Sterke skouders

[p. 99]

10

'Kin ik dy hjir fergrutsje litte?'

Ik lit de swart-wyt foto sjen, dêr't ik op heit syn skouders sit.

'Fansels.'

Foarsichtich nimt de man achter de toanbank de foto oan. 'Hokker formaat?'

'A4, kin dat? Of wurdt it dan te dizich?'

'Nee hear, dat kin bêst.'

Ik jou myn namme en adres op en sykje der alfêst in list by. Ienfâldich blank hout, dat soe heit grif ek moai fine.

As ik letter stadich nei ús doarp fyts, komt my hieltyd mear yn 't sin fan doe't de foto makke waard. Oft it fantasy is of wier gebeurd, wit ik net en it kin my ek neat skele.

De bylden binne fûl swart-wyt mei amper griis dertusken, de bewegings stadich en houten. It is gjin simmer, want de heit en it jonkje hawwe lange broeken oan en learzens. De heit stiet mei de fuotten krekt yn see. As der in weachje komt sil it him oer de fuotten spiele. Ynzoome op 'e learzens en it wetter. Sa komt der rêst yn it gehiel.

Dan in shot fan fierder wei. It jonkje sit heech op de heit syn skouders. Foar har leit de wide see mei wytkroezjende koppen en in loft mei flarden wolken. It jonkje laket en hâldt him fêst oan it hier fan de heit. Kinst sjen dat er him machtich fielt.

Hoe kinst yn de film de pine dúdlik meitsje as it

[p. 100]

jonkje sa blier laket? Troch bylden, troch muzyk?

'Wêrom ûntrinsto my?' freegje ik Jaike. Wy fytse de kant fan 'e brêge op.

'Dat doch ik hielendal net!' Se reageart fûl. No en dan kriget se trekjes fan har grutte nicht.

'Ik fyn it net slim Jai, datst mei heit en mem oer my praten hast. It wie wol goed, dat mem delkaam.'

'Wier?' Se sjocht bliid. 'En giest ek nei de presintaasje fan heit syn boek?'

'Ja, ja, dat komt wol goed.'

'Dat komt it altyd!'

'Presys.'

'Foar dy miskien, mar it soe aardich wêze ast ek ris rekken mei in oar hâlde soest!' Se giet op 'e trapers stean en jaget nei har freondinnen.

Sa broer, dat is kleare taal!

Sûnt it reedriden mei Marij ha ik it better nei 't sin op skoalle. Angelique hearre we tsjintwurdich amper mear en dêr bin ik allinnich mar bliid om. Ik begryp net dat ik oait ferlyfd op har wêze koe, Marij is sa oars. Mar se rookt net en se poolt net, se giet noait nei ús doarpskafee, dus ik freegje my of hoe't ik tichter by har komme kin. No en dan gean ik ûnopfallend by de net-smokers sitten yn 'e kantine, al is it dochs net ûnopfallend genôch.

'Bist oan it ôfkicken?' freget ien nei in pear kear.

'Hoesa?'

'Oars wiest net by de foardoar wei te slaan!'

'Och ja.' Gau betink ik in reden. 'Ik wol gjin ferkeard foarbyld foar myn suske wêze.'

'Wat oandwaanlik!'

'Wat leaf!' Se binne it allegear iens.

'Bist hielendal opholden?' freget Marij.

Ha, ik ha kontakt. 'Ik doch myn bêst,' sis ik, hoewol't it my hielendal gjin muoite kostet, want sa lekker fyn ik it net.

[p. 101]

'Ik ha wol in boekje oer hoe'st ophâlde moatst,' seit se. 'Is dat wat?'

'Dat soe geweldich wêze. Sille wy it aanst daliks ophelje? Dan kin ik it ek earder litte.'

Bin ik no te happich?

'Dat is bêst.'

It is slagge! Ik besykje net read te wurden. Liban, dy't meastal yn 'e kantine sit en de ûntwikkelingen mei belangstelling folge hat, gniist.

Mei myn nije kolleezjeblok foar my sit ik neat te dwaan. Fiifentritich ljochtblauwe linen binne noch hielendal ûnbeskreaun en ik wit ek net hoe't ik begjinne moat. Sytske hat my in opdracht jûn: 'Besykje in koart deiboek by te hâlden. Hoechst net alles op te skriuwen, want it giet om dyn gefoelens. Ofst lilk bist of fertrietlik of bliid, wat dy deis bard is datst dy sa fielst. Dan prate we dêr de oare kear oer.'

'Mar ik haatsje skriuwen.'

'Miskien kinst letter in oare manier fine om dyn gefoelens te uterjen.'

'Sa as Liban him op 'e drums útlibbet?'

'Krekt. It sil earst net maklik wêze, mar dat giet hieltyd better. It hoege gjin keunstwurken te wurden.'

Fiifentritich ljochtblauwe streekjes.

Ik ha Sytske ferteld dat ik mei ús mem praten ha. Mar net dat ik bang bin dat heit wat mei in learling úthelle hat. It is sa dizich. Ik ha mem der neat oer frege en ik ha it gefoel dat ús mem net alles ferteld hat. Is ferswije itselde as net de wierheid fertelle?

Wannear kinst wat ligen neame en wannear wierheid? Ik skriuw: 'It belangrykste is de wierheid. Ien sizze watst ergens fan fynst. Mar ast dat wolst, moatst it ek ferdrage kinne wat ien oer dy te sizzen hat. Oer dy of dyn gedrach.'

As ik it stikje oerlês liket it sa gewichtich, krekt as tink ik hiel filosofysk oer fan alles nei. En in filosoof bin ik

[p. 102]

net! Ik bin earder bang om gefoelens wekker te meitsjen dêr't ik leaver net fan wit dat se der binne. Kom op Willem, dit is allinnich foar eigen gebrûk. Ik skras de moaie wurden troch en set der mei grutte letters ûnder: lige is kut, want ik wol ek net besoademitere wurde! Dik útropteken derachter.

Ik doch it skrift ticht. Wat in geëamel, skriuwen is neat foar my. In oare kear besykje ik it op in oare manier.

'Sille wy sneontejûn nei de film?' freegje ik. It is der út foardat ik der erch yn ha, wylst ik mei Marij nei skoalle ta fyts. Ik kom har sa no en dan 'tafallich' tsjin sûnt ik wit wêr't se wennet

'Mei my? Mienst dat?'

'Oars freegje ik it net.' Ferdomd, ik bin in held.

'Okee. Earst in hapke ite dan?'

'Bêst genôch. Dan helje ik dy op.'

'Ik wurkje sneons by de Hema, sa'n hûndert meter fan de bioskoop. Om in oere as healwei seizen bin ik klear.'

'Hast in megapriis wûn?' freget Liban even letter as ik nêst him sitten gean. 'Do sjochst der sa fleurich út.'

'Oft it in megapriis is of in poedelpryske kin ik dy oare wike pas fertelle,' sis ik geheimsinnich.

'In ôfspraakje dus. Einlings!'

'Witst dan mei wa?'

'Ja fansels. Do draaist al tiden om har hinne. Krekt as dy ljippen fan dy. Strieke smite of soks?'

Ik gniis. Lêsten ha ik Liban it ien en oar ferteld fan de pearrituelen fan de ljip en dat hat er goed ûntholden.

De oare moarns ha ik gjin nocht om mei de hiele ploech nei skoalle te fytsen, by it saaie, rjochte fytspaad lâns. Ik wol dreame fan Marij, fantasearje hoe't it sneontejûn wêze sil en dêrom kies ik it slingerdykje troch de greiden.

It ljocht is fûl en de kleuren fleurich: de loft helblau mei glânzjend wite wolken, it gers frisgrien. In útsicht as in kalenderplaat. Der komt in auto mei in pols op it dak oan-

[p. 103]

riden, dy't foar in stek yn 'e berm stoppet. Twa manlju en in jonkje stappe út. It jonkje hat in donkerblauwe overal oan, de boksen binne by de learzens ynstoppe.

'Earst wat lekkers, heit!'

De achterklep tsjinnet as taffeltsje foar in termoskanne, pakjes drinken en stikken koeke. Wylst se tsjin it stek leune, wize de mannen nei de fûgels. 'Sjoch dêr, in roek.'

'Lizze roeken ek in aai, heit?'

'Alle fûgels lizze aaien, mar dy soart sykje wy net. As in roek omfljocht wurdt er ferjage troch de âld hij, de mantsjeljip. Dat betsjut dat it sijke, it wyfke, wierskynlik op it nêst sit. Dêr moat it ergens wêze.'

Se romje alles op. De man mei it burd set it jonkje mei in swaai oer it stek en springt der sels achteroan. De oare man pakt de pols. Mei har trijen rinne se troch it fjild.

De wyn streaket it hier fan it jonkje. Hy laket.

Der is gjin muzyk, allinnich it gerop fan ljippen, skriezen, tsjirken, wylpen en it sjongen fan ljurken.

Ik wit it noch, einlings kin ik my wer wat yn it sin bringe fan wat ik mei ús heit die. Mei heit en Simen. Elk foarjier útfanhuzen wy in wykein by Simen en Lys en dan giene de manlju, wat wie ik grutsk dat ik dêr by hearde, it lân yn te aisykjen. We ljepten oer de smelle sleatsjes en heit fertelde, oer de fûgels, oer nêsten, oer aaien en hy wist alles.

No doch ik it noait mear. Ik ha gjin nocht om yn in ôfbeakene stikje lân te sykjen omdatst ergens oars net mear komme meist. Mar it gefoel dat ik krij by it observearjen fan de fûgels, de frijheid yn it fjild en de romte makket my bedwelmjend gelokkich, want al sykje ik net mear, it sjen en genietsjen bliuwt. De giele kaart dy't it my oplevert as ik in oere te let op skoalle kom, ha ik der graach foar oer.

'Wat dochst oan?' freget Lys as ik nei ûnderen kom.

'Hoe bedoelst?' Ik kin my net yntinke dat it har wat

[p. 104]

útmakket hoe't ik der by rin as ik mei in famke op stap gean.

'Of nimst klean mei?'

'Wêr hast it oer?'

'Fertel my net datst it fergetten bist.'

'Wat?'

Lys suchtet. 'De presintaasje fan jim heit syn boek!'

'O, sis dat dan. Nee, fansels net. Mei welke boat geane we?'

'De betide middeisboat. Dus moatst avenseare, want Simen wol oer in oerke ride.'

Ik besykje myn skrik net fernimme te litten. Kin ik Marij noch ôfbelje? Nee, want se wurket de hiele dei. Boppedat wol ik it ek hielendal net. En heit dan?

Ik tink my yn hoe't it gean sil: heit dy't oandien is om't ik der wer bin, mem dy't ropt dat ik lang wurden bin, tút-tút, en fjouwer eagen dy't my hieltyd folgje. It sabeare gesellige famyljegefoel dat noch fersterke wurdt as we yn it sealtsje by it Natoermuseum opsitte en poatsjes jouwe. Der sil ien wêze dy't it boek aan heit jout of oarsom, moaie wurden, grutske blikken, hjir en dêr in trien en sa komt alles wer goed. Om mislik fan te wurden! Wylst der in folle oantrekliker alternatyf foarhannen is.

'Sis Lys, ik kom in boat letter, ik moat hjir earst noch wat dwaan.'

Se sjocht my oan, har eagen besoarge. 'It wurdt dan wol nipperkewurk. Besikest der dochs net foarwei te kommen? Want jim heit...'

'Wat?'

'Nee, lit mar. Ik bin hjir net bliid mei, Willem. Do wist it dochs?'

'Ik moat by ien lâns foar skoalle, omdat we wat ôf ha moatte foar moandei,' liich ik. 'Mar 't komt wol goed, Lys, wier wol.'

Net gerêststeld pakt se wat guod byinoar.

[p. 105]

Fansels fiel ik my in hufter as ik se letter fuortgean sjoch. Se dogge allegear sa senuwachtich, as is der wat dat sy witte en ik net. 'We wachtsje op dy, by de haven,' seit Lys foardat se ynstapt.

'Ja, ik soe ris ferdwale kinne. Salang is 't ek wer net lyn dat ik op it eilân wie!'

Ik wiuw, sy wiuwe en as ik har de strjitte út riden sjoch, kin ik wol fan mysels koarje. Dan tink ik der wer oan hoe't it is om op it eilân te wêzen en besykje ik alles út 'e holle te setten. Jûn is der wat dat folle belangriker is!

It is gesellich drok yn 'e stêd, mei heiten en memmen achter berneweinen en buggys, mei âlde minsken achter in rollator en foaral mei myn leeftiidsgenoaten dy't drok meiïnoar pratend op 'e dyk omdangelje. Myn fyts ha ik yn 'e stalling setten sadat ik de hannen frij ha.

Ik sjoch op myn horloazje, fansels bin ik fierste betiid. It is noch lang gjin healwei seizen. Ik rin de doarren fan de Hema foarby en gean werom. No't ik yn 'e stêd bin, kin ik like goed even by Brouwers sjen, dy sit hjir flakby. Dochs ynteressearje de kamera's my net sa as oars, mar ik doch as besjoch ik alles oandachtich. Ik hip fan 'e hakken op 'e teannen en werom en wachtsje. Stadichoan rinne der minder minsken op 'e strjitte en ik flanterje wer de kant fan de Hema út. Yn 'e winkel geane ien foar ien de ljochten út. Dêr komt se oan! Ik dûk hast yn 'e etalaazje.

'Hoi! Stiest hjir al lang?'

Ik doch as skrik ik en dan as is alles hiel gewoan, in jûntsje te stappen mei Marij. Doch gewoan, sukkel!

'Nee, noch mar krekt. Giest mei?'

Se hat har in bytsje mear opmakke as oars. Har eagen en har lippen glânzje. Ik soe in earm om har hinne slaan wolle, mar ik doch it net. Ik nim har fansiden op, sa't se nêst my rint. Even laket se nei my.

'Wêr ite we?' wol se witte.

'Kin neat skele. Pizzeria?' Ik wit in goedkeape dêr't it

[p. 106]

goed en gesellich is.

'O, lekker. Ik ha hartstikke honger.'

Even letter sitte we yn it skimertsjuster foar inoar oer, mei in kearske tusken ús yn.

'Hast al kaartsjes?' freget se as we wer op 'e dyk rinne. De pizza wie hearlik en Marij hâldt it wol pratende. Se fertelt oer har âlden en har twa jongere suskes en ik fiel my folslein op myn gemak by har.

'Nee, noch net, ik wist net watst sjen woest.'

Se kiest foar in romantyske komedy. Miskien fielt se har troch it romantyske idee oanstutsen, want sagau't wy in plak achter yn de bioskoop fûn ha en it ljocht dôvet, krûpt se tichter nei my ta. By de earste tút op it doek leit se de holle op myn skouder sadat ik net oars dwaan kin, fyn ik, as de earm om har hinne slaan. Yn it ljocht fan de film sjoch ik hoe't se wer nei my laket, sa leaf, dat ik it net litte kin har foarsichtich in tút te jaan. Ta foldwaning fan Marij, want har tonge sjit daliks út. Krekt op dat stuit begjinne der romantyske fioelen te spyljen.

'Tapaslik!' mompelje ik.

Marij gniist en giet entûsjast fierder mei tútsjen. Fan de film sjogge wy mar in bytsje en ik leau dat wy net in soad misse, want foar safier't ik it folgje kin is it in lakswiet ferhaaltsje.

'Wêr hasto de fyts?' freget Marij nei ôfrin.

'Yn 'e stalling. Rinst mei? Dan bring ik dy thús.'

De nacht is fris, mar as ik Marij ienkear foar my op 'e stange ha, fernim ik dat amper. Ik fyts de binnenstêd út nei brede leanen dêr't grutte, statige huzen steane.

By har hûs set ik de fyts tsjin it stek en rin mei har nei de foardoar. Se nimt my by de hân nei it bankje dat yn de tún stiet. 'Even noch.'

Se slacht de earms om myn mul en flústert: 'Witst dat ik dit al hiel lang woe? Al sûnt de ekskurzje op Texel.'

'Doe al?' Ik besykje it luchtich te sizzen. 'En hast dy sûnt dy tiid ynholden?'

[p. 107]

'Ik ha it goede momint ôfwachte. Do leist dêr sa silich op dat bêd.'

'Oantinkens,' mompelje ik, al freget se my neat.

'Wêr oan?'

'Us heit en mem. Us eilân. Bernetiid.'

Marij leit de holle tsjin myn boarst en streaket my oer de rêch. 'Meist it my wol fertelle, Willem.'

Ik slok en tink oan heit dy't my jûn ferwachte. Soe er lilk west ha? En mem?

'Ik hie jûn by ús heit en mem wêze moatten,' begjin ik. 'By de presintaasje fan ús heit syn fotoboek. It is syn earste,' sis ik der grutsk by.

'Willem! Hie dat dan sein, dan wiene wy in oare kear gien!' Se lit my los en sjocht my oan. Ik lûk oan 'e skouders en fiel my knap waardeloas. Foarsichtich lûk ik har wer nei my ta. Ik wol har fiele en net yn har ferwitende eagen sjen.

'It leit in bytsje lestich,' sis ik en dan begjin ik te fertellen. Fan heit en mem, fan myn bernetiid, fan it eilân, fan myn besites oan Sytske, fan al myn fragen.

'Mar it bliuwt in rotstreek,' is har konklúzje dochs.

Ik knik.

'Kinst moarnier net gean? Foar in dei?'

'Kom op hee, dêr moat ik net oan tinke. Dan ha ik net allinne te krijen mei heit en mem, mar ek mei Jaike, Lys en Simen. De minne soan komt mei de sturt tusken de skonken thús.' Ik suchtsje.

Har hannen oer myn rêch, by de nekke lâns, troch myn hier.

'Ik wit dat it tiid is om werom te gean, ik wachtsje allinne in dapper momint ôf.' Gean fierder Marij, gean fierder en aai my, streakje my. Se giet rjochtop sitten. Har fingers dwale hiel foarsichtich oer myn gesicht.

'Hast kâlde fingers, moatst yn 'e hûs.'

'En do nei dyn hûs.' Se tutet my sêft. Flintertútsjes.

'Bedankt, datst it ferteldest.'

'Bedankt, datst nei my harke hast.'

[p. 108]

We komme oerein en ik jou har in lêste tût. En noch ien en noch ien en dan stap ik op. Op fleugeltsjes fyts ik nei hûs. Dêr is it leech en stil. Hoe kinst sa ferlyfd wêze en dy tagelyk sa rottich fiele? Sjochst wol, dat heit myn libben ferpest?