Logo DBNL
De dagboeken van Wim Kan 1957-1968. De radiojaren (1988)

De dagboeken van Wim Kan 1957-1968. De radiojaren

(1988)–Wim Kan–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

1962

We zijn nu zo ver, we cirkelen in een neuskegel driemaal binnen vijf uur om de aarde, maar tegen verkoudheid zitten we nog steeds met driemaal daags vijf druppels te knoeien. Adenauer gaat op bezoek bij De Gaulle en pleit voor één Europa. Nederlandse soldaten worden in burger via Tokio naar Nieuw-Guinea gevlogen. De regering houdt vast aan het zelfbeschikkingsrecht voor de Papoea's. Radio Veronica moet de lucht uit en de Nederlandse televisie wil een tweede kanaal. ‘Herexamen’ wordt het hele jaar doorgespeeld. Het programma is zo'n succes dat het bijna onmogelijk is om aan kaartjes te komen. Af en toe is er voor Kan gelegenheid om de drukte te ontvluchten en kort van zijn nieuwe huis in Zwitserland te genieten. Op 27 november verschijnt hij onverwacht op de televisie in het marathonprogramma ‘Open het Dorp’ van Mies Bouwman. In een tamelijk vroegtijdig stadium neemt Kan een besluit: hij doorbreekt de tweejaarlijkse traditie en slaat het oudejaar over.

Dinsdag 2 januari. Nacht (eigenlijk al 3 januari)

Ik wens u alles wat wenselijk is. Au fond zijn wij een volk van sprekers. Wij weten ons eigenlijk het hele jaar nog enigszins te beheersen, maar bij de jaarwisseling zijn we ineens niet meer te houden.

Vreemd, vreemd leven. Nooit zul je het leren begrijpen. Nu weer een première die in drie kwartier was uitverkocht en een tweede en derde voorstelling die eigenlijk, toen wij op 1 januari in De la Mar kwamen, nog maar matig besproken waren. Toen een soort daverend vreemde première. Een soort publiek dat herhaaldelijk uit de hand dreigde te lopen. Een benauwd zaaltje. Een op ovatie lijkend slot.

Donderdag 4 januari. Ochtend 11.30 uur. In bed

Dikke keel, pijn in het hoofd, moe. De-la-Mar-symptomen. Alle avonden toch steeds een vreemd gevoel. Geen eenheid in het publiek. Ben zelf niet geïnspireerd. Nieuwe grapjes doen niets, ook al doordat een klankbord ontbreekt. Aankomend bij het theater, uitverkocht. Dat weer fijn. Kritieken vielen mij en onze mensen wat tegen. Beetje zuur over dat we nu pas in Amsterdam komen, geloof ik. Telegraaf prima. Handelsblad moet slecht zijn, zei Meerburg. Heb gelukkig zelf nog niet gelezen. Ben steeds doodmoe als het doek valt. Je weet niet waarop je mikken moet.

Dinsdag 9 januari. Ochtend 6.00 uur. Kleine kamertje

Spoorwegongeluk bij Woerden, Harmelen. Drieënnegentig doden. Algemene verslagenheid ook gisteravond in de zaal. Daarbij nog kwart van mijn stem over. Ook vandaag. Toch een kou misschien? Kon geen noot meer zingen. Zei liedje ‘Herexamen’, liet Nieuw-Guinealiedje weg, zei ‘Tam tam’. Na elke tien woorden dacht ik: Dat haal ik niet. Deed met m'n laatste stemmiddelen de ‘Beertjes’ en liet toen het doekzakken. 22.50 uur. Publiek is hard en wreed. Ze bleven gewoon zitten. We haalden geloof ik zeven keer. Toen zaten ze nog en gingen naar huis als dineerders, die hun dessert tekort waren gekomen. Ru zei in kleedkamer: Zo kan het niet. Was terstond in paniek. Maar Ol wil alles organiseren om maar te zorgen dat niemand iets merkte. Dat is ook niet goed. Weet nu niet wat te doen. Moet duidelijk tegen publiek zeggen dat ik kou heb

gevat, niet kan zingen. Komt u over een tijdje nog eens terug, als ik beter ben, dan kunt u constateren dat ik dan ook niet kan zingen.

Woensdag 10 januari. Nacht 1.15 uur

Een wonder leven. Vanavond geweldig succes. Alles stond meteen op bij het slot en toch geen bedelaar, geen liedjes, geen slotpotpourri. Werkte 65 minuten! Zat in het voetlicht (op de ‘Kanonnen van Navarone’). Vanmiddag zoals dagelijks bij dokter Fernandes. Wereldje op zichzelf. Dat sombere oude huis, spreekkamer, onderzoekkamer, maar wel rustig vertrouwenwekkend. Hij zei: U hebt mij gisteren voor een van de moeilijkste beslissingen in mijn carrière gezet. Ik moest de verantwoording nemen voor uw stem. Toch nu blij gevoel van te hebben doorgezet. Heb nu een hele medicijnkast. Stroop, pillen, codinova, neusdruppels, antihoest. Collega's! Wim Sonneveld stuurde zijn keelspuit naar het theater. Toon zei: Als het moet kom ik je vervangen. Een onbekende collega uit de Stadsschouwburg stuurde tabletten. Iedereen hielp mee. Mooi voor de ruzieachtige showpagina van de Telegraaf.

Vrijdag 12 januari. Ochtend 12.50 uur. In bed

Stem wat beter. Stemming wat beter. Gisteravond Ellen Vogel op tweede rij. Na afloop zeer enthousiast even achter. Kreeg twee zoenen van haar. Een van de liefste, knapste, leukste vrouwen van ons Nederlands toneel.

Donderdag 18 januari. Middag 15.45 uur. Werkhuisje

In De la Mar met Willem O. Duys over optreden tv zitten praten. Alle drie in ‘Muziekmozaïek’ over de betekenis van lied voor het cabaret. We zouden het nog even geheim houden... Hoeft al niet meer. Toen we 's avonds praatten, stond er dus 's morgens al in de krant dat ik mee zou doen. Wist zelf nog van niets. Krijg geloof ik ƒ 1100, -. Gek bedrag. Had Wim Sonneveld uitgemaakt. Leen Timp en juffrouw Weller (mooi stukje speelgoed) waren er ook. Timp is man van Mies Bouwman. Wist ik niet. Meldde dat ik haar charmant vond, maar heel slecht (helemaal niets) in het oudejaarsnachtprogramma. Toen werd het bedrukt stil.

Nacht 1.35 uur

Dag met een gaatje. Om 11.25 uur weg naar De la Mar. Tv. Hele dag zoet met Willem O. Duys. Leen Timp. avro. Vraaggesprek. Liedje (‘Ik lig zo vaak te denken’). Wim Sonneveld. Seth. Ru van Veen. Zelf het gevoel van alles: wachten of het soms leuker wordt. Gelul om de tafel. Vond het niet veel. Sommige welwillenden zeiden: Het was erg leuk. Meneer Van Liempt beetje anti uitzending. Ol was pro. Ru ook. Ikzelf niet echt tevreden. Ook gevoel van televisie is veel mensen in touw, weinig resultaat. Gedoe! Gewichtig! Niks. Hou daar toch niet van. Ol gooit net een krant met ‘Lachen met Wim Kan’ op het vuur. Het brandt lekker. Weg is het al. Een soort versneld afgedraaide film van de roem.

Donderdag 1 februari 15.15 uur. Werkhuisje

Gisteravond lang onbeduidend gesprek met goeiig burgerlijke Henk Elsink. Plannen voor eigen cabaret in 1963. Café met hapjes. ‘Goeie hapjes,’ zoals hij artistiek meedeelde en ook moesten er goeie fauteuils komen en goede wijn en ook... goeie artiesten. Beter nog dan hijzelf, leek hem. Waar hij die vandaan zou halen werd (nog) niet geheel duidelijk. De goeie hapjes kwamen van een vriend van hem, een zakelijke man die er geld in stak. Enfin, alles heel best bedoeld, maar ik zie er niets in. Een burgerlijk, rot gedoe, wat weinig of niets met kleinkunst te maken zal krijgen.

Donderdag 8 februari. Nacht. Thuis met Ol bij het open haardvuur

Drinken nu elke nacht champagne. Zo zie je weer. Leert hieruit, lieve kinderen. Wij willen niet dik worden, maar eventueel wel dik doen. Vanavond bij voorstelling zwaar publiek, maar wel succes. Vooral Annelies met ‘Liftend meisje’. Flip weer nergens. Jenny nog even in tranen omdat ze nu weer een andere stem in de ‘Tieners’ moest zingen. Getroost. Verknoeide vanavond zelf: ‘Kom bij Werkspoor’, laat je niet afschrikken door de naam! Doodse stilte.

Abonnement op Propria Cures aangeboden(?) gekregen van Nico Scheepmaker. Lees in nummer van 20 januari wat ze vinden van Toon en de Wimmen. Eigenlijk wel een mooi stuk. Ik had lintje moeten weigeren, geen stukjes in Elsevier mogen schrijven en zou partij moeten kiezen en die walgelijke propaganda op oudejaars-

avond in de kranten. Henk van der Meyden de deur moeten uittrappen in plaats van interview. Ach, er zit echt wel iets in, maar we worden tam, tam-tam. (Zijn we aan het verwilderen of aan het vertammen?)

Zondag 18 februari 15.10 uur

Ga dadelijk naar Noordwijk. Kijken naar wat storm heeft aangericht. Gisteren op Scheveningen sloeg bij de vuurtoren het water met bakken over de boulevard. Schoolmeisjes holden telkens naar de zee en lieten al het water over zich heen komen. Lachend en kletsnat kwamen ze dan telkens weer bij ons, bedachtzame volwassenen, terug. Doet u mee meneer? riep klein meisje. Maar dat deed ik niet, want ik ben zo ontzettend volwassen tegenwoordig.

Vrijdag 23 februari. Middag 16.00 uur. Werkhuisje

Net terug van gezellige vara-lunch bij Loenen. Met Broeksz en Arie. Er zijn drie mogelijkheden zei Broeksz: 1. Op Tweede Kerstdag. 2. Ruilen één uur zendtijd met de ncrv. 3. 's Nachts van 24.30-1.30 uur. Broeksz, Arie en Ol meteen wild enthousiast. Ik niet zo. Vind dat de avond dan over zijn hoogtepunt heen is. Het wat weemoedig tintje is er dan af. Het wordt me op die klok te feestneuzerig. Voorlopig voorstander van zendtijd ruilen. Over geld is niet gesproken. Op slot zei Arie: Nou is er nog iets... de heer Van Gelder van de avro zegt dat hij door iemand is benaderd dat W.K. voor de avro zijn oudejaarsavond zal doen... Hij wist ook al dat wij hier vanmiddag met ons vieren zouden lunchen. Hebben ‘ze’ dus weer de zaak op zijn kop gezet. Niemand weet nu meer of Van Liempt het eerst naar de avro is gegaan of de avro het eerst naar Van Liempt. Wel weet ik dat er dus enorm wordt ‘geluld’ in die contreien... Maar, de avro kan barsten. Er is een traditie. Er zijn toch vara-banden die ons binden. En die banden bestaan niet uit geld. De naam Radio Veronica werd ook nog even genoemd... Rode lap op de vara-stier!

Donderdag 1 maart. Ochtend 9.15 uur. In keuken

Meneer Van Liempt sprak gisteravond met Henk Elsink. Bood hem aan dat hij 31 mei weg mocht, als hij engagement bij ons werkelijk onvoordelig vond. Maar hij dacht er niet aan! Atmosfeer van alles

wordt duurder en loonronde wel weer even opgeheven. Nel Wiegel in kleedkamer bij Ol. Wilde bij ons terug. Zo'n spijt van alles. Ontevreden over Ru (geen echte animo meer?). Komt op een repetitie voor Maya, die na haar ziekte weer terug is, pas om over zevenen wat achterin de zaal zitten. Is direct boos over alles. Zegt steeds dat ie hier in De la Mar in zo'n pishoek zit. Maar alle cabaretpianisten hebben daar tenslotte toch gezeten. Speelt af en toe niet na, maar holt dan weg. Loopt driekwart van de pauze op straat. Is toch wel een erge intrigant. Gisteren voor de pauze uiterst stug, stil publiek. (Koud en winderig in de zaal, schreef brief naar Meerburg over de verwarming.) Zelfs Ol zei: niet mee te krijgen. En toen voor mij ineens een soort unieke geïnspireerde avond. Waar komt toch zoiets vandaan? Geen woord viel onder tafel. Alles kwam als nieuw en voor het eerst bedacht over het voetlicht. Voelde het zelf als een vreemd wonder aan. Zoiets lukt één keer per dertig avonden, zou ik denken. En geen mens weet waarom nu juist die avond. Er is niet iemand in de zaal voor wie je speciaal goed wilt zijn. Het is juist die tussenfase misschien van 't kan me niet zoveel schelen vanavond en 't is toch stil publiek en die overschrijding van die drempel tussen hen en jou. Ineens is het er en alles lukt. Zo is dat dan. Nergens kwam dan deze keer de bekende inzinking in die anderhalf uur durende monoloog. Valt me steeds weer op dat de mensen om me heen geen idee hebben van wat je eigenlijk doet. Praktisch niemand van de abc'ers kan het ook iets schelen. Totaal ongeïnteresseerd verlaten ze het theater... die cabarettoekomst van Nederland: dag meneer Kan, veel succes! en weg de trap af naar huis. Vlug naar huis, meestal niet eens naar een film of naar een café voor een gesprek - nee, naar huis!

Maandag 19 maart. Ochtend 11.15 uur. Kleine Wildwal

Las van Sjoukje Dijkstra. Wereldkampioen. Heb je (ook) niets aan je leven. Las van Soekarno, van Luns. Ach, 't is de kunst om van je leven een succes te maken. Als je succes hebt wordt dat elke dag moeilijker. Repeteerde zondagmiddag Jenny en Jacco's nummer ‘Twist’ met Hans van Manen in Bellevue. Viel me toch niet zo mee. Hele middag tot 16.20 uur. 's Avonds voorstelling. Ik doe constant te veel. Je moest niets doen eigenlijk dan alleen 's avonds spelen. Anderhalf uur op het toneel op topsnelheid en concentratie is een

levenvullende bezigheid. Och, kan dat zelf niet geloven, maar het is toch wel echt waar.

Top. Dit vak bevredigt me alleen als je anderhalf uur lang heerser bent over de zaal. Als je er anderhalf uur lang precies mee doet wat je wilt. Meester over de massa. Dan ga je pas moe maar bevredigd naar huis. Al het andere is toeval, zijn probeersels, stuntelige pogingen.

Vrijdag 30 maart. 's Morgens 10 uur

Zag gisteren Louis Borel in de P.C. Hooftstraat. Een eenzame, ouderwordende man. Liep met hem naar De la Mar. Sprak nog even in de kleedkamer met hem. Heeft niets in het vooruitzicht. Ontzettend. Wat eindigt zo'n loopbaan dan triest.

Zondag 1 april. Avond 21.10 uur. In kleedkamer

Achterna gezeten door Engelse dame van de bbc, die met alle geweld met mij wilde praten (have a talk!). Gevlucht de zaal in. Daar zat ze precies op het klapstoeltje. Zat haast bij haar op schoot. Nu is Seth er heen om een beetje beleefd de zaak te sussen.

Stuurde Hans van Manen ongeveer week geleden lieve brief, prachtige bloemenbak en ƒ 100, -, maar... hoorde niets meer. Woont aan de overkant van theater. Onopgevoede wereld!

Donderdag 5 april 13.15 uur

Regen gutst (onthutst) tegen de ramen. Opgezweept door westerstorm die van ver over de plas komt. Down. Toch het gevoel van het is allemaal niet zo leuk meer. Te lang al gedaan, te veel al gezien. ‘Bekend’. In De la Mar weinig tot geen enthousiasme meer van het publiek. Lui, log, niet reagerend. Zelf inzinking. Al veertien dagen. Moeilijk. Gevoel van uitgekeken en op mijn retour. Terwijl ik dit schrijf, denk ik: Als ik het opschrijf, zal het niet zo zijn. Het spelen in het theater blijft moeilijk. Ik ga er nu mijn oude dagboeken eens op naslaan. Was dat altijd zo? Zoek het in duizend dingen. Denk dan weer Carmiggelt, Bomans, Annie Schmidt, en noem maar op de grappenmakers, allemaal uitgeschreven. Het feest is afgelopen. Het wordt tijd de neuzen nu eens af te zetten. Balmasqué, démasqué. Hoop dat oudejaar niet doorgaat.

Zondag 8 april. Avond 21.50 uur. In kleedkamer De la Mar

Dit is de wereld waarin wij leven! Met Ol om 17.50 uur naar Amsterdam. Concertgebouw voor Cliff Richard. Van Liempt heeft hem uitgekocht. Een zaal vol tieners, uitverkocht! ‘Shadows’ op, daverend lawaai. Cliff op, nog daverender lawaai. Gefluit, getrap, geroep, geklap, geschreeuw. Van optreden of nummer opbouwen is geen sprake, daar komt hij helemaal niet aan toe. Als hij even bezig is, dansen de tieners tussen de stoelen met elkaar. Af en toe zien ze hun idool niet eens meer (prijzen van ƒ 7,50 tot ƒ 3,50). Mooi moment: alles rent ineens naar voren naar podium. Massahysterie. Een meisje sprong op het podium en werd er meteen weer afgesmeten, viel terug in de woelige mensenzee beneden, zoals je een vis teruggooit in het water. Leerzaam middagje!

Zondag 15 april. Middag 13.40 uur. Werkhuisje

Al dagen lang grootste rotweer van de wereld. Gisteren naar het strand om 14.00 uur. IJskoud. Leeggewaaide vlakte. Hardgelopen en daarna op alle golfbrekers gestaan. Bussen vol verkleumde buitenlanders. Bloemencorso een week uitgesteld. De bollen zullen veertien dagen later bloeien dan gewoonlijk... Een vuile bollenstreek! Een Duitser bij de bollenvelden tegen zijn vrouw: Kijk Frieda, als je ze niet opeet, komen er bloemen uit. Honderdduizenden Duitsers waren er dit weekend in ons land, maar deze keer gingen ze vanzelf weg. Voorstellingen ineens weer een fantastisch publiek. Voor mij weer ouderwets, lekkere avonden waarin alles lukte. Toen we gisteren in de auto reden, stopte een levensgrote wagen, zwaaiden meisjes met programma. Het was fantastisch, riepen ze door het opengedraaide raampje. Een feestelijk gehoor.

Maandag 23 april. Ochtend 7.15 uur. Kudelstaart

Voorlopig is dat vijfentwintigjarig huwelijksfeestcadeau een grote sof. Artikel van Dagboekenier in Parool: liedje van de Damrakkertjes een misbaksel. Artikel in Telegraaf: het Nederlandse volk wordt overal buiten gehouden. Na afvallen Wim en eerder al Toon, moet plaatje alleen maken. Dinsdag de derde opname voor mij bij Phonogram. Een 33 toeren. Kost ƒ 7,50 in de winkel. Titel: ‘Dag Koningin, Dag Prins’. Gisteren (onder voorbehoud) geaccepteerd. Wilde proberen 45-toerenplaatje te maken. Had dan nog maar drie

minuten repertoire nodig. Maar hoorde van Phonogram matrijzen zijn al gemaakt (weet niet eens wat dat eigenlijk zijn), labels(?) zijn ook al klaar en de cover(?) (da's de hoes denk ik) ook. Met Lot en mijn neefjes getelefoneerd: Willen jullie dinsdag de opname van de achterkant van de koningin bijwonen? Neen, dat willen we niet. Einde bericht!

Maandag 30 april. Avond 23.48 uur. Kleine Wildwal

Zagen op televisie om pl.m. 16.40 uur Van Hall het Nationaal Huldeblijk aanbieden: een oorkonde, een servies en... ‘het’ grammofoonplaatje van W.K. Van Hall deed het prachtig uit een reclameoogpunt voor mij. Noemde duidelijk mijn naam en zei dat het veel voeten in de aarde had gehad, doordat ik zoveel te doen had of zoiets. Toch mooie bekroning voor mijn werk. Koningin en prins kregen een zilveren exemplaar en lachten goeiig. Zij ‘met bril op’ om het zogenaamd goed te kunnen zien.

Vrijdag 4 mei 14.40 uur. Carolien

Kachel aan. Ol nog op Kleine Wildwal. Juist getelefoneerd met meisje van Nationaal Comité. Volgens haar en heer Viersma mocht mijn grammofoonplaat op 30 april's avonds in het Concertgebouw niet worden gedraaid, omdat Sieto Hoving in dat geval dreigde weg te lopen.

Maandag 7 mei. Nacht 1.15 uur. Kleine Wildwal

Wie Deventer tegen het vallen van de avond zo braaf tegen het IJsselrandje ziet liggen, begrijpt niet dat er 's avonds ook maar één inwoner zo ondeugend zal zijn om naar een cabaretvoorstelling te gaan kijken. Straten, als je 's avonds om 23.30 uur uit de schouwburg komt, zijn uitgestorven. Doodstil staat de kerk. Sssst, zeg ik tegen Ol, Deventer slaapt. Avond van moeilijkheden. Het gezelschap, de troep hangt me weer eens mijn keel uit. Vanavond Maya, Annelies en mevrouw Berkmans: ‘Dat tweede klas reizen was geen doen.’ Waar drie leuke tieners (die later minstens net zo vervelend zullen worden) bij stonden. Ineens allemaal tegelijk tegen Ol. Ze moesten nu eerste klas reizen en zo. En Maya kwam op ‘voor d'r zusje’ (nu ineens) en het was geen doen en je moest elke avond staan. Enfin de Franse revolutie. Ol gaf, terecht, toe! Ze krijgen nu

eerste-klasabonnementen. Tournees zijn altijd slecht. Of ze gaan met elkaar naar bed of niet en in beide gevallen ontstaat steeds een wat kribbige verhouding.

Dinsdag 8 mei. Ochtend 12.00 uur. Kleine Wildwal

Vijftien jaar geleden stierf pap. Het was toen snikheet. Waar zijn onze doden? Bestaan ze nog?

Vrijdag 11 mei 16.45 uur

Ziezo, nu is Annelies weer ziek. Kunnen we weer om 17.30 uur in Deventer repeteren. Sant geplukt (met veel moeite) uit het Heidehuisje. Ru (thuis) onbereikbaar... Maya alweer zowat in tranen: geen oppas voor 't kind. Flip onbereikbaar. Nel Wiegel paardrijden... Ik wens je veel personeel. Wandelde goddank vanmorgen van 9.00-9.50 uur op Heuven. Fijn. Alleen, met één ree.

Zaterdag 12 mei. Nacht bijna 1.30 uur. Op Kleine Wildwal

Terug uit Zwolle. Geweldig succes, alhoewel ik geheel buiten mijzelf stond. Onzeker, vergisserig, versprekerig. Sant invallend voor Annelies, had haar kindje met zeer blauwe ogen en zeer dunne lippen, meegebracht. Lag zoet en stil in grote zijkamer. Stond even voor de wieg... er ging veel door me heen. Wat? Ik weet het echt niet. Een golf van melancholie kwam over me heen, toen ik in de wieg keek. Hoe willen mensen zoiets? Hoe willen mensen dit mensen aandoen? IJdelheid der ijdelheden. Stapelgek. Wie zal het zeggen? Ontzettend is het. Vreemd, zo'n nieuw mensje dat daar ligt. De kaarten zijn geschud en gegeven. Hij heeft een vreemd spel in zijn handen, deze nieuwe Herman Heijermans. Een naam, ook voor mij, als een klok. Daar ligt ie nou. Z'n vader zit voor de deur waarachter z'n wieg staat, een boek te lezen. Z'n vader verloochent hem. Moet hem wel verloochenen! Wat zou ie anders moeten doen? Z'n gezin verloochenen? Het is wel heel erg.

Maandag 21 mei 14.00 uur. Werkhuisje

Gisteren hier thuisgekomen om 13.30 uur en meteen diep onder de indruk van het vorstelijk verblijf, de paradijsachtige tuin met het zonnig blauwe water, met de witte, zondagse zeilers. Met alle feestvreugde van bloemen, bloesems, nieuw, zalig, groen riet,

slootjes met spelende goudkarpers. Zitjes, hoekjes, heggen. Wie bezit zo'n bezit? Hek op slot en één hectare absolute rust en zelfs stilte hoort ons beiden!

Naar Alkmaar om 17.50 uur. Bij kruising Schipholweg zat alles vast. Stapvoets in de file van overbevolking. Waar wachten we nu weer op? vroeg Ol bij de tiende stop. Op Ella's vierde kind, bromde ik somber. Alkmaar een fantastische avond. Een enorm ovationeel, sensationeel succes. Daverend. Speech, kaars, beaujolais op slot. Jacco op z'n lazer gehad. Geluidsband van de ‘Twist’ brak. Jenny en hij stonden klaar. Jacco liep af en liet Jenny alleen twisten. Ol riep ‘op’ en ‘doorgaan’, maar meneer besliste anders. Heel vervelend. Komt voort uit de volkomen overschatting van eigen kunnen en talent. Jammer!

Dinsdag 22 mei. Ochtend 8.40 uur. In de nieuwe keuken

Reden gisteren eindeloos heen en weer naar... Hoorn. Van 17.50-19.15 uur. Over Amstelveen. Berlagebrug en dan eindeloos door een zich steeds (te weinig nog) uitbreidend Amsterdam (Noord). Brug over en daarna moeilijke, slechte wegen. Parkzaal in Hoorn van pl.m. vijftig jaar terug. Hoefde bij begin conference niets anders te doen dan rond te kijken en toen braken ze de boel al af... Jongens, hier verandert ook niks. Je kan wel goed zien dat Hoorn een oud stadje is. Jullie zijn veel te netjes op je schouwburg. Op zo'n manier krijg je nooit een nieuwe... Ik vroeg aan iemand kunt u mij ook zeggen hoe ik naar de schouwburg kan? Zei die: Ja, dan gaat u bij het badhuis de spoorwegtunnel door en... Verder hoefde niet, allemaal wensdromen op het verlanglijstje van Hoorn. Straks om 13.00 uur naar matinee in Kurzaal Scheveningen voor 75-jarig bestaan Albert Heijn.

Maandag 28 mei 21.00 uur. Stadsdoelen in Delft

Ze zijn aan de finale bezig. Gesprek met Jacco in de auto over zijn rol in die musical ‘Free as Air’. Die rol krijgt ie niet. Doublure kan ie worden en eenmaal per week die rol spelen. Meneer Van Liempt en Ol voelen er niets voor. Ik... ach, ik ben zo moe, niets kan me meer veel schelen. Keek even naar de voorstelling. Meteen twee lichtfouten. Liep door lentepogingachtige Delft. De harmonie van de kabelfabrieken marcheerde door de stad. Mensen zijn toch pri-

mitieve wezens. Totale nutteloze, machteloze onzin. Kwasi stoer, dom gestap. In die uniformen kun je gelukkig nooit oorlog voeren. Het is nu pauze hier.

Donderdagnacht/vrijdagochtend 31 mei/1 juni 2.30 uur

Terug uit Den Helder (om 1.15 uur thuis). Het zit er op. Tweehonderdvijftig voorstellingen. Mei 1962. Een moeizame, koude, winterachtige tournee (koudste maand mei sinds 1888 of zoiets). Met elke avond weer ander gelazer. In het begin met de spelers, later met het technisch personeel, tot slot met allebei. Voedsel heb je niet nodig zo'n maand, want ‘je freet je eige op’ (zogezegd).

Bloemen van Maya (bedankt voor het heerlijke jaar). Gescheld in de gang van Philippine (omdat ze zoveel voorschot had gehad dat ze nu geen cent salaris kreeg). Ru in gouden humeur. Kreeg achtendertig composities uitbetaald (schreef ‘Tam Tam’ tweemaal en eenmaal ‘Taboe’ = driemaal ‘Tam Tam’ op lijst enfin). Er werd gezoend en vette handen werden gegeven.

Zaterdag 2 juni. Avond 22.45 uur

Een dame uit Eindhoven zond aangetekend(!) een matig liedje. moest er twaalf kilometer voor rijden om het op postkantoor Aalsmeer op te halen. Deelde haar dit wel mede. Dat u geen talent heeft maakt mij niet zo weemoedig, wel dat u dat aangetekend aan mij doet weten.

Maandag 11 juni. Ochtend 9.15 uur. Langwies

In bed voor het eerst in het nieuwe châlet. Veilig tussen de houten muren. Gewoon of het zo hoort. Vanaf 8.55 uur staat er een reebok te grazen (voor 't reeënvenster). Hebben met raam open er lang van zitten genieten. Hij is er nog... Regen. Ol zit gezellig te breien. Koffie uit nieuwe serviesje is op.

Vrijdag 22 juni. Ochtend 7.20 uur. Langwies

Geweldig humeur! Stralend weer. Ga mooie wandeling maken. Feestelijk gevoel, al zijn er nu twee van de drie weken om. Huisje is tot droompaleis gemaakt dank zij Brüesch, Mattijsen en Ol (zeker niet dank zij mij!). Het is iets heel, heel, heel bijzonders aan het worden. Ben er tot in het diepste vezeltje van mijn hart zo intens

gelukkig mee! Zet nu net het raam open. Brüneli loopt. Litzi ligt in de zon te dromen. Bergen statig en zeker van hun zaak. Geluksgevoel. Hoeveel mensen hebben nooit één uur in hun leven dit geluk gehad?

Zaterdag 7 juli 7.15 uur. In de keuken

Gewone moeilijkheden van het weer moeten beginnen. Vind het hele programma niets en kijk tegen mijn manuscripten aan als iemand die geen Frans heeft geleerd tegen een Franse roman. Kan me totaal niet begrijpen hoe je ooit zo'n programma schrijft. Hoe kom je ooit op een idee? Hoe begin je een scène, een liedje op te zetten? Zit zeer eenzaam voor schut in mijn huisje, peinzend over pensioen, veel geld en Langwies. Waar haalt ie het vandaan? vragen de mensen vaak. Nou, ik weet het ook werkelijk niet.

Vrijdag 20 juli. Middag 17.05 uur. Werkhuisje

Deze dagen veel en intens gerepeteerd. Ook voor mezelf en met ensemble. Of 't iets geeft? Wee nie. Het was weer zeer slecht besproken, terwijl er, toen we repeteerden, de hele dag om plaatsen werd gebeld. Oude liedje met hopelijk de oude bekende slotmelodie. Zie, zoals steeds erg tegen dit eerste begin op. Heerlijke, stille zomernamiddag, ik geloof de derde van deze zomer. Nu moeten we dadelijk weg. De wissel wordt omgelegd. Het (lieve) leven begint weer. s Nachts laat thuis. 's Morgens lang slapen. Heb er niet de minste zin in. Hoorde dat Snip en Snap er na dit seizoen mee ophouden. Sleeswijk gaat met Corry Brokken. Ach, ach. 't Is me 't wereldje wel... We zullen zien. Tot morgen dan maar weer.

Zondag 22 juli. Middag 14.00 uur

Vrijdag en zaterdag twee uitstekende voorstellingen gespeeld over de gehele linie. Voorlopig vóór de pauze eigenlijk nergens meer een inzinking. Mijn eigen nummer vrijdag groter succes dan gisteren, maar bevredigde me wel enigszins. Alleen meteen weer in precies dezelfde stemming gekomen van altijd: moe, kribbig, vaag gevoel van haast. Niemand om me heen willen hebben. Boos op Seth omdat hij donderdag ineens kwam. Boos op iedereen die iets ‘vindt’. Onhandelbaar. Nerveus. Beverig op het toneel. Glas trilt, wijn morst. Doodmoe na afloop. Als een berg tegen de avond opzien.

Alleen één uur en twintig minuten per dag volledig ‘los’ zijn, los van mezelf en los van alles, misschien ook door de hitte, de zaal, de drank.

Donderdag 26 juli. Middag 13.50 uur. Werkhuisje

Regen. Onweer in de verte. Diligentia uitverkocht. Gisteren topavond voor en na de pauze. Toestand in de wereld: weer groeiende crisis in Berlijn. Begin burgeroorlog in Algerije. Omwenteling in Peru. In Nieuw-Guinea evacuatie van vrouwen en kinderen. Gaan we ontruimen of gaan we vechten? Hij moest er met de Zuiderkruis heen, maar hij was liever met de noorderzon vertrokken. Zo sneuvelde hij op het veld van eer met een radiootje van de Telegraaf in zijn ransel en een pakje sigaretten in zijn hand, vrij van invoerrechten.

Dinsdag 31 juli. Ochtend 9.30 uur. Keuken

Somber nevelig herfstweer. Voorstelling wat mij betreft een van de allerbeste. ‘Men’ zei: 't was zwaar publiek. Had echt zin er al mijn plezier tegenaan te gooien en het werd geweldig (vond ik). Max Croiset in de zaal. Nelly Wiegel met een ‘Brits-Indische’. Speel nu 's avonds zo heerlijk en verbeeld me dat dit uitsluitend komt door de ontspanning op het strand ervoor. Ben nu van plan vanaf 19.00 uur 's avonds geen enkele afspraak meer te maken, met niemand, tot ook dit plan de vivre niks blijkt te helpen. Maar tot nu toe werkt het enorm!!!

Zondag 5 augustus. Nacht 1.05 uur

Kruikje Portugese rosé vrijwel op. Ben in mineur. Erg in de downs. Vanavond zeer slecht bezet (240 mensen geloof ik). Veel succes, maar 'k wee nie. Marilyn Monroe nam te veel slaaptabletten in. Nu is ze dood en van alles af. Van al 't gezeur en zo en van al het stand ophouden en de beste zijn. Of... moet ze nu opnieuw beginnen. Wie weet.

Dinsdag 7 augustus. Ochtend 9.00 uur. In keuken

Storm. Deuren staan te klapperen. Gisteren lang getelefoneerd met Hilda Lubberhuizen. Geert is er met de boekhoudster van door! Ging met Ol om 13.00 uur naar Amsterdam. Kon er weer niet in en

er om 16.00 uur niet uit! Rotstad. Een echte reuzerotstad. Bij kapper Hilkman mij laten knippen (bezig zijn eigen graf te knippen). Toen naar De la Mar. Fantastisch leuk zaaltje geworden. Werkelijk uniek! Lekker rood. Kan mij niet rood genoeg zijn.

Zondag 12 augustus 13.30 uur

Broeierig, regenachtig. Vanmorgen om 9.30 uur op de radio: Oost-Berlijn, troepen hebben bij de muur strategische punten ingenomen. Een onheilspellend zinnetje bekend uit het voorspel van veel tragedies. Om 11.30 uur toevallig even radio aangezet. Hoorde slotzin: Dit was een ingelaste uitzending van de nieuwsdienst. Had het niet meer tot 13.00 uur. Liet niets aan Ol merken. Om 13.00 uur bleek dat Rusland een tweede ruimteschip had gelanceerd. Gisteren ook al, dat draait nu al negentien keer om de aarde. Blij met dit soort nieuws. Daarna Hiltermann, die met geen enkel woord over de nieuwe Berlijnse crisis repte. Alleen over Nieuw-Guinea. Gisteravond uitverkocht met bordje in de hal. Lekker gezicht. Wel leuk publiek, maar ook ongeveer de helft die er niet veel van begreep. Op Scheveningen op een aardige manier een beetje achternagezeten door twee meisjes. Zeiden later dat ze veertien en zestien waren. Leken beslist veel jonger.

Maandag 13 augustus. Nacht 1.35 uur

Ol gaat net naar bed. Lief en innemend als steeds. Ben zelf in een soort zelfmoordstemming. Weet niet terecht of ten onrechte. Dronk opzettelijk te veel om te vergeten en weg te zwijmelen. Weg van deze rotaarde, vol zijkerds. Heb namelijk het niet te temmen gevoel dat in de pauze de heer Smit (politie) er was. Er werd geklopt in de pauze. Wij verwachtten Jules de Corte. Onze kleedster deed open. Zei: Er staat een hele lange meneer, hij zegt dat ie Smit heet. Ol ging er heen, bleef lang, vrij lang weg. Toen ze terugkwam zei ze iets verwards over vrijplaatsen die ze vergeten had te geven. Maar achter de gesloten deur hoorde ik iets over m'n man dit en m'n man dat en ineens dacht ik: daar gaan we weer. Want: ontmoette vanavond op het strand om bij half negen de meisjes, nu vermeerderd met het nichtje waar ze logeren in Voorburg (vijftien jaar, ook heel leuk en aardig). Hadden de gevraagde brief voor toestemming Diligentia bij zich. Wilden graag met mij meerijden tot Diligentia

en met de vrijplaatsen (vijf stuks) thuiskomen. Waren thuis de hele dag geplaagd met: Het is W.K. niet, iemand die zich voor hem uitgeeft. Waren, dacht ik, erg gelukkig me nu te ontmoeten. Twijfelde even: zal ik ze wel meenemen in mijn auto. Dacht vooruit dan maar. Zonder overleg, gingen ze met z'n drieën achterin zitten. Bracht ze in Diligentia. Haalde vijf plaatsen aan de kassa en liet ze de vitrinefoto's zien. Waren echt leuk, kinderlijk uitgelaten en blij en reuze gezellig. Zullen vannacht, dacht ik, geen oog dichtdoen. Om 21.00 uur gingen ze naar de Kneuterdijk, werd erg bedankt. Na Luns was Ol verdwenen. Ineens dacht ik: Daar is weer ergens geluld. Het begint opnieuw. Er is vast een bericht binnengekomen: W.K. is met een auto vol meisjes weg en heer Smit heeft het opgevangen. Als alles is zoals ik vermoed, dan is dit geen leven. De hele dag voorzichtig zijn, want anders denken ze dat je iets wilt van al die fans. Ik kan toch niet als een idioot met een masker op lopen!

Woensdag 15 augustus. Nacht 1.15 uur

Gisteravond tijdens thuisreis in de regen ik tegen Ol maar ineens gezegd dat ik alles(?) wist. Ze schrok wel, maar was lief en heeft alles ronduit verteld. Toen mevrouw De Graaf maandagavond de kinderen weer eens ‘los’ had gelaten, vertrouwde ze toch blijkbaar de zaak niet. Had brief met toestemming weliswaar meegegeven aan haar dochtertje, maar de kinderen hadden zoveel gelogen dat ze nu haar zoontje achter de meisjes aanstuurde om te kijken wat er zou gebeuren. Ontmoetten mij dus om pl.m. 20.30 uur op strand, wat de jongen op de boulevard zag. Herkende mij echer blijkbaar niet als W.K. Zag ons met ons vieren naar mijn auto lopen en de meisjes instappen. Noteerde het autonummer (nog niet eens zo dom als ie dus echt twijfelde of ik het wel was). Toen de kinderen om, ik denk, 21.30 uur nog niet thuis waren, werd mevrouw De Graaf ongerust en belde pardoes de Scheveningse politie op. Toen de meisjes thuiskwamen met vijf vrijbiljetten voor dinsdagavond was het al te laat en was de zedenpolitie (Smit) al op pad. Weggeduwd door Ol die door mij allang, goddank, van alles op de hoogte was. Enfin tranen, gelazer, iedereen diep bedroefd. Meneer en mevrouw De Graaf wilden mij excuusbrief schrijven. De kinderen huilen. Kortom een echte feestdag.

Vanavond om 20.00 uur Nieuw-Guinea overgedragen (via de vn) aan Indonesië. Het volgende punt is: wij moeten nu aan de Amerikanen om zelfbeschikkingsrecht gaan vragen. Conference-improvisatie: we nemen nu dadelijk het bordje Lange Voorhout weg. Hangen er een ander bordje ‘Nieuw-Guinea weg’ voor in de plaats. Komt vannacht de regering voorbij en zegt: Dat is wel voorbarig.

Vrijdag 17 augustus. Middag 14.00 uur

Gisteren hele dag druk met conference-overdracht Nieuw-Guinea. Leek wel een regeringsleider. Veranderde mijn liedje (voor de zesde maal). Mooi slotrefrein.

 
Het was nooit nee en 't was nooit ja met Nieuw-Guinea
 
Het was altijd mis, geen vlees geen vis met Nieuw-Guinea
 
Daar staan we nou verlaten en wat eenzaam aan de kant
 
Wat wij één dezer dagen
 
Amerika moeten vragen
 
is... zelfbeschikkingsrecht voor Nederland.

Daar doorheen om 14.00 uur brief aan mij van Jacco's advocate. Ik mocht Jacco's carrière toch niet in de weg staan en cliënt had nu wel contract tot 31 december(!) maar... Maakte me woedend. Hoofdpijn en afgeleid. Gelukkig liedje net af. Moest het alleen nog ‘even’ leren.

Vrijdag 23 augustus

12.15 uur bij heer Meerburg. Vertelde dat hij gescheiden is. Leven is kiezen of delen. ‘Fair Lady’ nooit meer thuis. Woont nu op een gemeubileerde flat. Daarna over 8 november (vrij voor miljoenste woning in Zwolle. We hebben iemand nodig die alles zeggen mag en die ook alles zeggen kan, één uur daarvoor optreden) en over seizoen '64-'65 gesproken.

Merkwaardig. De enkele mensen die voor Nieuw-Guinea hadden willen vechten, zijn toevallig meestal allang de dienstplichtige leeftijd gepasseerd. Iemand zei over Nieuw-Guinea kun je geen grapjes meer maken, want er zijn doden gevallen (veertien). Maar dan zou je bijvoorbeeld over het verkeer ook geen grapjes kunnen maken en zeker ook niet over het leven, want nergens vallen zoveel doden als in het leven...

Woensdag 29 augustus. Middag 16.45 uur

Gisteren met Jons en Mary in de Nederlanden geluncht. Was boeiend, maar oververmoeiend. Zorgen steeds weer over mijn optreden, de naderende ouderdom (overgangsleeftijd?), de naderende oorlog...? Berlijn. Steeds nerveus bij aanzetten van de radionieuwsberichten. Een eerste zinnetje zou aan alles een einde kunnen maken. Russische en Oostduitse troepen zijn vannacht de sectorgrens van West-Berlijn overgetrokken... of zoiets. En alles wat nog waarde heeft, zou verloren gaan misschien in enkele dagen. Heb moeite een levenshouding te vinden, die dit kan ondervangen. Heb ook sterk het gevoel dat ik misschien wel de enige ben die dit alles zo dreigend ziet naderen. Voel dat ik alleen moet leven voor die anderhalf uur op het toneel, voor de natuur en voor Ol. Schreef Seth ook even een briefje waarmee hij weer even voort kan. Vind namelijk dat ie veel op mij vegeteert. Ik moet steeds Nieuw-Guinealiedje en ‘Tam Tam’ bijwerken en hij doet niets, alleen in het programmaboekje prijken. Ben het omgekeerde van wat destijds Louis Davids was (deed). Ook niet goed. Veel gedoe en afspraken. Minimumleeftijd bij de politie nu zeventien jaar, maar je moet wel Mulo hebben. Kom bij de politie. Een korte broek is geen bezwaar.

Vrijdag 14 september. Avond 18.50 uur. In Emmeloord

Kleedkamer in de catacomben. Ben d'r weer helemaal in, in de heksenketel. De avro heeft zendtijd op 31 december geruild met de vara, lees ik in de krant(en) en W.K. zal nu op oudejaarsavond ‘dus’ zijn bekende conference weer voor de vara-microfoon brengen. Ik lees tegenwoordig in de krant wat ik van plan ben. Overweeg (met Ol in bed lang over gesproken) om het pas in 1963 te doen. Nu niets dan nadelen. Geen voorbereidingstijd, nog steeds Jan de Quay en Luns als enige slachtoffers en vrijwel direct na 31 december nog een enorme tournee voor de boeg. Alles al afgesloten, zodoende niets te winnen (alleen te verliezen).

Dinsdag 25 september. Ochtend. Gieten, bij Braams in bed

Stil weer. Gebeurtenissen. Toxopeus tegen Van Hall. Bijlmermeer niet naar Amsterdam. Fraude van Nijmegen met vaststellen oorlogsschade. Voor oudejaarsavond: Soekarno viert nu oud en nieuw Guinea. Nederland gaat 1963 in - kleiner van buiten, maar groter

van binnen. Gisteravond beste avond (ineens). Een bijna enthousiast publiek. Acht keer halen. Veel, af en toe, onophoudelijk gelach! Groningse schouwburg liet ons alle vrijplaatsen vol betalen tot de bijzetstoeltjes aan toe! Kosten, ik geloof pl.m. ƒ 180, -. Dat pakken we dan in tienvoud in 1965(!) wel weer terug.

Woensdag 26 September 14.40 uur. Op de witte stoeltjes in de Staatsbossen

Het vennetje ligt besloten door de bossen. De wind is in het bos aan het blazen, maar hier is het blaadjestil. Heerlijke stilte. Houtduif schrikt op, Libelle-helicopter daalt op het schrift. Liep net even het vennetje een stukje tegemoet. Stond meteen tot over mijn enkels in het moeras. Was toen toch nat en zwierf verder over mooie, wonderlijke begroeiingen. De hei is nog een beetje paars. Er komt niemand voorbij. Een mooie, stille septembermaand in de natuur. Ol haalt wol uit. Hoedje op. Om ons heen in onze artiestenwereld behalen vele jongeren successen. Sieto en Rinus Ferdinandusse en Seth (volgens meneer Dommering met zijn tweemaal een uur one man show samen met Roelof Stalknecht). Kijk er wat verbaasd naar op. Zou je dit vak niet meer met bloed, zweet en tranen behoeven te leren? Gaat het gewoon van een, twee, drie weer een groot artiest? Als ik het allemaal lees denk ik: het wordt tijd ermee op te houden, de Davidsring weg te geven, anderen de kans te geven. Nog één programma en dan de kermis de rug toe keren. Beetje soezen nog. Nog wat namopperen en dan langzaam de ouderdom, het verval, de dood. Of oorlog? En ineens met zijn allen tegelijk de lucht in. Ik hoef niet meer, want het is allemaal al een keer verteld, misschien niet beter, maar wel verteld, verbruikt, vermorst, verdaan...

Donderdag 27 september. Ochtend 12.30 uur. Bij Braams

Gisterochtend bericht in Telegraaf (Showpagina) ‘avro: vara krijgt een uur Wim Kan: ik weet van niets over oudejaarsavond.’ Gisteravond in Assen meneer Van Liempt: de vara heeft gebeld, een meneer Smit. Had Telegraaf gelezen. Ongeveer begin september had vara een telegram gezonden naar W.K. - was ‘onbestelbaar’ teruggekomen. Niemand bij de vara op de slimme gedachte gekomen om het Nederlands Theater Bureau op te bellen... Henk van der Meyden belde eergisteren 's avonds in Winschoten op (als

enige krantenman) om te vragen hoe het nu met oudejaarsavond stond. Dit bericht las de heer Smit en belde meteen meneer Van Liempt, te laat, te laat. Na rijp beraad besloten, ik doe het niet. Merk nu bijvoorbeeld iedere avond hoe Nieuw-Guineaconference en -liedje verloren hebben. Je zou nieuw, nieuw, nieuw moeten maken, wil je het goed doen en een kans op echt succes hebben! We zijn, geloof ik, 3 december eindelijk vrij. Ik geloof geen tien dagen. Wat ik vroeger deed, het oude programma met een nieuwe saus erover, dat is alweer een voorbije tijd. Zie er af en toe niets meer in... Helemaal niets meer. Assen eigenlijk een mooi succes. Totaal uitverkochte zaal. Kon geen muisje meer in. Voor de pauze stilletjes, na de pauze daverend. Behalve Nieuw-Guineadeel. Hangt iedereen, ook mij, de keel uit.

Vrijdag 28 september. Ochtend 12.00 uur. Gieten, Braams

Emmen ontwikkelt zich op Amerikaanse wijze las ik in een hotelprospectus, dan is Coevorden zeker Cuba. Vervelende zijkbrief van Jons over de vriendschap en dat ie niet naar Langwies mocht komen. Werd boos en schreef boze brief terug. Met Seth telefoon of ik zijn mooie liedje ‘Monnik met ochtendhumeur’ mag kopen. Op vriendelijke manier zei hij ‘neen’. Vanmorgen weer knipsel Parool over oudejaarsavond. De slimmigheden zijn alweer begonnen. Zo is de dag dan tweeëneenhalf uur oud en alweer vol. Seth, Jons, Emmen en oudejaar. Een moeilijk leven. Het klonk lekker toen ik mezelf gisteravond in de mist tegen de directeur hoorde zeggen: We houden er een jaar mee op, we gaan eens een half jaar nietsdoen, wat zwerven, wat mooie stukken zien, wat lezen. De accu's bijladen en dan komen we... in 1965 weer terug in Emmen. Als God dat zo wil, tenminste! Voel nu onaangenaamheden komen over avro, vara oudejaar. Maandag Arie... Ik heb nog niets gezegd of gedaan en iedereen is boos.

Zaterdag 29 september. Ochtend 10.45 uur. Nog bij Braams, kamer 25

Gisteren dan Musselkanaal De IJzeren Klap. Een eindeloos kanaal met één rij huizen. Niets te zien, niets te beleven. Grote lantaarns en kleine mensen. Voorstelling moeilijk. Zaal vol Jan de Vriezen, die gehoord hadden dat het heel leuk moest zijn. Viel nog mee. Na

afloop ineens het kleedkamertje vol enthousiaste mensen. Stond zeker tien minuten te tekenen en gezellig te praten. Een heerlijk, eerlijk enthousiasme. Altijd als ik het theater uitga, zak ik in. Denk ik dat het toch niet veel was en zo'n enthousiasme haalt me helemaal op.

Dinsdag 2 oktober. Bijna 13.00 uur. Oostergoo, kamer 2

Gisteren Dokkum. Lang niet uitverkocht, maar enig! ‘Achter’ piepklein, maar circusachtig gezellig. Alles en iedereen op koffers, tussen de klerenkasten in smal, schemerig gangetje, half overdekt. Groot, grandioos bijna, succes. Heb om 23.30 uur met Arie getelefoneerd en oudejaar definitief afgezegd. Redenen: te laat de beslissing gekregen. De Quay en Luns te oudbakken geworden. Zou dit keer praktisch alles nieuw moeten maken. Geen tijd, welgeteld nog negen vrije avonden. Ben er toch beetje down van. Eerste keer sinds 1954, '56, '58 en '60 dat ik verstek zal laten gaan.

Zaterdag 6 oktober 8.45 uur. Kleine Wildwal

Down, heel down uit Nijmegen naar huis. Zo'n zaal die niet is mee te krijgen, zo'n sfeer die niet komt, zo'n tilparty die niet lukt, je krijgt een gevoel alsof je je vertild hebt. Als het doek zakt, is er geen mens. De witte leliën liggen op de schminktafel als op een graf. Een portier drentelt door de gangen van de vierëneenhalf miljoen kostende schouwburg ‘hoorbaar wachtend’ of je nu wel weg zou willen gaan. Je vergeet je af te schminken. ‘Ben je niet lekker?’ vraagt Ol. Jawel, ik ben wel lekker, maar zo hopeloos onvoldaan, de tilparty is mislukt. De burgers van 20.00 uur zijn gewoon dezelfde gebleven. Ze zijn niet voor enkele uren uit zichzelf getreden. Toch stonden ze te klappen en zes- tot achtmaal halen. Misschien kan niemand zich indenken dat ik down naar huis ga.

Zaterdag 13 oktober. Ochtend 11.30 uur. In kamer 20 van hotel De Oude Geul te Gulpen

Al dagenlang ziek. Handen stonden krom, beklemming op de borst, geen hele stem, gebroken en rauw en niks. Gisterochtend gedacht: zal Sittard afzeggen. Ging naar dr. Smelt. Zag eerst de belachelijk mooie, Sittardse schouwburg. Vier miljoen of zoiets en geen haakje om je jas op te hangen. Moest in het ziekenhuis zijn. De goddelijke

voorzienigheid werd vrijwel bij elke ingang door een aparte juffrouw afgesnauwd. Niemand kende ons. Een nieuw soort situatie in Sittard. Dr. Smelt hartelijk, groot en enorm. Spoot me in en kwam 's avonds ook nog in de pauze spuiten. Mocht niets betalen. Eigenbelang, zei hij. Voorstelling viel enorm mee. Met veel microfonen en veel geluid. Het is echt het land van Toon. Geloof dat we er ondanks halve kracht toch een mooie doorbraak hebben volbracht. Naar hotel 's nachts met auto meneer Van Liempt. En olifant lag op mijn maag en alles deed pijn. 's Nachts om 3.30 uur rechtop in bed. Lach dan, Paljasso!

Dinsdag 16 oktober 13.35 uur

Ben weer wat opgeknapt. Ol met meneer Van Liempt naar Aken. Ik in bed. Lees kranten. Voorpagina Volkskrant ‘Oudejaartje’ van W.K. gaat niet door! Douaneoorlog tussen Frankrijk en Monaco. Ontgroeningsschandaal in Amsterdam (Dachautje spelen). De Vlamingen tegen de Walen. Betogingen in Brussel. Zeventien gewonden. Dit is het einde van België. Valkenburg op de rand van vervelend. Burgemeester in de pauze toch achter. Had juist vriendelijk verzocht of het niet hoefde (aan het bestuur, ik voel me ziek en wil me in de pauze graag even concentreren). Maar ze deden wat de meeste mensen doen; datgene wat ze allang van plan waren. Ze stonden onder m'n neus te roken en riepen dat ik us zou zien hoeveel leuker hier alles tot z'n recht zou komen als in Sittard. Dat bleek dus niet zo!

Donderdag 18 oktober. Ochtend 9.25 uur. Helmond, kamer 46

Ol belt ontbijt. Gisteren hier gespeeld en heen en terug naar schouwburg gelopen. Ouderwets gevoel, alweer, een groot succes. Begin nu langzaam wat achterdochtig te worden. Denk maar steeds achter die microfoon: mij kan niets gebeuren, kan zeggen wat ik wil, alles is leuk. Dat is natuurlijk ook weer niet waar, maar de microfoon geeft me sinds Sittard ineens een vreemd soort meerderwaardigheidsgevoel. Alle liedjes klinken zo lekker en alle kleine nuances komen zo fijn over. Je kunt namokken zoals in de ‘Beertjes’ tegen die dame die gezegd zou hebben dat Flipse om 17.20 uur uit de tuin was gekomen. Enfin, ben ondanks stem en keel al een week lang in een up-stemming. Heel de Limburgse tournee was in mijn gevoel(!)

een succes. Met zo'n microfoon voor je mond kun je wel oud worden.

Woensdag 24 oktober 11.00 uur. In bed bij Ol

Vanmiddag om pl.m. 15.00 uur vaart een vloot van vijfentwintig Russische schepen de wateren van Cuba binnen. Amerika heeft gezegd die aan te houden, te zullen doorzoeken, terug te sturen of tot zinken te brengen. Dat alles als vervolg op de rede van Kennedy van gisternacht. Niets dan paniek, ellende, neerslachtigheid, bij vrijwel iedereen om je heen. De kranten doen (nog) stoer en onbuigzaam. Net als Kennedy zelf. Veiligheidsraad ging uiteen zonder tot een besluit te zijn gekomen. Zal vanmiddag om 14.00 uur weer bijeenkomen. 15.00 uur varen de Russische schepen binnen... Een schot en het is gebeurd. Er zijn (nog) mensen die denken: ‘Het zal wel niet.’ Ik word wakker met even een blij gevoel en dan... paniek. Misschien is het einde van alles nu nabij. Misschien ook niet. Dacht zes jaar geleden hetzelfde bij Hongarije en Suez. Rusland zegt: Geen land dat zichzelf respecteert laat zijn vrije scheepvaart beknotten... Er lijkt nu niets meer aan te doen. Grote machten hebben hun grote prestiges op het spel gezet. Er lijkt geen terug. We spelen deze dagen in Leiden... gisteravond nog met enorm succes. In Leiden, zegt meneer Van Liempt, zullen we het weten. We moeten hier nog drie dagen spelen. Langzaam stapje voor stapje nadert de catastrofe. Elke avond nu optreden met de dood in je schoenen en de grapjes op de tong.

Donderdag 25 oktober. Ochtend 12.00 uur. In draaihuisje

Donkere, mistige herfstdag. De spanning ‘lijkt’ iets afgenomen. Sovjetschepen op weg naar Cuba ‘zouden’ koers gewijzigd hebben. De blokkade gaat straks om 15.00 uur in. Geen leven! Toch gewoon doorgaan. Extra nieuwsuitzendingen om 14.50 uur, 15.00 uur, 15.20 uur, 15.30 uur. Alsmaar geen berichten over dat eerste treffen van Russische schepen met de Amerikaanse vloot. Heb nu ook weer steeds de radio aan. Elke seconde kan er iets gebeuren. De wereld kan in één uur in elkaar vallen, in een puinhoop veranderd zijn, met miljoenen doden. Zover zijn we dan nu gekomen. En ik maar, 's avonds op dat toneel in Leiden, leuk doen en die zaal aan het lachen maken, wat gemakkelijk gaat... met de dood in m'n hart, de

ellende in mijn hoofd. En na 22.30 uur steeds in de coulissen kijken om te zien of er geen mensen huilen (om het laatste nieuws, om de begonnen wereldoorlog). Maar alles staat er nog: de lachende brandweer, de toneelmeester! Heeft iemand geluisterd naar het nieuws van 22.30 uur? Als ik afkom, is Ol terug van een onderhoud met Sant die verklaard heeft dat Ru de vader is van Herman Heijermans. Meneer Van Liempt komt met het in zijn zakagenda opgetekende nieuws van 22.30 uur. Optimistische geluiden die je niet zo opeens durft te geloven. Ol zegt: Ben je blij dat alles nog met een sisser afloopt? Blij? Ja, je dankt God of een andere onbekende macht dat we misschien nog even mogen leven. We gaan naar huis na acht keer halen, staande ovaties. Thuis de radio. Vrij goede berichten, althans niet zo slecht. Wijn. Kalmeringspillen. Slapen. Vergeten. Weg. Hoe egocentrischer de mens (ik ben zo) hoe erger hij er deze dagen aan toe is.

Zondag 28 oktober. Ochtend 12.00 uur. In kleine kamertje

Cubacrisis gaat steeds op en neer, in razend snel, slopend tempo. Was gisteren uurtje op strand van Noordwijk. Stapte 15.30 uur in auto, hoorde nog net: Dit was een extra nieuwsuitzending. Geen mens meer! Dacht: wat zou er nou weer zijn gebeurd. Om 16.00 uur: Chroesjtsjov bood aan raketbasissen op Cuba te ontruimen als Amerika hetzelfde in Turkije zou doen. Maar om 24.00 uur vannacht lag dat alles weer in het water. Een vreselijke tijd.

Mies Bouwman, na de voorstelling in Leiden, komt op 26 november met een avro tv-uitzending ten bate van de bouw van een dorp bij Arnhem voor blijvende invaliden en gehandicapten. Er is vijf miljoen nodig. Uitzending zou 22 uur moeten duren. Waarom? Omdat ze zoiets ook in Amerika doen!!! Aan het slot zou ik firma's moeten opbellen (Philips, Albert Heijn, klm) om geld los te krijgen. Denk steeds 26 november, als we dan nog op deze aarde zijn tenminste. Maar... alles gaat door. We zetten de melkflesjes weer op de trap voor de melkboer.

Vrijdag 2 november. Middag

Storm af en toe. Hele dag al aan het werk. Gedachten ordenen. Knipsels uit de Cubaanse crisis. Grapjes plaatsen. Veel dagen lang getobt en toen aan het werk.

Zaterdag 10 november. Ochtend 7.07 uur. Na het nieuws

Alleen in de nieuwe keuken. Kan niet slapen. Ging er om 2.00 uur in en was om 6.00 uur voor de derde maal wakker. Onrustig gevoel. Veel getob. Zwolles miljoenste huis leek een succes. Een zaaltje met bijzonder leuk publiek. Ieder woord raak. Alles wat nieuw gemaakt was, zelfs daverend. Nerveus toch altijd. Gespannen gedoe. Maar het geeft iets nieuws aan mezelf. Je moet. Je mag niet vast blijven zitten in het veilige harnas van 350 avonden gekend repertoire. Het is een training. De leukste dingen maakte ik ongeveer twee uur voor mijn optreden en een enkel versje zelfs lopend in het onzalige bos bij de Caroline Hoeve.

Vanavond tv met Simon. Twee minuten opname voor programma Literaire Ontmoetingen van Gomperts. Gisteravond in De la Mar werd daverend succes, voorstelling. Guus Oster en zijn dochter waren er ook. Ol kreeg rozen van hem. Voor vrijdag en zaterdag uitverkocht. Voor zondag de helft ‘eruit’ zoals de heer Meerburg altijd zegt. Seth belde via meneer Van Liempt. Hij had een liedje voor me geschreven. Het ging over dansen. Het leek me niets. Hij las het door de telefoon voor.

Maandag 12 november. Middag 15.40 uur

Gisteravond gewoon hopeloos blijven steken. Black-out. Alleen in Nairobi ooit zoiets gehad. Juist hele ontspannen dag gehad. Wandelde wat op een koud, winderig, eenzaam strand. Toen naar theater De la Mar. Uitverkocht. Slenterde heel rustig wat door de Leidsestraat. Kalm naar mijn kleedkamer. Eindelijk geen mensen, geen gezeur aan m'n kop, eindelijk ontspanning. Belandde in conference bij Taptoe Delft en... wist niets meer. Niet meer waar we waren, hoe ik heette en wat ik deed. Zei, geloof ik, ik ben er even uit. Us kijken wat er staat. Op de grond. Maar daar lagen dode woorden en namen. Ik mompelde iets over Visser en Van der Putten, over De Quay. Wat is zo'n zaal dan zwart en stil. Sterven zal zoiets zijn. Ik dacht dat ik doodging. Ik zag Ru in de coulissen staan en Ol die iets riep van ‘In Holland staat een huis’. Toen ging ik dat liedje maar doen en daarna kwam ik langzaam weer op gang. Had steeds twee angsten: dat het terug zou komen en dat het om 22.00 uur ineens ‘uit’ zou zijn. Viel me mee wat er nog van terecht kwam (van dat tweede deel waarin ik voortdurend aan dat eerste zat te denken).

Vreemd. Het was om 22.50 uur uit. Veel en lang erover verteld aan wie het maar horen wilde. Dat hielp wel. Denk wel steeds: Dit zou natuurlijk ook einde van je hele carrière kunnen zijn. Wil proberen gewoon door te gaan. Als het vanavond weer zou gebeuren, schei ik er voor lange tijd mee uit. Ken de conference uit mijn hoofd. Vannacht zelfs alweer! Letterlijk van achteren naar voren. Maar alles is de schuld van een constant ‘te veel’. Te veel gedoe, gelul, geschrijf, gezanik. Er worden te veel wissels op je getrokken. Het is de tol van het succes die je betalen moet. En niemand die het zal geloven. Gelukkig was Beatrix op tournee in Azië gisteren ook ingestort. Waarvan? zal menigeen vragen. Daarvan!!! denk ik.

Woensdag 21 november 13.45 uur. Weer thuis in werkhuisje

Kennedy zit in z'n schommelstoel. Cubacrisis voorbij. Chroesjtsjov trekt de Iljoesjins terug. Blokkade opgeheven. China tegen India staakt het vuren en nou weer in Aalsmeer een sinterklazenoorlog. Nooit krijgt deze wereld rust!

Vrijdag 23 november. La Mar theater

Mies Bouwman hier. In mineur! De zes heren die elk ƒ 25 000, - hadden toegezegd begonnen chicanes te maken. Trokken hun belofte geheel of gedeeltelijk in, wilden geen telefoongesprekken (Sidney van den Bergh weer wel), vonden ƒ 25 000, - ‘niet verantwoord’ in deze tijd (tegenover eigen personeel), wilden van ƒ 5000, - tot ƒ 15 000, - geven. Kortom een stelletje echte kruideniers! Niet één sprak tegen dat hij het bedrag ƒ 25 000, - had toegezegd, maar enz. enz. Mies Bouwman belde waar ik bij was meneer Dreesmann op om nog te redden wat er nog te redden scheen, bijvoorbeeld Unilever en Heineken te laten vallen en dan alleen met viermaal ƒ 25 000, - uit de bus te komen met Dreesmann, Albert Heijn, Niemeijer en Vettewinkel.1 Ik stelde nog voor hem de hele scène, ruim acht bladzijden, voor te lezen, maar niets mocht meer baten. Mijn optreden in avro tv-show gaat niet door.

Zaterdag 24 november. Avond 20.25 uur. La Mar theater

Om 19.30 uur telefoon in de kassa: dr. Klapwijk: ‘Vindt u goed dat ik probeer deze mensen nog tot de orde te roepen?’ Zei meteen: Ja natuurlijk. Zelfs vier vind ik al prima. Vóór morgenavond bericht.

Vóór 19.00 uur i.v.m. repetitie met Mies Bouwman en regisseur Ordeman(?). Gaat het dus misschien toch nog door!

Dinsdag 27 november. Nacht

‘Open het dorp!’ Nog nooit in m'n leven heb ik zoiets meegemaakt. Gingen maandag om 20.30 uur 's avonds voor onze tv zitten en zagen eerst filmpje over gehandicapte kinderen. Kwamen beiden onder de indruk. Toen werd het pauze, mochten we onze bijdrage in een lucifersdoosje naar de kruideniers gaan brengen. Daarna zakte het programma nogal erg in en gingen we naar bed. 's Morgens hoorde ik op mijn radiootje om 6.00 uur Mies nog net zo opgewekt praten. Om 8.00 uur nog! Steeds Mies, blij, enthousiast. We waren de zeven miljoen gepasseerd. Om 10.00 uur 's morgens zouden Ol en ik even televisie kijken. We zaten er om 17.30 uur toen meneer Van Liempt ons kwam halen nog! Fascinerend. Ik begon iets te voelen van een psychose. De mensen werden gek. Stapelgek. Maar in het goeie en dat zag je allemaal van vlakbij voor je neus gebeuren. Dat is televisie. Om 17.30 uur in dikke mist naar de rai. Heksenketel. Iedereen stapelgek en dolgelukkig door al dit overweldigend gebeuren! Kreeg het gevoel dat het spelen van dat sketchje onzin was geworden, vooral ook door de ‘fantastische’ bedragen die nu als sterren uit de hemel waren komen vallen. Mies Bouwman met dikke, zwarte voeten, vroeg nog: kunt u anders geen liedje zingen? Als een open graf zag ik de toekomst voor me. Ik dacht hier val je levend in te pletter. Het is voor 't Dorp dacht ik dan maar weer en tenslotte ging ik met Ol aan de hand (aan de hand van Ol) het toneel op. Alles viel enorm mee. Er kwam zelfs een prachtige lach op verschillende grapjes. Een groot deel van het publiek dacht dat het echt was. We zaten met ons drieën aan een soort bureau. Ol souffleerde tweemaal op een uiterst kritisch moment. Mies bleef maar ontroerend lief en enthousiast. Vier telefoongesprekken. Het dorp heiligde de middelen.

Vrijdag 30 november. Nacht 1.30 uur. Wildwal

Eerlijke vriesnacht. Laatste avond in De la Mar. Doek zakte om 23.02 uur. Na daverende driftuitval tegen onze kleedster mevrouw Berkmans (ze wilde dat ik me meteen uitkleedde toen ik afkwam om haar trein te kunnen halen) nog even met Paul Keyzer gepraat.

Kennelijk had niemand van de overheid zich gerealiseerd dat een mens van 82 jaar weleens zou kunnen sterven. En zeker geen prinses. Woensdag 28 november 's morgens om 7.50 uur werd het op de radio bekendgemaakt. Tot 's middags pl.m. 15.00 uur kon in Amsterdam niemand vertellen of er die avond gespeeld zou worden of niet. De kaartverkoop in De la Mar ging gewoon door. Tenslotte werd bekend dat in Den Haag en Amsterdam niet gespeeld zou worden (voorstelling verboden!). In Rotterdam ging alles gewoon door. In Heerlen ‘My Fair Lady’ ook, maar mocht het de daaropvolgende dag weer niet! Morgen wordt alles op de televisie gewijzigd, hoewel de radio meldde dat alles tot 8 december, de dag van de begrafenis, ongewijzigd zou blijven! Een volk treurt om zijn gewezen vorstin. Maar woensdag, donderdag en vandaag lachten drie uitverkochte De la Mar theaters minstens net zo hard als altijd...

Woensdag 5 december 9.25 uur. In bed van de Enzian, Langwies

Weergaloos heerlijk. Ol breit. En omdat alles een schaduwkant moet hebben, hoest zij af en toe poep-eng. Maar verder... De koekoek roept half tien. Sneeuw ligt ‘voor het mooi’. Veel sporen van hazen, vossen en reeën in de sneeuw. Fantastisch om nooit meer weg te gaan. Overal nog stilte! Zwitserland ook zo heerlijk omdat niemand komt zeuren ‘zit u daar zo’.

Maandag 10 december. Avond 18.10 uur. Enzian beneden

Het sneeuwt. Gedachten zomaar. Godfried Bomans is een groot man. Hij is zeker een van de leukste mensen in Nederland, maar het vervelende is dat hij zich aan niet één afspraak houdt en dat je hem nergens voor kunt krijgen. Zou katholieke scène schrijven voor Ol en kwam tot driemaal toe niet op de afspraak. Simon Carmiggelt is punctueel, maar er komt zelden iets cabaret-klaar uit zijn handen. Kees Stip begint met: dag beste jongen, heeft dan veel andere werkzaamheden te verrichten en stuurt uiteindelijk die teksten waarom je niet hebt gevraagd. Annie Schmidt wil altijd zo dolgraag iets voor je schrijven, maar alles eindigt meestal dat zij het nummer wat je van haar hebt gekocht geheel ongevraagd in een bundeltje zet. Seth Gaaikema houdt het echte goede voor zichzelf. De rest mag jij hebben... dan. Toon Hermans is de enige die ons aan succesnummers hielp.

Dinsdag 25 december. Avond bijna 18.00 uur. Caroline Hoeve

Om 13.00 uur koningin op de radio over ‘moeder’. Lief, trouwhartig en echt gemeend. Toch ook erg primitief, van God en de hemel en het eeuwige leven. Een primitieve zekerheid die vermoedelijk dezelfde is als haar animo voor de arbeidsvitaminen. Een lief, eenvoudig mens die gelooft in bij de gratie Gods.

Vrijdag 28 december. Avond 17.40 uur

Zag eergisteravond de Rudi Carrellshow op tv in Arnhems cafeetje tegenover de schouwburg. Erg fris en origineel. Niet briljant, maar wel van deze tijd. Rudi zelf op de schaats. In dat cafeetje was alles bijna dronken. Mannetjes van zestig en zeventig wankelden moeizaam naar het toilet. Een zielig kerstfeest dacht ik, als je zo moet gaan...

Maandag 31 december. Avond 23.00 uur. Kleine Wildwal

Net belde meneer Van Liempt op. Rinus Ferdinandusse 30 december op tv zeer goed bevallen. Allemaal politiek. Wat zou ik daar de volgende avond achter hebben moeten doen? Voor de radio, een uur, weer al die politiek? Programma van Henk Scholten vanavond beschamend! Weer door oog van naald gekropen; ditmaal door niet mee te doen. Hadden me gevraagd voor het slot. Dilettantenzooitje met Wim Ibo als mislukte conferencier. Mies Bouwman en Teddy ook niet je dat. Conny Stuart oude toverheks bij een wieg. En eindeloze liedjeszangers. Mieke Telkamp ontstellend. Ben benieuwd of kranten dit vernietigen. Denkbeelden heden: nooit meer oudejaar doen voor radio, ook niet voor tv. Er is een tv betekent: een te veel. Onthoud nou goed.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


landen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums