Gebeurtenis
Het NOS-Journaal toonde woensdagavond PLO-leider Jasser Arafat die commentaar gaf op de kaping van het Italiaanse cruiseschip Achille Lauro. Hij had het zichtbaar moeilijk met het vinden van een juiste aanduiding voor de kaping, die hij geen terreurdaad of bevrijdingsactie wilde noemen.
Na twee haperingen klaarde het gezicht van Arafat op en sprak hij over this event, deze gebeurtenis. Zowel in het Nederlands als in het Engels een neutraal en nietszeggend woord.
Gebeurtenis is een eufemisme bij uitstek. De geboorte van een kalf is tegenwoordig een gebeurtenis, maar een drievoudige moord ook.
Een vorm van lui taalgebruik, zoals een paar jaar geleden alles werd gedaan en de Fransen het over truc hebben als ze zo snel niet op het juiste woord kunnen komen.
Niet alleen uit gemakzucht worden eufemismen geboren. Ze ontstaan ook als een woord een betekenis heeft gekregen die een schrijver of spreker er niet aan wenst te geven. Een voorbeeld hiervan stond afgelopen dinsdag in deze krant in een stuk over de directie van een havenbedrijf in Dordrecht die na een staking een Turkse werknemer weer in dienst moest nemen. De betreffende journalist vond Turk blijkbaar wat rauw en discriminerend klinken en heeft het daarom over collega van Turkse afkomst on de Turkse man, zoals mijn oma het na de oorlog niet meer over een jood had, maar over een jodenman.
Diezelfde dag berichtte Het Parool in een kop over een veegactie van de politie tegen dealers en junkies in de Bijlmer. In het bericht zelf staat dat de politie het winkelcentrum heeft ontdaan van drugshandelaren. De politiewoordvoerder spreekt over maatregelen. Van Dale kent het woord veegactie niet, maar wel het werkwoord schoonvegen in ‘de straat schoonvegen’: het publiek dat zich verzameld heeft uiteen drijven. En dat herinnert aan de mariniers op de Dam. De Paroolredactie vond razzia wellicht een te beladen woord, terwijl de omschrijving van razzia, een politionele drijfjacht, uitstekend van toepassing is op de aanhouding en arrestatie van ruim honderd dealers en junkies in het winkelcentrum.
Kelners hanteren vaak zeer fraaie eufemismen. ‘Ik wil u niet haasten’ betekent wegwezen; ‘Bent u klaar met eten?’ wil zeggen: u heeft toch geen gat in uw maag; ‘Wenst u nog iets anders?’: we kunnen deze tent niet draaiende houden als u alleen een voorafje neemt.
Of het in het Nederlands ook zo is kan ik moeilijk beoordelen, maar Amerikaanse vrouwen, die er geen been in zien om en plein public de zaken bij hun naam te noemen, murmelen in bed vaak quasi zedig. De zes meest gebruikte woorden: cock (it), balls (those), tits (these), cunt (there), shit (freshing up), fuck (dinner and a movie).
Auteursrechtelijk beschermd