Functioneel analfabeet
Twee dames in een Haagse bus: ‘M'n dochter heeft een negen voor Frans en een negen voor Engels, maar een vier voor Nederlands. Hoe kan dat nou?’ ‘Ach mevrouw, ze zien tegenwoordig alleen nog maar foute letters.’
Geschreven en gedrukte teksten hebben ooit de spraak vervangen, maar nu zijn we weer terug bij af. Behalve Joop den Uyl, die gelooft pas iets wanneer het op papier staat. ‘Hij gelooft, denk ik, ook pas zichzelf als het opgeschreven staat’, aldus zijn vrouw Liesbeth in een interview met Vrij Nederland.
Vooral kinderen kijken en luisteren meer dan ze lezen, met de bekende gevolgen voor de taalvaardigheid. Uit een onlangs gehouden peiling naar het onderwijsniveau blijkt dat zeven procent van de zesde-klassertjes niet kan lezen. Ze zijn functioneel analfabeet. Negen procent van de leerlingen in de laatste klas van de basisschool kan niet schrijven en nog eens 44 procent krijgt voor schrijven geen voldoende.
In de Verenigde Staten, waar men gemiddeld zes uur per dag televisie kijkt, is de situatie nog erger. Daar zijn 27 miljoen volwassenen analfabeet en 45 miljoen zijn het bijna. ‘The written word is on the way out’, mompelt een leraar in de Californische roman The Serial van Cyra McFadden. Hij zegt het tegen een moeder die zich komt beklagen dat haar dochter nog geen zin behoorlijk op papier kan krijgen. De docent vindt dat ze zich niet druk moet maken, over een tijdje bestaat het geschreven woord niet eens meer.
Het gehele vocabulaire van de Amerikaanse puber bestaat volgens P.J. O'Rourke uit tien kreten, zodat de bekende balkonscène van Shakespeare's Romeo and Juliet kan worden teruggebracht tot de volgende dialoog:
Romeo: Oh man...
(Juliet verschijnt op het balkon).
Romeo: Hey, cool.
Juliet: Oh, man...
Romeo (terzijde): Really.
Juliet: Romeo, Romeo, like give me a break.
Romeo: Oh wow!
Juliet: Romeo?
Romeo: Yeah.
Juliet: Huh?
Romeo: Like, Juliet, hey, cool, you know?
Juliet: Really?
Romeo: No shit.
Zuster vanuit het huis: Will you kids shut up? I’m trying to watch TV.
Auteursrechtelijk beschermd