De Eerste Wereldoorlog door Nederlandse ogen

Getuigenissen - verhalen - betogen

4. De Britse militairen in de schijnwerpers

Veel aandacht in Nederland trokken de geïnterneerde Britse militairen van de land- en zeemacht, zoals kan blijken uit de volgende twee stukjes. Het eerste, geschreven door een zekere ARI (= ?), verscheen in De (Groene) Amsterdammer van 6 april 1918 en vertelt op een ironische manier over de invloed van de Engelse militairen op het Haagse uitgaansleven. Het tweede is een niet ondertekend verslag uit de Provinciaal Geldersche en Nijmeegsche Courant van 13/14 februari 1916, en handelt over het optreden van ‘The Timbertown Follies’. Dat variétégezelschap was opgericht door de Britten die in het zgn. Engelse Kamp te Groningen waren geïnterneerd, en ging later in het gehele land met veel succes voorstellingen geven.

[p. 116]

4a. ARI [= ?]: Onze Tommies

Gelijk het werk van een Engelschen trainer, die voor eenigen tijd wordt geëngageerd door een golf-, cricket-, tennis- of footballclub, de spelkwaliteit van de leden dezer club aanmerkelijk verbetert door het persoonlijk voorbeeld, zoo heeft zich in zeer korten tijd de high-life, de society, die al eenige jaren zich in Den Haag naar Engelschen trant ontwikkelde, aanmerkelijk geperfectioneerd, tijdens het nog zoo korte verblijf der Engelsche geïnterneerden.^*

Den Haag had behoefte aan deze finishing touch.

Met voldoening constateerde de Haagsche Post reeds, dat de korte Engelsche pijp, hoe langer hoe meer in zwang komt.

En het is niet alleen de korte Engelsche pijp, ook het gele dunne wandelstokje, zooals dat door den Engelschen geïnterneerden officier onder den arm gedragen wordt, wint veld.

Het aantal beef-tea's^* is aanmerkelijk uitgebreid. We treffen ze thans aan in drie hotels. Bovendien hebben we reeds vier American bars, die nog whisky schenken. Al deze gelegenheden zijn voorzien van Hongaarsche muzikanten, die rag-times spelen, en alle worden zeer druk gefrequenteerd door ‘the smart interned officer’. Het khaki geeft er meer toon en cachet, dan vroeger het gewaagde décolleté eener voyante demimondaine.

U de schoonheid van den Engelschman te beschrijven, is een overbodige taak, ook een taak, waartegen het Haagsche freuletje beter opgewassen is dan ik.

Hij is slank en elegant, simply ‘smart’. Alleen wil ik u slechts beschrijven het goede voorbeeld dat hij ons Hagenaars geeft.

Hij bezoekt het theater. Met smaak, met stijl, en met geduld bezoekt hij het theater. Geen woord verstaat hij van Emants’ Domheidsmacht^* of van Monsieur le Directeur^*.

Maar hij zit in de loge van het Verkadezaaltje, zelfvoldaan, zonder dat ook maar één trek van zijn stoïcijnsch gelaat nieuwsgierigheid of belangstelling voor het tooneelstuk verraadt, of verveling of ergernis over het feit, dat elk woord, dat op het tooneel gesproken wordt, hem vreemd is.

Als een levende decoratie vervult hij zijn mondainen plicht op de duurste plaats in den schouwburg. Maar naast hem zit een zeer bekoorlijke verschijning, een bescheiden, mooi meisje, dat de blanke huid harer armen en de mooie vormen ervan vertoont door een mouwtje van zwarte tulle^*, en van haar boezem zooveel laat zien, als de uiterste grens der decentie veroorlooft. Haar mondaine lach geeft cachet aan zijn stijlvol bezoek.

Zooals in den schouwburg, is de Engelsche officier, waar men hem ziet, steeds vergezeld door een mooi gekleede vrouw. En deze mooi gekleede vrouwen hebben we vóór hun komst nog niet opgemerkt in onze residentie.

Zijn ze overgekomen uit Engeland?

* Engelsche geïnterneerden: het gaat hier om Britse krijgsgevangenen die afkomstig waren uit Duitsland en als gevolg van een internationaal uitwisselingsprogramma o.m. in Den Haag terecht waren gekomen.

* beef tea's: het lijkt hier te gaan om plaatsen waar men toen typisch Engelse consumpties kon krijgen zoals beef tea = bouillon.

* Emants: Marcellus Emants was een bekende Nederlands roman- en toneelschrijver.

* Monsieur le Directeur, vertaald blijspel.

* tulle: meestal gespeld als tule = een fijn, doorschijnend weefsel.

[p. 117]

Neen.

Ze bevonden zich reeds hier, maar ze zijn gereleveerd door de Engelsche officieren. Ze zijn uit hare schuilhoeken te voorschijn gehaald en door haar illustre gezelschap overtogen met een waas, een sfeer van ‘smartness’. Ze hebben een betoovering ondergaan, haar ‘spelkwaliteit’ is plotseling verbeterd door den Engelschen trainer.

De Engelsche officieren hebben ze ontdekt in eenvoudige bloesjes, met zwarte schortjes en een schaar aan een zwart lint in onze groote magazijnen. Ze zijn de in tulle gehulde winkeljuffertjes van Gerzon en de Bonneterie^*, die met bepoederde snoetjes en gepolijste nagels de decortjes van onze decoratieve Tommies geworden zijn.

Don 't say shocking.

* Gerzon en de Bonneterie: bekende modehuizen.

4b. TheTimbertown Follies

Dinsdagavond om 8 uur heeft in de groote zaal der ‘Vereeniging’ de reeds aangekondigde voorstelling plaats van ‘The Timbertown Follies’, het variété-gezelschap, gevormd door de te Groningen geïnterneerde Engelsche militairen. Het zijn zonen van eene natie, met welke we in vrede leven, die, door de oorlogsomstandigheden in Nederland gedwongen gastvrijheid genieten. Hun lot is verre van benijdenswaardig, want waar van den oorlog nog het einde niet is te overzien - is ook het einde van die ‘gastvrijheid’ nog verre van nabij. Dat zij zich daarom het leven wat minder vervelend trachten te maken dan het in een interneeringskamp wezen moet, ligt voor de hand en met belangstelling is hun poging om in Nederland iets van de Engelsche variété-kunst te doen zien overal begroet. Aanvankelijk richtten zij hun variété-gezelschap op om wat vroolijkheid te brengen in het kamp en toen dadelijk het optreden van de Follies in Groningens houten voorstad - door de Engelsche zeesoldaten Timbertown^* gedoopt - met succes werd bekroond en eenige genoodigden, onder wie vertegenwoordigers der Groningsche pers, aandrongen op voorstellingen, welke voor het publiek toegankelijk zouden zijn, gaven Fred Penley en de zijnen gehoor aan die roepstem. Niet weinig aangemoedigd door de loftuitingen der Groningsche

* Timbertown: de geïnterneerde, uit België gevluchte Britten noemden hun kamp zelf ‘Timbertown’, omdat de barakken van houten planken waren gemaakt; in de volksmond kreeg het Interneringsdepot Groningen de naam ‘Engelse Kamp’.

[p. 118]

pers en den spontanen bijval in de volle schouwburgzaal, zijn zij voortgegaan met het geven van openbare voorstellingen, veelal ten bate van liefdadigheidsinstellingen. Herhaaldelijk kwamen er aanvragen uit de groote steden van Holland, om aldaar op te treden en waar zij verschenen hadden zij uitbundig succes.

Naar het programma te oordelen is hunne voorstelling op dezelfde wijze ingericht als in de groote Engelsche variété's, die elke bezoeker van Londen kent en die zeker de beste en meest amusante van de geheele wereld zijn. ‘Song and dance’ spelen daarbij de hoofdrol. Het programma bevat nagenoeg alle Londensche succesliedjes van den laatsten tijd voor solo en koor en er zijn uitnemende stemmen onder het gezelschap. Doch behalve dat wordt er groote afwisseling geboden, o.a. door een goochelaar, door een sneltekenaar enz. enz. In een uitvoerig Tekstboekje zijn alle liedjes, die gezongen worden, opgenomen. Een ieder kan ze dus gemakkelijk volgen. Decor en costumes zijn uiterst verzorgd - in één woord we krijgen Dinsdag eene origineele vertooning te zien, zooals er hier nog nimmer een gegeven werd. En dat voor een uiterst matige entrée-prijs!

Wat verder de voorstelling nog bijzonder aantrekkelijk maakt is het feit, dat de netto-opbrengst komt ten bate van de slachtoffers van den Watersnood^*. Een comité van dames en heeren heeft de leiding van dezen avond op zich genomen en verschillende voorbereidingen getroffen om het verblijf in de zalen der ‘Vereeniging’ zoo aantrekkelijk mogelijk te maken. Wij mogen niet uit de school klappen, doch kunnen hier wel meedeelen, dat na de voorstelling nog gelegenheid zal worden gegeven een dansje te maken en dat er o.a. een champagne-bar zal worden ingericht.

* Watersnood: in 1916 veroorzaakte een hevige storm op allerlei plaatsen in Nederland een watersnood.