Ik ben een echt genie. De briefwisseling van Max de Jong en Hans van Straten 1942-1951

[p. 41]

Leiden, 10 Dec. 1946

La culture est fille du plaisir, et non pas du travail. Ortega y Gasset.

Beste Max,

Wat een mooi citaat hè. We hadden het gisteren over vertalingen, maar weet je eigenlijk wel dat een geëxpertiseerde proefvertaling, die ik helemaal alleen gemaakt had (een hoofdstuk van Lawrence) door Contact indertijd geaccepteerd is? Maar ze zeiden dat ik zelf het honorarium maar moest bepalen, en daar trapte ik niet in.

Intussen heb ik het eerste hoofdstuk van Larbaud's Ce vice impuni, la Lecture (zijn Kunst van het lezen) gelezen. Na eerst het begrip ‘lettré’ op poten te hebben gezet, met zijn tegenhanger ‘demi-lettré’ (onthou dat woord, drie-kwart van Amsterdam valt daaronder), zegt hij: men moet lezen, inderdaad, maar de mensen die zeggen: je moét lezen, die hebben ongelijk, dat zijn een soort cultuur-zendelingen. Dan wijst hij op een aantal gevaren die elke aankomende lezer op zijn weg ontmoet: je moet geen bibliofiel worden, je moet geen ‘érudite’ worden, dat is dan iemand die zich alleen voor jaartallen, cultuurrevolutie etc. interesseert, je moet ook niet iemand worden als Vestdijk, want voor hem, zoals voor een dokter zijn patiënten, zijn boeken slechts min of meer interessante gevallen. Je moet de literatuur slechts beschouwen als middel om jezelf beter te leren kennen.

Not to know me argues thyself unknown, zegt Milton. Wat je dan bereikt - een oordeel, le plaisir d'expert. De vreugde van ‘n'être pas dupe’, dupe nl. van de critici, van de uitgeversreclame enz.

Genoeg onderwezen. Tot slot drie aphorismen op Max de Jong:

Het oordeel van Max de Jong berust in de eerste plaats op dat van anderen. Het verschil tussen Max de Jong en bijv. Vestdijk bestaat hierin, dat Vestdijk éerst las en tóen schreef.

De overeenkomst tussen Max de Jong en bijv. Schwithal¹ bestaat hierin, dat beiden de literatuur niet zozeer met hun begrip, als wel met hun tong beheersen.

Kan ik schrijven of niet?

Je

Hans.

1 Han Schwithal, antiquaar te Leiden, vriend van HvS en MdJ.