Logo DBNL
Het leven van Philippus den Stauten, Hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, Gravinne van Vlaenderen (ca. 1852)

Het leven van Philippus den Stauten, Hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, Gravinne van Vlaenderen

(ca. 1852)–Jan Frans de Jonghe–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

[1387]

+De Enghelschen ghehoordt hebbende dat alle de fransche bereydtselen tot den oorloch in den windt ghevloghen waeren, ende den coninck selve wederom naer Vranckrijck ghekeert was, hebben overal bidtdaeghen van dancksegginghe inghestelt, ende om noch meer te bethoonen de blijdtschap, de welcke sy daer over hadden, heeft den coninck op den nieuwjaerdach eenen pleysierdach ghehauden ende dry nieuwe hertoghen ghemaeckt, te weten: sijn oom Edouard, graef van Cantelberghe, ghemaekt hertoch van Yorck, synen anderen oom Thomas, graef van Bouquincgam, hertoch van Glocestre, ende den graef van Oxfort, hertoch van het derde deel van Irlandt.

Terwylen dat de Franschen daeghelijckx uyt Vlaenderen vertrocken deden somighe van die hier ende daer groote strooperyen; sy plunderden een deel van Sluys, ende meynden+het selve oock tot Brugghe te doen; maer de borghers brochtender in 't heymelijck vele om hals ende vielen hun oock in 't openbaer op het lijf, soo dat den hertoch van Berry op de Lieve-Vrauwen-Broeders-brugghe by naer sijn leven liet, waer door daer eenen grooten schrick onder de Franschen quamp.

In de maent Meert is de vlaemsche vlote, de welcke met eenighe hollandtsche, zeelandtsche, henegauwsche, brabandtsche ende luycksche schepen van Rochelle met wijn naer huys quamp, ghevallen in 't ghesicht van de enghelsche vlote, de welcke ghecommandeert wierdt van Richardus,+graef van Arondel. Dese siende dat sy die niet en conde voorby seylen sonder slach te leveren, heeft sich in staet

van defensie ghestelt onder de bestieringhe van Joannes Buyck, admirael van Vlaenderen; ende den slach waeghende, al was het saecke dat sy veel onstercker waeren, hebben evenwel eenen lanckduerighen ende hertneckighen slach uytghestaen tot dat sy ten lesten hebben moeten wijcken ende hunnen admirael Jan Buyck sien ghevanghen nemen met vele van sijn volck. Hier toonde Pieter Van den Bossche syne cleyne liefde, de welcke hy hadde tot sijn vaderlandt, oft synen ongherusten gheest, den welcken hem meer verwecktede tot den oorloch als tot den peys, want al was het saecke dat hy gherust in sijn vaderlandt hadde connen leven, ende dat hy sijn landt in langhe oorloghen ghenoech ghebrocht hadde, en was evenwel niet gherust oft hy moest de zee oock in beroerte stellen; hy diende met de Enghelschen op de zee ende thoonde sich wel eenen van de meeste vyanden van sijn vaderlandt, het welcke hy soo onlanckx maer en hadde verlaeten. In desen slach hebben de Enghelschen veel schepen ende buyt becommen, ende wel neghen duysent vaeten wijn; waer 't saecke dat sy den raedt van Pieter Van den Bossche ghevolcht hadden, sy sauden lichtelijck Sluys oock connen ghewonnen hebben, aenghesien daer bynaer gheen garnisoen in en was; maer uyt vreese van de omligghende steden hebben sich met den buyt van eenighe dorpen te vreden ghehauden.

Francois Ackerman, den welcken (ghelijck wy gheseydt hebben), nu soo verre veroodtmoedicht was, dat hy in de+plaetse van een ghevolch van dertich oft veertich persoonen nu maer met eenen knecht sonder deghen lanckx de straeten ghinck, is op S. Maria-Magdalena-dach ghegaen naer het clooster van S. Pieters. Gallodin, bastardt van den heer van

Herzele, soeckende te vreken de doodt van sijn vader is hem naerghevolcht tot dat hy hem op een bequaeme plaetse vindende, het hooft met sijn sweert heeft in twee stucken ghecloven, door welcke wonde hy terstondt is ghestorven. De vrienden van Francois Ackerman willendo vraecke nemen over sijn doodt, en hebben hun meyninghe niet connen uytwercken; want soo haest als die ghecommen was ter ooren van de magistraet, sijn sy allegader uyt de stadt ghebannen gheweest. Pieter Van den Bossche in Enghelandt dese moordt hoorende heeft daer luttel droefheyt over ghethoont. Het is den ghemeynen wech, den welcken alle dierghelijcke belhamers ingaen in het eynde van hun leven, de welcke, al is 't saecke dat sy eenighen tijdt gheluckich schynen te sijn binnen hun leven, evenwel ten lesten sterven een ellendighe doodt, 't sy door de schickinghe Godts, den welcken hun straft met lanckdurighe sieckten, armoede oft andersints, 't sy door de handen van de menschen, van welcke exempelen alle historie-boecken ghenoechsaeme ghetuyghenisse gheven.

+ Ontrendt den selven tijdt heeft den coninck van Vranckrijck met synen raedt wederom besloten den zee-tocht te vernieuwen, om welcke reden den conestabel Oliverius de Clisson wederom nieuw volck opnam, ende dede de schepen ende galeyen in de haven van l'Entreguier in Bretagne wederom in staet stellen. Den admirael van Vranckrijck, den graef van S. Pol, ende den heer de Coucy deden van ghelijcken een andere zee-vlote armeren in de haeven van Harfleu in Normandien om daermede wederom eenen inval te doen in Enghelandt. Als wanneer nu alles bereyt was om met den eersten te vertrecken, heeft Joannes de Montfort (den welcken tot de Enghelschen seer gheneghen, ende eenen

grooten vyandt was van Clisson) eene occasie ghesocht om hun meyninghe te niet te doen, ende den conestabel te vanghen. Den hertoch van Bretagne om dit uyt te wercken, heeft alle de barons ende edelieden van sijn hertochdom tot Vienne t'samengheropen, ende tot dese vergaederinghe oock ghenoodt den conestabel de Clisson. Naer dat hy hun met een seer prachtighe maeltijdt onthaelt hadde, heeft hy den conestabel, den heere de Laval, den heere van Beaumont ende somighe andere edelieden versocht om met hem te gaen besichtighen het casteel van Ermine, het welcke hy alsdan besich was met te doen bauwen, het welcke sy sonder quaede suspicie seer gheerne deden. Aldaer ghecommen sijnde heeft hun den hertoch van caemer tot caemer gheleyt tot dat sy ghecommen sijn tot aen eenen stercken toren, alwaer den hertoch aen de deure is blyven staen, ende heeft van den conestabel versocht dat hy saude believen daer op te gaen om te sien oft hy wel ghebauwt was, dat hy den selven andersints+saude doen afsmyten ende wederom doen erbauwen. Den conestabel daer op ghegaen sijnde is de deure, alwaer hy ghepasseert was, terstondt ghesloten, ende veel ghewaepende mannen, de welcke tot dien eynde aldaer ghestelt waeren, hebben hem in eene caemer gheleydt ende ghevanghen gheset, segghende dat den hertoch van Bretagne, hunnen meester, hun dit bevolen hadde. Den heere de Laval, sijn swaegher, den welcken aldaer teghenwordich ende goeden vriendt was met den hertoch, heeft sijn uyterste beste ghedaen om hem te verlossen, ende met den hertoch een accordt ghemaeckt dat hy hem saude gheven met de selve daedt hondert duysent guldens, ende in syne handen stellen dry castcelen ende eene stadt aen den conestabel toebehoo-

rende. De tydinghe van de ghevanghenisse van den conestabel heeft overal soo groote disorde veroorsaeckt dat alle de bereytselen van den zeetocht soo in de haven van l'Entreguier als van Harfleu sijn ghebrocken gheweest, het welcke een groot gheluck was voor de croone van Enghelandt, alwaer den inlandtschen oorloch begonste sijn vonckxkens uyt te+broeden. Naer dat den conestabel op den sevensten dach sijnder ghevanghenisse uyt de selve verlost was, is hy maer met eenen pagie te peerde ghespronghen, ende op twee daeghen tijdts binnen Parijs ghearriveert, alwaer hy terstondt voor den coninck, den hertoch van Borgonien ende den hertoch van Berry syne clachten ghedaen heeft dat het ghewelt, het ghene den hertoch van Bretagne aen hem ghedaen hadde, oorsaecke was gheweest, dat de meyninghe van den coninck gheen effect en hadde connen hebben, ende dat hy daerom oodtmoedelijck van den coninck was versoeckende, dat hy hem beliefde te ontslaen van sijn officie van conestabel van Vranckrijck, waer op den coninck hem antworde dat den hertoch van Bretagne daer in seer qualijck ghedaen hadde, ende hy daer op acht saude nemen; maer dat hy het conestabelschap saude bedienen totter tijdt toe dat hy met synen raedt daer over saude ghehandelt hebben. Den hertoch van Borgonien namp dese clachten niet seer hooch op, aenghesien dat hy oordeelde dat den conestabel seer onvoorsichtich gedaen hadde met het legher van den coninck te verlaeten ende sich soo verre te betrauwen aen synen vyandt, waer op den conestabel sich vertrock op sijn casteel van Mont-le-Hery ende sijn officie als vacant bleef.

Den coninck in synen raedt versaemelt sijnde is het verschil ende de clachten van den conestabel voorghestelt,

ende besloten dat, al is 't saecke dat den conestabel seer onvoorsichtich ghedaen hadde, nochtans dese injurie niet alleenelijck gheschiedt en was tot verachtinghe van den conestabel; maer oock principaelijck om daer door te beletten den zeetocht naer Enghelandt van den coninck gheordonneert, ende dat den hertoch van Bretagne door dit fait suspect was van tsaemen-handelinghe te hebben met de Enghelsche vyanden van de croone van Vranckrijck; maer mits dat den coninck den selven hertoch niet en derfde verbitteren, uyt vreese voor de Enghelschen, heeft den raedt gheraedtsaem ghevonden eenighe ambassadeurs tot hem te senden om het verschil te slissen. Den bisschop van Langres, den admirael van Vranckrijck ende den heer Joannes de Bueil, hiertoe verkosen sijnde, sijn met hun comissie naer den hertoch afghereyst. Binnen Nantes ghecommen sijnde, alwaer den hertoch op sijn casteel Lamotte ghelogieert was, hebben sy hem hun ambassade te kennen ghegheven. Den bischop het wordt voerende heeft aen den hertoch gheseydt dat het de intentie van den coninck was dat hy aen den conestabel saude wedergheven het ghelt, het welcke hy hem teghen recht uytgheperst hadde, de stadt van Jugon ende de dry casteelen, de welcke hy hem hadde doen overleveren. Bovendien dat hy aen den coninck binnen Parijs, oft op sulcke plaetse als het den coninck ende synen raedt saude ghelieven, sich saude commen verontschuldigen. Den hertoch dit hoorende heeft hun gheantwordt dat hy daer op sich saude beraeden ende voorder antworde gheven. Tsanderdaechs heeft hy hun te maeltyde ghenoodt ende van ander dinghen sprekende, op hun ambassade gheen antworde ghegheven.

+ Daechs daer naer heeft den hertoch aen de ambassadeurs voor antworde ghegheven: ten eersten aengaende het ghevanghen nemen van den conestabel, dat hem dat niet leedt en was; maer dat hy hem saude ter doodt ghebracht hebben, waert saecke dat hy gheen opsicht ghehadt en hadde (niet voor synen persoon) voor sijn officie van conestabel; ten tweeden dat hy gheen meyninghe ghehadt en hadde van den zeetocht te beletten; maer alleenelijck van synen vyandt ghevangen te nemen. Aengaende de stadt ende casteelen van den conestabel dat hy daervan possessie ghenomen hadde, ende hy deselve niet en sal verlaeten, ten waere dat die hem door ghewelt afghenomen wierden. Wat raeckt het ghelt met het welcke den conestabel sich hadde gherantsoeneert, dat sijn landt te vooren door den selven conestabel soo veel gheleden hadde, dat het selve ghelt ghebruyckt hadde moeten worden om sijn schulden af te legghen.

De ambassadeurs siende dat sy gheen beter antworde van den hertoch te verwachten en hadden, hebben van hem hun afscheydt ghenomen, ende sijn naer het casteel Delabeauté, by Bois de Vicennes, vertrocken, alwaer sy den coninck met syne ooms, de hertoghen van Berry ende Borgonien t'samen vindende den slechten uytval van hun ambassade hebben kenbaer ghemaeckt. Den coninck ende synen raedt hoorende de trotse antworde van den hertoch hebben daer over seer verbaest gheweest; want het en was gheenen tijdt om met rigeur voort te gaen, ende den besten middel was het vier met de asschen te decken; want sy saeghen wel dat den hertoch van Bretagne sijn steden over al beleyt hielt met goede garnisoenen, ende groote magasynen op de selve maniere als ten tyde van oorloch. Van den anderen candt den selven

hertoch hadde een bedeckte t'samenhandelinghe met de Enghelschen, ende betrauwde sich seer op syne nichte de gravinne van Vlaenderen, huysvrauwe van den hertoch van Borgonien, de welcke altijdt haeren man soo verre beweechde datter in den raedt van Vranckrijck niet ghesloten en wierdt, het ghene merckelijck saude hebben connen strecken tot naedeel van den selven hertoch van Bretagne. Het ghene aldermeest den raedt van Vranckrijck dede dissimuleren, was de tydinghe, de welcke den coninck ontfanghen hadde, bynaer ontrendt den selven tijdt van de ghevanghenisse van den conestabel, waer mede den hertoch van Geldre door eenen seer smaedighen brief den conink te velde riep.

Den raedt siende de smaedelyke beroepinghen van den hertoch van Geldre teghen hunnen coninck, hebben noodsaeckelijck gheoordeelt voor de eere van den coninck ende het rijck dat men den hertoch van Geldre saude dwinghen dese beroepinghen te wederoepen ende van den coninck te doen vergiffenisse vraeghen; maer mits dat dit niet gheschieden en conde soo lanck als den hertoch van Bretagne op Vranckrijck lach en lonckte, soo heeft den hertoch van Berry voorghestelt dat men den graef d'Estampes, cosijn van den hertoch van Bretagne, by hem saude senden, ende hy sijn uyterste beste saude doen om het verschil te effenen. Den graef d'Estampes tot Vannes by den hertoch ghecommen sijnde, heeft hem gheseydt dat hy hem uyt vriendtschap quamp besoecken om alsoo allenckxkens sijn commissie te werck te leggen. Gheduerende den tijdt van vijfthien daeghen, dat den graef d'Estampes by den hertoch bleef ende van hem seer vriendelijck ende treffelijck onthaelt wierdt,

wierp hy dickwils aen den hertoch op de affairens van den conestabel, de intentie van den coninck van syne ooms ende synen raedt om de saecken in 't vriendelijck te bemiddelen; maer den hertoch verdraegde het discours, sprack van ander dinghen, ofte gaf sulcke slechte antwoorden op de voorstellinghen van den graef dat den graef van hem sijn afscheyt namp en keerde wederom naer den hertoch van Berry tot Meun-sur-Yerne, den welcken daer van terstondt naer het hof vertrock ende maeckte het selve kenbaer aen synen broeder, den hertoch van Borgonien, de welcke dit oock aen den coninck ende den raedt te kennen gaeven, waerdoor de reyse van den coninck naer Geldre wederom wiert uytghestelt; ende wierdt voorghestelt dat de hertoghen van Berry ende Borgonien, oft den hertoch van Borgonien alleen maer en saude naer Geldre gaen, mits dat dien oorloch hem meest aenginck als ghetrauwt sijnde met de nichte, ende waerschynelijcke hoir te verwachten van de hertoghinne van Brabant, wiens mans den selven oorloghe hadde helpen beginnen; maer den coninck en wilde dit niet toestaen, willende sclve in persoon die reyse doen. Den hertoch van Bretagne kennisse ghecreghen hebbende dat den hertoch van Geldre den coninck van Vranckrijck beroepen hadde, ende dat den coninck daer in persoon wilde naer toe gaen, heeft alle bereytselen beginnen te maecken om, soo haest als den coninck saude vertrocken sijn, de Enghelschen in de steden van sijn hertochdom in te laeten, ende alsoo met sijn swaegher Carel, coninck van Navarre, te vallen in de landen van Normandien, de welcke den voorleden coninck van Vranckrijck sijn vader hadde afghenomen.

+ Ontrendt den selven tijdt (ghelijck wy gheseydt hebben)

dat den coninck de tydinghe ontfanghen hadde dat den+conestabel van Vranckrijck van den hertoch van Bretagne ghevanghen ghenomen was, is aen den coninck van Vranckrijck oock in handen ghecommen eenen brief gheseghelt met den seghel van den hertoch van Geldre, met den welcken in seer injurieuse ende schimpighe termynen den selven hertoch den gheseyden coninck te velde beriep, het welcke seer hooch ghenomen wierdt van den coninck ende synen raedt. Om de oorsaecke van dese beroepinghe claerder te verstaen moet men aenmercken den oorspronck van de oorloghen tusschen de hertoghen van Geldre ende van Brabant, welcken lesten van den hertoch van Borgonien ondersteunt wierdt, ende mits dat den hertoch van Borgonien den oom was van den coninck van Vranckrijck ende ten tyde van desselfs minderjaricheyt t'samen met den hertoch van Berry, sijn broeder, het rijck regeerden van hunnen neve, soo heeft den hertoch van Geldre dit willen vreken op den coninck.

Den oorspronck van desen oorloch is gheweest desen: Renaudt, graef van Geldre, (den welcken door den keyser+Ludovicus van Beijeren ghemaeckt is gheweest den eersten hertoch van dat landt, ten tyde als het marquisaet van Gulijck oock opgherecht is tot een graefschap in 't jaer 1338), is in sijn jonckheyt gheweest eenen grooten ghelt-verquister soo dat hy met veel schulden overlast wierdt. Om die te beter te connen aflegghen heeft hy een houwelijck aenghegaen met de dochter van eenen seer rijcken coopman, Berthaudt van Mechelen, met conditie dat de kinderen van dit hauwelijck voortcommende, sauden succederen in 't hertochdom van Geldre. Vier jaeren daer naer is sijn huysvrauwe, dochter van den selven coopman, commen te sterven, achterlactende

eene eenighe dochter met naem Isabella. Daer naer is Renaudt wederom ertrauwt met eene van de dochters van Eduardus den Tweeden, coninck van Enghelandt, suster van Eduardus den Derden. Van dese heeft hy ghewonnen twee sonen ende eene dochter, te weten: Renaudt, Eduardus ende Joanna. Naer dat hy nu, ghelijck gheseydt is, gheworden was eersten hertoch van Geldre is hy eenighen tijdt daerna commen te sterven.

Al was het saecke dat het contract van het eerste houwelijck ghemacekt was ten faveure van Isabella, nochtans en wasser niemandt, die machtich ghenoech was om haer successie vaste te stellen. Renaudt dese occasie waernemende heeft daer op gheseydt dat het contract maer en moeste verstaen worden van de mannelijcke hoirs; ende aenghesien datter van het eerste houwelijck gheene en waeren, dat hy in het hertochdom van sijn vader moeste succederen. Naer dat desen Renaudt nu op dese maniere in 't voorseyde hertochdom ghesuccedeert was, heeft hy by ghebreck van ghelt dry casteelen van sijn hertochdom, te weten: Ganghelt, Goy ende Mill aen den graef van Meurs gheingageert. Den selven graef van Meurs heeft hem daer naer dickwils sijn ghelt wederom ghevraecht; maer mits dat hy het selve van den hertoch niet en conde wedercryghen, ende onmachtich was om hem daer toe te dwinghen, heeft de selve casteelen+overghelevert in de handen van Wenceslaus, hertoch van Brabant, den welcken aen den graef sijn gheleent ghelt heeft ghegheven. Naer dat den selven Renaudt, ghetrauwt met Isabelle, jonckste suster van Joanna, hertoghinne van Brabant, sonder kinderen ghestorven was, is sijn broeder Eduardus hem in het selve hertochdom ghesuccedeert, den welcke de

gheseyde dry casteelen van den hertoch van Brabant heeft doen afvraeghen, hem presenteerende sijn ghelt daer voor wederom te gheven; maer den hertoch van Brabant en heeft daer naer niet willen hooren, om dieswille dat die hem noodtsaeckelijck waeren om het landt van Valckenborch, daer hy heere van was, te decken, ende dat hy die wilde blyven hauden ten opsichte dat die van Geldre behielden de stadt Grave, de welcke is een stadt van Brabant.

Den hertoch van Geldre hier door seer verstoordt sijnde, heeft seer qualijck ghehandelt met de weduwe van synen overleden broeder, soo dat sy ghenoodtsaeckt is gheweest naer Brabant te vertrecken, alwaer sy seer bittere clachten ghedaen heeft aen de hertoghinne, haer suster, ende den hertoch, haer swaegher, den welcken terstondt sijn crijchsvolck heeft doen vergaederen; het welcke oock dede den hertoch van Geldre ende saude sekerlijck tot een scherp ghevecht ghecommen hebben, ten waere saecken dat den hertoch van Gulijck ende Albertus van Beyeren beyde de partyen ghestilt hadden. Daerentusschen de vyandtschappen van beyde canten groeyden daeghelijckx meer ende meer, soo dat den hertoch Eduardus tot syne partye trock den hertoch van Gulijck, den welcken ghetrauwt was met Joanna, syne suster.

Ten dien tyde hadde den keyser, Carel den Vierden,+eene ordonnantie uytghegheven, de welcke ghenaemt wierdt den Lants-frit, om de weghen overal vry te hauden van eenige baenstroopers, de welcke op het platte landt de cooplieden plunderden, ende hun ghelt ende coopmanschappen afnamen ende veel buytenspoorigheden bedreven. Dese ordonnantie hadde den keyser ghesonden aen Wenccslaus,

hertoch van Brabant, om de selve te doen in 't werk stellen. Eenighe vlaemsche ende brabantsche cooplieden gaende naer de jaermerckt van Francfort sijn daer en tusschen in de handen gevallen van eenighe van die baenstroopers, de welcke al hun ghelt hebben afghenomen. Dese wederghekeert sijnde hebben daer over hunne clachten ghedaen aen den hertoch van Brabant. Daer wierdt gheseydt dat dese baenstroopers sich onthielden in 't hertochdom van Gulijck. Den hertoch van Brabant heeft om die reden door sijne ambassadeurs den hertoch van Gulijck doen vermaenen dat hy die straffen saude; maer den hertoch van Gulijck heeft dese vermaeninghe luttel gheacht, ende aen de ambassadeurs seer cleyne voldoeninghe ghegheven, daer mede thoonende dat hy liever hadde met den hertoch van Brabant in oorloch als in peys te leven.

Den hertoch van Brabant dit hoorende heeft terstondt alles doen bereydt maecken het ghene tot den oorloch noodich was, daer en boven heeft hy oock eenighe hulp-troepen uyt Vranckrijck, Vlaenderen, Luxemburch ende omligghende landen vercreghen, waer mede hy van Brussel lanckx Leuven naer Maestricht is vertrocken, alwaer hy sijn legher, als oock dat van de hulp-troepen besichticht hebbende, is+van daer naer Gulijck ghetrocken, alwaer hy het legher van de vyanden ontmoedt heeft. Dese twee leghers aldus by malcanderen ghecommen sijnde hebben t'saemen slach ghelevert.+Dit ghevecht is soo scherp gheweest dat den hertoch van Geldre, Eduardus, daer is doodt ghebleven, den hertoch van Brabant met vele van sijne edelieden ghevanghen ghenomen, ende van beyde canten veel bloedt ghestort. Dese bataille is gheschiedt in 't jaer 1371, den 22 Augusti.

De hertoghinne van Brabant hoorende dat haeren man ghevanghen was, is corts daernaer naer Coblents by den keyser, synen broeder, ghegaen, om door hem de verlossinghe van haeren man te doen vercryghen. Den keyser haer versoeck ghehoort hebbende, heeft terstondt sijn crijchsvolck doen vergaderen om daer mede het gheheel ghebiedt van den hertoch van Gulijck te ruineren; maer sulckx is hem door eenighe van de ceurvorsten ontraedt gheweest. Den keyser is evenwel in het volghende jaer 1372 met sijn volck naer Aken ghegaen. Den hertoch van Gulijek, hoorende de dreygbementen van den keyser, heeft den ghevanghenen hertoch met syne edelieden mede naer Aken gheleyt, aen den keyser ghepresenteert ende los ghelaeten. Voorts+heeft hy sich aen den keyser onderworpen ende is van den selven in ghenade ontfanghen.

Naer dat Eduardus, hertoch van Geldre, nu op dese maniere was doodt ghebleven, heeft Isabella, dochter van het eerste houwelijck van Renaudt, vader van Renaudt ende Eduardus, ghepretendeert de successie van het hertochdom van Geldre, ende om dit te beter te becommen het houwelijck aenghegaen met Joannes van Blois, de welcke veel landen ende heerlijckhcden besat in Hollandt ende Zeelandt, maer niet teghenstaende heeft de sterckste partye vanden edeldom hun ghestelt voor Joanne, dochter vanden selven Renaut; maer van het tweede houwelijck, dewelcke als dan ghetraut was met den hertoch van Gulijck ende te meer om dat de selve onder ander kinderen eenen sone hadde met naem Guilielmus, van den welcken metter tijdt veel goedt voor het landt te verwachten was.

In 't jaer 1381 is graef Joannes van Blois ghestorven son-

der kinderen, ende corts dacrnaer is Isabella, syne weduwe, hem ghevolcht, soo dat Joanna, hertoghinne van Gulijck, is ghebleven in vredsaeme possessie van het gheseyt hertochdom van Geldre. Dese hertoghinne, om te voldoen aen het versoeck van den edeldom, heeft het hertochdom ghegheven aen Guilielmus, haeren sone, den welcken trauwde met de audtste dochter van Albertus van Beyeren, de welcke te vooren ghetrauwt hadde gheweest met Eduardus, synen oom; nochtans van hem om haere jonghe jaeren noydt en hadde bekent gheweest. Desen jonghen hertoch vreesende de macht van den hertoch van Brabant, en heeft de dry casteelen, daer wy van ghesprocken hebben, niet derven afvraeghen; maer soo den selven hertoch in 't jaer 1383 ghestorven was, heeft hy die van de hertoghinne weduwe willen wederom hebben; mits wederghevende het ghelt, het welcke haeren man daer voor ghegheven hadde; maer de hertoghinne heeft daer op gheantwordt dat hy haer beter saude wedergheven de stadt Grave, als wesende eene stadt van Brabandt, die syne voorsaeten gheusurpeert hadden.

Desen jonghen hertoch vreesende dat de hertoghinne hulpe saude cryghen van Philippus den Stauten, hertoch van Borgonien, omdat hy oft syne kinderen, ter oorsaecke van syne huysvrauwe waerschynelijcke hoirs stonden te worden van+haer hertochdom, als oock van den coninck van Vranckrijck, aenghesien dat hy ende sijn rijck door den selven hertoch van Borgonien gheregheert wierdt, is naer Enghelandt by den coninck Richardus ghegaen, met den welcken hy soo sterck verbondt ghemaeckt heeft dat hy synen vasal is gheworden ende aen hem heeft hommagie ghedaen voor vier duysent ponden tsjaers, de welcke den selven coninck hem bewees op

sijn thresooren met beloofte dat hy hem saude hulpe ende bystandt gheven, ende met de waepenen sijn recht saude helpen vervolghen teghen de hertoginne van Brabant; van ghelijcke beloofde den hertoch dat hy den oorloch saude aendoen aen den coninck van Vranckrijck.

Den hertoch nu t'huys ghecommen sijnde heeft willen uytvoeren het ghene hy aen den coninck van Enghelandt belooft hadde, niet teghenstaende dat sijn vader hem ghenoech voor ooghen stelde de quade uytvallen, die aen hem sauden connen overcommen. Om syne meyninghe uyt te wercken heeft hy eenen van syne edelieden by hem ontboden ende aen hem eenen brief ghegheven, gheseghelt met synen seghel, waer mede hy den coninck van Vranckrijck op eene+seer onbehoorlijcke maniere beriep. Den edelman desen brief aenghenomen hebbende heeft den selven ghedraghen naer Doornijek, ende ghegheven aen den schaut ende raedt van de stadt; de welcke dien ghelesen hebbende, hebben den edelman doen ghevanghen nemen ende in vaste ghevanghenisse stellen. Dit gheschiedt sijnde hebben sy daer over by gheschrift aen den hertoch van Borgonien daer van kennisse gheschreven, ende ghevraecht wat hem beliefde dat sy met den edelman sauden doen. Waer op den hertoch hun gheschreven heeft, dat sy den edelman naer Parijs by hem sauden senden. Den edelman was seer bedroeft, vreesende voor sijn leven; maer tot Parijs ghecommen sijnde heeft den coninck hem sonder de minste stooringhe ontfanghen, ende aen hem eenen silveren croes ghegheven, weghende vier marcken silvers ende vijftich guldens ghelt daer in, hem met goedt vrygheleyt wederom sendende, sonder eenighen schijn van verstoortheyt te thoonen nochte om sijn aenbren-

ghen, nochte om de tydinghe van het ghevanghen nemen van den conestabel de Clisson, daer wy oock van ghesproken hebben.

De hertoghinne van Brabant van den jonghen hertoch van Geldre oock seer ghedreycht sijnde, vreesende dat de Enghelschen ende selfs de Duytschen sich sauden voeghen by den selven hertoch, heeft terstondt vier voornaeme persoonen ghesonden om van den coninck van Vranckrijck hulpe te versoecken. Dese binnen Parijs ghecommen sijnde, sijn, volghens het ghene hun belast was, den hertoch van Borgonien gaen vinden, de welcke hun gheleydt heeft by den coninck, den welcken aen hun, als oock den hertoch van Borgonien, graef van Vlaenderen, hunne brieven hebben mede ghegheven; waer mede sy aen de hertoghinne alle moghelijcke hulpe belofden. Den hertoch van Borgonien om niet te cort te commen aen syne belofte dede terstondt vier hondert lancien ende andere Borgonions in de waepenen commen, ende sondt die naer Brabant op de frontieren van Gelderlant onder het beleyt van Guilielmus De la Trimouille, borgonion, ende van Gervasius de Merande, duytsman, hun bevelende dat sy den oorloch op sulcke maniere ende plaetse sauden voortsetten als hun de hertoghinne van Brabant ende haren raedt sauden bevelen. Alswanneer sy nu in Brabant ghecommen waren, heeft de hertoghinne hun in garnisoen doen ligghen in de dry casteelen, om de welcke het gheseyt verschil was opgheresen. Guilielmus De la Trimouille willende synen yver thoonen om syne commissie met eere te beghinnen, heeft den heer Gervasius de Merande, synen compagnon, te kennen ghegheven datter maer vier mylen van sijn fort een stedeken was, het welcke hy

geerne saude innemen; waerover sy accordt sijn ghevallen dat Merande alleenelijck met dertich Duytschen saude vooren opryden om aen de inwoonders van het platte landt gheen suspicie te gheven, ende Trimouille daer naer saude volghen. Merande is dan op die maniere met sijn volck 's middernachts op S. Martens-avondt uytghetrocken, ende onder weghen het volck teghencommende, het ghene ter oorsaecken van den mercktdach naer de stadt ghinck, heeft het selve in 't duytsch ghegroet, waerdoor niemandt eenighe quade suspicie en hadde, ende alsoo voortrydende sijn sy gheheel vroech voor de poorte ghecommen, eer dat de borghers uyt hun bedden waeren opghestaen. Siende dat de+poorten alreede open waeren ende met slechte wacht voorsien, hebben hun daer van meester ghemaeckt ende sijn daer mede oock meester van de stadt gheworden; waer op den heer De la Tremouille met eenen grooten galop oock is binnen de stadt gheraeckt. Alswanneer het geschreeuw begonste aen te nemen dat de stadt ghenomen was, sijn de borghers van benauwdtheyt uyt hun bedden ghespronghen. Den heer De la Tremouille siende dat dit stedeken van cleynder werde was, heeft daer op vele plaetsen het vier doen insteken, uytplunderen ende de principaelste borghers met den enghelschen commandant en sijn volck doen ghevangen nemen, ende sijn daer mede met den buyt naer hun garnisoenen wederomghekeert. De hertoghinne van Brabant dit hoorende heeft hier over seer verblijdt gheweest, als oock Philippus den Stauten, hertoch van Borgonien, de welcke aen hun verscheyden brieven heeft gheschreven om noch meerderen moedt te gheven.


Vorige Volgende