Logo DBNL
De dagboeken van Wim Kan 1957-1968. De radiojaren (1988)

De dagboeken van Wim Kan 1957-1968. De radiojaren

(1988)–Wim Kan–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

1959

‘Laat je niks wijsmaken’ gaat op 29 juli in Diligentia in première. Zelden had Kan zoveel moeite met het schrijven van een programma als nu. Na drie oudejaarsavonden te hebben overleefd, zoals hij zelf zegt, vraagt hij zich af waarom hij niet voor een makkelijker leven gaat kiezen. Maar het programma vol wonderen en onwaarschijnlijkheden wordt een doorslaand succes. In het ensemble van Corry Vonk zitten Maya Bouma, haar zusje Annelies Bouma, Sant Heijermans, Margriet de Groot, Philippine Aeckerlin en Jacco van Renesse. De pauzefinale wordt verzorgd door wereldkampioen goochelen Fred Kaps, een idee van de nieuwe impresario Van Liempt. Privé wordt Kan getroffen door een uitermate pijnlijk incident, een arrestatie op Scheveningen. Dit onduidelijke gebeuren wordt de bron van een hardnekkige geruchtenstroom. In dit jaar geeft Eisenhower bevel tot landing van Amerikaanse mariniers in Libanon. Er komt een oproep voor Nederlandse vrijwilligers ter versterking van de verdediging van Nieuw-Guinea. De laatste stoomlocomotief maakt een afscheidsrit en Corine Rotschaefer wordt Miss World. De maximumprijs van de voetbaltoto wordt verhoogd tot ƒ 25 000, - en het sparen wordt aangemoedigd door de overheid. De pvda-ministers stappen op. Soms denk ik bij mezelf, als we nou eens geen regering meer hadden, wat zou er dan gebeuren? Na Beel wordt Jan de Quay minister-president en Wim Kan host met een levensgrote pop van De Quay op zijn schouders over het toneel. Een groot deel van zijn publiek vindt dat hij nu de grens van het toelaatbare overschrijdt.

Donderdag 1 januari. Ochtend 8.00 uur precies

anp: revolutie in Cuba. (Daar gaan we weer! Zet hem op jongens!) Vannacht om 3.00 uur in bed.

Flarden: Hoogtepunt? Bij de negende klokslag stonden Ol en ik in onze auto bij onze grote lamp van de oprijlaan. Laatste dagen: ontzettend. Praktisch vier uur per nacht geslapen. Elke ochtend 7.30 uur al in kleine kamertje. Steeds weer veranderd. Regeltjes geschrapt en herschreven. Twee à drie uur per dag gerepeteerd.

11.00 uur in Concertgebouw. Gerepeteerd en gefotografeerd tot 13.30 uur. Geschminkt. Broodje gegeten. Teksten uitgeschreven. 14.30 uur uitzending begon. Inzet (liedje) goed, tweemaal à viermaal goede pointes. ‘Gerbrandy haar van ouwe snor’. ‘Staf’ gehouwen en da's een goeie! Dacht: gaat best (ontzettend zenuwachtig). Conference begon slecht. Met bril op geen contact met toch wat ‘langzame’ zaal. Zonder bril steeds bang iets te zullen overslaan. Vrij veel versprekingen, vergissingen in het begin en vrij veel uitgeprobeerde grapjes vielen (of laten vallen). Blij met te-elfder-uregrapjes. Ir Den Hollander weg - weemoedig idee, morgen wordt je kaartje geknipt door een vreemde man.

Vrijgezellenbelasting omlaag - anders: staken. Ik weet alleen niet waarmee. Dames partijleden van de pvda hebben hun oppositiejurken al aan! (Op de band hoor je hoe langzaam deze zaal reageerde!) Vondeling - wordt door de partij weer in het portiek gelegd. Beel - ik wist niet eens dat we die nog hadden. Onthouden: Conference zonder bril doen met een paar groot geschreven woorden op papier. Er omheen praten. Beter dan dit nerveuze gedoe. Uitzending totaal 66 ½ minuut, 4 minuten moeten er direct na afloop uit. Volgens Broeksz en Arie moest er niets uit. Had zelf half uur lang tevreden gevoel. Zakte toen weer wat in, vooral na terugluisteren van beginconference. Tot pl.m. 19.00 uur gemonteerd. Grammofoonplaat in ene kamer, verkorting tot 62 minuten in andere kamer. vara-Phonogram-Wereldomroep-gedoe. 19.15 uur weg. 20.15 uur avro-Sleeswijk-Siebe van der Zee. Gerepeteerd (drempel). Uit radiotoestel gestapt. Eindeloos gefotografeerd. Naar boven. Bij tv-journaal stukjes eigen programma gehoord (viel me tegen: wat langzaam en log). Leuke sfeer achter bij Sleeswijk. Meisjes-revue-orkestlawaai. Willy erg aardig. Sleeswijk zeer sympathiek. avro-directeur Repko kwam bedanken (dat ik de ‘uitnodiging’ had aanvaard).

Zo was het niet precies...

Alles in hoofdzaak van mij uitgegaan, ter voorkoming van door elkaar heen praten op oudejaar (radio-tv), één drempeltje genomen. Belangstelling voor de uitzending vooral van de pers te groot. Ook publiek (brieven van te voren!). Plan: vóór uitzending 1960(!?) geen interviews meer. Gevoel nu van: 't was misschien wel goed. Ben er niet zeker van. Broeksz en Arie vonden dit de beste van de drie... Maar... politiek kwam alles per (on)geluk nogal in de pvda-lijn. Wind misschien toch nog mee gehad door kabinetsformatie, Beel en uittreden van de socialisten. Afscheidsliedje ‘Dag Drees’ (viel mij even iets tegen), wel mooi sloteffect. (Dit applaus is voor Willem!) Was er tijdens uitzending niet éénmaal echt helemaal in. (Dronk toch twee sherry's vooraf en één fles wijn onder de hand.) Het is nu bijna 9.00 uur. De lamp kan uit (doe ik).

Radio machtig wapen! Ru zegt: Tv was ontroerend. Rietje moest huilen. Wist niet waarom. Dus tóch dat symbolische drempeltje? Hele tv-optreden duurde... ik denk geen drie minuten. Eindindruk? Twijfel. Ru heeft prima tekstadviezen gegeven, maar... ‘Weet je nog wel oudje’ werd, geloof ik, wel een succes en hij raadde aan het niet te doen! Zag zelf 25 december niets meer in ‘Jazz bij de nozempjes’. Seth Gaaikema's liedje ‘Dat gekke ouwe jaar’ schijnt tegengevallen te zijn. Ik vind het zelf toch wel een lief liedje. Verschil tussen optreden radio en tv. Radio kun je zelf verpesten, bij de tv kan een ander dat voor je doen.

Vrijdag 2 januari

Flarden. Kwart van de Telegraaf met foto's, interview, kritiek en tv. Algemeen Dagblad: Mooi (nog niet gezien). Parool: Verrukkelijk uur. Volkskrant zuur en weinig. Hele dag telefoon. Zaandam stuurt koektrommel met twee peddels. De uitzending wordt herhaald morgenavond om 2.15 uur. Uitzondering. Is nog nooit gebeurd. Heruitzending: we krijgen allemaal (alledrie) vijftien procent. Dat wil zeggen W.K. ƒ 150, -, Ru ƒ 30, - en Wim Ibo ƒ 45, -... Ik geef mijn extra aan Ru plus ƒ 70, - uit eigen ‘beursje’, dan heeft Ru dus totaal ƒ 250, -.

Geert Lubberhuizen over Marga [Klompé]: Al is zij minister, zij blijft altijd nog een vrouw en een mens en ik vond het niet helemaal lekker wat je haar aandeed. Iemand zei: Een beetje goedkoop om

Staf zo in de luren te leggen. Ja dat moet ik toegeven. Als hij ons in de luren legt, is dat veel duurder! Veel reacties op plat praten. nrc, Fie Carelsen (moet dat van de vara?). Stemming nu bij mij op de rand van blij, boos, zeker en onzeker. Moe, kribbig, zigeunerachtig zwerfgevoel.

 

Drie versies ‘Waardig over de drempel’-refrein.

 
pl.m. 12 december: Waardig over de drempel  
  zonder regering dit keer  
  Maar asseme slagen bis
  ons waardig gedragen  
  dan mag het 't volgende jaar weer  
 
pl.m. 15 december: Waardig over de drempel  
  Kallempies over de brug  
  Maar wordt het zo'n feessie bis
  van maling aan Dreessie  
  dan komen ze morgen weer terug  
 
pl.m. 23 december: Waardig over de drempel  
  niet schuchter, niet nuchter, maar zat  
  't Kan altijd nog slechter bis
  een tikkeltje rechtser  
  dan had je Gerbrandy gehad  

(Deze laatste versie is uitgezonden, de twee andere bevolken de prullenmand, waarin pl.m. nóg een radio-uurtje ligt.)

Zaterdag 3 januari. Ochtend 8.00 uur

't Is weer (nog) zover! Was vannacht wakker van 2.30 tot 4.00 uur ongeveer, tobben geblazen. Je wilt allemaal de top bereiken, maar als je boven bent, valt het uitzicht zo tegen. Jan en/of Lot belden niet op. Wel erg veel mensen die me niet interesseerden! Maar lief bedoeld. Regen slaat tegen de ruiten. Koud rotweer. We moeten nu vlug weg - buitenland of zo.

Dinsdag 6 januari 9.40 uur

Ol kleedt zich aan in kabine 16. De sneeuw ligt hoog. Een ijzelachtige regen slaat tegen de ruiten van de Wagon Lits. Een zalig gevoel komt heel langzaam van diep uit mijn hart door m'n lichaam. Alsof ik toch nog eens één keer in m'n leven zou kunnen genieten.

Woensdag 7 januari 8.10 uur. Arosa

De krant schrijft: Wim Kans slachtoffers hadden geen last van lange tenen. Gehekelde staatslieden genoten van conference. De zoon van minister Samkalden heeft mij na de spannende weken die nu achter me liggen het eerst doen schateren. ‘Mijn moeder is naar de Gijsbrecht in haar oppositiejurk,’ zei hij.

Minister Beel hulde zich in stilzwijgen ‘vanwege de consequenties’, heb je altijd als je op zo'n smalle basis zit te regeren - één behoorlijk zetje ná en hij ligt weer in de frigidaire.

Drees jr: ‘Mijn vader heeft natuurlijk naar Wim Kan geluisterd en genoten ook, maar een reactie geven, dat is niet mogelijk.’ Drees is ook niet van de reactie. Wat ik van hem zong kwam niet van de vara, maar gewoon uit mijn hart.

Burgemeester Quint van Velsen: ‘Ik luister nooit naar die meneer.’ Daar heb je het nou weer: geef je zo'n man een tunnel, heeft ie nóg geen verbinding met de buitenwereld.

Mijn broer: ‘Volgende keer het politieke gedeelte wat korter maken op zo hoog mogelijk peil.’ Ik zal het proberen. Als de politici dat dan ook doen. Vraag: Dat platte praten, moet dat van de vara? Antwoord: De vara laat mij vrij in het woord en ook in de uitspraak daarvan.

Donderdag 15 januari

Achtenveertig geworden! Gisteravond al jaardag gevierd. Vast de mooiste pakjes uitgepakt: das, pullover (blauwe angorawol). Vanmorgen verder gegaan: zakdoekjes, kammetje, mooie bloemen. Hoe voel ik mij in Arosa? (Niet om te zeuren, wel om te onthouden.) Eerste drie dagen: geweldig. Dan minder: moe, boem boem van het hart, soms urenlang. Aanvallen van machteloze moeheid. Ervaring. ‘Dat mocht natuurlijk niet van de vara,’ schrijven de kranten en zeggen de mensen. Het is onbegonnen werk te melden dat noch vóór, noch ná de uitzending de vara zich met mijn tekst

heeft bemoeid. We hadden 66 minuten en het moesten er 62 worden. ‘Territoriale wateren’, ‘Heilige huisjes (kvp!)’ en ‘esperantograpjes’ gingen er gedrieën uit, omdat ik (en niemand anders) ze niet helemaal geslaagd vond.

Maandag 19 januari

Het weer thuis zijn blijft een moeilijk iets. Vannacht weer vanouds begonnen met slecht slapen. Zat om 6.45 uur al in 't kleine kamertje. Wim Sonneveld viel van de troon. Zoiets maakt me nerveus. 't Is alles zo gauw ineens voorbij. Het is 17.50 uur. In mijn werkhuisje klaver vier door Ol neergezet daarstraks. Gezellig. Probeerde wat te werken. Weet niets. Ben moe. Niet veel zin meer in 't geheel. Komt wel weer (misschien).

Dinsdag 20 januari 7.30 uur. In 't kamertje

Wat een irritant vak is dit schrijven toch. Nou zit je er dan voor. Je hebt er tijd voor uitgetrokken en je kan letterlijk geen vier regels schrijven. Waarom nou niet? Na al die jaren van bedenken, afwachten, niets weten. Toch zou ik nog steeds niet kunnen zeggen wat er nu aan de hand is dat het gewoon (belachelijk) niet gaat.

Vrijdag 23 januari

Maar het is gewoon donderdagnacht 24.20 uur. We hebben vara-feestje gevierd bij Bali (Broeksz, Arie, Wim Ibo, Ru, Rietje, Ol en ik). Rijsttafel met de vara. Beetje vreemd, maar 't ging toch naar binnen. Alles goed bedoeld. Vanmiddag 16.30 uur onderhoud met Landré over de film. Wil in begin 1961 de film maken (Kees Brusse, Audrey Hepburn(!) en W.K.). ‘Zal wel’ zeggen ze dan in Aalsmeer. Gisteren met Van Liempt en Flinck over Amsterdam uitkoop gepraat. Ol en ik voelen er wel voor. Daarna met de ‘meiskes’ Jolanda en Loes op strand gewandeld. Pommes frites gegeten, gelachen, geschooierd, zorgeloos plezier, anderhalf uur lang! Dinsdag naar Leeuwarden. Is nu uitverkocht! Het is nu 24.35 uur. Lawaai om het landhuis van de wind. Zou Broeksz al slapen? En Arie? Misschien ook blij dat het erop zit.

Zaterdag 24 januari

Gesprek met Meerburg. Helemaal onthutst door Van Liempt en Flinck die Amsterdam wilden uitkopen. Meerburg wil combinatie vormen om zelf uit te kopen.

Woensdag 28 januari 9.30 uur. In bed in Oranjehotel in Leeuwarden

Wachten op het ontbijt. Gisteren 16.15 uur in Harmonie. Repetitie. Sfeerloos. Moedeloos. Nieuwe oudejaarspotpourri met Ru. Programma vóór de pauze had aardig succes. Kaps had het eerst zwaar, daarna steeds beter. Begon zelf om 22.00 uur met een gevoel van ‘ik heb niet genoeg’. Het werd dan ook 23.30 uur!! Met steeds stijgend succes. Op het slot een soort ovationeel succes. Met bravogeroep (even, maar wel heel duidelijk)! Was er wel een half uur lang vol van. Heb nu zo'n gevoel van een goede première. Als dat zo blijft! Van Liempt bracht bloemen. En cadeaus toen het doek al dicht was. Er heerste die stemming van elkaar heel aardig vinden. Ben benieuwd hoe lang dat duren zal. Leeuwarden was dus uitverkocht (ƒ 2700, - voor Van Liempt). We gaan er 28 februari dan nog een keer heen. Vlaardingen zaterdag a.s. loopt nog niet. Er moet altijd een remmende factor zijn. Gewoon maar feest vieren, de hele dag, is nooit goed.

Woensdag 11 februari

Gisteren op sportpark Beekhuizen, al schaatsend, uitgenodigd om de prijzen uit te reiken aan de kinderen van een ulo-school in Velp, die om het hardst hadden gereden. Twintig prijzen moesten met toepasselijk woord worden overhandigd. Viel niet mee, maar school was hartelijk en de stemming ongekend gezellig. Alles op schaatsen op 't podium. Net een film. En het meest treffende voor mij, de interesse van kinderen van 13 tot 18 voor de ouwejaarsuitzending. Onbegrijpelijk eigenlijk. Tweede prijs. Het mooiste (in elk geval het prettigste) is tweede te zijn. Als je tweede bent, kan je altijd nog eerste worden. Maar wat moet je in godsnaam worden als je de eerste bent.

Vrijdag 20 februari 9.40 uur. In het bed van Dommering, Winschoten

Rothumeur. Ol ziek en wil 't niet weten. Strontverkouden! Hoest, snuit, proest, snurkt. Zeurt. Doet precies wat ze zelf wil. Liet gisteravond, na lang gezeur, toch Seth Gaaikema naar Winschoten komen. ‘Woordje gezegd’ daarover. Seth bleef in de zaal (door Van Liempt). Voorstelling van gisteravond was het enige goeie! Kleedkamer ijskoud. Verwarming uit. Ol halve avond blootgestaan in en aan die kou! Grote deuren telkens open voor (onnodig) changement. Nu nog weer zieker dan gisteren. Hotel is niks; het raam wou niet open, deur wil niet dicht. Kleedje breek je je nek over. Vreselijk om in het gebouw waar je speelt te logeren! Zo van de voorstelling je kamer in. Geeft mij een indruk van ‘u bent gearresteerd, u blijft voorlopig in het gebouw’.

Als een gevangene naar bed (met 1500 gulden). Niets heeft een mens aan al zijn geld als ie er niet datgene mee kan beschermen wat hem lief is. Nu heb ik in 21 voorstellingen een fortuintje verdiend en nooit voelde ik me zo'n kermisklant als nu met een zieke vrouw in Winschoten.

Zondag 22 februari. Kleedkamer Emmen

Ol heel erg verkouden. Eindelijk een echt hotel. In Gieten. Kamer 26. Maakt mijn hele humeur goed. Prachtomgeving. Wandelde al twee dagen lang in de Staatsbossen. Minister Kan-bank! Beetje eenzaam en vergeten. In het bos. Geen gedenkplaat met opschrift.

Tournee. Een leven van laat op en vroeg weg. Een leven van applaus en lachende, zwarte massa met direct daarop de witte stilte van de nachtelijke mistvelden, het rijdende, blikken huisje met de slaperigmakende zoemende motor. Contrast van de schijnwerpers op het toneel en die van een enkele tegenligger.

Maandag 23 februari 11.40 uur

Ol breit koortsachtig in bed aan mijn trui. Macmillan met witte bontmuts in Moskou. Teddy Scholten ingestort (van geluk). Het genieten van je succes is een kunst op zichzelf.

Vrijdag 27 februari

Prachtig lente(zomer)weer. Zon. Zacht. Vrij vanavond. De wereld zit weer eens vol dreiging. Voelde het al een paar dagen in de lucht hangen. MacMillans tocht naar Rusland is volkomen mislukt. Chroesjtsjov grote mond. Woede-rede tegen het Westen. Er wordt geschreven en gepraat over een komende atoomoorlog zonder (geloof ik) dat men zich werkelijk realiseert dat dit voor de halve wereld de absolute ondergang betekent. Diep in mijn hart kan ik niet geloven dat de mensheid zo stapel zou zijn een dergelijke oorlog te beginnen.

We wandelden vanmorgen ouderwets in de zon langs de Haverkist. En de hele weg die bekende sfeer van oorlogsdreiging, onontkoombaar noodlot van de laatste vijfentwintig jaar. Zo zaten we in november '39 met Prem1 op het bankje bij de Lange Juffer. Zo werden we wakker bij Karoo destijds. Telkens in de unieke omgeving, de prachtige natuur om ons heen, denkend dat kan toch niet. Dat wil toch niemand. Blij dat we geen kinderen hebben. Dat we geen toekomst hoeven over te geven aan ons nageslacht. Tocht naar Rusland. Macmillan met witte muts op het hoofd kreeg de rode kous op z'n kop. Chroesjtsjov lacht als een boer die geen kiespijn heeft.

Woensdag 4 maart

Boekenbal in Rotterdam. Men heeft mij hiervoor vermoedelijk geïnviteerd omdat het algemeen bekend is dat ik lezen en schrijven kan. Er zijn in Nederland te veel boeken en te weinig feesten. Op naar de Rivièrahal! Alweer een avond waarop niet gelezen zal worden! Boekenweek Rotterdam Rivièrahal, daar was ik niet weg van. Ovationeel succes op het slot, maar dat was dan ook alles (bijna één uur gewerkt). Lieve mevrouw Henriette Holthuizen (van 't kookboek). Hartelijke boekhandelaren (mooie fles vermouth). Bezige Bij-Geert Lubberhuizen beetje beteuterd vanwege geen presentboek vanuit de oude draaidoos (Simon van Collem). Je kunt in die zaal niks echt spelen of confereren. Niet meer doen.

Vrijdag 6 maart

Kortenhorst (in een interview in de Volkskrant): Niet één conferencier in Nederland is voldoende op de hoogte van de politiek om werkelijk geestig te zijn.

De dag begint met gezeur. Twee inspecteurs Gemeentewerken komen zeggen: Pakhuisje en atelier magge niet staan daar. En de rietmat mag ook niet. En niks mag eigenlijk.

Woensdag 11 maart

Verkiezingen. Stemde gisteren psp. Kreeg twee zetels. Eén voor Ol en één voor mij. pvda won toch weer een beetje sinds de laatste verkiezingen. 't Gedoe om Berlijn begint weer. Eisenhower zo erg flink. Dat bevalt me niet zo.

Woensdag 18 maart 17.15 uur

Hele dag verloren in de post, gezeur en niks. Ben nu net klaar. Wat gelezen, wat gedacht. Niks. Hoe schrijft iemand ooit een programma? Brief van Landré: hij heeft een filmmaatschappij. En of we nu gauw gaan praten. Om alle ellende maar meteen de pas af te snijden schreef ik dat ik ƒ 100 000, - (een ton) wilde hebben. Ik zie er toch geen heil in. Leen Jongewaard (onbekend meisje) stuurt een wel bijzondere tekst. ‘Proefkonijn’. Helemaal begrijpen doe ik het niet. Vreemd cabaretnummer van vreemd meisje. Ik ben er nogal vol van. Benieuwd hoe Ol het zal vinden.

Donderdag 26 maart

Margriet de Groot en Philippine Aeckerlin komen allebei bij ons. Hoe zal het gaan? Wat denk je? Ik denk Margriet haalt het niet, maar blijft wel bij ons. Werkt hard en Philippine heeft talent, maar of ze makkelijk, lief en werkzaam zal zijn? 'k Wee nie... Philippine heeft dinsdag de brief geschreven met ‘ik neem het aan - ik kies de kostschool’.

Zondag 29 maart. Eerste Paasdag

7.00 uur weer wakker. Gevoel van ‘er is iets’, o ja, huisjes afbreken, rietmat slopen. Machteloos woedegevoel tegen de maatschappij. Nu schijnt de zon. We gaan dadelijk (lekker) eten. Het veldje voor onze kamer staat vol krokussen. Blinden voorlezen op de taperecorder mislukte. Band scheurde doormidden. Straks komen de Noormannen (Lot plus Jan plus kinderen). Allemaal ambtenaren, die huisjes afbreken (Siepkes2). Ik zal me inhouden, maar die zijkoudejaarsavond-kapittelbrieven liggen me nog zwaar op mijn

maag. Zouden ze vermoeden dat ik sinds enige tijd bepaald de pest aan Lot heb gekregen? Jan is meer iemand die onhandige brieven schrijft en zijn leven lang met alle winden heeft meegewaaid. Siepkes houdt zich in! Hij sprak zo plat. 't Leek wel Kan op oudejaarsavond.

Dinsdag 31 maart. Avond 20.35 uur

In de verte rijden treinen door het bos. De koekoek tikt vriendelijk en zeker van zijn zaak. Petroleumlampen branden. Onbetaalbare sfeer. Uniek. Uniek. Uniek. Reden vanochtend eerst naar te koop huis. De Wildwal. Schietbergseweg 10, Rheden. Prachtig gelegen. Eeuwig(?) uitzicht op het landgoed Heuven. Leuk, lief, klein, makkelijk huis (zegt Ol). Wij denken (nu): Dit is het. Dit zochten we. Dit is voor onze oude dag. In deze tuin kun je achter ongezien, ongestoord klooien. En als we niet meer bekend en/of populair zijn, kunnen we ook in de voortuin. Vraag aan de tijdsomstandigheden.

Wim: Olle, kan ik al in de voortuin?

Ol: Even nog niet.

Doek.

Vrijdag 10 april 22.30 uur

Ol slaapt al. Een slechte dag. Praktisch niet of slecht gewerkt. Ik zit niet goed. Stoot mijn rechterelleboog tegen de stoelzijkant. Wat zou ik toch hebben? Het huis in Velp is gekocht. Voel nergens werkelijk blijdschap. Dit soort dagen maakt me zo down. Zo machteloos. Zo'n gevoel van niets meer te kunnen. Was het altijd zo erg? Ben ik moe? Uitgerangeerd? Uitgeput? Ik weet het echt niet. Het maakt me zo moedeloos en ik weet er absoluut geen remedie tegen. Ik praat alleen in mijn huisje veel hardop. Zit mezelf telkens uit te schelden. Moet me voortdurend beheersen om niet na een uur al de boel in een hoek te smijten. Blinde (domme) woede tegen het boek, de ballpoint, de stoel, de dag, de toestand. Wat is er toch? Is het komedie? Hysterie? Gekte? En die stoel irriteert me zo (nu ook weer) met die zijleuning. Die hindert me bij het schrijven. Maar ik heb al mijn programma's in de stoel geschreven, denk ik weer. Om mezelf een beetje het gevoel te geven van toch nog iets gedaan te hebben, las ik ‘Corry en Ik’ voor voor de blindenbibliotheek. Nu is het dan eindelijk af. Van de bijna tweehonderd bladzijden lijken

vijftig min of meer geslaagd. Veel geleuter, veel gelul. Zou ik nog ooit tot iets echt behoorlijks komen? Vind nu nergens meer iets aan. Vreugdeloos geschrijf. Zo'n soort inzinking, bedenk ik me nu, heb ik ook gehad tot en met 1 augustus '58, herhalingspremière in Den Haag.

Ol is verdraagzaam en lief. Als ik 's avonds thuiskom, heb ik niet de minste zin in praten, drinken of eten. Langzaam gaat dat dan voorbij. Au fond schrijf ik dit allemaal op, omdat ik hoop dat het morgen ineens goed zal gaan, dat morgen het wonder zal gebeuren. En dat ik dan bij de volgende inzinking dit allemaal zal kunnen lezen om me ermee te troosten. Dat zit er toch achter. Zou ik gelukkig zijn, als ik dit niet had? Ben ik in staat gewoon te genieten van alles wat echt de moeite waard is? Zou ik echt uren stil in de zon kunnen zitten? Wat peddelen in de kano en wat slenteren over een stil, wit weggetje. Wie weet dat van zichzelf?

Titel: ‘Laat je niets wijsmaken!’

Maandag 13 april. Avond 19.30 uur

Zit nu aan de stille plas te schrijven. Deuren huisje staan nog wijd open. De zon is bezig onder te gaan. Er kwaakt iets dichtbij of in de verte. Ongekende sfeer. Hoorde zojuist om 18.00 uur dat Eduard van Beinum is overleden tijdens een orkestrepetitie. Een half uur later las ik dat Louis Gimberg zaterdag in alle stilte was begraven. Dan zit ik meteen verder te denken. Het leven is een voortdurend kiezen tussen werken of stilzitten en genieten. Wat heb je eigenlijk aan alle roem en eer? Nu, nu ik weer hoor van de dood, denk ik, nú, nú, nú. Daar gaat het om. De bloemen, de zon, de natuur, de sfeer. Het unieke geluk in de tuin. Dat moet het toch zijn, denk ik. Alle weinige gelukkige mensen die ik zo ontmoet hebben iets met de natuur te doen (geloof ik).

Dinsdag 14 april 22.00 uur

Ol al in bed. Heerlijk opeens weer het gevoel te hebben van ‘ik kan schrijven’. De ommekeer maakt de hele down-periode weer goed. Denk veel deze dagen over hoe je je leven zinvol kunt maken. Hoe je het in moet richten. Vanmorgen brief van Jons! Corry moest zich laten schilderen bij Willink. Ineens zie ik de kloof die er tussen ons is ontstaan als onoverbrugbaar. Wij die hier in volle ernst ons nieuwe

programma samen beleven, doorspreken, voorbereiden, onderbroken alleen door het adembenemende van deze nieuwe lente, nergens anders in gelovend dan in elkaar, de natuur, de zon en het ongelooflijke wonder van de vroege ochtend voor de deur en Jons die dan denkt dat we een paar uur in Amsterdam zouden gaan zitten poseren... voor een schilder.

Maandag 20 april. Avond 22.45 uur

De dagen gaan zo snel voorbij. Zo sta je met je koffie voor je bed en zo ga je er met je slaaptabletten weer in! Zat zojuist in Vrij Nederland een stuk te lezen over een dove man die foto's met handtekeningen verzamelt. Dacht: zou die man iets aardigs willen zenden. Las toen onverwacht laatste zinnetje (Bibeb): ‘Op de groene achtergrond lacht Wim Kan - en toen gaf hij mij, zegt hij, ook nog de groeten van Corry erbij.’ Daar moet ik nog steeds aan wennen: zo eenmaal per twee dagen iets over mijzelf in het Parool, Telegraaf, Elsevier, Vrij Nederland te lezen. Hoelang zal dit duren? Is het van enig werkelijk belang? Vind ik het leuk? (Ja!) Kan ik straks zonder dat? ('k Wee niet.)

Was vandaag zeer geconcentreerd aan het werk. Weet nu dat werken (schrijven) betekent alles afzeggen, met niemand uitgaan, praten, telefoneren. Alleen, alleen zijn, denken, wikken, wegen, vergaderen met jezelf en het nooit opgeven. Op zijn vroegst na drie uur vruchteloos denken in plaats van barst maar; liever nog een paar uur doorgaan, je kunt nooit weten.

Donderdagavond 23 april 19.10 uur. Werkhuisje

Mooi, stil, af en toe zonnig weer. Desondanks kost het werken nog meer inspanning dan ooit. Ik voel me een oude man van wie een te zware arbeid wordt gevergd. Begon vanmorgen moe, maar vol goede moed. Wist letterlijk geen woord te verzinnen. Smeet om pl.m. 12.00 uur het hele boek de tuin in en toen weer het huisje in. Wanhopig! Tantaluskwelling: midden tussen deze verrukkelijke lente - kano gereed om uit te varen, stille wondermooie omgeving en dan, kribbig en teleurgesteld in een werk dat niet opschiet. Om 13.00 uur goeiig opgewekt terug met armen vol cadeaus: wel erg vertederd meteen en hangerig aan Ol. Daarna nog wat gewerkt. Morgen wordt Tante Heintje begraven. Zo verglijdt het leven. Ze

zeuren weer over West-Berlijn. De grutto roept weer af en toe. Hakkepoef puft. Vogels zingen. Een mooie lente tot nu toe met een oude brommerige figuur tussen het bloeiend struikgewas.

Maandag 27 april. Werkhuisje

Gewerkt en toen dus naar Diligentia. Daar wondermeisjes voorgelezen en uitgelegd aan Van Liempt, Kaps, Vermeijden.3 Het leek me wel een succes, dacht ik. De titel ‘Laat je niets wijsmaken’ sloeg ineens in boven elke verwachting. Zonder enige twijfel. Merkwaardig, toen we hem noemden (ik geloof dat Ol dat deed) klaarden alledrie de gezichten ineens op. Er werd niet, geen seconde, gediscussieerd. Dat is het, zei men algemeen, terwijl ik er nog bij zei... misschien.

Zaterdag 2 mei. Avond 22.30 uur. Weer thuis in Kudelstaart

Vanavond om 20.00 uur tv-journaal meteen midden in het leven zonder er een stap voor te doen. Montgomery terug uit Moskou. Telerecording van Teddy Scholten op tournee door West-Europa. Tenslotte de winnaar van het Cabaret Concours in het icc: Rudi Carrell...! Mijn indruk: geroutineerde, brutale burgerjongen, die de s niet kan zeggen. Handig in het optreden en omgaan met een soort soldatenpubliek. Mooi? Nee. Gevoelig? Nee. Echt talentvol? Nee. Leek mij dus een foutieve keuze van de jury. Was blij dat ik voor de jury bedankt had. Had mij zeker in moeilijk parket bevonden als deze jongen de prijs had gewonnen. In de jury zaten o.a. Wim Sonneveld, Mary Dresselhuys en Hetty Blok. Zijn liedje ‘Daarom houd ik van het toneel’ vind ik nergens getuigen van echte originaliteit, zoals bijvoorbeeld Ramses Shaffy's liedjes. Het wordt niets (zou ik zeggen). Uitspraak over vijf of tien jaar...

Dinsdag 5 mei

Ik schrik me gek! Parool van vandaag: Rheden krijgt groot vakantiekamp. Bungalows, restaurant, sporthal en zwembad. (De mens lijdt het meest door het lijden dat hij vreest en nimmer op komt dagen!!) De dagen hollen niet meer, maar rennen nu. Hoe dat komt? In denken en piekeren en overleggen zit afschuwelijk veel tijd. Gisteren om 15.00 uur met Ol naar Den Haag om in de Parkstraat naar wat toneelmeubelen te kijken. Mooie dingen waar-

van vederlicht stoeltje4 (Italiaans!) voor mijn nummer (?) diepe indruk maakte. Ook de prijs: ƒ 115, -. Daarna door een halfstok bevlagd land naar huis. Droom van een zorgeloos leven. Dit alles, deze toestand is vol zorg. Mijn eigen nummer zie ik nog helemaal niet. En dan ineens denk ik weer... ach het zal wel lukken en van die gedachte, die zorgeloze Sonneveld-achtige gedachte schrik ik dan zó dat ik weer dagenlang tobberig ben.

Woensdag 6 mei 13.30 uur

Draai net als mijn huisje om mijn eigen as. Wil gaan werken aan nieuw nummer. Het boek ligt klaar. Op de gedachtenzolder boven in mijn hoofd liggen wat flarden van gedachten ongeordend door elkaar.

Vrijdag 8 mei 23.20 uur

Ol woelt in bed. Ik las en schrijf nu. Ontzagwekkend mooie dag. Weinig wind, veel zon. Twaalf jaar geleden stierf pap. Hoe is zoiets mogelijk? Soms lijkt het me uit een totaal ander leven, soms van gisteren. Schreef ‘Striptease’ af. Denk dat het wel geslaagd zou kunnen zijn. Wil het morgen nog eens herlezen en herzien. Ging daarna naar Noordwijk. Kapper een oh, maar knipt goed. Op het strand totale zomersfeer. Veel bloot. Gekleed stond vreemd nu. Weet niet of ik nu eigenlijk voldoende opschiet met het programma.

Zondag 10 mei. Avond 22.15 uur

Zit in stoel bij haard. Vandaag pas echt hard gewerkt. Van ongeveer 10.00-19.00 uur. Opzet gemaakt voor ensemble. ‘Het wordt zo vol’ (3x). Verder veel uittreksels gemaakt en aantekeningen doorgenomen. Heb nu toch wel een soort geïnspireerd gevoel, alsof het nu pas echt op gang komt. Wat gaat in dit alles een tijd zitten. Ik geloof dat iemand die schrijft nooit tijd heeft om een boek te lezen. Geniet van het weer, van Ol, de vrijheid. Geen klepzijkers aan de deur, hek op slot, geen centje pijn!

Donderdag 14 mei. Middag 17.35 uur

Lucie zeurderig. Ons eerste enthousiasme over haar is wat voorbij. Ze knijpt hem voor Van Liempt, geloven wij. Overigens niet geheel ten onrechte, want als Van Liempt zo blijft en hij wil, krijgt hij het hele nieuwe seizoen! Graag! Hij neemt ons veel uit handen (voor zolang het duurt).

Zaterdag 16 mei

Incident. Waren er voortekenen? Anonieme brieven in januari '59. Vuile jood. Viezerik, ik krijg je nog wel, enz. In feite komt het er op neer dat wanneer iemand op tientallen meters afstand beweert dingen te hebben gezien, een politieagent zomaar de door deze getuige aangewezen man meeneemt naar een politiebureau, waar enkele agenten een houding aannemen van ‘kom, er is natuurlijk wel wat gebeurd’. Een levensgevaarlijke situatie. Ik breng soms uren door op het strand of in de bossen. Het is zeker niet de eerste keer dat ik met kinderen in gesprek raakte. Ik heb daar veel plezier aan beleefd en nu door dit geval voel ik me een soort ‘vieze man’ met snoepjes.

Incident sloot na kort gesprek met heer Smit. Er is niets aan de hand. Vergeet s.v.p. de zaak. Zaak vergeten! Niet aan Ol verteld op advies van heer Smit.

Woensdag 20 mei. Avond 23.00 uur

Ol slaapt al. In slechte down-mineurstemming. Geen zin meer in het leven en vooral niet meer in mensen. Wil zo vlug mogelijk stoppen met optreden. Vandaag eerst niet, tenslotte toch gewerkt aan ‘Het wordt zo vol’. Hoogtepunt van de dag? Met Ol bij stil, rustig weer opzij van het huis sherry gedronken. Tv was weer afgrijselijk. Sjah van Perzië op bezoek. We kleden ons aan, we tuigen ons op.

Vrijdag 22 mei. Ochtend 8.00 uur

Zit al vanaf 6.00 uur hier. Kan weer niet verder slapen. Las uitgebreid de krant. Eis tegen de musicus C.L. één week celstraf en één jaar intrekking van het rijbewijs. Het maakte veel indruk op mij. Achter de bloemen en cadeaus die wij vandaag nog krijgen, staat dreigend reeds de donkere doos met paardevijgen. Droom van

ophouden met dit soort leven. Het bevredigt me niet.

Dinsdag 26 mei

Dagen van hard werken, veel schrijven, slecht slapen. Om 14.15 uur met Ru samengewerkt. Agentjes doorgenomen. Ols nieuwe nummer van Gerton van Wageningen op de band gezet. Leek heel leuk! ‘Het wordt zo vol’ doorgenomen en ter plaatse bekort. Leun nu tegen het slot aan. De middag vloog om. Om 17.45 uur met Ru en Ol naar De la Mar theater. Albert Mol was niet gekomen op de afspraak. Ru naar huis. Met Meerburg gesproken. Titel verteld. Was zeer enthousiast. Wim Sonneveld slecht gelopen, vooral april. Alles loopt terug. Wim gaat in seizoen '60-'61 ‘My Fair Lady’ spelen. Was me 't dagje wel. Goed humeur, maar doodmoe. De Quay legde regeringsverklaring af. Hoorde stukje. Droog als gort.

Vrijdag 29 mei. Ochtend bij achten. Caroline Hoeve

Nare dagen. Dinsdagmiddag reed Jan Retel mevrouw Van 't Schip dood bij Aalsmeer. Ol en ik allebei wel heel erg van ondersteboven. Het leven is eigenlijk zo'n enorm risico. Vandaag is de begrafenis. Schreef brief aan die arme Van 't Schip. Ben er voortdurend met mijn gedachten bij. Ook bij Jan Retel. Cor Lemaire kreeg ƒ 750, - boete en twee maanden voorwaardelijk. Valt dus mee. Toen we gisteravond 19.00 uur hier aankwamen, waren Cor en Iris al met de auto hier geweest. Hoop ze vandaag even te zien.

Zondag 31 mei. Ochtend 8.30 uur. In bed

Deuren wijd open. Velp. Klein woordje. Weinig letters. Veel inhoud. In de verte roept de koekoek. Vind het hier prettiger dan ooit. Een soort lieve rust. Ol studeert Libelle. Cor Lemaire gaat ‘Het wordt zo vol’ ‘componeren’. Ol bood aan tegen betaling van Cor zijn boete ƒ 750, -. Dat sloeg goed in. Het leven kan toch aardig zijn. Blijf groot plezier houden in Sinterklaas spelen.

Maandag 22 juni. Middag 17.30 uur

Zit op steiger in zwembroek. Net gezwommen, voor het eerst dit jaar. Het heerlijkste, ook van deze vakantie, vind ik (vond ik, want ik schrijf dit op nu we thuis zijn) het weer ‘vinden’ van elkaar. Het samen wandelen met Ol. Het verkennen van weggetjes, het kleine

tochtjes maken, het moegewandeld ergens gaan zitten eten (maar vooral drinken). Dorst! Samen dorstlessen dat is geluk, in een kleine herberg koele wijn drinken of helder bier. Ol glimmend van voldaanheid over het volbrachte. Man blij met Ol aan de hand weer verder stappend zorgeloos door een zonnig land over een wit weggetje naar de volgende pleisterplaats. Thuisgekomen begon meteen in mijn ogen de ellende weer. Eindeloze post en de keet van de telefoon alsof het nooit was stopgezet. Heb nu erg het gevoel dat ik heel erg graag dit jaar voor het laatst een nieuw programma zou uitbrengen en daarna rust, iets anders gaan doen, iets zonder die eeuwige spanningen.

Zaterdag 27 juni 15.45 uur

Mattijsen pakte hier vanmorgen alles al in voor maandag. Het wordt echt angstig. Ik zit best. Daar ligt het niet aan. Wat is er dan? Morgen zesentwintig jaar getrouwd. 's Avonds 22.30 uur. Tuin in geweest en alle vorstendommetjes gesloten. Ateliertje, bloemenhuis, broeikas, klink! Zie ontzettend tegen maandag op, maar het zal wel zakken. Ol zegt: Wat wil je dan? Ik zeg: ‘Niks.’ En dat is nog waar ook. Ik zou niets meer willen, alleen wat leven met Ol, wat naar de vogels luisteren en naar de gouden rietvoorns kijken, die voorbij zwemmen in de sloot als we op het nieuwe terras zitten. Ik zou met de boswachter van Heuven willen praten. 's Winters het wild naar de Wildwal lokken. Ik zou de zon nog wat keren willen zien opgaan en wat zwerven langs onbekende witte weggetjes in de Vogezen. Ze denken dat ik dat domme applaus zou missen. Ach, het was mooi, maar nu weet ik het wel. Vandaag weer slecht gewerkt. Ik weet het nu echt niet meer. Andrea Vonk (17 jaar) gaat maandag alleen naar Londen bij vreemde mensen in huis op de kinderen passen. Ik heb daar de grootste bewondering voor. Denk aan mijzelf op die leeftijd. Alleen in Parijs. Wat vond ik toen? Sprak ik Frans? Was alleen in een hotelletje (vies). Ging tweemaal per dag naar een voorstelling. Voelde me wel erg eenzaam. Oeh! Vreemd. Nu? Ach, er is zoveel in mijn leven gebeurd en ik heb zoveel in mijn leven gedaan, waarvan ik denk: Was ik dat? Deed ik dat?

Zondag 28 juni

Weggaan met applaus is moeilijker dan ermee opkomen. Ol haalt regelmatig adem. Het is bijna 23.00 uur. Ik voel me als in de nacht van 12 op 13 maart 1942. Verlang naar de (eeuwige) slaap. Zie nergens meer iets in. Heb werkelijk heerlijk leven achter de rug, maar ben nu te moe om verder te vechten. Morgen ‘lezing’. Denk aan al die jonge mensen die nu vannacht gaan slapen met de gedachte dat het geluk (succes) van ons moet komen... Misverstand.

Vrijdag 3 juli. Avond bijna 23.00 uur

Ol is, zoals elke avond sinds maandag (lezing) omgevallen in bed... Ze slaapt. Ze kan niet meer! Mij lijkt dat we dit soort werk toch niet te veel moeten doen. Deze dagen zijn enerverend, vermoeiend, nerveus, overladen, verbrokkelend. Van leven komt niets. In theater de gewone keet van iedereen die iets wil vragen, wil weten, wil hebben. Van echt repeteren voor jezelf komt niets. Lezing met twintig à dertig mensen daverend (te groot?) succes. (Van Liempt, Flinck, Albert Mol, Kees Stip, Max Koot, Fred Kaps, Ank Vosmaer, Lucie Baay, kortom velen.) Applaus, gelach, waardering. Wat angstige indruk. Donderdag Albert begonnen mise-en-scène te maken. Geniaal meestal. Vervelend flikkerig gedoe af en toe. Ongeorganiseerdheid bijna voortdurend, maar als je het ‘af’ ziet, ben je dan toch wel weer enthousiast. Franse mie met baardje moest vanmorgen repetitie meemaken. (Elk jaar is het een ander!) Jacco [van Renesse] is nu mikpunt. Nieuwe vijf meisjes lijken bekwaam. Zit ‘boven’ met Ru mijn nummer door te praten.

Vrijdag 10 juli. Avond 22.15 uur

Schreef ‘Hoger Jan’ (minstens 3×). ‘Laat je niets wijsmaken’ slotliedje. Bleef laatste dagen 's morgens thuis, kranten lezen, werken, denken en vlug even zwemmen. Ergerde mij aan Albert (was poeppretentieus en vervelend!). Repeteerde en ohde met Ru. Bereikte wel wat resultaat. Zag stukjes repetitie. Moet maandag zelf gaan regisseren.

Donderdag 16 juli 9.15 uur

Nergens meer tijd voor. 9.30 uur deur uit - 19.00 uur thuis. Zwemmen, iets drinken, eten, omvallen, bed in. Weet dat ik niet tevreden ben over eigen nummer. Vaag gevoel van heb niets, prettig ‘geregisseer’. Kan goed met nieuwe troep overweg. Heerlijk contact met Maya en haar talent. Alles vóór de pauze lijkt leuk te worden. Ru engelachtig vol animo en inspirerend enthousiast. Na de pauze zie ik er nog niets in. Rustig blijven. Nummer precies één uur maken. Denk ook aan brandweer begin en slot met pilaar, Jan de Quay en Beel. ‘Rustig’ afwachten.

Zaterdag 18 juli

Zeer warm. In zwembroek. Word nu pas echt ‘wakker’. Repeteerde hele nummer op de bandrecorder. Honger, slaap, draai er omheen. Belde Annie of ze nog wat wist. Nee, haar eerzucht slaapt (zei ze) en dat is een heerlijk rustig gevoel.

Dinsdagavond 21 juli

Fred Kaps won eerste prijs internationaal goocheltournooi in Enschede. Daardoor meer vertrouwen in alles. Première heden vastgesteld op woensdag 29 juli a.s. Troep is tot nu toe uniek heerlijk. Steun van allen. Een zorgvolle gedachte is nu weer dat ik er veel in zie. Sprak op de weg ongeveer vijftien minuten met Amsterdams burgemeester Van Hall. Weet niet of ik dit nu een uniek figuur vind. Sloeg voortdurend de muggen weg en zeurde over een schommelstoel in Texas met een negerbediende en gestampt ijs met een bepaalde drank. We willen na de première nog even in Diligentia ‘nazitten’. Initiatief van mij. Ik leer nog dagelijks van mijn fouten. Verslaggever Parool op repetitie. Tegen Ank Vosmaer gezegd hij moest ons spreken. Had gehoord dat de première was uitgesteld want W.K. was gearresteerd! (zat in de gevangenis). Sprak nog met Ol, die hem het tegendeel kon melden.

Zondag 26 juli 17.30 uur

Het was warm. Nu niet meer. Lang en diep en ver geslapen. Moe, steeds heel moe van binnen. Gisteravond voor mij pechavond. Spiekborden lagen in de verkeerde volgorde. Wist niet dat ik er daardoor zo uit zou kunnen raken. Was volkomen in de war. En net die zure Gomperts in de zaal!

Woensdag 29 juli. Première

Bij aankomst voor woensdag, donderdag en vrijdag uitverkocht. (Zonder een lettertje recensie dus!) Goeie première vóór de pauze, alhoewel mijn gevoel van ‘alles raak’ bij de proloog al iets inzakte. Met prachtig succes de pauze in. Zelf slechte première. Vond pas laat enigszins mijn vorm. Entreeliedje valt wat tegen. Hoedenliedje wordt langzaam goed. ‘Hoger Jan’ onverwacht daverend.

Dinsdag 4 augustus 17.20 uur

Het loopt storm. Tot op heden steeds in ongeveer twee uur uitverkocht voor over twee dagen. Pers viel me mee. Bengelt tussen goed en zeer goed. Volkskrant zeer goed. Parool: vóór de pauze hbs-fuif, na de pauze begin goed en slot van W.K. hoogtepunt (ha! Gomperts). Telegraaf goed. Algemeen Dagblad juichehd. nrc: geweldig vóór de pauze, na de pauze moet het nog groeien. Haags Dagblad: je moet er vooral naar toe, maar het was toch niet zo bie! Critici (kranten) hebben er toch echt weinig of geen kaas van gegeten.

Vrijdag 7 augustus

Heer Smit (tijdens de voorstelling) komt vertellen, heeft nieuws. Zogenaamde getuige bleek nazorgpatiënt. Alles kwam uit toen dame zich meldde bij politie. Had iemand in huis gehad, die zulke rare praatjes vertelde over W.K. Ze had zoveel bewondering juist voor die W.K. dat ze de politie mengde in de zaak. Deze man bleek de zogenaamde getuige van 16 mei te zijn. Nazorgpatiënt. Hij werd opnieuw verhoord en viel tenslotte door de mand. Raakte in verwarring enz. enz. (alles volgens mededeling heer Smit). W.K. kon nu wel een aanklacht indienen, maar... (de argumenten mij enigszins ontschoten!). Alles aan Ol (op thuisrit 's nachts) verteld en brief aan heer Smit geschreven waarin ik zei te overwegen de driestrepen-agent, die op 16 mei op het bureau zo'n vreemde houding aannam, schriftelijk excuses te willen laten aanbieden en gevraagd wie verantwoordelijk moest worden gesteld voor vreemde gang van zaken op 16 mei op politiepost. Wie is verantwoordelijk voor het meer dan een uur lang te kijk zetten van een verdachte? Wie was de al wat oudere agent die, terwijl hij niets met de zaak te maken had, zijn mond niet kon houden en letterlijk zei: Wie bent u ook weer?

Oh, W.K. Waarom zit je hier? Nou voor niks brengen ze je toch niet hierheen? Had men ook niet sneller in de registers van de politie de antecedenten van de zogenaamde getuige kunnen nazien?

Maandag 10 augustus. Ochtend 12.00 uur

Fien de la Mar belt een à twee keer per dag. Daardoor alles geblokkeerd. Ook Karel Prior en Seth Gaaikema horen tot de vlijtige bellers. Seth kreeg laatst erg op z'n lazerij. Vind hem zeer Sethcentriek. Belt alleen op als hij iets van ons nodig heeft en is zeer vervuld van zichzelf. Iets wat ik ook ben, maar veel beter weet te verbergen. Eigenlijk moet je na zo'n première meteen veertien dagen met vakantie. Ik voel me nu al over mijn toeren en we zijn nog niet eens begonnen.

Donderdag 13 augustus 14.00 uur

Heer Smit in soort paniek gisteravond in Diligentia. Wat gaat u nou doen? Ik krijg zelf allerlei moeilijkheden. Mond voorbij gepraat. Had u deze gegevens niet mogen verstrekken. Kan drie-strepenman geen reprimande geven zonder de hoofdcommissaris erin te betrekken. U hebt beiden zo'n geweldige naam bij ons politiekorps. Vergeet die hele zaak. Bood aan het allemaal nog eens met ons drieën te bepraten of met Ol alleen, maar ik had daar (samen met Ol) weinig zin in. Na lang overleg met Ol besloten zaak te laten rusten en dat per brief aan heer Smit gemeld. Einde (hopelijk) van het hele vieze zaakje.

Zondag 16 augustus. Ongeveer 14.00 uur

Voorstelling groot succes. Vóór de pauze acht à tien keer halen. Slot ook prima. Juffrouw Puck (die gek is) zeurt over mensen, die zouden vallen over Jan de Quay op de schouders en/of pop in het algemeen.5 Geloof er niet zo erg in. Ook al omdat geen enkele krant iets in die richting (tot nu toe) heeft geschreven. Als ze ergens over vallen, is het over die rotdrempel van Diligentia (zei ik). Heer Van Liempt elke avond om ons heen en met hart en ziel erbij. Iets ongelooflijks. Elke avond fles wijn cadeau. Hele dozen Deens bier. Te mooi om waar te zijn. Ach, als dat zo bleef. Ol nu elke avond in evenwicht (afkloppen). Ze heeft echt veel succes. Ben gedeeltelijk

tevreden met mijn eigen nummer dat nu drijft op brandweer, veel politieke conferences, hoedenliedje en Jan de Quay. Een toch wel kwetsbaar geheel. Denk als ze zouden zeggen: Kan was twee jaar geleden toch beter, dan heb ik tenminste in 1961(!) weer een kans(je).

Kregen gisteren ontwerpcontract seizoen 1961-1962 (vijfentwintigjarig bestaan abc-cabaret). Driehonderdvijftig avonden ƒ 350 000, -. Als we ƒ 100 000, - kosten maken, is het een aanbieding voor een netto bedrag van een kwart miljoen. We bespraken het vanmorgen samen even in bed met koffie, koek en een kwart miljoen op schoot. Verder aanbieding van Landré om begin 1961 ‘de’ film te maken: ƒ 50 000, - bood hij en dertig procent van de eventuele winst. Ik zei echter beleefd nee, zal wel nooit meer wennen aan dit soort leven. Wie had nu ook geloofd in zulke aanbiedingen? Niets is toch voor niets in dit leven. Het vijfentwintig jaar serieus werken brengt eigenlijk nu pas z'n werkelijk ongelooflijke rente op (drie dagen uitverkocht vóór iemand ook nog maar iets heeft gezien of erover heeft geschreven!). Nemen nooit meer telefoon aan. Hek op slot. Er is maar één werkelijkheid en dat is ‘onze’ voorstelling. Als ik 's avonds met Ol bedank, gaat er toch steeds veel door me heen.

Maandag 24 augustus 14.00 uur

In zwembroek in ligstoel in zon! Gomperts (voor de tweede keer), Hofstra en Mansholt in de zaal. De spiekborden lagen verkeerd, raakte er daardoor af en toe uit. Vervelend. Bij slot De Quay toch ovationeel succes. Seth Gaaikema vond het ‘nu’ zo heel erg goed... Ach, dat slaat helemaal nergens op. Seth stuurde bij première niets, later niets en nooit iets. (Mocht de hele repetitiemaand hospiteren.) Ik zei: Drie madeliefjes met een touwtje van je onderbroek tot een boeketje en een vers van je geest. Meer hoefde niet.

Donderdag 27 augustus

De dagen tuimelen in tomeloze vaart voorbij. Om 4.00 uur 's nachts staan de eerste mensen voor Diligentia. Om 7.30 uur staan er mensen, die niet meer aan de beurt komen. Heerlijk voor ons. Triest voor hen. Zo is het leven op het Lange Voorhout.

Vrijdag 28 augustus

Gisteren Drees op de eerste rij midden met vrouw en zoon. Midvoor. Moeilijk. Lukte toch wel. Na afloop heel aardig in de kleedkamer staan praten. Gelachen. Zei zo ongeveer alles wat Pap tegen Buziau zei: ‘Hoe houdt u het vol’ en ‘Hoe doet u dat elke avond.’ Mevrouw Drees heel lief en grijs. Sprak Ol aan met kindje. Foto's voor Vrije Volk en Haagse Courant. Ol sprak met Fie Carelsen, die nu verklaarde De Quay als pop op première beneden waardigheid te hebben gevonden, maar haar woorden introk na voorstelling tweede keer te hebben gezien. Thans vol lof.

Zondag 30 augustus. Avond 18.00 uur

Deelde gisteravond Lucie mee dat we vanaf 1 oktober a.s. alle betalingen door Van Liempt zullen laten doen. Viel in slechte aarde. ‘Dan kan ik wel ophoepelen en wacht maar, over vijf jaar zal je die Van Liempt wel anders beoordelen.’

Zaterdag 5 september

Mooi, zonnig, strak weer. Twee dagen van tevoren uitverkocht. Gisteravond lood- en loodzwaar. Niet te doorbreken. Al vier dagen zo zwaar. Wat zou dat nou zijn? Stemming in de troep zeer goed. Iedereen vindt iedereen wel aardig. Brief van jonkheer O. Repelaar: Dat gesol met De Quay moet eruit! Antwoord hem: Voor prof. dr. J. de Quay is mijn waardering zo groot dat ik hem elke avond, hoe zwaar ook, met het grootste plezier op de schouders neem. Beel heeft het voornemen eens te komen kijken! Toxopeus komt 17 september a.s. Brief van De Quay waarin hij beleefd maar positief meldt maar niet te zullen komen.

Maandag 7 september

Het fijne van anonieme brieven ontvangen is dat je ze niet hoeft te beantwoorden. ‘Ik heb mij geërgerd en velen met mij...’ Ze hebben zich nooit als enige geërgerd. Een bewijs van persoonlijke zelfonderschatting (naar ik aanneem). Gisteren lunch met Niek en Liesje [Rayer]. Gezellig. Kosten ƒ 137,50... mag ik misschien? 's Avonds Simon en Tini in de zaal. Al ongeveer vijf zeer, zeer zware avonden. Voor mij in elk geval. Stil, loodzwaar monster hing om mijn nek. Toch niet ontevreden. Belangstelling enorm. Verwonder me dage-

lijks om dit vreemde leven, waaraan ik nooit zal wennen. Verwondering in de nacht en de Herenweg ligt daar zo kuis om 1.00 uur. Sterren. Stilte. Eenden in de sloot slobberen kroos. Weg is het applaus. Een eenzame bromfietser bromt nog voorbij. Maar 's avonds in het theater dan al die mensen, die zoveel moeite deden om aan plaatsen te komen. De dc 8 (straalvliegtuig) was zaterdag even op Schiphol. Vliegt 875 km per uur. In ongeveer zes uur Amsterdam - New York. Wij leven op de drempel. Oma Grijs kwam op Kerstmis 's avonds met rijtuigje in de Cornelis Jolstraat. Brandende lantaarn. Paard dampend. Verkleumde koetsier. Toen kwamen de auto's, de vliegtuigen. Oma Grijs is lang voorbij. Vreemd onze vijf meisjes met hun leven, hun zorgen, hun eigen mening. Maya, Flip, Sant, Annelies, Margriet en Jacco, ze leven, maar de drempel hebben ze niet aan weerskanten gezien. Vreemd, vreemd, vreemd. Bid tot God dat voor Ol en mij alles zo mag blijven als het nu is (gezond, succesvol, rijk, gelukkig, noem maar op).

Dinsdag 15 september

Zag Gouden Koets op de televisie. Om te lachen en te huilen. Als je daar nu eens commentaar op mocht geven zonder in de gevangenis te komen. Koningin driemaal omkijkend naar haar prins, in doodsangst hem in het gedrang kwijt te raken. Koninklijke marechaussee met pluimen op de mutsen van ƒ 300, - per stuk. Wie betaalt dat? Zij, die acht rijen dik staan te juichen. En dan de oude, dikke baronnen, die zich in de statierijtuigen laten zakken, vermoeid, lusteloos het vaandel groeten. Als dan eens één soldaat teruggroetend zou roepen: ‘Hai!’ Troonrede voorbeeld van onbenullige nietszeggendheid, voorgelezen door de koningin met bril op als moeder de gans, die ons sprookjes vertelt. Het was weer een sprookje, maar de omroeper (Dick van Bommel) vermeed angstig dat woord. Zover heb ik het dan toch gebracht, dat de omroepers twee jaar geleden (volgens Arie van Nierop) de opdracht meekregen niet meer te zeggen: ‘Het is een sprookje,’ naar aanleiding van mijn parodie daarop.

Donderdag 17 september 15.00 uur

Gerijsttafeld met Ol en daarnet bij Van 't Schip geweest. Toen de hele familie, vier kinderen en vader, ons achter het raam van de

totaal verbloemde woning ‘vrolijk’ nawuifde, ging er toch wel even veel door ons heen. Overal op de wereld woont wel een Jan Retel, in staat om de moeder dood te rijden.

Woensdag 23 september

Ganzen en duiven voor de deur en onder het raam. Franse stemmen. Ontbijt op kamer voor open raam. Met Tu, Pé, Ol en Peugeot zeer feestelijke autotocht gemaakt in het genre van bij elke dikke boom halt. Met Pé nog wat gewandeld. Berg over waar Tu sliep en uniek uitzicht. Wat gezeten, gepraat en ons verwonderd over het geheel. Vogezen met mooi weer, daar kan niets tegen op. In bijna donker thuis. Met Tu en Pé aan tafel in La Bonne Auberge kwam gesprek op roddel. Ik vertelde over mijn onaangename ervaringen op politioneel gebied. Zegt Tu ineens: ‘Dat weet ik.’ Ene woord haalde het ander uit. Toen bleek dat een vriendin van Tu haar ongeveer veertien dagen geleden vanuit Groningen(!) had gebeld: ‘Wat vreselijk voor je broer, die moet de gevangenis in.’ De kinderen waren met dit verhaal uit Amsterdam thuisgekomen! Echt gezellig. Door dit boeiende verhaal nog tot ongeveer 24.00 uur op onze kamer zitten praten. Zeer opgewonden Ol. Zeer goede Pé. Praktisch en ondanks wijntje zeer nuchter. Overweeg nu toch weer ‘stappen’ te doen. Denk aan een vierde brief aan heer Smit.

Dinsdag 29 september. Prille ochtend 7.45 uur

Mooi weer in de herfst is heerlijker dan in de lente of in de zomer! Hetzelfde geldt voor een huwelijk.

 
Mijn vrouw heeft reeds haar lepel neergelegd.
 
Ze zei ik heb genoeg.
 
Mij zegt dat niets.
 
Ze heeft dat al zo vaak gezegd,
 
terwijl ze om een tweede hapje vroeg!

Zondag 4 oktober. Middag bijna 17.00 uur. Werkhuisje

Amsterdam is de hoofdstad, in Den Haag wordt geregeerd en in Rotterdam gebeurt het. Gisteren première Luxor. Toch tenslotte nog vrijwel uitverkocht. Eerste deel viel me mee (zat in de zaal). Tweede deel, dat van mezelf, viel tegen. Brandweernummer had op de eerste rijen wel succes, maar de achterlinies deden niet of nauwelijks mee. Conference daarna voor mijn gevoel vreemd. Lach was telkens te kort om er goed in weg te lopen, wijn in te schenken en weer terug te keren tot middenvoor, waar de verstaanbaarheid en het contact het beste is. In de pauze hele Nederlandse elftal op het toneel. Magge we de stallen effe bezichtigen, vroegen ze. Van mij wel, maar de diertjes zijn er al uit. Holland-België net beluisterd: 9-1. Ze moeten altijd de avond tevoren maar bij ons komen. Nou begrijp ik ook waarom die Belgen die wedstrijd niet op de televisie wilden uitzenden.

Dinsdag 6 oktober

Eenentwintig woorden over Annie M.G. Schmidt. Annie Schmidt is voor radio en televisie wat de dijken zijn voor Nederland; zij beschermt ons tegen hoog water van de praatprogramma's. Rotterdam loodzwaar. Je doet het voor je brood, maar die bak van een balkon verpest te zamen met de bioscoopachtige mentaliteit van het publiek (zuurtjes en zo) toch elke avond de pret. Had gisteravond ook weer mijn avond niet. Elke nuance gaat verloren. Alles moet leunen op dikke grappen. ‘Fotoalbum’ (het zogenaamde bekkentrekken volgens Rotterdams Parool) is hier ook niet veel. Kunstenaars die regelmatig produceren staan vaak bloot aan een soort literair eb en vloed van de heren critici. Dan zijn we weer een tijdlang niks en dan opeens worden we weer zo reuze best gevonden! Veel kranten hebben een kunstcriticus in dienst, zoals alleenwonende, brave boeren een valse waakhond houden. Als hij je verscheurt, kom je tenslotte bij de baas (de hoofdredacteur) terecht. Toen wij onze kleedster en toneelmeester, omdat ze allebei een zinnetje mochten zeggen, in het programmaboekje bij name vermeldden, schreef een criticus: Guusje Hoek en Bill Blok kregen geen van beiden gelegenheid hun talenten te tonen!

17.40 uur. Louki belt op. Alarm! Ik moet u iets heel ergs zeggen. Niemand zegt het u. Heel Amsterdam weet het. Al maanden is dit

aan de gang. Mary hoorde het in juli al op Curaçao. Telkens en telkens dook het weer op, dat gerucht. Maar nu is het zo erg, u kunt zich er geen voorstelling van maken. Heel Amsterdam spreekt over niets anders. U zou helemaal niet met vakantie zijn geweest; tussen 21 september en 3 oktober zou u in de gevangenis hebben gezeten wegens een zedenmisdrijf. Deze zomer zou u ook al hebben gezeten. U moet er wat aan doen. Aangeven bij de politie? Nee, nee. Kunt u er geen conferencegrapje over maken? In auto naar Luxor Rotterdam blijkt dat Ru van Veen niets weet. Niets heeft gehoord. Ook bij de radio niet waar hij drie dagen geleden nog was en wat een groter roddelnest is dan de kringen waarin Louki zich beweegt. Van Liempt 's avonds gevraagd. In juli had journalist opgebeld tijdens onze repetities om te vragen of het waar was dat W.K. in de gevangenis zat... (ik heb hem juist een kwartier geleden nog gesproken; hij staat te repeteren). Verder niets meer gehoord. (Wat ik niet helemaal aanneem.)

Woensdag 7 oktober

's Avonds is Ol even in gesprek geraakt met de meisjes en Jacco. Sant had gisteren gevraagd of mevrouw Kan vooral meneer Mol wilde bellen. Dat had Ol gedaan en Albert vertelde dat ‘Wim er vooral niets tegen moest doen’. Een vriendelijke, niet-alarmerende boodschap van Albert. Corry zei tegen de meisjes, ja, het ging natuurlijk over die roddels over mijn man... en toen bleek wel dat iedereen het wist, behalve Annelies (Den Haag?). Fred Kaps in apart gesprek bleek het ook al in juli(!) op de avro te hebben gehoord. Heer Van Liempts definitieve raad: niets tegen te doen. Je kunt vechten tegen de onderwereld, maar nooit tegen vage praatjes, laster, geroddel. Om 16.30 uur Louki gebeld. Gevraagd mij vijfentwintig namen en adressen te geven van mensen die menen te weten dat ik deze afgelopen vakantiedagen in de gevangenis heb gezeten. Slot van het gesprek een beetje ruzieachtig. Louki is een alarmist, heeft de zaak niet handig behandeld, is wel te goeder trouw, als enige met Albert naar mij toegekomen om me te waarschuwen, maar heeft evenals vele andere ‘vrienden’ maandenlang nooit iets gedaan dat een beetje op optreden leek. Hij heeft net als de anderen maar gelachen en gezegd er is allemaal niets van waar. Slap gedoe. Trieste ervaring. Weinig zin meer in de hele rest...

Donderdag 8 oktober 14.20 uur. Op de steiger

Stil, wazig weer. Herfst. Ben nu wel langzaamaan in erg sombere bui aan het komen. Wist gisteravond mijn hele nummer ondanks alle narigheid tot een ongekend Luxor (et emergo) succes te maken. Gevoel van die grote zaal met ruim achthonderd mensen erin volledig in mijn macht te hebben. Gisteren naar Den Haag geweest. Om 12.50 uur in Zorgvlietkerk. Pauze dienst. Vroom, bidderig, zangerig, onwezenlijk onnuttig gedoe. Lief, maar ver van het leven staand. Zij geloven niet, de ongelukkigen, hoorde ik zeggen in de preek. Ik vind het een beetje alsof je tegen beter weten in staat te roepen: Hij bestaat (zesmaal achter elkaar) en dan moe van het roepen weer verder gaat tobben. Na afloop gesprek met dominee Heering en dominee Van der Plas. Heb vrij kribbig gemeld dat ik dit 14 oktober in geen geval zo zou doen. Ik leid geen dienst. Ik ben een afgezant, uit een totaal andere wereld, die iets komt vertellen over zijn werk. Ik geloof dat zij echt geloven dat ik zou bidden. Oh Heer, zegen onze partij van de arbeid en maak Luxor elke avond vol gelovigen. Kwamen overeen dat ik 14 oktober wel zou spreken, niet zou preken. Ru zei: In auto zeggen ze straks weer: Zie je, nou wordt ie nog vroom ook, nou ie regelmatig in de gevangenis zit. Stuurde nooit een prentbriefkaart gedurende elf stille dagen... verdacht. Wil begin december kaarten sturen vanuit Arosa of Rivièra met tekst: we genieten hier veel vrijheid. Mogen doen wat we willen. Het valt allemaal erg mee... Enfin, ik lach erom (maar niet zo erg hard).

Zondag 11 oktober 12.30 uur. In werkhuisje

Gisteravond Luxor totaal uitverkocht. Burgemeester Van Walsum stond als eerste op om te applaudisseren bij het slot met Jan de Quay. Rinus Ferdinandusse schrijft in Vrij Nederland kritisch over ons nieuwe abc-programma. Hij probeert thans als student-cabaretier het vak te leren. Blijf verder nog steeds achterdochtig en onzeker over de walgelijke roddelpartij achter mijn rug. Krijg steeds meer het gevoel dat onze zogenaamde vrienden niets deden! Vijf maanden lang!

Woensdag 14 oktober 14.15 uur

Stil weer. Gisteravond thuiskomend van Luxor brief van Jons Viruly. Vertrouwelijk plus lakzegel. Niet geopend. Rot geslapen. Van-

daag brief van Simon Carmiggelt. Beide brieven nu geopend en gelezen. Niet te geloven! Achterdocht. Als meneer in Velpse herenmodezaak zegt: ‘Wat bent u mager geworden,’ denk ik, hij denkt zeker: Zou je in zo'n gevangenis te weinig te eten krijgen!

Dinsdag 15 oktober

Gisteren dan in Zorgvlietkerk, overvol, ‘gepreekt’ en ze waren van verre gekomen om hem te horen. Veel fotografen en verslaggevers. Schijnt gisteravond op de voorpagina van het Parool al een soort verslag te hebben gestaan. In ziekenwagentjes waren ze gekomen en stonden in de gangpaden en tot buiten op de straat. Na eerste zin werd al geroepen ‘harder’. Na tweede alweer. Liet me er toch niet uitbrengen. En schreeuwde tenslotte nuanceloos als een dominee mijn tekst naar de ‘schare’. Sensatie? Ja. Beetje ontroerd toch ook. Kon het niet goed thuisbrengen.

Zaterdag 17 oktober 13.00 uur

Jons en Mary. Gematigd leuk. De zaak weer besproken. Koolhaas trok een uur nadat Jons zijn brief aan mij had gepost alweer een beetje terug. Ingrid Valerius beweerde kort geleden op de dansles bij Albert Mol zelf gelezen te hebben dat ik veroordeeld was wegens een zedendelict met een tienjarig jongetje(!) in een bootje op het IJsselmeer. Directie Schouwburg Enschede informeerde hoe het toch zat met W.K. Frisse boel!

Zondag 18 oktober 16.00 uur

Bij heer Van 't Schip. Alleen maar doodzielig. Of ik zijn advocaat eens wilde vragen hoe de zaak nu staat... Alle blonde kinderen voor het raam. Belde om 14.30 uur Kees Stip om inlichtingen. Het is gezegd op de redactievergadering van Polygoon. De heer Lücker, hoofdredacteur van de Volkskrant, was juist uitverteld toen Kees Brusse binnenkwam. Hij had het volgens Kees verteld in de zin van zo erg voor Kan en de kranten proberen het geheim te houden. Stip bereid (maar niet gaarne) een en ander onder ede te verklaren. Oh God, wat gaat er veel liefs en moois verloren als alles zo moet gaan!

Maandag 19 oktober. Caroline Hoeve

Dagen en zelfs nachten gaan verloren met ‘de’ gedachten over ‘de’ lastercampagne. Heb vanmorgen van 11.30-12.40 uur gefietst over Duivelsteen en daar welhaast een half uur stilgezeten. Bomen piepten, bladeren ritselden. Helemaal alleen in het grote bos met gedachten aan wraak en laster en leven en nutteloosheid en machteloosheid en elke minuut een ander plan. Om 14.15 uur Tini en Simon gehaald bij de Engel. Lang vriendschappelijk gesproken.

Om 18.30 uur met elkaar naar de ‘Gebraden Haantjes’.6 Werkelijk veel aan elkaar gehad. Simon rustig en weinig of niet alarmerend. Johnny Jordaan (zei Simon) heeft twee jaar geleden precies zoiets gehad. Raadde aan om alles op zijn beloop te laten of mijn advocaat met Kees Stip verder te laten praten en zijn verklaringen over redactievergadering Polygoon op schrift te stellen.

Dinsdag 20 oktober 11.40 uur. In de zon bij 't Koepeltje van de Caroline Hoeve

Was gisteravond helemaal op het punt van ‘ik geef het op en laaa maar’. Maar twijfel nu (helaas) vanmorgen weer. Voel me nu weer beurtelings moedeloos en machteloos. Brief van Jons ontvangen. Het is allemaal gekomen door een rechtbankverslaggever Lammers van het Algemeen Dagblad.

Maandag 26 oktober 12.00 uur. Koepel Carolien

Zag Toons film. Ik hoef niet, dacht ik telkens. Met een kanon kon je door de zaal schieten. Een half uur leek mij beslist toch wel leuk. Toon is filmisch zeker tien keer zo goed als ik zou zijn. Maar de medespelers, het geluid, de belichting, het scenario, neen. Dat lijkt armetierig. Wat is het toch allemaal moeilijk. Zolang grote mannen als Chaplin de plank zo mis kunnen slaan (a king in New York!), zolang denk ik, doe het maar niet, waar is het voor nodig? En de pers? Gooit met paardevijgen (de Telegraaf). Op de eerste vrijdagmiddag was het al beslist. Het publiek kwam niet. Waarom niet? Weet niemand. De titel? ‘Moutarde van Sonansee’. Heeft zes ton gekost.

Vrijdag 30 oktober

Zwaar publiek gisteravond. Ol was met Van Liempt naar ‘Moutarde van Sonansee’. Ru had 's nachts aanrijdinkje. Cor van der Lugt vraagt of we veertien dagen bij hem in Rotterdam Zuid willen komen spelen! Ik voel er voor. Huub Wilson, financier van Toons film, reed zich te pletter bij Oegstgeest.

Woensdag 4 november. Avond 17.30 uur

In bed met kou. Ol gaat, hoop ik, met Ru naar Luxor in Simca. Ik om 20.00 uur pas. Belde met dr. Schierbeek over gerucht(!) dat ik in 1961 niet meer in Diligentia zou komen. Zou naar Kurhaus cabaret gaan. Juffrouw Annie wist het ook al. Toen kwam er weer een vertrouwelijke mededeling. Heer Van Liempt zou bij afrekening met cabaret Tingel Tangel heer Lignac en juffrouw Wieringa hebben gevraagd hogere rekeningen uit te schrijven dan in werkelijkheid waren betaald... om deze dan te overleggen aan Sieto Hoving. Geloof persoonlijk geen woord van dit verhaal, omdat ik heer Van Liempt eerlijk vind en te slim, veel te slim om zoiets stoms te proberen en dan nog wel in samenwerking met de directeur van Diligentia.

Vrijdag 6 november

Op het ogenblik heb ik het gevoel bedreigd te worden door een soort springvloed van Nederlandse nieuwe cabaretiers. Het zij zo. Toon heeft bij De la Mar al laten informeren of ze vrij zijn voor zijn ‘one man show’. Wim Sonneveld gaat musical ‘My Fair Lady’ doen. Sieto Hoving Tingel Tangel. Jaap van de Merwe in Leidsepleincabaret. Seth Gaaikema Gronings studentencabaret. Rinus Ferdinandusse, Haags studentencabaret. Hans van den Bergh, Amsterdams studentencabaret. Luc Lutz droomt van een Haags cabaret.

Zondag 8 november

Veertien jaar geleden: Bangkok! Kabouters uit de tuin gehaald. Alles naar binnen. Winter komt.

Ol gaat 's avonds met Ru naar Rotterdam. Om 20.00 uur volg ik alleen. Gemiddeld aantal Luxor-bezoekers in 33 voorstellingen 31 744 bezoekers, dat is 961 per avond! Behalve in het begin van de serie toch zwaar, log, stil, moeilijk burgerpubliek. Vóór de pauze

vijf van de zes avonden lood, na de pauze drie van de zes hijsen geblazen. Het blijft moeilijk werken.

Maandag 9 november 19.40 uur

Om de hoeve heen morrelt de wind. Gisteravond in half mist (tot Utrecht) hierheen. Met reerug en Ol tot 2.30 uur gezeten en gefeest. Heerlijk Carolina-achtig geslapen! Om 10.00 uur zette Ol koffie, maar ik deed de luiken wegens koude wind in versneld tempo ‘Leg jai d'r nog in?’.7 Alles hier weer uniek. Zat boven in mijn koepeltje van 12.30-14.30 uur en schreef echt boze brief aan jullie Jan, als reactie op zijn zakachtige opmerking over mijn kerkoptreden. Hoop dat het nu eens een beetje buigen of breken wordt. En dat het eindelijk eens uit zal zijn met die zijkopmerkingen, waar ik nog nooit om gevraagd heb. Bedacht gisteren in de mist dat ik mijn testament ook wilde veranderen. Liever geef ik ‘al mijn geld’ aan misdadigers dan aan profiteurs. Zo nu is het 23.10 uur en nog zijn we op. Man las Ol de sage van de Rouwenberg, in toon, voor. We bekeken de prenten van het boek.

Donderdag 12 november

Gesprek met Ol, Wim Sonneveld en Meerburg gehad. Krijgen nieuwe gordijnen in De la Mar, mits wij november 1960 nog een maand komen spelen. Laatste avond Luxor. Zwaar! Misschien in september '62 pas terug.

Zaterdag 14 november

Las juist artikel in Parool over plan van Haagse en Nederlandse Comedie om volgend jaar niet meer te doubleren. Kan Guus Oster er misschien nog een quiz bij aannemen! Telefoongesprek met prof. Van Soest. Van valse handtekening, die Van Liempt van juffrouw Annie Wieringa gevraagd zou hebben, is geen sprake. Het ging meer om het anders opstellen van rekeningen. Gaat u akkoord om een streep onder de hele zaak te zetten?

Zondag 22 november. In werkhuisje

Zag na zes dagen Carolien een droeve, eeuwige, witte postsneeuwberg op tafeltje liggen. Was zo verstandig het vervelendste deel niet voor de nacht te lezen en zo onverstandig dat wel te doen de

volgende dag. Zure recensie uit het Nieuw Utrechts Dagblad deed, te zamen met een chronisch zeurende pijn achter mijn rechteroor, de rest. Ging naar première Haarlem volkomen in mineur met een combinatiegevoel van ik zal wel geopereerd moeten worden aan m'n oor en ik ben op mijn retour en speel veel te geforceerd grappig. Dat drukte dan ook weer meteen op mijn hele optreden, toen ik mezelf voortdurend zag en hoorde als een kwasi vrolijk kwetterend vogeltje, waarvan de hele zaal nu wel doorhad dat het eigenlijk allemaal niet echt was. Enfin, kon wel huilen na afloop. Vond zelf niets meer leuk en wist tevens dat het aan mij lag. Slotapplaus (staande) acht keer halen vermocht de stemming niet breken. Ging geheel downgeslagen naar huis. Zat daar voor het haardvuur met reumatiek, oorpijn en nerveuze depressie als de grootvader van de Kleine Lord met een glas wijn... te peinzen. Tobde tot ongeveer 19.00 uur. Knap nu weer wat op, doordat ik deze onzinnige dingen allemaal opschrijf... Zou me eigenlijk helemaal ‘willen’ terugtrekken met Ol en verder niemand.

Dinsdag 24 november 16.00 uur. Werkhuisje

Stil, donker winterweer. Gisteren snikheet in theater. Ru akelig, Kaps beroerd en ik na afloop rillerig, misselijk, ellendig. Was gisteren op spreekuur bij dokter wegens klachten achter mijn oor. Niet erg, wel vervelend. Wandelde voor het eerst weer eens alleen over een vrijwel verlaten hard ongerept strand. Meisje met hond en bal. Wat losse zwervers. Ze bouwen nu aan de nieuwe pier. Eisenhower gaat naar Franco. Corine Rotschaefer werd Miss World. Haarlem is een groot succes. Uitverkochte zalen. Prachtige recensie van David Koning, Haarlems Dagblad. Lieve brieven van Myra Ward en Ida Wasserman als reactie op de ringen die wij hun gaven als troost, omdat de Theo Mann-Bouwmeesterring naar Caro van Eyck ging.

Donderdag 26 november 14.00 uur. In werkhuisje

Amsterdam nauwer en voller dan ooit. Nergens kun je parkeren. Naar Frans ter Kuile, contract met Van Liempt (zonder Van Liempt) voorbereid en doorgesproken. Administratie heer Saks kwam nog even ter sprake. Daar waren de bladen gewoon uit de boeken gescheurd (vertelde de heer Katan nu pas). Het oorspron-

kelijke concept-contract staat nu volledig op z'n kop. Ik luister erg goed naar de adviezen.

Woensdag 2 december. Kleine kamertje

Op weg naar Arosa. Mocht wel! Zit tussen de koffers en rotzooi en ruzie. Nu heb ik tenminste voorlopig geen privé-secretaresse meer.

Donderdag 23 december 13.20 uur. Arosa

Zon! Zon! Zon! Slee gehuurd. Feestelijk met veel hoera ingehaald. Eigenlijk had ik me thuis, toen ik zo moe was, hierop verheugd. Gisteren om 16.45 uur op het Centraal Station. Kwamen restauratie binnen, eigenaar op ons af. Uw tafel is al gereserveerd, ik wist dat u kwam, wilt u vanavond mijn gast zijn. Goed begin! Kwam aan onze tafel zitten, schrik sloeg even om m'n hart, maar het werd allemaal geslaagd. Mary klokslag 18.00 uur erg feestelijk, blij, lief (echt lief vonden we) met leuke kaars in bloembakje. Jons erg hartelijk. Feesteten met sherry's en rode dikke wijn. Om 19.30 uur fotograaf en verslaggever Telegraaf (had Jons verzorgd, anders zou ‘het weer beginnen’ vond hij). Enfin, een beetje beschamend vond ik het wel, maar voor we het wisten hingen we uit het raampje van de verkeerde slaaptrein (Milano) gedag te wuiven. Fotograaf en verslaggever excuseerden zich dat ze een borreltje op hadden... ‘Jongens onder mekaar,’ zei ik joviaal en het sloeg nergens op. Om 20.00 uur reden we. (In Arnhem er even uit. Hand van conducteur. Had laatst Caterina Valente ‘gereden’. Hadden 's morgens om 9.30 uur d'r plaatjes keihard afgedraaid op het perron. Vond ze 't mooi? vroeg ik. Ja, ze sliep nog, maar toen ze het hoorde, was ze er zo uit.)

Vrijdag 4 december 2.45 uur. Op bed Arosa

Alles zit dicht en... het sneeuwt... Recht, stil en eerlijk valt het uit de witte lucht. Iets waarnaar ik nu allang zo heb verlangd: een soort dodelijke, witte stilte. Gevoel van als we hier nu eens een maand bleven... ingesneeuwd en iedereen ongerust over ons en wij met veel wijn, eten en warmte gewoon hier. Onvindbaar.

Dezelfde vrijdag 4 december in bed om 22.20 uur. Woorden met Ol. Zo gaat het nu al weken. Iedereen is boos, ontzet, ontdaan,

teleurgesteld. Er zal dus toch wel wat ‘loos’ zijn aan mij. Een beetje psychopaat, waarmee misschien moeilijk om te gaan. Gauw in de put, teleurgesteld over en om mensen. Zou zo graag eens heel hoog, heel eenzaam, heel alleen klimmen en kijken wat ik dan zou vinden van de anderen en mezelf. Vanuit mijn bed lokken de verten, maar of het daar nu wel te vinden is, dat betwijfel ik dan toch weer. De ruzie heeft geen goed gedaan aan mijn juist herstellend evenwicht. Ach, ik weet ook niet wat ik eigenlijk nog wil en of ik nog wel wat wil en dat is nog erger. Langzaam en ongemerkt vervreemd ik van alles. Net iemand die wel zwemt, maar steeds verder van de kust afdrijft. Maar is die kust nog wel de moeite waard?

Donderdag 10 december. Avond 22.00 uur. Thuis Kudelstaart

Mooie terugreis met brandend kerststukje in nachttrein. Coupéverlichting uit en Züricher See met duizenden lichtjes voorbij zien trekken. Vier koffie in Arnhem. Bank in Amsterdam. Ol naar kapper gebracht. Alleen naar huis, half uitgepakt, voor mijn doen vlug en correct. Om 12.10 uur voor bespreking naar Katan. Hele verhaal over contract ('61-'62) met Van Liempt. Stapel post, maar mooi gesorteerd. Verhaal over Lucie (die Katan belde, K. met hoorn los in de lucht, net Ol!). Niets meer mee beginnen, dacht ik. Trieste mislukking geworden. Brief van Cor Lemaire over de roddelaffaire, die me toch weer te denken gaf. Zou het weer opnieuw zijn begonnen in deze negen vakantiedagen? Lief bedoelde brief zaait nu laat in de avond weer onrust in mijn hart.

Zondag 13 december 15.00 uur. Werkhuisje

Slecht bezet. Gisteravond halve zaal. Slechte reclame? Weinig initiatief van Cor van der Lugt. Had al veertien dagen lang lopen roepen: 't Is uitverkocht. Mij lijkt Zuid meer een Rooie-Sientheater en de Franse revue met blote tieten, dat liep enorm (zo vertelde Cor...). Rotterdam-Zuid valt tegen. De twisten met Lucie zetten zich voort. Er zit nu zo'n zee van tijd in dat ik vandaag een soort opzegbrief schreef. Als het doorgaat, spaart dat eenendertig uur telefoongekibbel uit. Dat zou wat zijn. Donderdag overleed nog vrij plotseling de vader van Maya en Annelies. Ol en ik hoorden het in onze autoradio op weg naar Rotterdam. Even later haalde taxi ons in met blij wuivende Maya. Ze riep Ol apart. Uw man mag het

pas na de voorstelling horen. Het is anders zo'n zware avond voor hem. De meisjes werkten gewoon blij, goed en opgewekt. Van sentimentaliteit geen spoor. Nieuwe generatie? Of waren ‘we’ altijd zo? Had er wel bewondering voor. Zat gisteren in de zaal en zag alles zo eens aan... Vreemd veraf leven, waaraan ik nooit zal wennen. Wat doen we toch eigenlijk? Is alles gewoon onzin? Of is er iets dat zin heeft? Waar moet een niet-gelovig mens op mikken? Waar richten wij ons op? Op de toekomst van ouderdom, ziekte, verval en tenslotte dreigende eenzaamheid als een van tweeën sterft? Kun je je nergens tegen wapenen?

Zondag 27 december. Ochtend 10.30 uur. Caroline

Bij Ol bij koffiepot (die nieuwe van bijna ƒ 75, -). Spirituslichtje brandt. Gisteravond in Arnhem grote avond. Kerstfeest in bovenkleedkamer. Enorme verrassing voor alle medewerkers. Ol had het erg geniaal gedaan. Voorstelling tot de pauze daverend. Daarna eerst ook, toen zakte het in mijn gevoel wat af. Of zij werden moe of ik. Was zelf niet volledig tevreden. Ru zei dat het onzin was. Ze stonden bij tweede keer halen al. Van Liempt bespaarde veel geld. Liet geen vijftig biljetten met twee vrijkaartjes verspreiden (spaarde honderd vrijbiljetten uit) en adverteerde niet in vvv-blaadjes en Doetinchems Nieuwsblad.

Donderdag 31 december. Ochtend 10.00 uur. Caroline Hoeve

Stil, somber, donker weer. Ol slaapt nog. Ben in trieste, onzekere stemming. Hoorde gisteren in Zwolle van Van Liempt: Amsterdam voor nieuwjaarsdag nog niet uitverkocht. Gaan de mensen niet kijken naar ‘vieze man’? Weet nooit wat dat smerig geroddel in die zijkstad voor uitwerking heeft gehad. Arnhem vier dagen, praktisch zonder advertenties en biljetten, totaal uitverkocht en eigenlijk soort feestvoorstellingen. Directeur Schouwburg blijkt anti Toneelgroep Theater te zijn. Niets dan ruzie met en in de groep. Feesten na afloop premières, duur doen, smijten met subsidies. Decors van zesduizend gulden en de meubelen staan na enkele avonden spelen bij de directeur!

Gisteravond in Zwolle teleurstelling. Buitensociëteit op de zwarte lijst. Scheit aan de artiesten. Snikheet toneel, grote gaten in het achterdoek. Koude kleedkamers. Obers die steeds iets wilden afre-

kenen, wat ik nog helemaal niet had gehad... ƒ 2,25 voor een uitsmijter op een vieze, houten tafel, ƒ 0,65 voor een glaasje bier! Niemand om je te ontvangen. Alleen een spreker, die veel te lang stond te lullen (acht minuten). Om 20.22 uur begonnen we pas. 21.45 uur sfeerloze pauze. Trein ging om 22.03 uur. Meisjes weerspannig. Maya in het genre van ik haast me niet. Margriet en Flip, die om sejours vroegen. Geen bloemetje, geen bedankje. Niets. Zijkavond. Werd nog ineens misselijk omdat ik drie kwartier in vieze verf-rommel kamer (kleedkamer) had gezeten. Voorstel Deventer zes avonden doen en Zwolle laten lopen.

Oudejaarsavond. Het is 22.15 uur thuis in Kudelstaart bij de tv. Om 20.30 uur begon het journaal, 21.00 uur sport, Jan Cottaar. 21.20 uur de ergste armoedigste show, die ik ooit nog op tv zag. Niet te geloven. En dit duurt nu al tot 22.20 uur en het is nog niet uit... Nummers van vóór Christus met teksten van de Batavieren. Gelukkig is de mens van vandaag met zijn televisietoestel.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


landen


Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs


datums