Bijlage 3 Merken en inschriften in de kappen van de kerk en in de toren
Op onderdelen van de kappen en van de toren zijn talrijke tekens, in- en opschriften aangebracht. Globaal zijn die onder te brengen in vier categorieën.
1. | Ingesneden strepen op onderdelen van kappen die tijdens het transport en het verhandelen van het hout zijn aangebracht voordat de onderdelen zijn gereedgemaakt (vlot- of eigendomsmerken). |
2. | Ingesneden merken die te beschouwen zijn als de handtekeningen van de makers (timmermansmerken). |
3. | Later ingesneden, ingehakte, ingekraste of met verf aangebrachte namen van werklieden die in het gebouwwerkzaamheden verrichtten. |
4. | Losse plankjes met geschreven teksten, die werklieden bij hun werk achterlieten. |
Soms zijn vlotmerken en timmermansmerken niet of nauwelijks van elkaar te onderscheiden. Daarom zijn zij in één tekening bijeengebracht (afb. -1-)
Op de zuidwestelijke hoekstijl van de dakruiter is een aantal inscripties ingehakt, een combinatie van een merk en initialen (wellicht HCRM) uit 1636, een handmerk met verbrede einden (schreven), een handmerk met initalen IIVH en een leidekkershamer (afb. -2-).
In de westelijke wang van de dakkapel aan de zuidzijde van de noordelijke zijbeuk in travee 2-3 staat gesneden: 1689 8/1 dit dack begonne hendrick tebbe v.rees, waarnaast een leidekkershamer.
In de andere wang staat: hhm 1724 (h en h aan elkaar).
Op de beide wangen van de dakkapel aan de oostzijde van de noordzijde van de Mariakapel waren een aantal 18de-eeuwse initialen met jaartallen ingekerfd[b14:tek-6 en 7]. Bij de restauratie is het beschot vervangen door nieuw.
IW 1728, 1736, 1739; IBW 1746 |
IHM 1731, 1760: vermoedelijk I of J Hzn M. |
HAM 1733, 1735: vermoedelijk H Azn M. |
HKS 1737, 1739, 1740, 1746 |
HF 1755, 1760 |
KB 1760 |
AWW 1761 |
GT 1761 |
IDFK 1761 |
BD 1773 |
Uit de voet van de kap aan de oostzijde van de Binnenlandvaarderskapel is - tussen veel afval van de voormalige loodgieterszolder boven de Weitkoperskapel - een grenen plankje te voorschijn gekomen met het opschrift: Pieter Star en Maria Huijser Anno 1843 16 July eergedachnis. Ook in de kapvoet van de Hamburgerkapel zijn soortgelijke plankjes gevonden, onder meer met de namen van Jan Bontjes en Jacobus Tiest.
In 1952 werden aan de voet van de kap in de Hamburgerkapel drie plankjes gevonden die met potlood beschreven waren. De teksten luidden:
Pieter Star en Jan Bontjes beide Timmerlieden 1843
Pieter Star en Maria Huyser 22/11 1843
Pieter Star en Maria Huyser Anno 1843 is deze Kerk geschilderd en gemaakt
In 1951 werd aan de voet van het oostelijke schild van de Sint-Sebastiaanskapel een plankje gevonden waarop geschreven stond:
Jacob Tiest timmerman van de Oude Kerk heeft dit werk gerepareerd 1843
Op de blindtracering 73-74 stond: P. Tor 1855
In de kap van de Smidskapel staat met witte verf geschilderd: J.V. Gorkum 1851
Boven kolom 21 in het Buitenlandvaarderskoor is tijdens de restauratie in de kapvoet een plankje gevonden met het opschrift pieter Star 1843.
Op beglazing aan de noordzijde van het Hoge Koor is een aantal inscripties gevonden.
Gerrit Snoer (die ook zijn naam op een gording van een dwarskap had geschilderd), Jurriaan Alessie, Glasemakers, Geschreven Den 18 October Anno 1802
Lucas van Welp
Ariel
Lucas
G. Pieters 1887
In de dakkapel in de noorderzijbeuk tegenover de Binnenlandvaarderskapel staan de namen ingekrast van H. de Smit en T. Verhoef, vergezeld van het jaartal 1884.
Van de herstellingen in 1899 zijn, onder andere in het Hoge Koor, in de gewelven plankjes gevonden met de namen van J. Wevering, J. en W. Sauerbrij.
Op de leidekkerszolder van de Weitkoperskapel was tegen het dakbeschot een leitje gespijkerd met opschrift: Gemaakt den 2 September 1912 door J.S.