Frank van Wezels roemruchte jaren & Notities van een landstormman

XLVI

Sommige mensen, die buitengewoon veel verstand van wetten hebben en zich daarom rechtsgeleerden noemen, beweren, zo vakkundig mogelijk, dat wetten er zijn om ontdoken te worden. Dat is niet netjes.

Anderen, die er geen speciaal verstand van hebben, maar niettemin aangewezen zijn om deze wetten uit te voeren, beweren, dat ze er zijn om uitgevoerd te worden precies zoals ze er staan. Dat is zeer netjes, maar niet erg verstandig, welbeschouwd. En meestal ontzettend hinderlijk voor de belanghebbende omstanders. Deze belanghebbenden zijn altijd de mensen, die redeneren met hun enkele gezond verstand, en die leggen de wet of de verordening uit naar redelijkheid. Wat een zeer gevaarlijk standpunt is, beweren de uitvoerders van de wet, en alleen vol te houden voor degenen, die de wet niet moeten uitvoeren.

In dienst nu, zijn er vele en erge wetten. Bijna dagelijks ontstaan er nieuwe, de een al erger dan de andere. Aan elke wet ligt een zeker konflikt ten grondslag. En zo heeft de beperkte treinenloop het aanzijn geschonken aan een nieuwe verlofregeling: de treinen waren óvervol, dus moest er minder gereisd worden. Voor de eenvoudigheid is er toen maar een buitengewoon strenge en harde beperking van reismogelijkheid voor soldaten ingevoerd. Dat is toch uiterst gemakkelijk. Een soldaat is een weerloos wezen in de handen van z'n autoriteiten, al is hij dan ook nog zo weerbaar tegenover ‘de vijand’. Een soldaat kan zich niet verdedigen, hij heeft als eerste plicht: gehoor-

[p. 408]

zaamheid. En buiten z'n periodiek verlof mag hij nu eenmaal in de twintig weken een zondag met de trein naar huis. Een burger reist van Amsterdam naar Rotterdam om een voetbalmatch te zien of met een vrind te gaan eten. Een soldaat, wiens vrouw ziek, maar niet levensgevaarlijk ziek is, blijft in z'n kantonnement. Is z'n tegenwoordigheid in z'n zaak nodig, maar is hij nog niet aan zakenverlof toe, hij mag z'n vrije zondag in de kazerne doorbrengen. Want de treinen zijn overladen - met burgers, die voor hun plezier reizen. Wet is wet, en de soldaat heeft niks te vertellen.

De kompagnieskommandant is de man, die deze wet te handhaven heeft en kan zich daarbij op tweeërlei standpunt plaatsen. Hij kan zeggen: ‘ik sta toe, wat de verordening niet verbiedt’, en: ‘ik sta alleen toe, wat de verordening pertinent toestaat’.

De laatste redenering is, ongelooflijkerwijze, de meest gangbare. En die voert tot konsekwenties, die zeer en zeer bedenkelijk zijn. Een soldaat gaat bijvoorbeeld met een treinpas 's zaterdags naar huis en moet 's zondags met de laatste trein in z'n garnizoen terug zijn. Maar omdat hij zover weg woont mag hij maandagmorgen met de eerste trein naar huis gaan, omdat toevallig z'n periodiek verlof dan ingaat. Verlofsregeling zegt: bewegingsvrijheid mag niet verbonden worden aan periodiek verlof. Kommandant houdt zich aan de letter van de wet en zo komt de soldaat 's avonds om éen uur in de kazerne terug en verlaat die weer 's morgens om half zeven. Oorzaak van verlofsregeling: gebrek aan ruimte in de trein. Gevolg van toepassing verlofsregeling: de soldaat zit tweemaal meer in de trein dan nodig is; moet zelf eenmaal de dure reis meer betalen dan nodig is en het Rijk moet ook eenmaal de reis meer betalen dan nodig is!!! En het voordeel voor de dienst: dat de soldaat een uur of vijf in de kazerne... slaapt.

Zou het niet de voorkeur verdienen, dan maar ‘niet netjes’ te zijn?