De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versies

(1983)–R. Jansen-Sieben– rechtenstatus



[pagina 46]
III. Tekst L. Handschrift London, Wellcome Institute, 572, 11v-19r, vermoedelijk 16de-eeuws. Het zou grotendeels (tot 88r) kunnen geschreven zijn door Blasius de Mulo, en heeft, blijkens een moderne aanotatie op het schutblad, toebehoord aan Rabelais. Deze codex bevat een groot aantal Latijnse, Franse en Middelnederlandse medische teksten, waarvan de gedetailleerde inhoudsopgave hier teveel plaats zou innemen. De iatromathematische tekst bevat fouten van zulke aard dat soms niet uit te maken valt of de copiist wel begreep wat en in wélke taal hij schreef. In extreme gevallen hebben wij de tekst zelf verbeterd, uiteraard met verantwoording in voetnoot. Ga naar margenoot+Hyer nae volcht de siecten die de menschen toevallen
[Aries] Dye [siecte die] aencompt als die mane in aries js met mars oft met der sonne Soo zal die 5[regelnummer] siecte int hooft zyn om die hette der sonnen ende die polssen des hoofts sullen hem zeer doen daer om heeft hy heete coortsen ende die polse hette en gaet van hem nyet hy lydt anxt ende en can nauwelick gespreken Inde borst heeft hy groote hette ende pyne inde longe ende heeft zeer 10[regelnummer] snellen pols Tes nood datmen hem die herte aderlate hy zal coude dingen gebruycken in zynen dranck ende spyse die de hette vermindert ende tes te sorgen dat hy jn frenesie vallen zal ende als mars ofte saturnus met haer es soo zal den siecken 15[regelnummer] binnen seuen dagen steruen ten dage als de mane metter zonnen zy zal doortvierde aspect oft meer dat es datde mane haren lichte toe doet Als die mane is aeries ende aensiet die quade fortuyne int tvierde aspect ofte inder oppositien ende es die quade fortuyne
[pagina 47]
20[regelnummer] Saturnus soo zal de siecte int hooft zyn de siecte zal hem vuyter herten leyden ende maecken hem ontsinnich als nv wast dese Ga naar margenoot+siecte ende als nv mindertse ende zulcken siecten en kentmen nyet dan vuyt der astronomien Es dat de man es int verminderen des lichts ofte graden 25[regelnummer] als zy weder keert tot haer eerste aspect van saturnus dats als zy hem gelaten heeft ende met een ander aspect aensiet soo sal die siecke termineren int goede oft in quade siet zy een quade fortuyne aen zoo zal hy steruen ende syet zy een goede aen zoo salt beteren 30[regelnummer] Als de mane de aspecten gelaten heeft daer wy afgeseit hebben dat zy moste terminere ende vintse Jupiter oft venus by eenyge aspecten eer zy comt totter verbrantheyt zoo zal die siecte blyuen tot dat die mane compt int aspect oft tegen over der sonne ende en vintse die nyet ende vint mercurius 35[regelnummer] soo zal die siecke steruen ende vintse mars nyet zoolt beteren ende vintse mars nyet zoolt beteren ende dese siecte zal zy van de witte fleugma Als de siecte den siecken aencompt als de mane is wassende in haer licht ende ende graden en mars en sol in aries zal 40[regelnummer] die ziecte int hooft zyn ende hem zal een abstome int hooft commen van fleugma ende hem zal bloet vuyter nose comen hy moet dingen gebruycken die vercoelen ende hem js medecyne noot die abstonyen breecken ende doen steruen
[pagina 48]
Es die mane met mercurius in die stede van sol zoo zalt 45[regelnummer] den siecken oietgaen maar hij zal eerst in grooter perykel zyn Daer comme concordeert mercurius met mars in eender saiken maer mars en doet zoo nyet met saturnus ende die siecke zal steruen als saturnus in die stede van sol is mar es jupiter daer met hem oft mercurius oft venus zoo zal hy diuersche 50[regelnummer] Ga naar margenoot+siecten hebben aensiet haer mars oft saturnus met eenich aspect soo ist noodt datmen hem lichte medcynen geue Somtyts sit die siecke somtyts wentelt hy steelt zynen stoel hooge dat hy alomme syen mach ende hy moet baden gebruycken hy sal effen setten ende doet hem effen slapen geeft hem coudt water te drinken 55[regelnummer] ende geeft hem te eten dat ghy wilt want alst aspect zoo is Soo en ist gheen noot hem medecynen tegeuen Als mars haer aensiet vuyter oppositien oft quadripliciteyt soo es de siecte vuyten bloede hy geuoelt hette ende droochte hy en can des nachts nyet slapen ende heeft lust om wyn te drincken ende cout 60[regelnummer] water Tes noot datmen hem bloet late ende medecyne geue die vercoele ende veruersche Est dat saturnus is met dese ende als de mane tot hem compt ende geen fortuyne en vint zoo zal hy steruen ten negensten dage van dat hem die siecte aencompt 65[regelnummer] Est die mane toedoende in hare lichten ende graden ende mars hare aensiet vuyten seuensten oft vierden aspect ende de mane compt tot saturnus ende mercurius met haer Soo zal de siecte vuyt coutheden oft vuyt fleugma zyn hy zal
[pagina 49]
heelick gebrok ende bedoruen zyn als dat hy nauwelick oft luttel sal 70[regelnummer] connen gespreken die mage zal hem verhert zyn ende en zal nyet verduwen conne ende zal van binnen verwermen laxerende medecy- nen zyn hem modelick want de siecte vuyt cholera is aensiet als die mane comt tegen over die plaetse daer zy was ende als zy daer zal wesen Soo zal hy groote peryckel ende grooten 75[regelnummer] arbeyt hebben ende ist dat hy metter manen geen fortuyne vind in eenich teycken Ende ist dat ghy mit haer fortuyne vint soe sal hy dat ontgaen tot .xxviij. dagen
[Taurus] Vonnisse vanden siecten die toecomen als de mane in taurus is Ga naar margenoot+Est dat die siecte toecomp als die mane in tauris is ende 80[regelnummer] mars en sol daer met haer zyn die siecte zal hem des nachts inde borst ende tonge berrende zyn ende de siecke sal groot hette inde oogen ende in den mont hebben hy gaet qualick te stoele ende stamelt hy heeft de coortse vuyten bloede ende heeft grooten doorst hem is noodelick laxerende medecynen ende dect men hem bloet 85[regelnummer] late hy zal eten dat hy wil ende drinken coelen dranck oft dat vercoelt ende slaeter vp acht als die mane int derde aspect metter sonnen es want ist dat die siecte dan mindert zoo zal hy genesen maer wast die siecte zoo zal hy steruen als de mane in de oppositie der sonne is maer vint zy jupiter ofte venus zoo zal hy niet steruen
[Gemini] 90[regelnummer] Vonnisse vanden siecten die toecommen als die
[pagina 50]
maen jn geminj js Ist dat de mane in geminy js als die siecte toecompt oft dat haer mars oft saturnus aensiet tegen over oft metten vierden aspect soo js zyn siecte van dat hy den slaep 95[regelnummer] verloren heeft oft om dat hy eenyge drouenisse gehade heeft ende te- veel gepynsen om eenyge saicken tgeheele lichaem doet hem wet ende dese siecte zal hondert dagen dueren daer nae zal hy inder herten hitte hebben snachs als hy leyt strect hy hem vele ende die leuer doet hem wee ende en jsser geen fortuyne 100[regelnummer] metter mane zoo zal hy steruen binnen .xxx. dagen Es die mane in geminy wassende in haer licht ende graden ende mars haer aensiet vuyten vierden ofte seuende soo zal des siecte zyn vuyt Roode cholera en coortsen zynen pols js snel hy moet bloet laten ende gebruycken dingen die vercoelen Es saturnus jn 105[regelnummer] dat aspect ende daer geen fortuyne en es Soo sal de siecke steruen als de mane compt tegen die plaetse over daer zy was als die siecte aenquam maer aensiet haer eenyge fortuyne Soo sal Ga naar margenoot+hyt ontcomen mar hy sal in grooter sorge zyn Es de mane jn geminy soo comt die siecte vuyt vchticheyt js saturnus met haer 110[regelnummer] int deel des hoos soo wacht hem van bloet laten hy en mach oft en moet geen coude noch vochte dingen gebruycken maer getempererde Slaet gaede oft de mane als sy tegen der sonne compt eenyge goede fortuyne vint zoo zal hy leuen maer anders sterft hy Es die mant in geminy en haer eenyge goede 115[regelnummer] fortuyne aensiet vuyt een aspect zoo zal die ziecke leuen ende
[pagina 51]
die siecke zal in een ander verkeren maer als haer de fortuyne laete ende zy geen en vindt tot vt zy compt tegen ouerGa naar voetnoot1. de plaetse dar zy was Soo en zal den medecin nyet mogen weten wat siecte dat zy heeft mar sy zalt ontgaen als die 120[regelnummer] mane in die voorseyde platsen zyn zal Es die mane in geminy en sol ofte mars haer aensiet oft mit haer js Soo zal die siecten groot zyn syn een ooge zal hem tranen ende hy zal in frenesien vallen hye heeft groote vreese ende hem zal duncken dat hy dyuersche figueren siet Synen polschen salmen 125[regelnummer] nyet geuoelen ende den polsch vande hooue zal hem wee doen wacht hem van bloet laten geeft hem lichte spijse ende doet hem in getemperde plaetsen ligghen Slaet gaede als de mane int vyerde aspect der eerster plaetsen compt want dan zal hy steruen mar als zy met sol ende mars js ende haer die fortuyne aensiet 130[regelnummer] vuyet een goede aspect ende die mane js wassende in haer licht ende graden soo zalt hy ontgaen als die mane int vierde aspect compt daer hy eerst was geeft hem geen dranck lichte spyse sal hy nutten ende hooch sieten
[Cancer] Die vonnissen vanden siecten die toecomen 135[regelnummer] als de mane in canter js Ga naar margenoot+Is de mane in cancer als die siecte toecomt als saturnus haer aensiet vuyten vyerden en seuensten Soo is es die siecte als hy vuyten baede gaet aengaet hem coude ende hy en geuoelt geennen 140[regelnummer] roeck De borst doet hem wee ende hy heeft den hoest
[pagina 52]
ende luttel wermte geenen polst en geuoeltmen aen hem die borst ende lendenen doen hem wee js van noode suyuerende medecynen ende die den dorst verslae Es metter mane geen fortuyne noch en aesiet haer gheen tot dat 145[regelnummer] zy compt ten vierden aspecte der plaetsen daer zy was als de ziecte aenquam voor die oppositie Soo zal hy steruen binnen thyen dagen maer aensiet haer fortuyne zoo zal hy leuen maer hy zal groote moeytheyt hebben Es die mane in cancer ende aensiet haer mars vuyten 150[regelnummer] vyerden ofte seuensten zoo geeft den siecken ten eersten veel over off hy heeft een quade mage hem js behouelic vercoelende medecynen ende die de mage restringere aensiet haer eenyge fortuyn inde plaetse Soo zal hy steruen eer zy ten vierden aspecte comt 155[regelnummer] Es mane inden loop van cancer ydel Soo js de siecte van te veel drincken mids den welcken die aderen veruult zyn ende hem tezeer vuyt reycken Des nachts heeft hy oyck pyne ende wille rechttte sitten ongedect noch en wil nyemant hooren spreecken hy moet getemperde dingen gebruycken die ver- 160[regelnummer] coelen Ende als de mane tegen over van cancer compt zoo zal hy genesen mar vintse mars oft Jupiter Soo zal die ziecte in een heette coorts veranderen Den pols en zal altyt nyet eensins slaen bloetlaten js hem noot ist dat ghy Ga naar margenoot+vant .xc. tot tegen ouer Soo siet hy quet inder nacht 165[regelnummer] oft hy roupt oft hy wordt moede gemaect maer als hy tot dyen aspect compt zoo wordt hy verlost maer en vindt hy geen
[pagina 53]
fortuyn in deerste plaetse zoo zal die siecte in een ander vallen maer hy salt ontgaen als de mane weder gekeert js in de eerste plaetse ende en vintse daer geen fortuyne zoo zal hy steruen 170[regelnummer] Maer aensiese die fortuyne met een goet aspect Soo zal syt ont gaen Es de mane in cancer Saturnus ende Jupiter met haer Soo zal die siecte .xxx. dagen hebben ende genesen Es de mane in cancer ende saturnus mars ende venus met 175[regelnummer] haer Soo es de siecte vuyt vermoeythede van gaen ende al zy compt om datmen teveel met vrowen verkeert heeft zoo wentelt hy ende wert machteloos hy en zal nyet bloet laten Maer zal conforterende spyse gebruycken ende wachtende hem van couthede Als de mane tot tegen ouer die eerste 180[regelnummer] plaetse compt ende ende geen planete en vindt Soo zal hy dat ont gaen als zy compt tegen over de eerste plaetse ende vintse fortuyne zoo zal hy genesen Maer isser quade fortuyneGa naar voetnoot1. Soo zal die siete meerderen ende hy zal steruen Es die mane met Saturnus mars ende mercurius in 185[regelnummer] cancer zoo es die siecte vuyt studeren oft van lesen ende es sverte colera Als zy gegaen es vut die eerste plaetse en fortuyne vindt zoo zal hy ontgaen als die mane int vierde aspet van die fortuyne compt maer vindt zy quade fortuyne zoo zal hy steruen als die mane int vierde aspect 190[regelnummer] Der quade fortuyne zyn sal maer en vindse geen planete zoo zal hy ontgaen als zy tegen ouer compt en vintse quade
[pagina 54]
fortuyne Soo zal die siecte dueren tot dat jn compt tot der eerste plaetse ende dan zal hy ontgaen maer als de mane Ga naar margenoot+Quade fortuyne vint met een quaet aspect als zy tegenouer 195[regelnummer] gaet soo wort hy volmaect vuyter herten genomen maer en vindt zy geen quade fortuyne Soo valt hy in een ander siecte ende sal ontaen
[Leo] Vonnisse vande siecte die toecompt als de mane in leo js 200[regelnummer] Es de mane in leo ende saturnus haer aesiet vuyt- ten vyerden ofte sesten aspect Soo compt die siecte vuyt fleuma ende de siecke heeft pyn in zyn hooft als dat hy dingewey spuwet oft ouergheeft hy heeft veel coortsen ende die siecte zal lange duren De siecte zal grooter zyn van 205[regelnummer] binnen zyn dan van buyten ende zal zeer cranck zyn Ende en aensiet haer geen fortuyne Soo zal hy steruen Als die mane int vierde aspect comt van leo maer vindtse goede fortuyne Soo zal hy genesen als de mane compt ten vierden aspect 210[regelnummer] Es die mane in leo ende mars haer aesiet vuyt Dat vierde oft seste aspect soo es die siecte vuyt ouervloedicheyt van bloede ende zeer veel hette ende als hem twee cortsen beuangen Soo zal hy gebruycken coude Drooge dingen maer aesiet haer fortuyne vuyt een goet aspect zoo zal hy ont gaen nae 215[regelnummer] groote vermoeytheyt maer aensiet haer geen fortuynt zoo zal hy steruen als zy tegen ouer compt Daer zy was als de siecte aen quam ende aensiet haer de fortuyne nyet alder eerst zoo zal hy steruen als zy compt ten vierden aspect Es die mane in leo ende mars haer aensiet ofte sol vuyten
[pagina 55]
220[regelnummer] vierden aspect Soo zal hy zeer veel hitte hebben binnen in de borst Die voeten ende handen coudt ende pyn int hooft est nood Ist mogelick dat hy bloet late als de mane int eerste teeken js ende ist in dat teyken nyet mogelick Soo zal hy verbeyden tot dat die mane in tmiddel van 225[regelnummer] haer licht compt Salft de voeten dat de coude vergae Es mars oft sol met haer zoo es de siecte vuyt pyn der herten en als de mane comt int vierde aspect der eerster plaetse zoo zal hy genesen Ende als de mane valt vuyt een vande voorseide planeten ende vint Jupiter oft venus inde 230[regelnummer] wege ee zy comt ten vierdenGa naar voetnoot1. aspect Soo ist nodt datmen hem een badt make ende datmen hem hooch sette ende ist dat zy saturnus vint Soo zal die siecte in de blase keeren ende ont gaen als zy wederomme compt tot die eerste plaetse Als sol off saturnus Daer js oft mercurius mett satur- 235[regelnummer] nus daer Soo zal de siecte zyn als wy geseyt hebben vuyt pyn der herten ende zal lanck zy tes te sorgen tat hy vuyt drogen zal hi sal vercoelende dingen gebruycken ende in een claer plaetse liggen Slaet gaedt oft die siecte vermeerdert als de mane comt int vierde aspect zoo zal hy steruen 240[regelnummer] mer mindertse Soo zal hy dies ontgaen als die mane recht ouer comt maer vint zy quade fortuyne Soo en zal hy niet genesen voor dat die mane comt ter plaetse daer zy vuyt gereyst was

[pagina 56]
[Virgo] De vonnisse vande siecte die toecomt als 245[regelnummer] die mane es in virgo Als de mane in virgo js ende die siecte dan aencompt ende saturnus haer aensiet vuyt die vierde ofte seuende aspect Soo heeft die siecke pyn inde mage inden buyck ende in de wellekens die het ingewant onderhoude abstomie heb- 250[regelnummer] bende van witter fleuymen binnen heeft hy oick pyne altemet Synen pols is flau ende nyemant en can doir de astronne zin siecte kennen hy sal vercoelen ende getemperde dingen Ga naar margenoot+gebruycken ende tes noodt dat men die abstome genese sonder te opnenen dees siecte es van lancx toecomen ende en aensiet 255[regelnummer] haer geen quade fortuyne Soo sal hy ont gaen nae lange siecten maer aensiet haer quade fortuyne Soo sal hy steruen binne veertich dagen Als de mane in Virgo es ende die fortuyne int vier- de ofte seuende aspect Soo es die siecte met groote hette 260[regelnummer] van binnen hy heeft veel hoestens ende werpt bloet vuyt ende fenyn den pols slaet hem sterck ende somtyts vermindert hy hy heeft somtyts veruaertheyt ende heeft een quade mage hy zal ampere medecynen gebruycken die de mage conforteren maer en aensiet haer geen goed fortuyne 265[regelnummer] Soo zal hy binnen .xxx. dagen steruen ende aensiet haer goede fortuyne soo sal hy ontgaen Als die mane in virgo alleen js inden loop zoo zalde mage cranck zyn hy zal den lichaem hebben ende als hy zyn water maect heeft hy steecte inde blase hy en can nauwe 270[regelnummer] zyn water maken ende theeft groen verwe maer es met haer mars mercurius oft sol zoo zal dye ziecte groot
[pagina 57]
zyn ende hy sprect nauwelick hem es noodelick medecynen die den vloet een luttel stelpen hy zal in groot perykel zyn als de mane tegen ouer comp aensiet haer fortuyne 275[regelnummer] zoo zal hy ontgaen ende aensietseGa naar voetnoot1. nyet zoo zal hy steruen Es dattet js als voorseit es vint saturnus met luna oft mercurius oft oick venus oft jupiter Soo zal die siecte lanck zyn hy zal pyn int hooft hebben ende en zal niet genesen voor dat de mane ter eerster plaetse comt
[Libra] 280[regelnummer] De vonnissen vanden siecten die toe commen als de mane in lybra js Ga naar margenoot+Die siecte die aencompt als de mane js in lybra ende saturnus haer aensiet vuyt dat .iii^e. oft .vij^e. aspect Soo es die siecte van 285[regelnummer] te veel drinckens ende die siecte zal meest zyn als die mane in verminderinghen haers lichts zyn zal en haerder graden die siecte spreyt haer oick in de oogen ende die polsten des hoofts doen hem wee die borst js hem bedwongen ende hy heeft den hoest vuyt flumicheyt der 290[regelnummer] longere hy nyest vele ende heeft lichte coortsen hem is nood getemperde medecynen in zyn spyse ende aensiet haer mars vuyt quade Soo zal hy steruen maer js dat nyet Soo zal hy leuen als de mane tegen over de eerste plaetse cont 295[regelnummer] Es de mane in lybra ende aensiet haer mars vuyt dat .iiii^e. oft .vij^e. aspect zoo js de siecte vuyten bloede en hy heeft groote coortse en polst des nachts syet hy zeer quade visionen ende hy en can niet slapen hy heeft een abstonye vuyt fluymachticheyt Tes noot 300[regelnummer] datmen hem getemperde medecynen Soo zal hy ster
[pagina 58]
uen ten .xxxiij^e. dach maer aensiet haer fortuyne zoo zal hy genesen als de mane tegen ouer comt Es de mane in lybra Soo es de siecte vreempt vuyt pyne der handen ende der voeten hy heeft heete 305[regelnummer] van binnen ende die ooen swaer qualixGa naar voetnoot1. corromperende ende hy stamelt als hy spreect daeromme zal hy gebruycken dingen die cout ende vocht jnne ende zal bloet laten Als de mane vuyt de eerste plaetse gaet ende fortuyne haer aensiet oft vint Soo sal hy genesen als zy compt 310[regelnummer] den .vij^e. aspect maer en js dat nyet zal hy steruen Es de mane in lybra met mars ende sol in die Ga naar margenoot+Oppositie Soo js de siecte groot int hooft desgelycx oick als saturnus met luna es ende de oogen tranen hem men zal hem bloet laten ende laxerende medecynen 315[regelnummer] geuen ende vint de mane venus ofte jupiter als zy in dees plaetse gaet zoo zal hy genesen maer anders zal hy steruen
[Scorpio] Vonnisse vanden siecten die toecomen als de mane in scorpio js 320[regelnummer] Als de mane in scorpio js ende saturnus haer aensiet vuyt dat .iiij^e. ofte .vij^e. aspect zoo es die siecte vuyt vuylen bloede oft van feum ende de mane verminderen in haer licht ende graden ende haer geen fortuyne en aen siet zoo zal hy steruen maer isser een 325[regelnummer] aspect inden lichte ende graden ende haer fortuyne aen siet zoo zal hy leuen Als de mane in scorpio js ende mars int selue ende jupiter haer aensiet vuyten .iiij^e. aspect Soo zal de siecke den coores groot hebben hem js noot laxerende getemperde medecynen als die mane vuyt dees plaetse gaet ende haer voucht met jupiter zoo zal hy genesen Als de mane jn scorpio es gaende als de siecte aen compt sal hy licht hebben ende vergaet ende verandert int quade
[pagina 59]
Een abstome sal haer baren in de blase ende hem sullen 335[regelnummer] puyskens comen inde nuesgaten als de mane comen zal ten derden aspecte der plaetse daer zy in was Soo zal hy heete coortsen hebben ende als de mane tot sol compt sonder fortuyne te vinden zoo zal hy steruen maer vint zy fortuyne zoo sal hem een abstome commen Ga naar margenoot+jn eenich deel vande lendenen ende sal genesen Tes noot dat mense opene in baden ende nyet in heete ofte coude plaetsen Als de mane in schorpio js ende mars saturnus met haer zoo zal die siecke heete coortsen hebben ende ander coude 345[regelnummer] daer om zal hy dingen nemen die fleuma verminderen ende daer hy oft te camere gae maer hy en zal nyet bloet laten Als dees maenne vuyt dees plaetse gaet ende fortuyne haer aensiet soo sal hy ont gaen ten .xiiij^e. daege maer en aensiet haer geen fortuyne zoo zal zy dueren 350[regelnummer] tot .xx. dagen
[Sagittarius] Vonnisse vanden siecten die toecomen als die mane js in sagitarius Die mane in sagitarius ende haer saturnus aensiet vuyten .iiij^e. ofte .vij^e. aspect Soo comt die siecte 355[regelnummer] van fleuyma en heeft heette ouer al tlyff nochtans zyn hem die voeten coudt die siecte sal dueren tot dat saturnus tweemael vergart maer vintse fortuyne Soo sal die siecte nyet langer dure dan tot dat de mane tegen over de eerste plaetse comp 360[regelnummer] Als de mane in sagitarius js ende mars haer aensiet vuyt dat .iiij^e. ofte .vij^e. aspect ende sy meerdert in haer licht ende graden Soo es die siecte sulcx dat die phisicien ofte ofte medecyne nyet gekinnen en kan dan midts den
[pagina 60]
astronomyen want somtyts doet hem thooft wee ende somtyts 365[regelnummer] tlichaemGa naar voetnoot1. ende somtyts ander sins Als hem geschiet wanneer hy int bat gaet te seer verhit ende te veel couwe es gegaen in zyn borst ende int hooft hy geeft veel ouer ende hoest zeer hy zal lichte dingen gebruycken ende lichte syropen vuye genomen scerpe als de mane vuyt scorpio gaet ende vint 370[regelnummer] Ga naar margenoot+Saturnus soo zal hy steruen maer vintse fortuyne zoo zal hy genese Wanneer die mane vuyt Sagitarius gaet int .ij^e. oft .iij^e. teycken zoo zal die siecte vuyt hoefte commen ende zal pyne inde borst hebben Ende als Sy vuyt dier 375[regelnummer] plaetse gaet ende aensiet Saturnus vuyt dat .iiij^e. aspect Soo zal hy genesen hem js noodt vergu [..] wende medecyne ende zal hem die baden ontsien
[Capricornus] De vonnyssen vanden siecten die toecomen als De mane js in capricorno 380[regelnummer] Es de mane in capricornus als die siectte aencompt ende hare saturnus aensiet vuyt dat .iiij^e. ofte .vij^e. aspect ende js zy int minderen haers lichts ende Graden Soo js de siecte vuyt veel vermoeytheits Tsweet ende die coude hebben hem beuangen hy es te zeer besloten ende 385[regelnummer] niest vele die mage ende borst doen hem zeer weGa naar voetnoot2. ende hy heeft den corts van vermoeytheden hy zal getemperde dingen ende syropen gebruycken als de mane fortuyne aensiet Soo zal hy genesen maer hy zal groote vermoeytheden hebben maer enne
[pagina 61]
aensiet haer geen fortuyne Soo zal hy steruen binnen 390[regelnummer] dertich dagen Als de mane in scorpio js ende mars haer aensiet vuyt dat .iiij^e. oft .vij^e. aspect Soo zal die siecte zyn vuyt ouergeuen ende den loop des buycx hy berrent zeer ende swelt hy heeft groote coortsen hy sweet vele ende den pols es hem ongelyck 395[regelnummer] hem es noodelick coudt medecynen ende ist dat fortuyne hem aensiet zoo zal hys genesen maer sietse haer niet aen zoo zal hy binnen .vij^e. dagen steruen Als de mane jn capricornus js ende mars ende sol met haer js Ga naar margenoot+Soo es de siecte vuyt te veel verwermptheden van vyer ende 400[regelnummer] vuyt vermoetheden ende den coorts es hem aengecomen vuyt gele colera hy zal hem wachten van baden ende van coudt water te drinken maer als de mane daer vuyt gaet zoo zal hy genesen vor .vij^e. dagen
[Aquarius] De vonnissen vanden siecten die 405[regelnummer] toecomen als de mane js in aquarius Als de mane in aquaris js wassende in haer licht ende graden ende haer saturnus aensiet vuyten .iiij. ofte .vij. aspect Soo es hy siect van te veel arbeyden Som- wylen wast die siecte ende som wylen mindertse hy js in sorge 410[regelnummer] ende verliest bloet Slaet gaede als ter opposisien compt ofte ofte dan betert Soo zal hy genesen maer en js dat nyet Soo zal hy maer vier dagen leuenGa naar voetnoot1. Als de mane eerst in aquarius es commende Soo sal hy quaet inden lichaem hebben ende pyn van binnen hy heeft heete coortsen
[pagina 62]
415[regelnummer] ende duert lange ende hy heeft groote vervaertheit maer als de mane in sol compt soo slaet gaede als zy daer vuyt gaet off zy fortuyn vint eer zy comt ter plaetsen in die welcke die siecte begost zoo zalhy steruen
[Pisces] Vonnisse vanden siecten die toecomen 420[regelnummer] als de mane js in pisces Als die mane in pisses js wassen in haer licht, ende gra- den ende saturnus ende saturnus haer aensiet vuyten .iiij^e. ofte .vij^e. aspect Soo es die mensceGa naar voetnoot1. sieck van couwe die hem beuangen heeft hy heeft pyne int hooft ende inden buyck 425[regelnummer] hy behouft heete medecynen die de coude verdryuen ist dat haer fortuyne aen siet Soo zal hy leuen maer nae dat hy geneest zoo sullen hem die aderen en cnopenGa naar voetnoot2. zeer doen als de mane in pisses js haer licht ende graden vermeederende ende mars haer aensiet vuyt dat .iiij^e. oft .vij^e. aspect Soo es de 430[regelnummer] Ga naar margenoot+siecte van te veel eten ende drinck [en ...] cholera tes hem noodt dat hy te [...] meer pyn dan dachs maer en ae [nsiet ...] inde selfde plaetse daer hem di [...] zal hy steruen ende aesiet sy for [tuyn ...] 435[regelnummer] als de mane inde voirseyde pl [...] Es die mane in pisses als d [...] ende jupiter met haer soo h [...] ende water gedroncken ende heeft [...] de coortse met coude hebben ende [...] 440[regelnummer] es nood laxerende medecynen ende verdryuinge der hetten ende als de mane tegen ouer der plaetse comp Soo zal hy genesen
[pagina 63]
Es de mane in pisses ende mars met haer zoo es die siecte vuyt hette tes noodt dat hy 445[regelnummer] late ende aensiet haer fortuyne zoo zal hy leuen ende en aensiet haer geen fortuyne zoo zal hy steruen	margenoot+ 11v margenoot+ 12r margenoot+ 12v margenoot+ 13r margenoot+ 13v voetnoot1. hs.: tegey oder. margenoot+ 14r margenoot+ 14v voetnoot1. hs. fortuyte. margenoot+ 15r voetnoot1. hs.: vierdeen. margenoot+ 16r voetnoot1. hs.: aensectse. margenoot+ 6v voetnoot1. hs.: ualinx. margenoot+ 17r margenoot+ 17v voetnoot1. hs.: tlichaen. margenoot+ 18r voetnoot2. hs.: wet. margenoot+ v voetnoot1. hs.: lauen. voetnoot1. hs.: menste. voetnoot2. hs.: coupen. margenoot+ 19r

Vorige Volgende

III. Tekst L.

[Aries]

[Taurus]

[Gemini]

[Cancer]

[Leo]

[Virgo]

[Libra]

[Scorpio]

[Sagittarius]

[Capricornus]

[Aquarius]

[Pisces]