Het monster van de oorlog

[p. 245]

De aardappelnood

Nu de piepers beter zijnen
Ziet men ze al van week tot week
Van de bonlijsten verdwijnen,
Is dat geen gemene streek?
Deze week nog ene kilo,
De naaste week misschien een pond,
In de plaats veel rijst en havermout,
Ze zeggen dat is heel gezond.

Geen aardappel, bonen, erwten,
De nieuwe nog heel in de verte,
Wacht daar maar geduldig op.
Jongens, wat een strop.
Eet dan maar rijst met peulen,
Laat het in een hooikist^* smeulen,
Anders zeep met gortepap,
Jongens, wat een grap.

Men zegt nu, dat de nieuwe oogst,
Door Posthuma^* is genomen in beslag,
Zo gaat het, is de nood het hoogst,
Dan wordt pas aan redding gedacht.
Maar als hij dan vooreerst maar gaat tonen
Te zorgen in Nederland voor puike waar,
Voor goeie aardappels, erwten en bonen,
Want anders gaat het zo weer raar.

Men ziet alweer verschijnen,
De nieuwe boekjes, vol met bons,
De oude zullen dan verdwijnen,
Als er maar wat op te krijgen is voor ons.
Maar niet gelijk verleden Winter,
Aardappels, bevroren en verrot,
Anders is het weer als ginder,
Dat ze stinken uit de pot.

Anoniem

* hooikist: kleine kist waarvan de wanden bekleed waren met hooi, bestemd om (zonder kosten!) voedsel warm te houden of langzaam gaar te laten worden; kwam in de Tweede Wereldoorlog opnieuw algemeen in gebruik.

* Posthuma: zie het aan hem gewijde lied in rubriek 6.

[p. 246]

Dat de aardappel vroeger nog veel meer dan nu het Nederlandse volksvoedsel bij uitstek was, blijkt wel uit de stroom van klachten die betrekking hadden op juist dit nationale product. Dan weer waren er te weinig aardappels verkrijgbaar, dan weer waren ze te duur, dan weer liet de kwaliteit te wensen over. Zowel slechte oogsten als onvermijdelijke leveringen aan het buitenland zorgden voor een reeks moeilijkheden. Die culmineerden in 1917 in een volksoproer, waarbij in Amsterdam zelfs doden en gewonden vielen. De tekst van dit straatlied is te vinden in de bundel Distributiegijn en -pijn, Het straatlied 1914-1918, in 1940 uitgegeven door D. Wouters. Deze (herspelde) verzameling overlapt gedeeltelijk de rubrieken ‘Oorlogsliederen’ in de bundels die Wouters en Moormann in de jaren dertig samen hadden uitgegeven.