Het leven van Philippus den Stauten, Hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, Gravinne van Vlaenderen

[1386]

In 't beginsel van het jaer is Philippus den Stauten, hertoch⁺van Borgonien met syne huysvrauwe Margarita van Male, gravinne van Vlaenderen, binnen Ghendt ghecommen, ende met groote blijdtschap van de inwoonders aldaer ontfanghen.

Als den hertoch sach dat alles nu in ruste was, willende sijn lant in staet stellen om de Enghelschen daer uyt te hauden, ende sijn volck in bedwanck te hauden, heeft met den heer Guilielmus, audsten sone van den graef van Namen,

+ 1386. Den hertoch comt binnen Ghendt.

[p. 188]

⁺den welcken door successie Sluys in besittinghe hadde, een contract aenghegaen, waer mede hy ghewisselt heeft over het landt ende heerlijckheydt van Bethune voor de stadt van Sluys, om dies wille dat de selve aen hem seer noodtsaeckelijck was om Vlaenderen lanckx den zeecandt te bedecken, ende heeft daer eenen hooghen stercken toren doen opbauwen⁺met intentie van die soo hooch te maecken dat men van daer by naer twintich mylen in zee saude connen sien.

Den coninck van Vranckrijck betaelde de oncosten om⁺oock op die haven een casteel te bauwen, mits conditie dat daer altijdt eenen franschen gouverneur met fransch garnisoen saude inligghen. Boven dien dede den hertoch de stadt⁺rontom met eenen steenen muer besetten ten coste van de ghemeente. Binnen Cortrijck dede hy een casteel op de⁺Leye, ende binnen Audenaerde een op de Schelde bauwen, om de Ghentenaers te dempen. Hy dede Yperen oock met eenen steenen muer rontom voorsien ten coste van de stadt, ende verboodt dat men de voorsteden, de welcke door den voorleden oorloch gheruineert waeren, saude opmaecken, ende dede de inwoonders van aldaer naer andere steden verhuysen. Tot Nieupoort dede hy de stadt met nieuwe vesten ende eenen steenenen muer verstercken, van de parochiekercke van S. Laureyns een casteel maecken, ende eene nieuwe kercke ter eeren van de H. Moeder Godts Maria opbauwen. Hy dede oock eene ordonnantie publiceeren door alle de steden van Vlaenderen, waer door hy verboodt dat niemandt eenighe waepenen of deghens saude draeghen.⁺Francois Ackerman sich niet laetende voorstaen dat hy onder dit verbodt begrepen wiert; want hy meynde dat hy wel soo veel verdient hadde dat hy ende syne knechten ten minsten

+ Sluys verwisselt over Bethune.

+ Den borgoenschen torn van Sluys, het cleyn casteel.

+ Het groot casteel.

+ Sluys versterckt.

+ Cortrijck ende Audenarde, Yperen ende andere steden versterekt.

+ Francois Ackerman veroodtmoedicht.

[p. 189]

by forme van eere wel mochten den deghen draeghen, te meer mits dat hy synen staet soo seer vermindert hadde, dat hy in de plaetse van dertich oft veertich, ghelijck hy ten tyde van den oorloch ghehadt hadde, nu maer dry oft vier persoonen meer in sijn ghevolch en hadde; ginck met sijn volck met den deghen aen lanckx de straet. Den balliu van den hertoch dit siende heeft hem ende syne knechten den deghen doen afleggen, hem segghende dat waert saecke hy niet en wilde ghehoorsaem sijn dat hy hem saude hauden voor eenen vyandt van den hertoch ende van de gravinne. Francois Ackerman siende hoe seer het met hem daeghelijckx begonst te veranderen, heeft uyt cleynmoedicheyt niet alleen synen deghen, maer oock sijn ghevolch achterghelaeten ende en ginck daer naer maer met eenen knecht lanckx de straete.

In de maendt Mey heeft⁽¹⁾ Joannes van Ghendt, sone van⁺Eduardus den Derden, coninck van Enghelandt, hertoch van Lancastre, van het parlement van Enghelandt vercreghen een talrijck zeelegher, ende is daer mede met sijn⁽²⁾ tweede vrauw Constancia naer Gallicien ghetrocken om sijn recht te vervolghen, het welcke hy seyde te hebben tot de croone van Castilien ter oorsaecke van de selve Constancia syne huysvrauw, de welcke de dochter was van den overledenen Petrus, coninck van Castilien, de welcke hy seyde ten onrechte onterft te sijn door Joannes van Castilien, sone van Henricus, bastard en broeder van den selven Petrus. Van

(1) Hy wordt ghenoemt Joannes van Ghendt om dat hy binnen Ghendt gheboren is in 't jaer 1340.

+ Oorloch om de croone van Castilien.

(2) Syne eerste vrauwe was Blanca, dochter van Hendrijck, hertoch van Lancastre, met de welcke hy het selve hertochdom heeft ghecreghen.

[p. 190]

⁺den anderen candt Carel, coninck van Vranckrijck, oft synen raedt, daer den hertoch van Borgonien het hooft van was, soeckende de onderneminghe van den hertoch van Lancastre te beletten ten faveure van Joannes van Castilien, den welcken eenen grooten vriendt van de Franschen was, hebben alle moghelijcke bereydtselen tot den oorloch ghemaeckt, soo datter ontrendt de maendt September by Sluys ende Blanckenberghe ghetelt wierden twelf hondert ende seven-en-tachentich schepen, sonder die de welcke in Bretagne onder Oliverius de Clisson, conestabel van Vranckrijck, ghereedt ghemaeckt wierden. Binnen Doornijck, Rijssel, Douay, Arras, S. Omer, Amiens, Bethune, Teroanen ende andere omligghende steden wierdt een groote menichte van bisquit ghebacken; uyt Hollandt ende Zeelandt wierden alle de schepen opontboden; maer sy en wilden niet eerder commen ten sy dat sy te vooren ghelt ghecreghen hadden; want sonder ghelt en waeren sy niet verbonden te dienen, mits dat sy onder hun ghebiedt niet en waeren.

⁺ Terwylen dat alle dese oorlochs-bereydtselen ghemaekt wierden, waerender somighe van de Franschen, dewelcke binnen Brugghe groote buytenspooricheden bedreven. De borghers daer over niet wel te vreden sijnde hebben de waepenen aenghenomen om sich daer over te vreken. De Franschen siende dat de borghers het stuck meynden, vluchteden in hun logementen ende ghinghen sich aldaer verberghen van vreese van aldaer hun leven te laeten; maer Joannes van Gistelle, den welcken van de borgerye seer bemindt wierdt, heeft soo veel ghedaen dat ydereen is naer huys ghegaen.

⁺ Oliverius Clisson meynende met twee en tseventich sche-

+ Bereytselen van de Franschen tot den oorloch.

+ Oploop binnen Brugghe.

+ Tempeest op de zee.

[p. 191]

pen uyt Bretagne naer Sluys by de andere te commen, is met soo een groot tempeest overvallen gheweest datter qualijck twintich en sijn te rechte ghecommen; daerentusschen waeren de Enghelschen in groote benauwtheydt, vreesende van soo eene talrijcke vlote tseffens overrompelt te worden, ende deden drymael te weke door het gheheel rijck generaele processien ende ghebeden hauden om van den hemel hulpe te vercryghen. Den coninck van Vranckrijck was alreede binnen Sluys aenghecommen ende en wachtede maer naer de comste van den hertoch van Berry om in zee te steken. Naer dat den hertoch van Berry den gheheelen somer in Vranckrijck met plaisieren hadde overghebracht, is hy op het leste van het jaer daer oock aenghecommen; maer heeft sijn lanck wechblyven soo wel weten te verschoonen dat den coninck hem heeft laeten gheseggen ende met vriendtschap ontfanghen. Als den raedt nu vergaedert was om den aenslach te gaen in 't werck legghen, heeft den hertoch van Berry soo veel redenen te voorschijn ghebragt dat den coninck te vreden is gheweest den selven uyt te stellen tot in 't beghinsel van⁺den somer. Dese resolutie heeft vele heeren doen berauwen dat sy soo verre ghecommen waeren ende door soo menichvuldighe oncosten hun ghelt hadden verquist; want sy hadden elck om te costelijckx hunne schepen doen versieren⁺met tapyten, schilderyen, beeldsnyderye ende alle soorten van costelijckheden, soo verre datter somighe waeren, die de masten van hunne schepen hadden doen vergulden. Van den anderen cant het landt wierdt door het geduerich stilligghen van sulck een groot legher soo ontbloodt van levensmiddelen, dat alles wel viermael dierder was in het eynde als het gheweest was in het beghinsel van het jaer. Soo is alle

+ Den aenslach ghestaeckt.

+ Onnuttelyke oncosten.

[p. 192]

dien schijn in roock verdweenen ende Enghelandt uyt de vreese verlost.