Het leven van Joannes den Onbevreesden

1406.

Na dat den peys op dese maniere vast ghestelt scheen te wesen, sijn beyde dese hertoghen elck naer sijn gouvernement ghetrocken. Den hertoch van Orleans ginck de stadt⁺ Blaye belegheren. De mevrauwe aen wie de selve stadt toebehoorde willende de selve ende hare inwoonders onbeschadighen, heeft met den selven hertoch een accordt aenghegaen, ende te vrede gheweest, dat sy aen hem de stadt soude overgheven soo haest hy de stadt Bourch soude hebben inghenomen, ende dat sy door haer ondersaten, gheduerende de belegeringhe van Bourch, aen de fransche alle noodsaeckelijcheden voor eenen redelijcken prijs soude doen toevoeren.⁺ Dit accordt ghesloten sijnde is den hertoch van Orleans Bourch gaen belegheren, gheduerende welcke belegheringhe is den heer Clugnet de Brabant, admirael van Vranckrijck met neghen-en-twintich schepen in zee ghesteken om de Engelsche zeemacht te crencken. De twee zee-vloten van Enghelandt ende Vranckrijck malcanderen ontmoetende⁺ hebben den slach gewaecht, waer in van beyde canten veel dooden ende ghequetsten ghesien werden; waermede sy van malcanderen scheyden, sonder dat den eenen op den anderen eenich merckelijck voordeel bequamp, ten sy dat de Fran-

+ Blaye belegert.

+ Bourch belegert.

+ Zeeslach tusschen de Franschen en de Engelschen.

[p. 30]

schen eene van hun schepen verloosen, hetwelcke de Enghelschen tot Bordeaux opbrachten. Den hertoch van Orleans dese tydinghe becommen hebbende, siende dat hy dry maenden lanck de selve stadt vruchteloos aenghetast hadde, ende vele van sijn volck door eene groote sterfte wechghenomen werden,⁺ heeft sich ten lesten beraden het belech op te breken, ende is wederom naer Parijs vertrocken. De franschen siende den slechten uytval van dese belegheringhe en hebben den selven hertoch met gheen goede ooghen besien, ende met noch erghere termynen van hem beghinnen te spreken; te meer omdat hy de oorsaecke gheweest was van de onlanckx gheledene schattinghen, dewelcke ten opsichte van het selve legher opghestelt gheweest was.

Terwylen den hertoch van Orleans besich was de Enghelschen in Aquitanien aen te tasten, was graef Jan in gheduerighe bereydselen om hun oock uyt Calais te doen verhuysen, ende volgens alle waerschynelijckheydt soude de meeninghe van graef Jan beteren ende glorieuseren uytval ghehadt hebben als die van den hertoch van Orleans, ten waer saecke dat den selven hertoch uyt schaemte van sijn schandeleus vertreck van voor Bourch, de eere van het veroveren van Calais aen graef Jan niet benijdt en hadde. Hy ghebruyckte alle middelen om den coninck te verblinden ende hem het belech van Calais te ontraden, waer door het geschiedt is dat den coninck aen graef Jan verboden heeft syne meyninghe uyt te wercken, ende aen alle de edelmans, dewelcke graef Jan ghevolcht waren, gheboden heeft op pyne van den hals terstondt naer huys te vertrecken. Graef Jan conde wel dencken wie dat de oorsaecke daer van was, al was het saecke dat hy corts te voren met hem peys ghemaeckt hadde. Dit en

+ Bourch verlaten.

[p. 31]

was het eerste staeltjen niet, waer uyt hy het herte van den hertoch van Orleans conde leeren kennen; want een weynich te vooren hadde den selven hertoch op eenen avondt in het hof, met dansen ende dierghelijcke hof-plaisieren sich vermaeckende, de huysvrauwe van graef Jan tot overspel versocht; maer die suyvere matroone hier door seer vergramt sijnde heeft het selve aen haren man kenbaer ghemaeckt, hetwelcke wederom een sweert was in sijn herte, ende eenen brandstock aen 't vier gheleydt.

Den gheveynsden peys begon den hertoch van Orleans te verdrieten; hy was met eenen heer op sijn casteel, alwaer hy met hem heeft beghinnen te spelen. Den heere verloos al sijn ghelt, silverwerk, juweelen, ja sijn casteel ende landt selve, ende bovendien noch eene groote somme ghelts, dewelcke hem onmogelijck was te connen betalen. Denselven heere gheenen middel wetende om sich uyt desen dolhof te helpen, is voor den hertoch op syne knien ghevallen ende heeft van hem quydtscheldt versocht van het verlies. Den hertoch gheen beter occasie verhopende, om synen inwendighen haet uyt te wercken, heeft aen den edelman gheantwoordt dat hy te vreden was hem alles quyt te schelden, is 't saecke dat hy aen hem wilt sweeren dat hy, 't sy in 't heymelijck, 't sy in 't openbaer, graef Jan soude om hals brenghen. Den edelman, denwelcken graef Jan seer beminde hier over seer verbaest sijnde, immers gheenen anderen middel wetende om aen den hertoch over sijn schult te voldoen, heeft hem het selve ghesworen. Den hertoch van Orleans heeft hem tot dien eynde eenighe ruyters ghegeven, met dewelcke hy op eenen wech ghegaen is, alwaer hy wiste dat den hertoch van Borgonien moeste passeren. Als den selven hertoch

[p. 32]

aldaer passeerde met eene goede wacht ende groot ghevolch van sijn crychsvolck wel bewaert, hebben de orleansche ruyters den moedt verloren ghegheven, ende hem niet durven aentasten; waer over den edelman seer is verblijdt gheweest, eensdeels om dat den graef Jan het perijckel ontgaen was, eensdeels om dat hy daer door aen den hertoch van Orleans conde bethoonen dat hy sijn beste ghedaen badde om syne belofte uyt te wercken.

Den worm van de beswaerde conscientie doorcnaechde soo seer het herte van den selven edelman, dat hy niet en conde sich wederhouden aen den gheseyden hertoch van Borgonien de boose meyninghe van den hertoch van Orleans kenbaer te maecken. Joannes, niet twijffelende ofte hetselve was een teecken van goedtjonsticheydt, dewelcke den selven edelman tot hem was draghende, heeft hem daer op gheantwordt, dat hy den hertoch van Orleans selve soude om hals brenghen, ende hy aen hem alsdan dobbelen loon soude gheven.

Joannes, om dese voordachte moordt daer naer te beter te connen verschoonen, heeft den hertoch van Orleans by het volck soecken in den haedt te brenghen, hem rekenende als de schult ende eerste oorsaecke van alle de schattinghen, dewelcke van tijdt tot tijdt opgesteld werden.

Den eersten december is ghestorven Joanna, weduwe van Wenceslaus, hertoghinne van Brabant, naer dat sy een-en-vijftich jaren haer landen gheregheert hadde. Naer haer is in 't selve hertochdom ghesuccedeert Anthonius van Borgonien, broeder van Joannes den Onbevreesden, uyt reden dat sy sonder kinderen ghestorven was, ende sy aldus by testamente verclaert hadde. Siet het tweede deel van 't leven van Philippus den Stauten.