Sterke skouders

[p. 17]

2

Dit skoaljier sil ik it allegear oars dwaan. Wylst ik op myn deade gemak oer it slingerdykje tusken de greiden troch fyts, betink ik hoe't ik it oanpakke sil. Ik wit yn alle gefallen hoe't it net moat: net de sleauwe úthingje dy't allinne belangstelling hat foar fûgels en films, dy't noait meigiet de kroech yn, dy't net wit hoe't er mei famkes omgean moat, dy't der oeral en altyd nêst stiet. Dit jier moat ik ferjitte hoe't it op it eilân wie, dat ik dejinge wie dy't it lêst keazen waard, dy't meastal allinnich siet en dy't altyd de soan bleau fan dy flipte learaar. De dosint dy't net hielendal doogde, dy't him ferstoppe yn in gammele skuorre fan Steatsbos, dêr't ferhalen oer flústere waarden dy't no en dan ophelle waarden. Ferhalen dêr't ik fan wist dat se bestiene, mar net wat se ynholden. Ik wol ferjitte en opnij begjinne.

Sagau't ik by skoalle kom, sjoch ik myn nije klasgenoaten. In pear steane te smoken op it plein. Dat hie ik fan tefoaren al betocht en ik ha ek in pakje sigaretten yn 'e bûse. Net dat ik it lekker fyn, mar je ha wat te dwaan en je hearre der by.

'Ha Willem jonge, hoe is 't mei dy.' In stomp fan Erwin dy't graach de toffe fint úthingje wol.

'Ik ha heard dat it in soadsje is mei de leararen,' seit ien. 'Allegear pasjinten.'

'Se misten ús fansels,' sis ik en ik fiel hoe't ik it waarm krij. Yes, ik ha wat sein yn 'e groep!

Angelique, dy't har oant no ta ferskûle hat achter twa

[p. 18]

oare fammen, seit: 'Moai, dan kinne wy dy ferfangers daliks even útprebearje.'

'Hoe bedoelst dat?' freget ien, 'privee of yn 'e klasse?'

'Earst marris yn 'e klasse.'

Angelique har donkere eagen skitterje en se laket har beugel bleat. 'Ik ha oars wat meimakke yn 'e fakânsje! Der siet in ûnhandige nerd by!'

Trut. As se it foar my ferpest, pak ik har daliks werom.

'Fertel Angelique!' Dy twa famkes, grif har hofdames, sjogge har mei kowe-eagen oan, as wolle se it ferhaal der wol útskuorre.

De belle giet en dêr bin ik bliid om. Foardat Angelique de skoalle yngiet, sjocht se noch even oer it skouder nei my. Fûl kring.

'Oeiii!' raast Erwin, 'hasto wat mei har?'

'Och,' sis ik, 'moatst net leauwe wat sy allegear fertelt.'

'Hoe wie se?' wol Erwin witte, 'ha jim it dien? Se docht it mei elkenien, ha ik heard.'

En dat wit ik no pas! Ik leaude elk aardich wurd dat se sei!

'Kom op,' sis ik en sûgje noch in pear kear heftich oan myn sigaret, 'wy moatte dy kant ek út.' Ik goai de peuk fuort en sjok mei de tas oer it skouder achter de oaren oan, de klúskes foarby en de folle gongen yn.

'Jongelju!'

Hoedemakers jout mei de boarstel in pear kear in mep op it boerd oant it rêstiger wurdt. 'Moai dat jim der allegear binne.'

Fuortdaliks skuort elkenien de mûle wer iepen.

'Minsken, minsken!' In huf op it boerd. Hurder no.

Ik hâld my stil, ik ha hjir gjin nocht oan. Foar de twadde kear havo fjouwer, mar ik moat dochs wat. Ik bin de iennige net dy't it oerdocht, want ik tel sa fiif oaren. It is it maklikste pakket ek net, natuer en sûnens, mar dit ha ik yn 'e kop, sadat ik letter natoerfilms meitsje kin. Of miskien oait dokumintêres.

[p. 19]

'As it goed is, ha jim de boeken thús tastjoerd krigen of by de boekhannel ophelle.'

'Der doogde neat fan,' raast Erwin.

'By my ek net,' roppe se no fan alle kanten.

Hoedemakers slacht noch hurder op it boerd. Ik bin benijd wat it earste stikken is, it boerd of de boarstel.

'Okee, okee, net trochinoar.'

Ik fret my op, want hjir bin ik net betiid foar fan 't bêd kaam. De rêst fan fan 'e moarn, doe 't ik troch it fjild fytste, is ferdwûn.

'Hasto alles?' freget de jonge dy't nêst my sit. Ik ken him net. Hy is hast pikswart en syn aksint makket dúdlik dat er net yn Nederlân berne is.

'Noch twa wurkboeken moat ik ha. Mar dat binne in twadde en in tredde diel, dat dêr ha wy foarlopich gjin ferlet fan. En do?'

'Ik ha noch hast neat.'

'Kinst earst wol by my ynsjen. Ik bin Willem.'

'Liban.' De jonge stekt my de hân ta.

'Nei ôfrin fan dizze byienkomst bliuwe de learlingen dy't swierrichheden ha mei de boeken hjir,' skreaut Hoedemakers. 'Dan geane wy no fierder.'

Moaie learaar. Soe heit ek sa west ha? Hooplik kin de man better lesjaan as oarder hâlde, want de ûnfoldwaandes foar wiskunde binne mei de reden dat ik hjir wer sit. 'Dan noch wat nijs.' It wurdt in bytsje rêstiger. 'Yn septimber geane alle fjirde klassen in pear dagen nei Texel om inoar better kennen te learen. Boppedat meitsje jim dêr it begjin fan in wurkstik. De ferskillende fakdosinten sille jim der mear oer fertelle.'

De iene fraach nei de oare wurdt op him ôffjurre: 'Wêr sitte we dan, menear? Wa geane der mei? Wannear geane we krekt?'

'Stilte, stilte!' Wer in pear dreunen op it boerd. 'Sa't ik al sei, fierdere meidielings oer dizze reis wurde letter dien.' As er einicht mei: 'Ik sjoch jim de earste les,' kom ik fuort oerein. Liban giet ek stean.

[p. 20]

'Oant woansdei,' seit er.

'De mazzel.' Ik pak de tas en bin bliid dat ik fuort kin, de skoalle kin my net koart genôch duorje. Gelokkich dat de sinne skynt, it is moai waar om der op út.

Safolle lilkens ha ik yn my, safolle. Wat moat ik dermei? Ik sil dit jier wer op skoalle wêze en harkje nei stomme leararen as Hoedemakers, ik sil omgean moatte mei razers as Erwin, seikwiven as Angelique, ik sil húswurk meitsje, toetsen en domme opdrachten.

Grimmitich traapje ik troch.

Rêstich man, wurd kalm. Doch de eagen iepen, brûk dyn sintugen.

Ik sjoch om my hinne en lit it grien fan de lannen en it blau fan de himel op my ynwurkje. Ik kwak de fyts tsjin it folgjende stek en jou my yn de berm del, stek in gerske yn 'e mûle. Folle lekkerder as in sigaret.

Ik doch de eagen ticht en sjoch in film fan myn bernetiid, de earste kear dat ik mei Simen gie te aisykjen.

De kamera folget de flecht fan in ljip.

'Sjochst dat?' freget in swiere stim, 'dat is it hijke dat it spul yn 'e gaten hâldt. Dan moat der in sijke yn 'e buert sitte te brieden op it nêst.'

It byld rint fol mei in greide, in man en in suterich, meager jonkje.

'Gean dêr mar hinne te sjen!'

De man wiist it jonkje in stik lân oan. Nei even sykjen stekt it bern triomfantlik in aai de loft yn. De kamera zoomt yn: it is in hinne-aai.

'Dat liket der op!' laket de man.

Under it iten kwêkje Brenda en Jaike oan ien tried wei oer de earste skoaldei. Pas nei it iten seit Simen: 'Wy wolle jim wat fertelle,' en as Lys de mûle iependwaan sil, giet er grutsk fierder: 'Se ha har frege foar in baan.'

'It bestjoer fan de berne-opfang dêr't ik in pear moarn-

[p. 21]

tiden wurkje, hat frege oft ik de lieding op my nimme wol,' leit Lys út.

'Kinne se gjin oaren krije?' freget Brenda. 'In jongeren of sa?'

'Se wolle de bêste ha,' seit Simen. 'En dat is jim mem.'

'O,' seit Brenda en it klinkt as fynt se it mar neat. 'Geweldich. Docht mem it?'

Ik begryp har net, ik soe hartstikke grutsk wêze.

'Ik tink it wol,' seit Lys, 'mar der moat fan te foaren al it ien en oar regele wurde. Ik sil minder faak thús wêze. It is in baan fan fjouwer dagen yn 'e wike. Ien dei frij en no en dan jûns der op út.'

'Dat wurdt oanpakken, famkes. In moaie gelegenheid foar jim om it itensieden te learen,' seit Simen.

'Mocht heit wolle,' spat Brenda op. 'Doch net sa âlderwetsk. Omdat wy froulju binne seker.'

Ik gniis omdat se froulju seit, mar Brenda fernimt neat en giet troch: 'Wy ha it drok genôch mei it learen en ik ferdom it. Komt heit sels mar earder thús.'

'Dat is ek in mooglikheid,' seit Lys.

'Ho ris efkes,' ropt Simen, 'dat ha ik net sein!'

'Wy tinke der earst goed oer nei, ik hoech hjoed net te besluten.' Lys bliuwt kalm. 'Miskien kinne wy in advertinsje sette om in help te finen foar ien of twa moarntiden.'

'In frjemden oer de flier, hoe krigest it yn 'e plasse!'

Simen wynt him hieltyd mear op. 'Aanst binne der mear frjemden yn 'e hûs as ús eigen húshâlding! Do kinst tsjin gjinien nee sizze, dat is dyn kwaal!'

Wat in rotopmerking. It is yn ien kear stil. Jaike sjocht strak nei it lege komke. Tusken har teisters glinstert in trien.

Ik wit net wat ik sizze maat. It is net de earste rúzje dy't ik meimeitsje, foaral Simen en Brenda kinne flink botse, mar no is Jaike der ek by en dat is oars.

'Ik fyn it kut, dat heit dat seit. Kut, kut, kut, omdat Jaike en Willem der by sitte en neat werom sizze kinne.

[p. 22]

En ik bin hartstikke bliid dat se der binne, want oars hie ik altyd allinne west en no ha ik in broer en in suske. Stomme, âlderwetske rotfint!'

Brenda stjit de stoel achterút sadat er mei in soad geweld op 'e parketflier delkomt. Wylst se stampend nei boppen dindert, stekt se de fûst omheech en raast: 'Set him op, mem!'

'Flarde! Kom hjir! Daliks!' boldert Simen har achternei, wylst er syn stoel ek in raam jout. 'Silst hjirkomme?'

De knal fan in doar boppe is it iennige antwurd. Simen wâdet nidich nei bûten ta. Hy sil wol yn syn wurkpleats sitten gean te pielen, dat docht er faker as er lilk is. Lys seit: 'It spyt my, jonges.'

'Kin neat skele,' sis ik en ik slok in pear kear. Ik doch de holle wat fansiden om Jaike har triennen net te sjen.

'Net gûle, Jaike leave.' Lys leit de hân op Jaike har earm. 'Jim ha thús grif ek wolris spul hân.'

'Jawol,' knikt Jaike. Se lit de triennen stil rinne. 'Mar it gie no oer ús.' Se reaget it komke oan 'e kant en leit de holle op 'e earms. Se skokt fan it gûlen.

Ik bliuw stiif rjochtop sitten, wylst Lys Jaike oer it hier aait. 'Simen mient it net sa. Hy moat wenne dat it allegear wat oars gean sil.'

'Komt it net troch ús? Dat ik der no ek bin?' freget Jaike mei in triljend stimke.

'Fansels net. Wy binne wiis mei jim, echt wier en sokke rúzjes hearre der by. It soe slimmer wêze as wy ús altyd stil hâlde soene.'

Lys jout Jaike in tút en dy lit har even tsjin Lys oanhingje.

'Ik tink datst it hartstikke goed dwaan silst, mei dy baan,' seit se. 'No Willem?'

Ik gean mei de wiisfinger troch it komke en slikje de yochert der ôf. 'Ik wit it seker,' sis ik. 'Mei ik no fuort?'

Lys knikt. Ik rin fuort en lit har en myn suske achter.

Boppe set ik de computer oan. Ik bin poer. Op Simen omdat er sa'n stomme opmerking makke, mar miskien

[p. 23]

noch mear op mysels. Ik hie sizze moatten wat Brenda sei, ik hie foar Jaike opkomme moatten, ik hie lilk fuortrinne moatten. Sjochst wol dat ik neat feroare bin?

Ik start in fet agressyf spultsje en raam op it toetseboerd, sadat ik nei in oerke it measte fan myn lilkens kwyt bin. Jaike stiet foar myn noas foar't ik der erch yn ha.

'Kinst net even klopje?' sis ik net al te freonlik. Ik skrik om't ik wit dat Lys net lije wol dat ik sokke spultsjes doch. Mar sûnt ik op 'e souder sit, ha ik alle frijheid en dy nim ik ek.

Jaike har gesicht stiet noch hieltyd net fleurich. In bytsje dimme maat, sprek ik mysels ta. Foar har is der sa'n soad frjemd. It is de earste kear dat se op myn keamer komt.

'Gaaf,' seit se, wylst se om har hinne sjocht.

'Och,' sis ik, eins hartstikke grutsk. Ik ha myn bêst dien de keamer sa yn te rjochtsjen dat ik my thús fiel en dat is goed slagge, al sis ik it sels. It bêd stiet ûnder it skeane dak mei fûgelposters der boppe, foar it rút ha ik myn dûbele buro parkeard en tsjin de hege muorre stiet de kast mei klean en boeken.

'Wat dochst?' freget Jaike en se wiist nei de computer.

'Spultsje.'

Gau slút ik it oarlochsgeweld ôf.

'Wat hast noch mear?'

'Fan alles. Tekstferwurkjen, database, spreadsheet.'

'En watfoar spultsjes?'

'Fan alles. Wolst sjen?'

Ik begryp net wat de bedoeling is fan dizze besite. Wol se wier oer computers prate?

'Op 'e computer yn 'e keamer kinst ynternette en e-maile. Simen wol der sicht op hâlde wat ik der op útfret, oft ik gjin pornosites besykje of naziguod. Dit is in aardich spultsje.'

Ik fyn Ali Baba dy't troch de grotten swalket en fjirtich rôvers tsjinkomt bernich, mar Jaike is noch mar

[p. 24]

tolve. Doe't ik sa âld wie, die ik it krekt sa lang oant ik alle rôvers ferslein hie.

'Sa moat it.' Ik lit it har sjen en Jaike pakt de âld keukenstoel dy't tsjin de muorre stiet. Fol fjoer giet se oan 'e slach. Om dochs wat te dwaan, begjin ik stadich boeken te kaftsjen. Pokkewurk.

Ik fiel my rottich omdat Jaike neat seit. De sangerige Easterske muzyk dy't by Ali Baba heart, wurd ik gek fan.

Soe se wolle dat ik har wat freegje? Mar wat?

Ynienen begjint se: 'Willem?'

'Ja.'

'Ha se faak rúzje?'

'Wa? Simen en Lys? Nee hear, dy ha noait mot. Simen en Brenda wol. Se ha te folle fan inoar, seit Lys. Mar it gie net oer ús.'

'It gie ek oer ús. Wy binne dy frjemden.'

As ik sis 'ik net' is it sneu foar har, mar dit is myn thús. Dus swij ik en hoastje in kikkert fuort.

'Simen en Lys hiene graach mear bern ha wold. Dat siet der net yn en dêrom binne se bliid mei ús. Echt wier.'

Jaike stoarret fertrietlik nei de baltsjes fan de screensaver dy't oer it skerm rôlje.

Soe se ûnwennich wêze?

In bernemûle, grut yn byld. It puntsje fan 'e tonge stekt der út. Stadich ferskynt de rest fan it gesicht, fûl, mei eagen dy't fanatyk sjogge nei de hâncomputer dêr't it jonkje mei boartet.

Nêst him stiet in berne-ezel, net oanrekke, mei in ûnbeskildere stik papier derop, tichte fervepotsjes en skjinne kwasten dernêst. Yn in iepen kast steane autootsjes kreas op in rychje, op it bêd stekt de kop fan de bear boppe it dekbêd út. It iennige lûd is it blikken muzykje fan it computerspultsje.

Hoe kom ik dêr no by? Is it de iensumens dy't ik noch net fergetten bin doe't ik hjir útfanhuze? Ik hoopje dat

[p. 25]

Jaike har noait sa fiele sil. Hoe kin ik har helpe, kletse oer neat?

'Hoe wie it hjoed op skoalle?'

'Goed. Wol drok. Dy lju fan de fiifde en seisde klassen binne sa grut! Se drukke je sawat plat.'

'Ja, it is oars as op it eilân.' Oft ik dêr sa gelokkich wie! 'Mar it went wol. Oer in healjier fynst it dêr in deade boel.'

'Tinkst?'

Jaike sjocht my oan, de eagen noch wat wiet. Myn lytse suske. Ik wurd der weak fan. Jasses, dêr sit ik krekt op te wachtsjen.

'Miterje no mar op. Kin ik noch even oan it wurk. En do moatst op bêd.'

'Silsto dat bepale? Tocht ik net.' Se hipt fan 'e stoel ôf, in ein fleuriger no.

'Hast moarn in drokke dei. In puzeltocht troch de stêd en middeis sporte of soksawat?'

'Ja, ja, pake, 't komt wol goed. Bedankt.' Fuort is se.

Ik sjoch nei de doar dy't achter har tichtfalt. Frjemd hear, ik fiel my in grutte broer.