De Eerste Wereldoorlog door Nederlandse ogen

Getuigenissen - verhalen - betogen

[p. 300]

De Engelse John Bull en de Duitse Michel tegen de Hollandse Maagd: ‘Pas op juffrouw! Hij komt in uw tuintje!’ (tekening Johan Braakensiek)

[p. 301]

Rubriek 11: Neutraal of partijdig

Tijdens de Eerste Wereldoorlog moest de Nederlandse overheid vaak behoedzaam manoeuvreren om te voorkomen dat de oorlogvoerende naties ons land een partijdige houding zouden verwijten. Dat officieel neutrale standpunt nam uiteraard niet weg dat veel Nederlanders er duidelijke sympathieën en antipathieën op na hielden. ‘Mijn tante is pro-Duitsche, Mijn oom geallieerd’, dichtte de cabaretier Clinge Doorenbos spottend. Vooral berichten over wandaden van de Duitse troepen in België en later ook de afkondiging van de onbeperkte duikbotenoorlog (zie rubriek 2 en 6) werkten een anti-Duitse houding in de hand. Maar ook een pro-Duitse houding - niet te verwarren met nazisympathieën tijdens de Tweede Wereldoorlog! - kwam meermalen voor, ook binnen de regering en de legerleiding. Doorslaggevend bij het openlijk partij kiezen waren zeker niet alleen de oorlogsgebeurtenissen. Behalve familiebanden konden met name ook de voorkeur voor een bepaalde cultuur of denkbeelden over ‘stamverwantschap’ van invloed zijn.