Ik ben een echt genie. De briefwisseling van Max de Jong en Hans van Straten 1942-1951

[p. 39]

Leiden, 6 Dec. 1946

Beste Max,

Het spreekt vanzelf dat jij de eindredactie houdt over je werk, maar het valt me van je tegen dat je niet verstandiger bent. Zie je werkelijk niet in dat dat Morriën-ding in de door jou gebezigde vorm eenvoudig niet te genieten is? En dan die opmerkingen over Binnendijk! Die vormen voor mij het hoogtepunt van je aforistische activiteit! Ik ben in principe tégen het ontzien van reputaties, in welke vorm ook, maar de manier waarop jij hier de koekebakkersreputatie van den heer Binnendijk ontziet, doet mij alleen nog maar denken aan de artikelen van een zekere Koos Schuur, die te werk ging volgens het systeem hier-een-aaitje-daar-een-likkie, dan-zullen- ze-mij-ook-wel-niks-doen, met het bekende gevolg (de opheffing van Het Woord is officieel aangekondigd in Vrij Nederland, waaraan je, ik zeg het nogmaals, je Aafjes-stuk wel kwijt kunt). Eén van de dingen die Max de Jong voorlopig verhinderen een groot schrijver te zijn is ongetwijfeld zijn overmaat aan connectie.

Dat Baanbreker-artikel zal ik wel uitgeven als appendix bij je Nagelaten Werk, dus dat aforisme over de verkiezingen moet eruit. En dat over de Nobelprijs is wérkelijk flauw, dat zei Vermeulen al voor ik mijn mond kon open doen. Natuurlijk ben ik, als het op stemmen aankomt, je man, ook zonder wijzigingen. Ik stuur het dus, met je goedvinden, naar Parijs.

Wat vind je van het Rodenko-nr van Columbus? Onze tegenzin in Aafjes is geen geval van recalcitrantie à tort et à travers, maar eenvoudig een kwestie van hygiëne: iemand als Aafjes moest eigenlijk uitgeroeid worden. Wat zit je toch te mieren over dat zgn. gedicht van jou: als zelfs een expert in avant- gardeartikelen als Paul zegt dat het slecht is kun je dat rustig accepteren. Het enige wat je nog zou kunnen proberen is je oude relatie met Anthony Bosman rendabel te maken; hij gaat nl. in Januari samen met mijn vriend C. Buddingh' een internationaal tijdschrift ‘Semaphore’ uitgeven. Zoals je weet doen ze daar ook aan avant-garde.

Je Vroman-bespreking zullen we graag plaatsen, maar maak het vooral niet te droog, vertel maar wat roddel over Vroman zelf. Wanneer komt je ‘Kunst van het Lezen’? Iemand als jij, die de godganselijke dag niets te doen heeft maakt zo'n stuk toch binnen 24 uur in orde? Neem een voorbeeld aan Sal Tas, van wie ik zojuist ‘Een critische periode’ gelezen heb: het eerste volwaardige artikel over Du Perron. Al staan er ook enkele volmaakt idiote dingen in, zo bijv waar hij Malraux in La Condition Humaine ‘een gebrek aan politieke achtergrond’ verwijt. Dat doet mij denken aan de duivenmelker die de hondenliefhebber verwijt dat hij geen verstand heeft van duiven. De politiek geeft Tas overigens nog wel meer rare dingen in de pen, in dit boekje. Wil jij

[p. 40]

voor ons zijn ‘Illusie van de Ondergang’ bespreken? Dat kan ik je wel sturen. Nog even over Binnendijk: weet je dat er in ‘Onvoltooid Verleden’ een berijming staat van Binnendijks ontmoeting met Du Perron? Nog iets: weet je dat Ter Braak, de felle bestrijder van Anthonie Donker (o.a. in ‘Het Tweede Gezicht’), en Donkersloot jeugdvrienden zijn geweest? Omstreeks 1926 hebben ze elkaar in een vrijzinnig jeugdkamp ontmoet! Zo zie je toch maar dat al die grote mannen het niet zonder satelliet (confident? sparringpartner?) hebben kunnen stellen: Marsman had Houwink, Du Perron Dinger, en nou is Ter Braak ook al niet zuiver.

Weet je al dat de Vrije Bladen ophouden te bestaan?¹ Stols kan het niet meer betalen schijnt. Weet je ook dat voor de nieuwe Helikonserie nog geen letter aan copie binnen is?

Nogmaals, hoe staat het met je Léviathan-vertaling? Gaat die soms niet door? Zie je nou wel dat ik altijd gelijk krijg! Jij kunt niet vertalen. Maar je had hem tenminste aan mij over kunnen doen.

Lees je nog wel eens iets? Ik heb iets nieuws bedacht om mijn leeswoede tot nog ongekender hoogten op te jagen. Het notitieboekje, dat ik altijd bij mij droeg, en waarin ik alle titels genoteerd had die een fatsoenlijk mens moet kennen, heb ik netjes uitgetikt tot een enorm systeem, en dat op een kaart geplakt en boven mijn bureau gehangen. In totaal bevat het ruim 750 titels, waarvan pl.m. 375 gemerkt met een kruisje, dat betekent ‘gelezen’. Alles netjes ingedeeld naar taal, tijdperk en genre. Omdat elk van mijn bezoekers onder de niet-aangekruiste altijd nog wel een paar titels vindt waarvan hij kan zeggen: ‘Heb je dát nog niet gelezen?!’ verkeer ik constant in alarmtoestand wat betreft mijn lees-achterstand (die natuurlijk helemaal geen achterstand is, zo wijs ben ik ook nog wel). Ik raad je aan om ook zoiets te doen. Natuurlijk is je eerste oprisping: ‘dat kan ik niet doen, dan zien ze allemaal dat ik zo weinig gelezen heb’, maar dat is juist de grote kracht van het systeem. Als een der grote rampen in het leven van Max de Jong noemde ik zoeven het onvermogen om te leven volgens een werksysteem, gevolg van het overschatten van connecties. Het beste voor jou zou zijn dat je weer een jaar of vijf terug ging naar Voorschoten of Wageningen, dan kon je de energie die je nu spendeert aan het nalopen van mensen als Lekkerkerker of Morriën, aan de filmliga en god weet wat nog meer, aan nuttiger objecten besteden. Zeg eens dat ik ongelijk heb!

Dezer dagen kom ik nog wel eens in Amsterdam, dan loop ik wel bij je aan voor ‘De Kunst v/h L.’

Tabé,

Hans

[Aantekening van MdJ in marge] zei nu weer, dat de Vrije Bladen wel blijven bestaan.