Het leven van Philippus den Stauten, Hertoch van Borgonien, ende van Margarita van Male, Gravinne van Vlaenderen

[1379]

Den seven-en-twintichsten meert is tot Prage in Bohemen⁺overleden den keyser Carolus den Vierden, naer dat hy achten-twintich jaeren het keyserijck gheregeert hadde. Naer sijn doodt is hem in het keyserijck ghesuccedeert synen sone⁺Wenceslaus in het achthienste jaer sijns auderdoms. Desen Wenceslaus, volghens de ghetuyghenisse van vele gheleerde schryvers, en scheen gheenen mensch te sijn, ten sy volghens den uytwendighen schijn sijns lichaems; want in alle synen handel ghinck hy de onreedelijcke beesten selfs in wulpsheyt te boven; soo dat de heylighe kercke noyt meerder droefheyt⁺en heeft ghesien, als dit jaer. Aenghesien dat van den eenen cant den valschen paus Clemens als eenen wolf in den schaepstal Christi socht in te breken, van den anderen cant desen wulpschen keyser Wenceslaus als eenen bock sijn leven overbracht in wellusten, in de plaetse van door het keyserlijck sweert de schaepen Christi van de wolven te beschermen. De eenichste hope van desen keyser op eenen goeden wech te brenghen, was het deugdsaem leven van sijn huysvrauwe Joanna, dochter van Albertus van Beyeren, graef van Hollandt; maer die wiert ses jaeren daer naer oock wechghenomen door haere doodt, de welcke seer verhaest wiert door het onghereghelt leven van haeren man.

In desen droevighen staet des Christendoms en was den⁺staet van Vlaenderen niet beter; want geheel Vlaenderen

+ 1379. De doodt van den keyser Carolus den Vierden.

+ Hem succedeert synen sone Wenceslaus.

+ Ellendighen staet van het christendom.

+ Ellendighen staet van Vlaenderen.

[p. 56]

door en sach men anders niet als blasphemien, overspel, dieveryen, hoereryen, verdruckinghen der armen, weduwen ende weesen; met een woordt: Vlaenderen scheen maer eenen theater te sijn op den welcken alle sorten van sonden verthoont wierden; soo dat Meyerus ghetuycht datter binnen de stadt ende het ghebiet van Ghendt alleen op den tijdt van thien maenden over de veerthien hondert menschen vermoordt sijn ghevonden gheweest, niet teghenstaende dat sy somwylen met hongher, oorloch, peste ende waetervloedt ghestraft waeren gheweest.

Ghentschen sevenjarighen oorloch.

⁺ Om dese sonden noch meerder te straffen, heeft Godt almachtich eenen seer droeven inwendighen oorloch aen dit landt laeten overcommen tusschen den graef van Vlaenderen ende sijn ondersaeten, den welcken seven jaeren lanck gheduert heeft, ende over de twee hondert duysent menschen hun leven ghecost heeft.

Den graef van Vlaenderen, die seer gheneghen was tot de wellusten ende prachtige tornoyspelen, maeltyden ende andere dierghelijcke sinnelijckheden, hadde daer mede soo veel ghelt verquist dat de gheltcassen van Vlaenderen tot twee a dry mael waeren uytgheput gheweest. Den graef hadde wederom een tornoyspel inghestelt, ende daer toe ghenoodt alle den edeldom van Vlaenderen, Henegauw, Brabant, Hollandt ende Arthois. Den graef om de oncosten daer van te betalen, vraechde groote schatinghen van sijn landen, soo dat hy yder bunder landts op seker contributie stelde. Terwylen den graef dit voorstelde aen de Gentenaers, is Gosvinus

+ Inlandschen oorloch in Vlaenderen.

[p. 57]

Mulaert, borgher van Ghendt, opghestaen, ende heeft hem met luyder stemme gheantwoordt dat de Ghentenaers tot dierghelijcke onnutticheden niet een eghenmanneken en sauden contribueren, dat sy daer ghenoech toe ghegheven hadden, dat Ghendt een vrye stadt was, ende vervolghens tot gheen schattinghen en conde ghedwonghen worden. Den graef over dese antwoorde seer vergramt sijnde, is naer Brugghe vertrocken ende heeft aen de Brugghelinghen oorlof ghegheven om de Reye tot Deynse toe in de Leye te trecken, ende alsoo van soet waeter voorsien te worden. Desen oorlof heeft hy hun toeghestaen sonder kennisse van de staeten des landts ende voor een groote somme ghelts, waerover de Ghentenaers seer vergramt sijn gheweest, oordeelende dat dit was gheschiet tot hun schaede ende verachtinghe.

Binnen Ghendt selve waeren oock groote verschillen tusschen Gyselbertus Mahieu ende Johannes Heyns. Joannes Heyns was den grooten vriendt van den graef. Desen was ballinck tot Douay, om dat hy eenen van 's Graven vyanden vermoordt hadde. Den graef dan meynende door sijn toedoen de ghevraechde contributien te becommen, heeft hem van Douay naer Ghendt ontboden, ende deken van de schippers ghemaeckt; maer midts dat desen middel gheenen spoedighen uytval ghenoech en hadde, heeft den gheseyden Gyselbertus eenen middel ghevonden om Joannes by den graef in misachtinghe te brenghen. Hy is dan by den graef gheghaen, ende aen hem gheclaecht dat Joannes maer eenen gheveynsden vriendt en was, ende de oorsaecke was dat syne vraeghe gheen effect en hadde; maer waer 't saecke dat hy in de magistraet ware, dat hy wel saude besorghen dat den graef syne vraeghe saude becommen, ende de ghevraechde con-

[p. 58]

tributie ter handt cryghen. Daer en tusschen hadden de Brugghelinghen alle het landt opghecocht, lanckx waer den vaert moeste ghegraven worden, en daer teghen waeren de Ghentenaers in beraedt om eenen middel te vinden om het selve te beletten. Joannes Heyns, nu door het toedoen van Gyselbertus Mahieu vyandt van den graef gheworden sijnde, heeft tot dien eynde de Witte Capruynen, volghens het⁺exempel van de rebellen van Brabandt, doen aennemen, ende een groote menichte van Witte Capruynen ghemaeckt hebbende, de selve aen het ghemeyn volck doen uytdeelen, de welcke Joannes Heyns voor hunnen overste hebben aenghenomen, den weleken terstondt Gosuinus Mulaert, Arnulphus Clerck, ende Simon Colpaert ghestelt heeft als sijn lieutenants ende capiteynen. De Brugghelinghen waeren met het graeven van hunnen vaert tot aen S. Jooris gheavanceert, ende tot op de paelen van het Ghendtsch ghebiedt⁺ghecommen. Joannes Heyns met sijn volck daer naer toe treckende, heeft eenighe van die wercklieden ghedoodt ende de reste naer Brugghe op de vlucht ghejaecht, soo dat de Brugghelinghen niet verder en hebben derven wercken. Als wanneer Joannes Heyns, nu in groodtachtinghe ghecommen was, heeft hy groote clachten ghedaen over den gheseyden Gyselbertus Mahieu, ende gheseyt dat hy eenen verrader ende verdrucker was van het vaderlandt, dat hy de oorsaecke was dat den coophandel door de menichvuldighe tollen seer werckelijk vermindert was, ende de welvaert ende vrydom des landts door de vercoopinghe van officien te niet ghedaen wierdt. Van den anderen candt socht de wederpartye alle middelen om Joannes Heyns om hals te brenghen; maer midts dat hy noyt te voorschijn en

+ Capruynmans tot Ghendt.

+ Aenslach van de Capruynmans op de Brugghelinghen.

[p. 59]

quamp ten sy met twee a dry hondert Capruynmans bewaert, en conden sy hunne meyninghe niet uytwercken. Den hoochballiu willende sich teghen de Capruynmans stellen, heeft eenen van die doen ghevanghen nemen, het welcke Petrus Walraven, deken van de wevers, ghehoort hebbende, heeft dien terstondt begheert los ghelaeten te hebben ende sijn volck doen in de waepens commen. Den schaut van Eeckeloo hadde oock eenen Ghendtschen schipper ghevanghen, den welcken de Capruynmans oock begheerten ghelost te hebben en met hem volghens de wetten van Ghendt voort te gaen, ende de privilegien ongheschonden te behauden, ende ghedreycht dat sy andersints de waepenen niet en sauden afleggen. De magistraet siende dat het ghetal van de oproerders daeghelijks aengroeyde ende dit quaedt eenen spoedighen middel was vereyschende, is naer Male by den graef ghegaen ende hem te voet ghevallen, voorstellende dat de stadt van Ghendt den vrydom, den welcken sy van hun voorauders ontfanghen hadden, vastghestelt hadden voor te staen, ende een vrye stadt wesende door schattinghen oft tollen niet en conde belast worden; maer waer 't saecke dat den graef in noodt waere, dat het volck bereyt was vrywillich; maer niet door bedwanck hem met ghelt te helpen, dat den graef selve wel sach hoe groote perijckelen dat Vlaenderen te verwachten hadde, waer 't saecke dat hy hunnen raet niet en wilde volghen. Den graef dit hoorende heeft, uyt vreese van de Capruynmans, belooft⁺dat hy aen de schippers de tollen saude vergheven, beyde de ghevanghene doen los laten, ende aen de Brugghelinghen het graeven van hunnen vaert verbieden, met conditie nochtans dat sy de Witte Capruynen sauden aflaeten. Joannes

+ Den graef bevreesd voor de Capruynmans.

[p. 60]

Heyns, vreesende dat door het achterblyven van de Witte Capruynen, hy misschien in de handen van den graef saude vallen ende ghestraft worden, heeft noch meerder onruste trachten te veroorsaecken, ende tot de Capruynmans gheseydt, dat sy door de Witte Capruynen herstelt waeren in hunnen auden vrydom; maer waer 't saecke dat sy de Witte Capruynen wilden aflaeten, dat hunnen vrydom wederom saude te niet gaen. Giselbertus Mahieu, ende den hoochballiu,⁺niet connende verdraegen dat de Capruynmans de overhandt hadden, hebben met de vleeshauders ende de schippers, soo te voet als te peerd, den Cauter beset, om Joannes Heyns met sijn volck te vanghen oft te dooden, ende sijn factie te niet te doen. Joannes Heyns dit hoorende, is met sijn Capruynmans hun teghen ghetrocken ende met hun in ghevecht gheraeckt. Het volck van Gyselbertus hebben den boochballiu verlaten. De wevers hebben de partye van Joannes Heyns ghecosen, ende soo is den hoochballiu⁺ghedoodt, den standaert van den graef in stucken ghescheurt ende met de voeten ghetreden, de huysen van de Mahicus gheplundert ende afghebrocken, de magistraet ende alle die de partye van den graef hielden, uyt de stadt ghevlucht. Dry daeghen daer naer, wesende den achtsten september, heeft Joannes Heyns, met 10,000 Capruynmans het casteel van Wondelghem, alwaer den graef sijn hof hadde, in brandt ghesteken ende afgesmeten, uyt vreese dat den graef daer in volck soude gheleyt hebben, om de Ghentenaers in bedwanck te hauden. Het selve hebben sy ghedaen aen alle de lusthoven ende casteelen van de edelieden, de welcke de partye van den graef hielden, soo dat den brandt tot vijf a ses mylen verre ghesien wierdt. Sy

+ Ghevecht tot Ghendt tusschen den Hoochballiu ende de Capruynmans.

+ Den Hoochballiu ghedoodt.

[p. 61]

hebben oock de brugghe van des graven hof op de Posterne afghebrocken, omdat de selve op het plat landt uytquamp, ende daer niemandt uyt oft in en saude connen commen ten sy lanckx de stadt, ende dat met hun consent. Van daer sijn sy ghegaen naer Hulst, Dendermonde, Aelst, Ninoven, Deynse ende ander omligghende plaetsen, de welcke sy ghedwonghen hebben met hun teghen den graef hunnen eedt te doen. Den graef is naer Rijssel ghegaen, ende heeft aldaer den raedt van den edeldom doen vergaderen, ende Dendermonde, Rupelmonde, Aelst, Gaveren, ende Audenaerde met goede garnisoens beleyt.

Joannes Heyns van ghelijcken is met thien duysent mannen naer Brugghe ghetrocken; maer soo haest als de Brugghelinghen hoorden dat sy quamen om de stadt te belegheren ende tot hun factie te trecken, hebben sy de poorten gheopent,⁺de Ghentenaers inghelaten ende Joannes Heyns met den borghemeester in ghoede orden vergheselschapt, aldaer een goedt verbondt tusschen beyde de steden ghemaeckt, ende terstondt een ghebodt uyt ghegheven dat de borghers met vrede naer hun huys sauden wederkeeren, ende met de Ghentenaers als vrienden handelen. Van daer tot Damme gheccommen sijnde, sijn sy met de selve vriendtschap onthaelt gheweest. Van daer sijn sy naer Sluys ghegaen, ende hebben aldaer vele huysen afghesmeten, de welcke ontrendt de poorten waeren in een straete, omdat men daer groote coopmanschap dede, het welcke sy seyden tot prejuditie van hunnen coophandel te gheschieden. Den derden dach is Joannes Heyns in eene swaere sieckte ghevallen, die men seyt veroorsaeckt te hebben gheweest uyt vergif, als hy 's nachts te vooren met somighe edele vrauwpersoonen het

+ De Ghentenaers maecken een verbondt met de Brugghelinghen teghen den graef.

[p. 62]

aant.avondtmael hadde ghenomen. Hy is van Brugghe naer⁺Eeckeloo ghevoert ende aldaer ghestorven. Sijn doodt lichaem is van daer naer Ghendt ghebracht, inghehaelt ende in S. Nicolaeskercke begraven met soo groote pracht als oft het den graef selve hadde gheweest. Naer de doodt van Joannes Heyns hebben de Ghentenaers van de Brugghelinghen borghe versocht tot versekeringhe van hun verbondt, welcke ostagiers hun sijn toeghestaen ende naer Ghendt ghesonden. Den graef vreesende voor de andere steden, heeft Yperen ende Rijssel oock met garnisoen beleyt. Daer en tusschen hebben de Ghentenaers vier nieuwe hooftmannen ghecosen,⁺te weten: Joannes Prunel, Joannes Boele, Raso Van Herzele ende Petrus Vanden Bossche. Dese aldus inghestelt sijnde, sijn met twelf duysent wel ghewaepende mannen naer Cortrijck gheghaen, ende hebben met die van Cortrijck, Roesselaere, Tourhaut ende het Vrye een verbondt ghemaeckt. Van daer sijn sy naer Yperen ghegaen. Den edeldom die daer in garnisoen was, wilde de stadt defenderen ende aen den graef ghetrauw blyven; de ghemeente wilde met de Ghentenaers als met vrienden handelen. Om dit uyt te wercken is den deken van de ambachten met vijf duysent ghewaepende mannen op de merct ghecommen, ende hebben⁺den edeldom aenghetast ende vijf ridders ghedoodt; de andere edelieden dit siende hebben hunne waepenen ende peerden verlaeten ende sijn in bedelaers cleederen ende op andere verscheydene manieren, onbekent sijnde uyt de stadt ghevlucht. Het ghemeyn volck de overhandt becommen hebbende, hebben terstondt de poorten gheopent ende de⁺Ghentenaers inghclaeten, het verbondt met hun besworen ende daer over ostagiers overghelevert, het welcke de Gheerts-

+ De doodt van Joannes Heyns.

+ De vier opleyders van de Ghentenaers.

+ Den edeldom uyt Yperen ghevlucht.

+ Verbondt tusschen de Ghentenaers ende Yperlinghen.

[p. 63]

berghenaers ende meer andere oock ghedaen hebben, soo dat het gheheel vlaemsch Vlaenderen, uytghenomen Audenaerde, Aelst ende Dendermonde den graef was afghevallen. Den graef gheenen beteren middel wetende om de Ghentenaers te dwinghen als van twee canten de Schelde te besetten, om alsoo de coopmanschap en de samenhandelinghe met Doornijck te beletten, heeft Audenaerde met edeldom, ende Dendermonde met ghehuerde Duytschen beset. In de maendt van October sijn de Ghentenaers met de Brugghelinghen, die van het Vrye ende andere bondtghenoten ontrent de tachentich duysent mannen t'samen ghecommen ende hebben⁺Audenaerde beleghert. Het garnisoen siende dat de borghers seer gheneghen waeren om de Ghentenaers in de stadt te laeten commen, hebben de vrauwen en kinders in kercken en cloosters ghesloten, de daecken van de huysen, de welcke ontrendt de vesten waeren, met aerde bedeckt om van het vier te bevryden, ende alles doen bereyt maecken het ghene tot het uytstaen van de belegheringhe saude connen dienen. Naer dat sy nu eenighe daeghen de belegheringhe hadden voortgheset, ende somighe van hun volck verloren hadden, hebben sy Raso Van Herzele ende een deel van hun legher naer Dendermonde ghesonden om hunnen graef die daer in⁺was, te belegheren. 's Morghens vroech hebben sy die stadt met groot ghewelt aenghetast; maer Theodorus Brederode, gouverneur van Hollandt, aldaer seer ghoede wacht haudende heeft de stadt seer cloeckelijck ghedefendeert. Den graef, den welcken in het casteel sliep, wacker wordende door het gheluydt der trompetten, is terstondt met sijn vendel naer de vesten gheloopen. Gosuinus Savagie, hoochballiu van Vlaenderen, Richardus Van Rasseghem, Joannes Vilain, Philip-

+ Het belech van Audenaerde.

+ Den graef van Vlaenderen van de Ghentenaers beleghert.

[p. 64]

pus de Masmines ende Philippus van Ronse hebben in dese occasie hun cloeckmoedicheyt ghetoont. De Ghentenaers vreesende dat dese belegheringhe gheenen ghoeden uytval en saude hebben, sijn naer hun legher voor Audenaerde wederghekeert. De belegheringhe van Audenaerde begonst de Ghentenaers oock te verdrieten. Sy hebben dan in de maendt van November die stadt eenen gheheelen dach lanck van vier canten bestormt, soo dat niet sekerder en scheen te wesen als dat die plaetse in hun handen saude vallen. Om het daer in wesende garnisoen van den edeldom meerder coragie te gheven⁺sijn tot ridders ghemaeckt:

Arnoldus d'Escornay,

Philippus de Baeckemaere,

Thomas de Nivelle,

Henricus Vande Gracht,

Balduinus Le Traire,

Rudolphus van Vlaenderen,

Percevalus de Hockeron,

Joannes de Beaufremez,

Den heere van Moerkercke,

Joannes d'Estie,

Gerardus de Macquilles,

Theodorus Vande Gracht,

Egidius Schautheet,

Theodoricus van Hamaide,

Guilielmus van Hertvelde,

Joannes De Ghistelles,

Joannes De Greck,

Joannes Belloron,

Florentius Van Heule,

Den heere Van Hocbanes,

Gualterus Halewijn,

Gualterus de Morslede,

Franciscus van Haverskercke,

Jacobus Coene,

Froisardus Stainbourch,

Egidius Le Conde,

Joannes Bastard van Enghien,

Joannes d'Estrees,

Adolphus d'Escornay,

Guilielmus de Nivelle,

Balduinus Craene,

Egidius Vicomte,

Ravellius Loniac,

Aza Bastardvan Vlaenderen,

Den viscomte van Berghen,

Joannes de Ledelf,

+ Lijst van de edelieden, de welcke hinnen Audenaerde in garnisoen waren.

[p. 65]

Den heer van Wavrin,

Alemannus de S. Venant,

Den heer d'Antoing,

Den heer De Lenduch,

Den heer van Halewijn,

Den heer De Lesquelle,

Den heer De Montigny,

Petrus De Bretaing,

Oliverus Du Nest,

Rogerius van Lembeke,

Witassus De Montigny,

Philippus De Mastaing,

Arnoldus De Harchies,

Robertus Bleeck,

Den heer De Wadripont,

Den heer van Poucke,

Den heer van Lidekercke,

Den heer van Rolleghem,

Den heer d'Escornay,

Joannes van Poecke,

Gerardus van Rassinghem,

Gualterus van Halewijn,

Joannes van Audenaerde,

Henricus van Rooden,

Hector Bastard van Vlaenderen,

Gerardus van Spiers,

Bochardus de S. Venant,

Gualterus van Hemsrode,

Tristanus van Halewijn,

Petrus Weerts,

Bernardus Edeler,

Hermanus van Gheem,

Den heere De Villers,

Matoldus De Verseres,

Den heer d'Annequin,

Den heer De Rongi,

Den heer van Sweveghem,

Den heer de Gommegines,

Den heer d'Espinoy,

Oliverius van Halewijn,

Daniel van Halewijn,

Gerardus van Halewijn,

Guilielmus De Herimez,

Percevalus De Beaurieu,

Joannes Parijs,

Henricus Vander Haeghen,

Den heer De Bristeul,

Den heer van Herzele,

Den heer van Honscoten,

Den heer de Crosil,

Den heer de Colomme,

Rasso De Ligny,

Gillebertus de Masmines,

Hermanus d'Angermu,

Bernardus De Troduix,

Geldolphus van Gruthuyse,

Gerardus Uutkercke,

Petrus Delf,

Motonus Verseys,

Rogerius Lichtervelde,

[p. 66]

Joannes Damman,

Joannes van Rode,

Rasso Montigny,

Matheus Warlens.

De andere edelieden, de welcke oock binnen Audenaerde in garnisoen waeren:

Den oversten: Gualterus heer van Enghien,

Segerus Dubois,

Nicolaus Bastard,

Egidius de la Volle,

Mattheus De Ledelf,

Guilielmus Platel,

Joannes de la Veste,

Joannes van Moerslede,

Joannes De Ghistelle,

Rogerius De Ghistelle,

Gerardus De Ghistelle,

Joannes Spoorken,

Joannes Barnagie,

Monfrandus d'Essines,

Raso Malaert,

Joannes van Heule,

Egidius De Pape,

Den casteleyn de Berges,

Den heer van Assonguien, met veele duytsche edellieden ende ridders ghehuert ten dienste van den graef.

Niet teghenstaende den cloeckmoedighen teghenstandt van dit edel garnisoen, hielden de Ghentenaers evenwel de stadt van alle canten soo nauw besloten, dat daer op gheender maniere eenighe levens-middelen en conden inghebracht worden, soo dat die, de welcke in de stadt waeren van alles groot ghebreck leden, ende in teghendeel de belegheraers van alles in overvloedt voorsien waeren. Den graef siende den grooten noodt, in de welcke sooveel van de principaelste ende ghetrauwste edelieden waeren, heeft alle middelen ghesocht om die te verlossen. Hy heeft dan Philippus den Stauten synen schoonsoon doen versoecken om hem ter hulpe te commen. Philippus het versoeck van sijn schoonvader verstaen hebbende is met de heeren Guido van Trimoly, Joannes van Vienne, admirael van Vranckrijck,

[p. 67]

Guido Pontaller ende meer andere edelieden naer Doornijck ghecommen, ende heeft den abt van S. Martin naer het legher van de Vlaeminghen voor Audenaerde ghesonden, om van hun den peys te versoecken, den welcken naer vele swaericheden van beyde canten gesloten is met onder andere dese conditien: dat zy van beyde canten malcanderen alle⁺voorledene misdaeden sauden vergheven, dat de Ghentenaers het lusthof van den graef op Wondelghem binnen den tijdt van een jaer sauden herstellen, dat sy sauden blyven in den selven vrydom, wetten ende privilegien, de welcke sy hadden ten tyde van den graef Robertus ende als Ludovicus is graef gheworden, ende dat alle placcaten in teghendeel van die, sauden afghebrocken worden, dat die door wiens toedoen hunnen vrydom ende privilegien ghekrenckt waeren, voor altijdt souden ballinck sijn, dat den proost van S. Donaes tot Brugghe voortaen gheen cancellier van Vlaenderen oft van den raedt van den graef en saude sijn, dat de vluchtelinghen sauden moghen naer hun woonsten wederkeeren, dat den graef tot Ghendt saude blyven woonen, dat de duytsche, dewelcke ter hulpe ontboden waeren van den graef, sauden sweeren dat sy de Vlaeminghen, die in Duytslandt sauden connen commen gheen schaede oft nadeel en sauden doen, dat deze articulen eerst sauden beschreven, ende met de seghels van Philippus ende van den graef sauden beseghelt worden, eer sy de belegheringhe sauden opbreken. Dit soo gheschiedt sijnde hebben de Vlaeminghen den derden December de belegeringhe ghestaeckt. Somighe noemden dezen peys: den peys van twee aensichten, omdat den graef door desen middel maer en socht den edeldom te verlossen. Desen peys ghesloten sijnde is den

+ Den peys tusschen den graef ende de Vlaeminghen.

[p. 68]

graef naer Brugghe ghegaen ende aldaer eenighen tijdt ghebleven. De Ghentenaers vreesende dat de graef tot Brugghe saude blyven sijn hof hauden, hebben daer over hunne clachten ghedaen, ende hem versocht dat hy volghens de articulen van den peys binnen Ghendt saude commen sijn hof hauden. Den graef, om voorder swaericheyt te ontvluchten, is naer Ghendt ghecommen ende aldaer met groote eere ende pracht inghehaelt. Den graef binnen Ghendt ghecommen sijnde heeft beghinnen te claeghen over de injurie, dewelke hem aenghedaen was, ende gheseydt alles te willen vergeten; maer dat hy begheerde dat sy de Witte Capruynen sauden aflaeten. De opleyders van de Capruynmans dit⁺hoorende, om te thoonen hoe luttel dat sy dit ghebodt van den graef waeren achtende, hebben hun volck met de Witte Capruynen in de teghenwoordicheyt van den graef wederom op de merckt gebracht, ende aen hem gheen de minste eere bewesen. Den graef vergramt sijnde over hun cleynachtinghe van sijne teghenwordicheyt is thien daeghen daer naer in stilte naer Rijssel, ende van daer naer Parijs naer den coninck vertrocken, alwaer hy van den coninck ende van den dolfijn seer treffelijck is inghehaelt, ende met vele schoone ende costelijcke giften vereert gheweest.

⁺ Terwylen Wenceslaus, hertoch van Brabant, naer Lutzenburgh was gheghaen, hebben de Leuvenaers wederom eenen oploop ghemaekt, ende met hun Capruynmans het clooster van Parck met gheweldt open ghebrocken omdat gheseydt wierdt dat daer in eenighe ballynghen verborghen waeren. Nicolaus van S. Goorix, hunnen schaut, heeft, om alle twist te vluchten, sijn officie verlaeten, ende den ridder Joannes, burchgrave van Montenaecken, in sijn plaetse

+ Groote stauticheyt van de Capruynmans.

+ Tumulte binnen Leuven.

[p. 69]

ghestelt. Simon van Overbeke ende Walterus van Saxen sijn borghemeesters gecosen. Walterus van Leyden, oudt-borgemeester van de ghemeente, in de maend van December naer Brussel ghegaen sijnde, is aldaer door conspiratie van den aldaer-woonenden adel vermoordt. Deze tydinghe tot Leuven ghecommen sijnde, heeft de ghemeente teghen den adel opghestaen, ende hunnen borghemeester Simon van Overbeke met Joannes Quinque ende Guilielmus van Oudt-Heverle naer Brussel naer de hertoghinne Joanna ende den raedt ghesonden, om over die moordt hun clachten te doen, ende straffe te versoecken; maer de Capruynmans hun wederkomste niet willende afwachten, hebben alle die van den adel en die eenichsints suspect waeren op het stadthuis doen commen, ende door de guldens doen bewaeren. De hertoghinne dit hoorende, heeft hun gheschreven dat sy aen de ghevanghene niet en sauden misdoen, dat sy selve met den eersten saude naer Leuven commen ende de plichtige straffen. Op den selven tijdt heeft den graef van Vlaenderen door eenen brief van hun versocht dat sy sauden believen eenen sekeren adel-heer, ghenoemt Henricus van Velpen los te laeten, het welcke sy aen den graef hebben toegestaen. Voorder omdat sy vreesden dat de hertoghinne tot Leuven commende de andere misschien ooek saude willen verlossen sijn sy met een groote furie op de merkt in de waepenen ghecommen ende hebben het stadt-huys van alle canten⁺beset om dat hun niemandt en saude ontvluchten, ende de schutters, de welcke de ghevanghenen bewaerden, gedwongen dat sy alle de ghevangenen sauden vast binden ende uyt de vensters werpen. Terwylen dese ellendighe ghevanghenen op die maniere uyt de vensters gheworpen wierden, hebben

+ Den adel van Leuven uyt de vensters gheworpen en ghedoodt.

[p. 70]

sy met hunne pijcken daer onderghestaen, ende hun lichaemen daer op laeten vallen. Onder dese ghevanghene was eenen sekeren ridder ghenoemt Joannes Platvoet, de welcken eenen van de wacht uyt medelyden hadde laeten sich onder de banck verberghen, de andere dit hoorende hebben den ridder ende den bewaerder alle beyde oock uyt de venster gheworpen. Dit ghedaen sijnde, sijn de Capruynmans gheheel besproeyt met het onnoosel bloedt wederom naer huys gekeert. Onder die ghedoode adel-heeren sijn geweest Joannes Platvoet, Joannes de Witte, Rudolphus van Liminghe, Ludovicus Cayenooghe, Alardus de Sadelaere, ende andere tot derthien in ghetal. Dit gheschiedt sijnde hebben sy de andere steden, soo van het brabantsch als van het luycksch gebiedt tsamen gheropen. De magistraeten van Thienen, Leeuw, Diest, Halle, Aerschot, Liere ende Geldenacken sijn naer Leuven ghecommen. Sy hebben dan de selve naer de hertoghinne ghesonden om over de moordt van Walterus van Leyden voordere straffe te versoecken, segghende dat hetghene binnen Leuven gheschiet was, maer en was ghebeurt uyt een rechtveerdighe wraeckgiericheyt. Sy hebben oock naer den hertoch, die van Lutzenburch naer Parijs vertrocken was, eenen bode ghesonden om aen hem alles kenbaer te maecken ende te versoecken dat hy met den eersten naer Brabant saude willen wederkeeren. Soo verre was ghecommen de vermetentheydt van de wraeckghierighe belhaemers, dat sy niet te vreden en waeren met het onnoosel bloedt, het welcke sy tegen recht vergoten hadden.