|
| |
| |
| |
Haedstik XIII
De spjerren brânne
Thomas Yntema rint mei lange, bidaerde stappen de boskikkers del, yn de omkriten fan 'e heide. Syn eagen siikje lofts en rjochts de groun ôf. Sa nou en dan bûcht er him en klaut yn de deade blêdden, dan giet er wer skodholjend fierder.
Hy hat hjir foar net to folle jild fiif pounsmiet bosk fan de Maetskippij kocht, dêr't er lân fan meitsje wol. Der is goede groun by mei bêst hout derop, der is ek frij minne groun by, dêr't oars net waechst as heide, hwat mitige bjirkepôltsjes en in trop spjerren. Der moat hiel hwat barre, foardat hjir in fikse greide leit en iten waechst foar in pear kij. It hout moat kappe en forfierd, de stobben moatte roeid en ophelle, de groun moat hakke en sljochte en dan earst kin der gers en klaver yn siedde wurde. As Thomas dat wurk allegearre dwaen litte en bitelje moast, dan kaem it nijlân him noch op in aerdich pryske to stean. Mar fierwei it measte docht er sels mei syn izersterke lea en syn kundige boskershân. It hout leit al foar in part op steapels, in stik of hwat spjerrebeammen lizze al tsjin 'e groun. Syn broer Jetse, ek in foege reus, mei hannen as slaeijen, sil him fan septimber ôf helpe. Hja arbeidzje altiten meiïnoar op. Hja wrotte stadich, mar wis hwat foarút yn it libben. Thomas is bigoun mei in skiep, in geit en hwat hinnen, nou hat er twa kij, dy't syn eigen binne, in pear lapen lân, dêr't gjin skuld mear op is. As dizze groun ta greide oanmakke is, sil er fjouwer koubisten hâlde kinne. Thomas is in kalme, evenredige man. Hy docht in hûdfol wurk mei stille nocht. Syn praet is like bidaerd as syn stap, hy prûmket en smookt like bidaerd as er praet. Dat er net
| |
| |
dom is, biwize syn snedige útfallen wol. Hy kriget mear as ien krante yn 'e hûs en dêr lêst er net allinnich de adfortinsjes yn, mar ek lange artikels. ‘De stobben wolle der better út, as ik hwat lês,’ plichtet er to sizzen. Lilk hat nimmen him faek sjoen, mar as er ienkear op 'e ein is, dan kin er gefaerlik wurde. Ime fan Ike Imes, dy't er fan 'e maitiid fiif meter yn de strûken opskopt hat, wit der fan mei to praten.
‘It is my in riedsel,’ bromt Thomas, as er net fynt, hwat er siket.
Ja, it is ek in riedsel. Doe't Thomas hjir juster oan 't wurk wie, kaem Tsjeard Feltman by him, om in houtrekkentsje to biteljen.
‘Dat kinst ek wol by joun dwaen, as de kofje brún is,’ hie Thomas sein.
Mar Tsjeard hie antwurde: ‘Ik haw it jild nou by my en ik wol it kwyt.’
Tsien goune en fyftjin stûren wie 't meiïnoar. Tsjeard hie in briefke fan tsien en trije kwartsjes jown. Efter op it briefke hied er mei bleek potlead de trije posten opteld: f 8,35, f 1,15 en f 1,25. It wie oars ek wol út 'e holle út to rekkenjen, mar Tsjeard hat de dingen graech swart op wyt, dizze kear dan griis op blau.
Hja hawwe doe noch in skoftke praet en sa ûnder it petear wei die Thomas it jild yn 'e âld beurs en stoppe dy yn de baitsjebûse. Gewoanwei draecht er de beurs yn de broeksbûse; hoe't er der by kaem, om him dizze kear yn it baitsje to dwaen, wit er sels net.
Letter hied er, sûnder der by to tinken, it baitsje op 'e houtsteapel lein, en wie in ein fierder oan it wurk gien. Doe't er justerjoun thús wie, en it jild út 'e beurs helje woe, miste it briefke fan tsien der út. Hy hie de beurs wol tsien kear neisocht, syn bûsen leechhelle en omstrûpt, mar it briefke wie wei en bleau wei. Hy stie foar in riedsel, hwant hy wie wis, dat er it briefke der yn dien en der net wer úthelle hie.
‘Dû silst it wol los yn de bûse dien en yn it bosk weisleept
| |
| |
hawwe,’ seit Dieuwke, syn wiif, dy't fan alteraesje de kofje yn it pantsje geat yn pleats fan yn it kopke.
Se hiene der suver wurden om krige.
Thomas hâldde út, hy hie it briefke yn de beurs dien, hy hie der mei sin noch nei sjoen. Dieuwke sei mar, dat it der net fansels útkomme koe. Hie Thomas it ek yn de tabaksdoaze dien? Thomas seach syn tabaksdoaze nei, mar der lei gjin briefke tusken de triedden fan Douwe Egberts.
‘Dan moat it der útstellen wêze,’ hie Dieuwke der útflapt. Dat like der in bulte op, mar it woe Thomas net oan. Hokker smycht soe nou in stobberoeijer tsien goune út it baitsje stelle? Thomas soe yn Gaesterlân gjin minske kenne, gemien genôch om soks to dwaen.
Né, it woe him net oan, en dêrom socht er nou de ikkers mar wer ôf, hoewol't er wis wie, dat er it net fine soe.
Tsien goune is fansels gjin kleinichheit foar in man, dy't der swier foar wrotte moat. It jild waechst Thomas net op 'e rêch. It wie syn earste forlies ek net fan 't simmer. In wike of acht lyn wie der in prachtige knyn fan him weiwurden, in Flaemke reus. Ek al op in tsjustere manear. De hokken wurde jouns goed ôfskoattele, de warlen klemme fêst. F'râl it greate hok, dêr't de beide reuzen yn sieten, dêr wie it rip mar min foar wei to krijen. Op in moarn lykwols lei it rip op 'e groun en de kninen wiene fuort. ‘Stellen’, tocht Thomas. Mar in wike letter wipte ien fan de reuzen om hûs hinne. De oare hied er noait wer sjoen. As der nou in dogeneat in nachtlike reis om makke hie, hwerom hied er se dan beide net meinommen? Guods hiene sein Thomas soe it hok wol net goed ticht dien hawwe en de wylde houn hie de oare knyn grif opfretten. Thomas woe der lykwols gjin praet fan hearre, dat it hok net goed fêst sitten hie. As er sa wis fan de hûnderttuzen wie, sei er, dan hied er syn lêste stobbe kappe. Noch in stille hope hied er hawn, dat er syn reus op in goede dei yn it bosk fine soe, mar hy wie net werom kommen. In tsjustere saek bliuwt it, en nou dit briefke.
Thomas hat fansels net in al to bêst sin. Hy kin hjir lykwols
| |
| |
gjin ûren omsjouwe, hy fynt it dochs net. Hy siket syn kile op en giet nei de spjerren to kapjen. Grimmitiger as oars slacht er de greate bile yn de stammen, dûnkerder as gewoanwei sjocht er om him hinne.
De iene beam nei de oare siicht kreakjend del. Noch in foege fjirtich dêr yn de heidepôllen, en dan lizze de spjerren. Dat binne trouwens de moaiste, dêr bart er noch al in sintmennich foar.
Thomas giet nou earst mar nei de ikkers mei it jonge hout, dat sa'n jier of acht, njoggen âld is. Dy leverje frij hwat op. It is smoarhjit. Thomas set de bile efkes del, faget him it swit fan 'e foarholle mei de reade bûsdoek en nimt in grou prûmke. Foardat er de bile wer yn 't hout hat, hâldt er op fan kôgjen en harket. Hearde er dêr gjin jongesstimmen yn syn bosk, de kant út nei de houtsteapel, dêr't syn baitsje leit? Der sit nou wol gjin jild yn, mar dochs skout er rimpen de tûken fansiden en sjocht. Ja, fordikke, dêr steane twa jonges boppe op 'e houtsteapel. Der hinne, tinkt Thomas earst, mar hy bitinkt him. Né, rêstich ôfwachtsje, hwat de hearen úthelje sille. Hwa binne it? O, hy sjocht it al: Jolmer fan master fan der Mear en dy jonge fan Klaes Tromp. Mei de lippen opinoar wachtet en sjocht er. Thomas kin oars bêst hwat fan de jonges forneare, f'râl fan sokke roune dogeneaten, dy't lêstendeis it hiele doarp yn opskuor brochten mei har liederij en har kraeijen. Hy hie it doe ek noch foar harren opnommen. Mar hjoed is hy koart oanboun. Hwat moatte dy smakkerts hjir?
In amerij rint der in dûnkere gloed troch syn eagen. Komme se hjir wol mear? Hawwe se der juster ek west? Hawwe se..? Mar né, dat formoeden forsmyt er like hurd as it yn him opkomt. Dat kin net, dêr binne dy jonges to iepen en to earlik foar. Nuvere snaken en gewykste dogeneaten faeks, mar stelle? Né, ûnmûglik.
De beide jonges springe nou oan de oare kant fan de houtsteapel ôf en rinne werom nei it paed ta. Thomas hat syn kalmte wer foun: hy lit se stil rinne. Earst hied er tocht: rop se werom en freegje, hwat se hjir woene. Mar hwerom ek? Hy
| |
| |
gunt de feinten wol hwat wille en dy kwesje fan juster, dêr praet er fansels net mei bern oer.
De bile giet wer omheech, de jonge stammen falle, de iene nei de oare. Hy kin foar melken noch in hiele hoeke kapje. As er om fiif ûre by syn baitsje komt, fielt er, healwiis is it, dochs nei de losse sinten yn de bûse. Der mist neat, fansels net.
Jolmer en Hartman rinne, as hja wer op it paed binne, rjocht op Jilke' Hutte oan. Wessel, Piter en Sjoerd sitte dêr al yn it bosk en wachtsje op harren.
Jolmer hie fan 'e middei oargelles, Hartman moast foar syn heit nei in pear klanten op 't Marder Klif, sadwaende koene hja net bitiid fan hûs. Tsjin de oaren hiene se sein: gean mar fuort, siikje ûnderweis de bûsen mar fol en wachtsje yn Jilke' Hutte op ús. Dêr soene de maten lykwols net mei plôkjen bigjinne, dat histoaryske bosk moasten se meiïnoar leech helje.
Leech helje! It is nammentlik de tiid, de heechtiid fan it hazzenútsiikjen. Meidat hja Pinkster fakânsje hawn hawwe, falt de simmerfakânsje ek let. Net foar fjouwer septimber hoege se wer nei skoalle. It is nou ein-augustus, de hazzenuten binne fan 't jier ier ryp. In wiete, waerme maitiid en in prachtige, droege simmer. De boeren hawwe in knoarre hea krige en de jonges kinne mear toarnbeijen en hazzenuten helje as hja yn jierren dien hawwe.
It is altiten in feest fan it jier, dy lêste fakânsjewiken, as it bosk syn brune nuten by tûzenen en syn soppige, swarte toarnbeijen by bosfollen levert oan de bitûfte sikers. De wylde ierdbeijen en de wite en reade framboazen yn july, dat is ek de muoite wurdich en de mannen fan Uncas witte yn wide omkriten de forhoalenste plakjes, dêr't se waechse, mar der binne net sa'n soad fan to finen as fan toarnbeijen en hazzenuten.
Spitich, dat in bulte bern yn de earste augustusdagen al bigjinne to siikjen, as de pitten noch wyt en weak binne en de
| |
| |
nuten net biwarre wurde kinne. As de hûlen skiere tipkes krije en de glimmende brune nuten der los yn sitte, dan is it tiid. Gewoanwei bigjin septimber, fan 't jier lykwols in wike earder.
De strûken, dy't oan it paed steane, binne al lang leech, mar djipper de bosken yn is noch in rike bút to heljen. Jolmer en de maten binne gjin dei thús. Alle dagen wurdt it plak op 'e souder, dêr't de nuten lizze, greater; hja hawwe al mear as tûzen de man en hoefolle der opiten binne is net to sizzen.
De mannen fan Uncas siikje mei doel: earst tichte by hûs en dan stadichwei fierder Gaesterlân yn. Ut it Wythôf en de oare Lycklamabosken hat Regeling harren forballe, mar doe wiene dy ek sahwat leech. Allinnich by de Snipflechten en de Slotgrêft binne hja net klear kommen, dêr hoopje hja noch wolris to sjen.
Doe binne hja nei de uterste grinzen tein: de bosken tusken Harich en Kipenboarch en dy efter Riis, hast oan Murns en Bakhuzen ta. Deun by Meeuwsen syn hûs, hawwe hja de hege tûken fan wol tweintich-jier-âlde beammen delhelle en leechsocht. Ienkear seagen se him sels yn 'e tún stean. Mei de bûsen ôfladen reizgen hja foar syn finsters lâns op hûs oan. ‘Dit is ús wrake op 'e Skierroek,’ hie Hartman sein.
Hjoed sil Jilke' Hutte ûnder hannen nommen wurde. Hja hawwe der earder west, mar doe koene de nuten dêrre noch wol hwat riper. Hartman hat in wyt, fiif-pouns-moalpûdtsje meinommen, dat komt hjoed bêst fol.
It Yndianekamp hawwe de jonges ek nei Jilke' Hutte forpleatst. Nei de brân en de moardpartij yn it Ielreagersbosk hiene hja it feiliger achte, dêr wei to gean: Swartburd en de Skierroek strúnden der in bulte om. Har arsenael leit yn de Roekespjerren, like feilich forhoalen as by it foarige kamp. Der lizze al in pear hûndert hazzenuten ûnder de blêdden, dy't hja yn striderstenu by it fjûr opknappe sille.
Op it ôfsprutsen plak lizze de trije oaren to iten, as Jolmer en Hartman der oankomme, in skiepammerke fol grouwe toarnbeijen tusken harren yn.
| |
| |
‘Fal oan, jonges, wy binne noch mar krekt oan 't miel,’ noeget Piter.
‘Hawwe jimme ûnderweis ek hazzenuten socht?’ freget Jolmer.
‘Né, mar toarnbeijen nammers to mear,’ andert Wessel. Hy lit harren in hânfol sjen, hearlike, swarte fruchten as druven. Nou, dy falle der yn mei dit waerme waer. As it soppige miel bihimmele is, bigjint Hartman fan foldienens to snoarjen as in kat.
Nou nei de hazzenuten. As se by de foarste beammen komme, sjogge se, dat dy leech binne: immen hat harren foar west. ‘In skandael, sa't tsjintwurdich de wetten fortrape wurde,’ klaget Hartman. ‘Sels Jilke' Hutte wurdt net langer ûntsjoen.’
Djipper it bosk yn falt it lykwols ta. Hjir steane rigen beammen fan sa'n jier as seis âld, dy't fan ûnderen oant boppen fol hingje. By ienen en twaën, mar ek by trossen fan fiif en seis wurde de grouwe, glânzige nuten der ôfreept en yn de bûsen stoppe. As de bûsen fol binne, wurde se yn it pûdtsje lege. Elk hat syn eigen pôlle, stil en optein wurdt der plôke. Tûke nei tûke wurdt skjinsocht: dêr't de mannen fan Uncas west hawwe, blinkt gjin nút mear tusken de sêfte blêdden. Praten heart men hast net, allinnich sa nou en dan in kwinkslach fan de Boskfûgel of in útrop: ‘In trosse fan acht!’, of: ‘Sjoch hjir ris, dy tûke hinget swier!’, of: ‘Hûndert en tsien fan ien pôlle!’
Om seis ûre is it pûdtsje fol en binne de bûsen ôfladen. It swit dript de mannen út it hier, mar de eagen blinke by sa'n rike risping.
Nou sette hja nei it kamp, om in freugdefjûr to stoken. Har forklaeije dogge hja net mear, dêr is it to let foar.
‘Sil ik de lúsjefers út it arsenael helje?’ freget Jolmer.
‘Dat hoecht net, ik ha lúsjefers by my,’ seit Piter.
Heidestrûken, deade prikken en spjerretûken wurde opsteapele. Alles is sa droech as rys, de fjûrtongen krinkelje as
| |
| |
slangen nei boppen, de reek riist steil tusken de spjerren op. Om it knappende kampfjûr sitte de hazzenútsikers en kreakje de hurde doppen tusken de kiezzen. Der wurdt iten en lake en forteld, der wurdt mei hûlen en lege doppen goaid, dêrre, yn it hert fan Gaesterlân, dêr't ienris in Fryske jonge him foar de tiran forskûle en neffens it folk letter de Hearremyt fan de Spjerren wenne, dêr wurdt it hazzenútfeest fierd fan fiif trouwe kammeraten, dy't frijdom, wille en aventûr siikje. Mar ek ûnder de greatste wille hawwe hja eagen en earen iepen. Hwant wé, as hja by it kampfjûr trappearre wurde. Gehoar en gesicht fan dizze jonges fan de heimige wâlden binne skerpe, har sintugen steane altyd spand. F'ral oan de waekse Hartman ûntgiet neat.
‘Hearst hwat?’ freget Jolmer ynienen.
Hartman knikt en daliks steane hja.
Hja hearre it nou alle fiif: slaende tûken en hastige stappen. It lûd komt lykwols net op harren ta, mar giet foarby. Der draeft immen troch it bosk, dat is wis.
‘Lit de Boskfûgel ris sjen,’ seit Jolmer, ‘dan traepje wy de spoaren fan it fjûr út.’
Hartman fordwynt al yn it hout, de oaren traepje jiske en houtskoal fan it hast útbrânde fjûr yn blêdden en modder wei. As Hartman werom komt, fortelt er, dat er noch wol hwat heard, mar neat sjoen hat. It gefaer is yn alle gefallen foarby. Dochs sille hja foarsichtich wêze op 'e weromreis. Alle fiif forskillende paden lâns hjir wei en Hartman nimt de pûde mei. By de Jeneverdyk elkoarren wer moetsje.
Hja binne noch gjin tsien menuten by elkoar wei, dan hearre de oaren trije kear it floitsje fan Uncas, twingend en fel. Jitris en jitris trije kear. Dat bitsjut gefaer, need. Fiif menuten letter binne hja by him en steane allegearre forheard en forbjustere: it bosk fan Thomas Yntema stiet yn 'e brân.
Op ûnderskate plakken slacht it fjûr út 'e koarkdroege heide omheech en fret nei alle kanten fierder. Der binne twa gunstige omstannichheden: it is blakstil en de seamen fan Thomas
| |
| |
syn perseel binne kappe, fierder kin it fjûr dus net komme. Mar Thomas syn hout is net mear to rêdden. Dochs bisiikje de moedige knapen, om de lôge to stuitsjen, foardat er it tropke spjerren oangrypt, dat dêr yn 'e midden stiet. Jolmer foarst, stouwe hja op 'e houtsteapel oan, dêr't in pear skeppen lizze.
Jolmer kommandearret: ‘Piter en ik smite modder yn de flammen, de oare trije bisiikje, om se mei bjirkene tûken út to slaen.’
As razenden fjochtsje hja tsjin it oanboazjende fjûr, mar moatte foet foar foet krimp jaen. As hja op ien plak de lôge dwêst ha, springt er tichter by de spjerren al wer omheech. Fan trije kanten steane hja tusken it winnende fjûr yn, der is noch mar ien útwei: nei it heidepaed ta. De hjitte wâlm slacht harren yn de eagen, de reek hearet harren yn de kiel, hja hawwe gjin droege tried mear oan harren en noch fjochtsje hja troch. As se op it lêst it hopeleaze fan har striid sjogge, wike se efterút, de ienige útgong lâns op it paed oan. Foardat hja op it paed binne, steane Thomas en Jetse nêst harren, beide mei wite gesichten en flamjende eagen.
‘Jou bosk, Thomas....’ himet Jolmer. ‘Ik seach it... Wy woene it útslaen....’
‘Soa,’ seit Thomas, ‘seachstû it en woene jimme it útslaen! Mar ien frage, knapen, en de wierheit: hwa hat it oanstutsen?’
‘Dat witte wy net,’ roppe de jonges forheftich troch inoar, ‘mar Jolmer seach it, dy hat ús floite en doe....’
‘Hâld de bek mar! Wy sille it útsiikje. Hjir bliuwe. Weagje it net, om der út to naeijen!’
De jonges binne wyt wurden fan dizze skriklike fortinking. Dat is dus it lean foar har striid tsjin it fjûr. Né, der útnaeije sille se net, se witte, dat se ûnskuldich binne. Jolmer syn lippen trilje.
Thomas seit gjin wurd mear. Hy sjocht wol, dat hjir yn de earste opslach neat to dwaen is. It libbene hout, dêr't hast
| |
| |
gjin heide groeit, sil wol in knoei krije, mar opbrânne docht it net. De spjerren lykwols geane der oan. It fjûr krûpt by de stammen op en slacht omheech, fan it iene harsplak nei it oare. It rint de tûken oer, knapt troch de droege nuddels, lôget yn slangen boppe de kroanen út en reint yn spattende fûnken del.
De sinne is ûnder, it deiljocht bigjint to forblikken, en op 'e gloed fan de brânnende spjerren komme fan alle kanten de lju tasetten. Dwers de lânnen troch en de paden lâns, rinnende en op 'e fyts. De bruorren fan Piter en Sjoerd en Hartman binne der by. Wessel syn heit is der by en ek master fan der Mear komt opsetten. As de spjerren útbrând binne en de flammen net folle fiedsel mear fine, bigjint it folk mei man en macht to arbeidzjen. De houtsteapels binne sparre, de lôge is der wol oerhinne slein, mar it hout wie to farsk en lei to ticht yninoar om op to brânnen. It libbene hout stiet foar in great part swart skroeid en keal brând op 'e stammen. De spjerren steane forkoalle mei woeste, neakene earmen tsjin de reade jounloft.
Master fan de Mear freget, mei in ploechje folk der om hinne, de jonges. Dy fortelle him, hwat se witte en hwat se dien hawwe. Ek, dat se op Thomas wachtsje moatte, hwant dat dy harren fortinkt. Somliken fan de omstanners smeule, hja sille der wol mear fan witte. Regeling ûnderfreget harren ek mei wantroujende wurden.
As Thomas it bosk útkomt wikselt er in pear wurden mei master. Syn eagen steane noch like dûnker, mar hy is kalm. Hy wol hjir gjin skandael mids al dit folk. Hy fortinkt de jonges swier, mar salang as hy gjin biwizen hat, is hy der de man net nei, om iepenlik in minske to biskuldigjen.
Der binne wol oaren, dy't gauwer klear binne mei har wurden. Freark Roskaem bygelyks, dy't oars gjin minne man is en him yn 't swit wrot hat, om 't fjûr mei to dôvjen. Freark Roskaem is altiten hwat hastich mei syn oardiel. Hy is trouwens yn alles hastich en it bloed fljocht him samar nei de
| |
| |
holle. Freark knikt al wer en ropt: ‘Se hawwe nou safolle praetsjes net as lêstendeis mei it kloklieden!’
It folk set stadichwei ôf, master en de jonges geane mei nei Thomas syn hûs. ‘Ik nim se aensens wol mei,’ hat master tsjin Dipenbosk-en-dy sein.
Dieuwke stekt de lampe oan en faget mei de bûnte skeldoek yn har eagen: ‘Us skoane hout,’ klaget se. ‘Wy buorken sa moai foarút en nou de iene ramp nei de oare! Hoefolle skea is der, Thomas?’
‘Wol in hûndert goune,’ seit Thomas.
‘As it de skuld fan dizze jonges is,’ forklearret master, ‘dan sil de skea forgoede wurde.’
‘It is ús skuld net!’ roppe de jonges.
‘Fortel op, Jolmer!’ seit master koart.
Jolmer fortelt, hwat wy al witte. Fan it hazzenútsiikjen en ek dat hja ien troch it bosk draven heard ha. Efkes letter hie hy de heide fan Thomas yn 'e brân sjoen. En hja hiene harren de klean skroeid, om it út to slaen.
De oaren bifêstigje mei knikken en roppen syn forhael.
Dat hja sels ek in brantsje makke hawwe, sizze hja net. It hat hjir neat mei to meitsjen, tinke se. Dat wie fier genôch fan Thomas syn bosk ôf.
‘Hoe kaemstû der by, om allinnich troch Thomas syn bsok to gean? freget master.
‘Wy woene net witte, hwer't wy wei kamen en hwer't wy de hazzenuten weihelje. Wy gyngen allegear in forskillend paed lâns en soene by de Jeneverdyk wer byinoar komme.’ Master hat syn jonge en ek de oaren lang en skerp oansjoen. Nou stoarret er foar him út en swijt.
‘Yntema,’ seit er op it lêst, ‘ik ken dizze jonges alle fiif tige goed. Dat se bretale stikken útheve kinne, wit ik. Dat se der ta by steat binne, om in brantsje yn 'e heide to meitsjen, nim ik ek oan, mar dat se as skurken lige, en trochlige kinne, dat leau ik net.’
‘Ik ek net,’ antwurdet Thomas stadich.
| |
| |
de spjerren lykwols geane der oan....
| |
| |
En dan ynienen tsjin Jolmer en Hartman. ‘Hawwe jimme fan 'e middei ek earder yn myn bosk west?’
Dy sjogge elkoarren forheard oan en wurde wyt.
‘Ja,’ sizze se dan, ‘wy hawwe effen boppe op 'e houtsteapel stien.’
‘Hwat hiene jimme dêr to meitsjen?’ stout master op.
‘Neat, Heit. Wy woene allinnich mar op it hout klâdzje!’
‘Ik ha harren sjoen,’ seit Thomas. ‘Ik soe der net iens wer om tocht ha as dit net bard wie. It is in tsjustere saek, master, in tsjustere saek. Sa net, der is mear bard yn ditselde bosk. Dat fortel ik jo noch wolris.’
Dan wurdt der: ‘Folk!’ roppen.
‘Kom der mar yn!’ boldert Thomas.
In tel letter stiet de boskwachter mei syn swier burd yn de doar.
‘Ik kin miskien in bytsje mear klearrichheit yn dit saekje bringe,’ bromt er. ‘Sjoch, dit foun ik yn it bosk, in wûnder dat it net mei forbrând is.’
Tagelyk hâldt er in doaske lúsjefers omheech.
‘Hiestû fan 'e middei ek lúsjefers yn de bûse, Jolmer?’ freget master skerp.
‘Né, Heit,’ antwurdet Jolmer sûnder wifkjen.
‘Hea, dat liket dan nuver,’ seit Regeling, ‘hwant dizze lúsjefers drage oars in dúdlik kenteken. Sjoch mar ris oan de efterkant, master.’
Master kriget it doaske oan. Hy wurdt wyt as er it bisjocht. Hy smyt it foar Jolmer op 'e tafel en der is in frjemde klank yn syn stimme, as er Jolmer freget:
‘Hiestû fan 'e middei gjin lúsjefers by dy?’
‘Né, Heit.’
‘En dit doaske dan?’
Jolmer syn eagen wurde great fan forbjustering. Hy docht de mûle iepen, mar kin gjin wurd sizze. Earst wurde syn holle en nekke read as fjûr, dan lûkt alle kleur út syn wangen wei. Hy sjocht mar nei it doaske, dêr't oan 'e efterkant
| |
| |
mei inket opskreaun stiet: J.f.d.M. Fan it doaske sjocht er nei de maten en fan de maten nei syn heit.
‘Sprek op, binne dit dyn lúsjefers?’ driget master.
‘Ja, dat binne myn lúsjefers,’ antwurdet Jolmer mei ôfwêzige eagen en mei in heas lûd.
Master giet stean. Syn hân trillet, syn gesicht is wyt fan forwûndering, fan fortriet en fan grime.
‘Jolmer,’ seit er muoilik, ‘nea net haw ik dy op in leagen bitrape, nòch leau ik net, datstû falsk en gemien biste. Foar de lêste kear freegje ik dy: hastû Thomas syn bosk yn 'e brân stutsen?’
‘Né, Heit,’ antwurdet Jolmer mei triljende iippen.
‘Dy lúsjefers dan?’
‘Dat binne mines, mar ik bigryp der neat fan...’
Fierder komt er net, syn stimme brekt yn in swiere snik. Syn holle falt op 'e earmen del, forheftich skokke syn skouders omheech, hy is net ta bidarjen to krijen.
De oare fjouwer jonges binne ek djip forslein.
Dat doaske, dat op 'e tafel leit, mei syn ôfslitene hoeken en mei Jolmer syn namme der op, dat kenne hja allegearre. Dat leit altiten yn it arsenael, hja brûke it foar it kampfjûr. Mar fan 'e middei hawwe se net by it arsenael west, hwant Piter hie lúsjefers by him. Hoe komt dat doaske yn Thomas syn bosk? Foar har eigen eagen hawwe se sjoen, dat Wessel de lêste kear, dat se brûkt binne, de lúsjefers yn 'e dûnkere hoeke dellein hat. Letter hat gjinien fan harren der wer by west. Of Jolmer moat allinnich..., mar né, dat docht er net, dat docht er noait. Dan hied er it tsjin harren sein. Fan 'e middei hat er noch frege: ‘Sil ik de lúsjefers út it arsenael helje?’ Soe Jolmer sa'n trochtrape, falske foks wêze? Unmûglik. Oan Jolmer syn trou, oan Jolmer syn earlikens twivelje hja net. Se bigripe hjir neat fan, mar ien ding stiet fêst: Jolmer hat de lúsjefers der net úthelle, Jolmer hat de heide net yn 'e brân stutsen.
‘Kenne jimme dit doaske?’ freget master harren, as Jolmer in bytsje bikommen is.
| |
| |
Dan fortelt Hartman. Ek mei de triennen yn de eagen, mar frij kalm. Fan it kamp en fan it arsenael. Ek, dat hja wolris in kampfjûr stoke, mar altiten op in feilich plak. Hoe't dizze lúsjefers út it arsenael wei yn Thomas syn bosk komme, dêr bigripe hja neat fan.
‘Jolmer is ûnskuldich,’ bislút er.
‘Jolmer is ûnskuldich!’ roppe de oaren. Sjoerd grimmitich, Wessel wyld, Piter mei in snik.
‘Dat sille wy útsiikje,’ seit Regeling.
Bûtendoar prate de trije mannen noch efkes meiïnoar, wylst de jonges wachtsje.
Dan giet master swijend mei harren nei hûs, de singels troch.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd