De Eerste Wereldoorlog door Nederlandse ogen

Getuigenissen - verhalen - betogen

6. Verspijck Mijnssen: Goede raadgevingen aan onze gemobiliseerde jongens

In de mobilisatiejaren leken de Nederlandse soldaten weinig gevaar te lopen, maar er kon altijd iets misgaan en soms dreigde Nederland toch rechtstreeks in de oorlog betrokken te worden. Wat dan? Wat moest een soldaat doen om op het ernstigste voorbereid te zijn? In het tijdschrift Onze Neutraliteit (1^e jrg., nr.7 = 1916) stonden de volgende raadgevingen afgedrukt. Wie ze nu leest, vraagt zich soms even af of ze misschien ironisch waren bedoeld.

Vooropstellende dat er wel weinig Nederlanders gevonden zullen worden, die verlangen dat ons land in den oorlog zal betrokken worden, is de mogelijkheid toch niet uitgesloten, dat zulks wel eens zou kunnen gebeuren.

Wij allen weten, dat er dan kans bestaat dat gij gewond of ziek wordt, erger nog, dat gij het leven er bij laat.

't Zou kinderachtig zijn die mogelijkheden niet als mannen onder de oogen te zien en vooraf de noodige maatregelen te nemen.

Geraakt gij gewond of ziek, laat gij voor ons dierbaar vaderland het leven, dan zullen uw bloedverwanten toch zeker begeerig zijn het lot te kennen, dat u beschoren was.

[p. 174]

Op welke wijze zullen nu uw bloedverwanten de zoo zeer gewenschte inlichtingen kunnen verkrijgen?

Elk Nederlandsch militair behoort in het bezit te zijn van een, op zijn naam gesteld, Veldzakboekje.

Achter in dit boekje vindt gij twee geperforeerde Berichtkaarten. Wordt gij, te velde, ziek of gewond, dan vult de u behandelende geneesheer één dier kaarten in en zendt die aan het Informatiebureau van het Nederlandsche Roode Kruis, zooals de adreszijde dier kaarten reeds, in druk, vermeldt. De andere kaart dient als reserve voor later.

Bedoeld bureau ontvangt de afgezonden kaart en is daardoor in staat de vragen, die naar u mochten gedaan worden, te beantwoorden; bovendien publiceert dat bureau, door middel van de nieuwsbladen, de omtrent u ontvangen gegevens.

Het is alzoo zaak, dat gij uw veldzakboekje te velde op uw lijf mededraagt, waardoor het voor den geneesheer, als gij buiten westen mocht zijn geraakt, nog te vinden is. Berg het dus niet in uw ransel, daar zich omstandigheden kunnen voordoen, dat gij dit uitrustingstuk niet mededraagt en, hebt gij het al bij u, er toch groote kans bestaat dat het, bij verwonding of ziekte, ter zijde wordt geworpen en daardoor uw veldzakboekje niet te vinden is.

Denkt u zich nu een oogenblik in, dat gij mocht komen te sneuvelen. Uw identiteitsplaatje wordt dan naar het Informatiebureau opgezonden en moet daar uitwijzen wie gij zijt. Het moet daarom zonder fouten beschreven en goed kesbaar zijn. Draag het - na u overtuigd te hebben dat het opschrift volkomen goed is, nu reeds op uw bloote borst en onderzoek of het - zooals 't behoort - met daartoe expresselijk vervaardigden inkt is beschreven. Gij zult, na lange marschen of hard werk, waarbij het zweeten flink intreedt, zelve kunnen bespeuren of het gestelde op uw naamplaatje goed leesbaar blijft. Mocht zulks niet het geval wezen, wil dan, op de voorgeschreven wijze, uw chef (compagnies-, eskadrons-, batterij-commandant) hiermede in kennis stellen. Hij zal wel begrijpen dat nu nog een zaak die voor uw naaste betrekkingen van het meeste gewicht kan zijn, in orde gebracht kan worden. Eenmaal voor den vijand staande, is het te laat.

Mocht gij onverhoopt sneuvelen, dan zal het u wel niet onverschillig wezen in wiens handen de eigendommen, die gij te velde mededraagt (beurs met geld, horloge, ringen, brieven, portretten, enz.) geraken. Al die voorwerpen worden, bij sneuvelen of overlijden, met uw veldzakboekje naar het Informatiebureau opgezonden. De officier van gezondheid, die u vindt, heeft de verplichting in dat boekje aanteekening te houden van de op u aangetroffen eigendommen.

Aan wien moet het Informatiebureau die nu laten overdragen? Gij leefdet b.v. in onmin met een broer, die uw eigendommen zou kunnen opeischen, waardoor de persoon in wiens handen gij die goederen gaarne wenschtet, van een en ander verstoken zou blijven.

Welnu, er bestaat een vrij eenvoudig middel om u te verzekeren, dat uw bezitting

[p. 175]

niet in de door u gewraakte handen zal komen. Benoem hiertoe een uitvoerder van uw uitersten wil, door eigenhandig in uw veldzakboekje neer te schrijven:

‘Het is mijn wensch dat, bij mijn sneuvelen of overlijden, de op mij gevonden eigendommen zullen overgaan aan......... (naam en voornamen van den uitvoerder van uw uitersten wil), te......... (woonplaats van dien uitvoerder).

......... (dag, maand en jaar).

......... (eigenhandige onderteekening).’

Het Informatiebureau verkrijgt hierdoor de zekerheid aan wien gij uw eigendommen wenscht toe te vertrouwen en zal dien wensch eerbiedigen.

Mijn raadgevingen zullen u wellicht een oogenblik van ernstige overpeinzing geven. Volgt gij ze op, dan zult gij daarna gerust kunnen slapen, in de overtuiging, dat gij van uw kant alles hebt gedaan om het Informatiebureau in de gelegenheid te stellen, hen die u lief zijn op de hoogte van uw wedervaren te brengen, zoo noodig, uw laatsten wensch uit te voeren.

's-Gravenhage, Augustus 1916.

De Kolonel-Directeur van het Informatiebureau van het Roode Kruis, Verspijck Mijnssen.