Het monster van de oorlog

[p. 261]

Bibliotheek te Leuven

Hier ligt het wrak van wat eens weten borg,
Der vensters droeve, blindgebluschte oogen,
Zij staren vol ontzetting om zich heen,
Hun vraagblik schijnt te zeggen: ‘Wie verscheen
Aan onze vroede langgewijde bogen?
Wie bracht hier brand, verwoesting, leed en zorg?

Mijn binnen herbergt niet meer wetens schat,
Zij zeggen dat de burgers roek'loos schoten,
En dat het werd gewroken duizendvoud.
Maar waarom mij gedeerd, eerwaard en oud,
Die vrede diende en wijsheid onverdroten,
Die slechts den wil tot edel geven had!’

Die jammerstem ontstijgt het droevig pui[n],
Maar daarnaast komt een and're stem gestegen,
Die uit de wereld rijst die 't kwaad verdoemt:
‘Staak uwe klachten, weer wordt gij genoemd,
weer zal uw naam luid klinken allerwegen,
gij wordt herboren, hoog rijst weer uw kruis!’

Edw. B. Koster (1861-1937)

In de internationale pers werd met afschuw gesproken over de gruweldaden van het Duitse leger tijdens zijn opmars door België. Het meest tot de verbeelding sprak de vergeldingsactie tegen de oude universiteitsstad Leuven, uitgevoerd in de nacht van 25 op 26 augustus 1914 als antwoord op meldingen over de aanwezigheid van francs-tireurs. Er werd geroofd en geplunderd, 218 burgers vonden de dood en een deel van de bevolking werd naar Duitsland afgevoerd. De dagenlang durende brand verwoestte ook honderden huizen en monumentale gebouwen, waaronder de vermaarde bibliotheek; meer dan 250000 banden gingen verloren. De classicus Edward Koster bewoog zich als dichter in de schaduw van de Beweging van Tachtig. Hij werd met name bekend door zijn vertalingen en letterkundige studies. Zijn gedicht over Leuven verscheen in jrg. 1915 van het tijdschrift Groot-Nederland. In zijn bundel Ver van 't gewoel (1922) zijn meer oorlogsgedichten te vinden.