Het hof van Brussel of hoe Europa Nederland overneemt

[p. 56]

4. De Mythes
Tien voorbeelden van een Broodje Brussel

Toen Douglas Hurd nog de Britse minister van Buitenlandse Zaken was, heeft hij de Europese Commissie er eens van beschuldigd dat ze infiltreert tot in de kleinste kiertjes (‘nook and cranny’) van het dagelijks leven. Gezien de cijfers valt de regelzucht van de Europese Commissie nogal mee. Het zijn vooral de individuele lidstaten die de burgers met regels overspoelen.

In de afgelopen 35 jaar heeft Brussel 415 richtlijnen uitgevaardigd die eisen stellen aan goederen en producten. Terwijl van 1992 tot en met 1994 de nationale overheden van de toenmalige twaalf lidstaten niet minder dan 1136 aanvullende wettelijke regels aan producten hebben gesteld. Koplopers zijn Duitsland en Groot-Brittannië met ieder bijna 240 voorschriften. Nederland heeft in die driejaar iets meer dan honderd regels uitgevaardigd.

De meeste regelgeving waarvan de Europese Commissie wordt beschuldigd, komt niet eens uit de koker van Europese functionarissen. Soms heeft een lid van het Europees Parlement maar weer eens wat geroepen, bijvoorbeeld dat er een Europese aansteker moet komen. Soms betreft het een uitspraak van het Europese Hof van de Rechten van de Mens, dat niets met de Europese Unie en de Europese Commissie te maken heeft.

Het aantal sprookjes over rare maatregelen die uit Brussel komen, is onbeperkt. Over wortels die als fruit moeten worden bestempeld, over condooms op vissersschepen, over de standaardnorm voor bananen. Nationale regeringen gebruiken ‘Brussel’ graag als boeman, hoewel ze zelf vaak aandringen op ‘harmoni-

[p. 57]

satie-regels’ om oneerlijke concurrentie tegen te gaan. Vervolgens maken ze de Europese regels ingewikkeld door allerlei uitzonderingen te willen opnemen om aan nationale producenten tegemoet te komen. En soms worden nationale eisen verkocht als Europese. Het is natuurlijk ook handig: door Brussel de schuld te geven kunnen regeringen de aandacht afleiden.

Het aantal mythes dat om de zo veel maanden weer opduikt in de Europese media is onbeperkt. Tien voorbeelden van een Broodje Brussel:

Mythe 1. De Europese Unie overdrijft het rookverbod. De Amerikaanse sigarettenfabrikant Philip Morris publiceerde in 1995 paginagrote advertenties in Europese kranten, waarin de draak werd gestoken met maatregelen om het roken terug te dringen. De bijbel, stelde de tekst, heeft genoeg aan 179 woorden om de tien geboden te formuleren, maar om te beschrijven waar en wanneer een burger kan roken, heeft de Europese wetgeving 24.942 woorden nodig.

De Europese Commissie protesteerde onmiddellijk. Want er is geen Europese richtlijn die voorschrijft waar en wanneer je mag roken. Een woordvoerder van Philip Morris moest dat dan ook erkennen. Hij zei dat de tekst refereerde aan nationale wetten in alle Europese landen en beloofde dat ‘Europese wetgeving’ zou worden veranderd in ‘wetgeving in Europa’.

Mythe 2. In de Europese Unie gelden wortels als fruit. Dat klopt in zoverre, dat een Europese richtlijn over jam uit 1979 wortels als fruit bestempelt. Dat was nodig omdat de Portugezen een speciale worteljam produceren. En die wilden ze graag in de hele Europese Unie kunnen verkopen. Zonder de betreffende bepaling hadden de andere lidstaten de jam met een importverbod kunnen treffen.

Inmiddels komt dit soort regels bijna niet meer voor. Een product dat in een lidstaat van de Europese Unie wettelijk is toegelaten, mag ook in andere Europese landen worden verkocht. Zolang het maar voldoet aan de bepalingen die de consument moeten beschermen: veiligheidsnormen en juiste gegevens op het etiket.

[p. 58]

Mythe 3. Europa werkt aan een standaardcondoom. Met name de Britten hebben ontstemd op dit bericht gereageerd. Vooral toen in de kranten stukjes verschenen dat de standaardmaat veel te klein zou uitvallen. Al even belachelijk vonden ze het plan dat vissersschepen ten minste tweehonderd condooms aan boord moesten hebben om safe sex at sea te waarborgen.

Dit is onzin. Wel hebben de Europese ministers voor Volksgezondheid het Europees Comité voor Standaardisatie opgedragen een veiligheidsnorm voor condooms te ontwikkelen. Met lengte heeft die norm niets te maken, wel met betrouwbaarheid en kwaliteit. Of landen de norm overnemen moeten ze overigens zelf weten. En uiteraard hoeven er op de vissersschepen geen condooms aanwezig te zijn. Er is wel een richtlijn die voorschrijft welke medicijnen schepen aan boord moeten hebben; condooms horen daar niet bij.

Mythe 4. De Europese Commissie schrijft voor dat bananen en komkommers recht moeten zijn. Er bestaat inderdaad een Euronorm voor de banaan; 14 centimeter lang en 27 millimeter dik en ‘niet abnormaal’ krom. Het is de bananenindustrie zelf geweest die jarenlang om zo'n norm heeft gebedeld. Zelf hanteren de bananenverkopers een hogere standaard, maar ze wilden graag weten waar de minimumnorm ligt voor de banaan met de kwalificatie ‘klasse extra’.

Voor komkommers geldt iets dergelijks. Komkommerproducenten onderzoeken zelf genetische technieken om komkommers zo recht mogelijk te krijgen. Voor het verpakken van de komkommers is dat makkelijker. Net als vierkante tomaten. De Europese Commissie heeft hier niets mee te maken.

Mythe 5. Europese regels beschrijven slakken als ‘land-vissen’. En dat zou de Europese Commissie doen om ‘fokkers’ van slakken voor Europese subsidie in aanmerking te laten komen. Lariekoek. Waarschijnlijk vindt deze mythe haar oorsprong in de poging van de Franse regering om het fokken van slakken en kikkers (voor consumptie) te laten vallen onder aquacultuur. De opzet van de Fransen strandde echter.

[p. 59]

Mythe 6. Belgische jenever mag geen jenever heten. Brussel heeft inderdaad bepaald dat jenever alleen jenever mag heten als het alcoholpercentage minimaal 32 procent bedraagt. Dit moet voorkomen dat Nederlandse winkels consumenten lokken met goedkope jenever uit België, waar een soort jenever wordt gemaakt met een veel lager alcoholpercentage. Het zijn de Nederlandse jeneverstokers geweest die aan ‘Brussel’ hebben gevraagd vast te leggen wanneer jenever jenever mag heten. Het is dus een mythe dat Belgische jenever geen jenever mag heten; Belgische jenever bestaat immers niet.

Mythe 7. Spaanse pepers mogen van de Europese Commissie niet per stuk worden verkocht. Want, zo gaat de mare, ze zouden te licht zijn om ze apart te kunnen verkopen. Onzin. Groot-Brittannië heeft zelf regels die voorschrijven dat extreem lichte producten niet per stuk mogen worden verkocht, omdat de weegschalen daarvoor niet zijn afgesteld en dus het gewicht niet precies kunnen aangeven. Achtergrond hiervan is de klant te beschermen tegen een te hoge prijs. Deze regel wordt aangepast, zodat Spaanse pepers ook per stuk verkocht kunnen worden. Met Europese voorschriften heeft dit alles niets te maken. Het is een Britse wet.

Mythe 8. Als Europa zijn zin krijgt, verdwijnt de platbodem. Er is een Europese richtlijn in de maak die voorschrijft dat plezierjachten een bepaalde stabiliteit moeten hebben. Maar daardoor zal de typisch Nederlandse platbodem niet verdwijnen. De meeste ontwerpers en jachtbouwers juichen het toe dat er een norm komt. Daardoor zal de aandacht voor de veiligheid van pleziervaartuigen toenemen. Bovendien wordt oneerlijke concurrentie uit landen die het niet zo nauw nemen met de veiligheid, tegengegaan.

Mythe 9. Alle elektrische apparaten moeten worden uitgerust met een eurostekker. Dit is geen voorstel van de Europese Commissie. Het Europees Comité voor Elektrotechnische Normen (geen orgaan van de Europese Unie) is bezig geweest met een plan om tot een standaardstekker te komen, zodat bij een verhuizing naar een ander land de koelkast en de stofzuiger gewoon kunnen worden

[p. 60]

meegenomen. Zowel een stekker met twee als met drie pinnen is overwogen. Vooralsnog verzetten regeringen en fabrikanten zich tegen de eurostekker. Half oktober 1996 werden de leden van het comité het opnieuw niet eens over een standaardisatie van stekkers, stopcontacten en fittingen.

Mythe 10. Een documentaire over imkers is door ‘Brussel’gesubsidieerd omdat de bijen uit verschillende landen kwamen. De film kreeg geld van Euroimages, een fonds van de Raad van Europa in Straatsburg, dat net als het daar gevestigde Europese Hof niets met ‘Brussel’, de Europese Unie of de Europese Commissie te maken heeft. Overigens kwamen niet de bijen uit verschillende landen, maar de filmmakers.