) vriend? Een wat vreemde, vage, onopgeloste situatie. Hij zat daar midden in die kamer. Soms dacht ik: dat huis en die meubelen en alles plus Seth is van hem. Soms dacht ik ook weer: hij zit hier zo maar. In elk geval ontstond er geen enkele sfeer. Het bleef alles uiterlijk, correct, beleefd geïnteresseerd. Seth las een liedje voor dat hij samen met Michel van der Plas voor Ol had gemaakt. ‘Ik ben mevrouw pastoor, het is er eindelijk door...’ Vooral begin wel erg mooi, maar zoals steeds denk ik dan ook weer meteen: het is wat iel

nog, wat dun en het zou leuker kunnen. Altijd weer denk ik dat, en als iemand dat dan zegt dan word ik meestal heel boos want... wij allen, genieën en halve grote geesten, wij zitten voortdurend tegen ons eigen plafond aan! En steeds roepen er middelmatige geesten: leuker! mooier! dieper! geëngageerder! Vooruit! Dat kan je best!

Zo zitten we daar dan in Seths nieuwe huis erg op visite, erg onwennig en erg met een gevoel van zakdoekje leggen niemand zeggen.

Vrijdag 29 november

Ergernissen leidend naar de toppen der verhoogde bloeddruk. Als René ziek is (om twaalf uur werd dit gemeld), kan je niet gewoon overdag repeteren omdat: Sant geen oppas bij haar kinderen kan krijgen, Wieteke in Woerden een kindermatinee heeft, Frits tot twee uur een afspraak had, en als je dan de repetitie om half zeven in Dordrecht zet, zit je midden in Rotterdam op het spitsuur en kun je eigenlijk niet één echte afspraak maken. ‘Mijn vaders graf, dat willen ze verhuizen’, een liedje van Jaap van de Merwe studeert Frits in met Marnix de tweede stem. Gisteravond zouden ze het in Dordrecht doen (vanuit een loge), maar natuurlijk liep Marnix weer drie keer uit de rails. Op de vraag van Ol: heb je dan vrijdag niet gerepeteerd? zei hij: nee... ik kan overdag niet repeteren... ik heb een baan! Onze kleedster Minneke, eerste avond in Dordrecht geen kam, geen borstel, geen afschmink, geen handdoek. Verkleding van ‘Arie de badman’ in het pikdonker moeten doen met een klein, lullig spiegeltje!... Tot slot met paard en al me te pletter gegaloppeerd tegen de vaste manteau. Geen douche, geen stromend warm water, zelfs na afloop geen emmertje warm water om me te mandiën. Toen liet ik in de kleedkamer een woordje vallen!...

Zaterdag 30 november 11.15 uur

Gisteravond Rijswijk. Heen in de mist. Drie avonden totaal uitverkocht. Daverend succes (leek mij). Maar... een half uur na de pauze, toen de kleedster al naar huis was, kwam het bericht dat alles ingepakt moest worden, omdat er morgen gewoon school was!!! Heb Ol de laatste jaren niet meer zo boos gezien. Alles kwam dan ook op haar neer! Hele kamers vol kleren moesten vakkundig ingepakt. Een hopeloze toestand. De douche (de does zoals meneer

Van Liempt zegt) drie minuten lopen ver weg! En zo is er altijd iets om de bloeddruk te verhogen.

Zaterdag 14 december 17.25 uur. Hotel Het Herenhof, Emmen

Al dagen lang prachtig, koud, vriezend weer. Hier een daverende voorstelling gespeeld, waarin ik tot de laatste minuut niets meer zag. Commissaris van de Koningin heer Gaarlandt enthousiast achter. Vandaag van half twaalf tot twee uur weer eens echt geschaatst op de mooiste ijsbaan van Nederland! Heerlijk in de winterzon. Frits op noren, Ol, Wieteke en Frans aan de kant. Muziek op de ijsbaan: oudejaarsconference van mij en Toon's ‘Vader gaat op stap!’ Leuk.

Maandag 16 december 4.30 uur. In de keuken van Kudelstaart

In Emmen schijnt weer een kritiek te zijn geweest van: na de pauze pas cabaret. Hoogtepunt was ik. Voorprogramma werd niet genoemd en toch was dat een enorm succes, ook de tweede avond. Tournee? Eigenlijk heerlijk. Dat gejuich over Amsterdam wordt elke dag onzinniger! Er zijn mensen die denken dat ik niet naar Amsterdam dúrf. Ik durf naar Emmen.

Donderdag 19 december 11.05 uur. Carolina Hoeve

Arnhemse première werd een enorm succes. Eerste vijf dagen vrijwel totaal uitverkocht. Brandscherm kwam om half acht met een daverende klap omlaag. Stalen kabels gebroken. Twee minuten eerder hadden wij op die plek nog staan repeteren! Tot kwart voor negen iedereen bezig geweest de voorstelling toch nog door te laten gaan. Mooi ‘teamwork’. Conference van tien minuten alleen over dat brandscherm gehouden. Op slot technische staf op het toneel bedankt. Arnhemse pers nog niet gelezen. Arnhemse krant een heel stuk alleen over dat scherm. Ik lees het nog wel eens...

Donderdag Tweede Kerstdag 14.30 uur. Carolien, werkhuisje

Bij kerstboom zelf versierd met echt brandende kaarsjes gezeten met Ol samen en wat nagedacht over niets.

Vorige Volgende