De Eerste Wereldoorlog door Nederlandse ogen

Getuigenissen - verhalen - betogen

[p. 130]

7. Proces-verbaal: Ontsnapte krijgsgevangenen

Duitsland herbergde tijdens de Eerste Wereldoorlog al gauw een groot aantal krijgsgevangenen. In januari 1915 zaten er al meer dan een half miljoen buitenlandse militairen vast, vooral Franse en Russische. De situatie in de kampen was, ook door de toenemende voedselschaarste, slecht; ontsnappingen kwamen dan ook geregeld voor. Vooral in de grensstreek van Achterhoek en Liemers meldden zich dikwijls kleine groepjes mannen aan. In het neutrale Nederland werden ze in eerste instantie opgevangen en verzorgd, waarna ze, indien mogelijk, naar hun eigen land mochten terugkeren.
Een merkwaardig document is hier het proces-verbaal dat veldwachter Feike Hoekstra in oktober 1915 opmaakte in het plaatsje Lichtenvoorde. Het is gepubliceerd in De Lichte Voorde, Periodiek van de Vereniging voor Oudheidkunde te Lichtenvoorde, nr. 21 = januari 1990. Enkele typefouten zijn gecorrigeerd, de onderstrepingen zijn gehandhaafd.

Proces-Verbaal

In den avond van Woensdag den Zevenentwintigsten October 1900 en vijftien, ten omstreeks 7 ure, kwam de landbouwer Jan Wolters geboren te Lichtenvoorde 14 September 1880, wonende te Zieuwent op de Heideweert onder de gemeente Lichtenvoorde mij aan mijne woning mededeelen, dat in de nabijheid zijner woning in het veld, drie hem onbekende manspersonen naar zijne meening bedelaars, aldaar een vuurtje stookten.

Onmiddellijk heb ik Feike Hoekstra, Gemeente Veldwachter, tevens onbezoldigd Rijksveldwachter mij met den Jachtopziener Johannes Martinus Terburg, tevens onbezoldigd Rijksveldwachter, wonende te Lichtenvoorde derwaarts begeven. Ter plaatse gekomen, zagen wij dat aldaar drie ons onbekende manspersonen om een brandend vuurtje lagen, eenige oude zakken als bed gebruikende.

Door ons aangesproken vernamen wij dat het vreemdelingen waren en vermoedden wij al direkt dat het Fransche of Russische militairen waren, daar één hunner bij onze komst dadelijk de militaire houding aannam.

Eén hunner verklaarde ons desgevraagd dat zij in Duitschland gewerkt hadden en dat zij nu werk zochten in Nederland.

Door ons verbalisanten werd hun beduid, dat zij ons moesten volgen, waaraan zij bereidwillig voldeden, ten doel hebbende hun voor den Heer Burgemeester van Lichtenvoorde Hulpofficier van Justitie te geleiden.

Aan den Heer Burgemeester deelden zij mede, dat zij Fransche militairen waren en dat zij uit het gevangenkamp te Meschede Westfalen, Duitschland waren ontvlucht. Op last van den Heer Burgemeester werden bedoelde personen bij den Bakker Knippenborg te Lichtenvoorde onthaald op boterhammen met worst, koffie en melk. Na afloop werden zij onder een verder verhoor door den Heer Burgemeester onderworpen.

[p. 131]

Aan den Heer Burgemeester gaven zij op genaamd te zijn:

No.1 Jozef Rouzoud Chef de Bureau van een Handelshuis te Buenos Ayres Argentinie, geboren te Prades, dep. De l'Ariege, Frankrijk, oud 31 jaar, gehuwd, 16 Februari 1915 krijgsgevangen gemaakt door Duitschers in de Argonne, behoorende tot het 20ste Regiment Infanterie 4e Comp.

No.2 Emmanuel Nicoulaud, slotenmaker te Arras, nabij Calais, Frankrijk, geboren te Parijs 17 November 1887, gehuwd, eveneens op 16 februari krijgsgevangen gemaakt door de Duitschers in de Argonne, behoorende tot het 33ste Regiment Infanterie 32ste Comp. 2de Bat.

No.3 Louis Lamicault, korenmolenaar te Luynens, Frankrijk, geboren aldaar 6 Augustus 1895, ongehuwd. Op 16 Februari 1915 krijgsgevangen gemaakt door de Duitschers in de Argonne behoorende tot het 8e Regiment Koloniale Troepen, 1ste Comp.

Na verhoor zijn bedoelde personen op last van den Heer Burgemeester dien zelfden avond door eerste verbalisant per Tram naar de Militaire Commandant naar Groenlo gebracht, vanwaar zij den volgende dag, zijnde 28 October 1915 naar de Fransche Consul te Rotterdam zijn gebracht.

En hebben wij hiervan op onzen ambtseed opgemaakt en geteekend dit procesverbaal.

Gesloten te Lichtenvoorde, 30 October 1915

w.g. F. Hoekstra J.M. Terburg