De Pseudo-Hippokratische Iatromathematika in vier Middelnederlandse versies

(1983)–R. Jansen-Sieben– rechtenstatus



[pagina 17]
Teksten Deze zo suksevolle tekst is bijna overal beperkt gebleven tot z'n Latijnse versie(s). Ons zijn geen voorbeelden bekend van bv. Duitse of Engelse vertalingen. Het is dan ook des te merkwaardiger dat we niet één, maar vijf Middelnederlandse teksten hebben gevonden waarvan vier een verschillende versie bieden. Daar de afbakening van de drie Latijnse vertalingen (waarvan we redelijkerwijze mogen veronderstellen dat één of meer als basis dienden voor de Middelnederlandse teksten) door THORNDIKE voornamelijk geschiedde op grond van uiterlijke kenmerken, is het niet eenvoudig uit te maken welke Middelnederlandse vertaling beantwoordt aan welke Latijnse tekst. Vermoedelijk steunen W en O op de vertaling van Willem van Moerbeke, wegens het slotstuk over de vaste sterrenGa naar voetnoot53.. In de hiernavolgende editie werden bij elke versie de regels door ons genummerd.
I. Tekst W. Handschrift Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2818, 6rb-10rb, begin 15de eeuw, bizonder rijk van inhoud, waarop we niet alleen in een andere publicatie zullen terugkomen, maar waaruit we van plan zijn elders verschillende teksten te editeren. De inhoud van tekst W stemt grotendeels overeen met die van O, met dien verstande dat de bewoording vrijwel gelijkloopt in grote stukken tekst, af en toe echter sterk afwijkt, met inhoudelijke en structurele verschillen. De taal van het handschrift vertoont overwegend Brabantse kenmerken, maar ook Hollandse en (West-)Vlaamse, en moet nog nader onderzocht worden.
[pagina 18]
Ga naar margenoot+IPocras seit dat die ghene die medecijnre willen wesen ende van astronomijen nyet en kan hy is on constich ende nyet volmaect Ende met rech 5[regelnummer] te js hy gerekent metten blijnden want Ga naar margenoot+gelijck dat die blijnde is lenende op sijnen stock ende als hy wil vertreden om bet voert te gaen soe staet hy en rust al sachtelijker ter eenre sijden ende ter an 10[regelnummer] deren ende en dar hem nergent ver porren sonder daer hem die stock wijset Ende om dat is hy onseker ende besorget waer hy sal treden om dat hy altoes dit ducht te misgaen 15[regelnummer] hem seluen of enen anderen te quetsen Alsoe gelijck is te verstaen vanden me- decijnre die van astronomijen niet en kan ¶ Hier om heb ic bekent sekerlijke dat elc medicus by node 20[regelnummer] connen moet astronomye ende ouersien op dat hi die blijnthede volmaecteli ken laten wil ende sien ende kennen alle blijnthede ende siechede ende hoer verwan delinge of vermeringe ende hoer 25[regelnummer] cure ende aftreckinge daer by ghe studeert ende ouersien die boeken van den vroeden meester jpocras trec kende dit boexkijn al eest cleynne jnden woerden het is groet jnden nut 30[regelnummer] scap ende harde noetsakelic allen me decijnen want soe wie wil die sal verstaen ende ouersien hy sal wel seker vonnisse mogen geuen van leuen ende van dode ende vander tijt 35[regelnummer] Ende het is te weten dat jpocras ge biet dat elck medicus bescouwe die mane als sy is vol van lichte soe is gewassen dat bloet jn den menschen jn beesten ende in allen dieren ende jn 40[regelnummer] dat water mede Waerby alse die sieck blijuet liggende soe is noet te marcken of die mane wt gaet vander Ga naar margenoot+verbroeyenge by dese wast die sieck hede totter wijlen dan die mane coemt 45[regelnummer] totten grade vander opposicijen ende als
[pagina 19]
die mane js opposijt besiet of sy js met ennyger quader planeten of jn een quade stede of weder sy bescou wet die harde huyse der doot 50[regelnummer] Daer by saltu weten van leuen of van steruen of weder lange of cor te siechede ende besien die natuere alder .xij. teykenen metter manen tegenwoerdich
[Aries] 55[regelnummer] ALs jemonden ennige siecheit toe coemt ende die mane js jn ariete of metter sonnen die siecheit sal sijn int hoeft om die grote heyt te vander sonnen hem sal zweren 60[regelnummer] den pols vanden hoefde ende hy heeft hete corts ende die heytte en laet hem nyet cume mogen sy spreken ende grote heytte js jn die borste ende hem zweert die longe ende die pols slaet 65[regelnummer] verwoedelic ende wiltmen dese paci ent hebben ende helpen het is noet ter harten aderen dat hy met coelen dingen jn spijse ende jn dranck die hem mynderen die heytte mer dese 70[regelnummer] pacient vallet dicke jn frenesijen Ende is dat sake dat saturnus is met ter manen die pacient sal steruen bynnen 10 dagen specialic bynnen den dage jn die weke dat die ma 75[regelnummer] ne sal wesen metter sonnen bijden vierden aspecte ende dat is alsoe vele te seggen eest dat die mane is jnt wassende vanden lichte ¶ Als die maen is jn ariete ende sy jnfortune 80[regelnummer] bescouwet biden 4 aspect of opposicie Ga naar margenoot+js dat saturnus met hoer js die siecte sal wesen jnt hoeft ende hi sal den pacient maken buyten synnen ende hy sal verwoe den ende als nu sal die siecte wassen 85[regelnummer] als nv minderen ende die pacient sal wesen gelijc den genen die nyet en mach gesien Seker die astronomye nyet en kan die en sal nyet mogen weten aldusdanige siecte Eest sake dat
[pagina 20]
90[regelnummer] die maent niet en mynderde vanden lich te of mynderde vanden graden als weder keert totten iersten aspect van saturnus dat is te seggen alsy hem heeft gelaten ende sy hem by enen anderen aspect bescouwet 95[regelnummer] die siecte sal nemen ende jn goeden of jn quaden beide eest dat sake dat die mane bescouwet jn fortune die pacient sal steruen et econuerso Item als die mane heuet desen aspect 100[regelnummer] daer af dat wi hebben geseit dat die siecheit sal nemen eynde ende sy vijnt jupiter of venus by ennighen aspect voer dien dat sy coemt totter verbernyngen die siecheit sal blijuen 105[regelnummer] staende opten siecken totter wijlen dat die mane sal comen jnt aspect of oppo sicie vander sonnen Ende is dat sake dat sy dese nyet en vijnt mer dat sij vijnt mercurius die pacient sal 110[regelnummer] steruen mer vijnt sy mars die pa cient sal leuen ende dese siecheit js van ennyger witter fleumen etc Als die pacient dat jerste gevoelt die sieck heit ende die mane js meerderende jn 115[regelnummer] horen licht ende jn horen graden ende die sonne ende mars sijn jn ariete die siec heit sal wesen jnt hoeft ende die paci ent sal verwoeden ende hem sal wassen een apostema jnt hoeft van witter fleu 120[regelnummer] Ga naar margenoot+men ende hem salt lopen vten nasen gaten Wiltmen desen pacient helpen hy nutte caude dingen ende het is noet datmen hem geue caude dingen wolc die aposteme doet sceiden Mer eest dat sake dat 125[regelnummer] die mane sy met mercurius jn die ste de vander sonnen die pacient sal ont gaen vander doot mer dat jerste sal hy hebben grote vrese om dat mercurius draget ouer een met mars jn een 130[regelnummer] bederue mer mars en doet alsoe niet met saturnus beide die pacient steruet als saturnus is jn die stede vander sonnen Ende eest dat jupiter of mercurius of venus is in die stede duyster die pa
[pagina 21]
135[regelnummer] cient sal hebben diuersche siecheden Eest dat mars die mane bescouwet by enen aspect ende men hem helpen wil mer geue hem lichte medecijne ende lichte spijse ende dat hij somwijlen ga ende kere 140[regelnummer] ende somwijle versitte ende dat hy som wijlen bade ende sit effene ende dat hy oeck effene slape ende het is oec noet datmen hem geue dranck te drincken caudt water ende teten dat hy wil by 145[regelnummer] dien alst aspect js Aldus en is geen noet datmen hem geue medecijne van physeken nyet jn waer alsoe hij seluen wille
[Taurus] ALs jemont ennyge siecheit toecoemt 150[regelnummer] ende die mane is jn taurus ende sy mars bescouwet by opposicijen ende byden vierden aspect die siechede coemt van bloede ende die pacient voelt grote heytte ende grote droecheit ende grote 155[regelnummer] zweringe by nacht ende hy en mach nyet slapen ende hi heeft grote begerte te drincken calt water ende calde din gen ende dese siecheden is met fleumen ende datmen hem geue medecijne die calt 160[regelnummer] Ga naar margenoot+ende wack js het en ware dat sake dat saturnus by desen sy metter manen of met venus ende die mane nyet en vijnt fortu ne die pacient sal steruen bynnen x dagen 165[regelnummer] Item als die pacient jerst aencoemt die siecte ende die mane is meerderende in hoer lichte ende jn hoer graden ende sij mars bescouwet bijden vieren aspect of bijden vijfsten ende die mane sy comen 170[regelnummer] tot saturnus ende mercurius met hoer die siechede is van fleumen of van gelijken dingen ende die pacient sal sijn cranck ende gestoert ende cume sal hy mogen eten ende sijn mage en mach nyet vertheren 175[regelnummer] die spijse ende bynnen sal hy hebben grote heytte ende desen pacient is noet laxatijf te nemen ende als die mane sal
[pagina 22]
comen ter opposicijen dan sal die pacient verswaren in die siechede ende steruen op 180[regelnummer] dat die mane nyet en heeft fortune mer heeft sy fortune met hoer die siec heiden sal becomen bynnen xxv dagen Ende als die sonne met hoer js die siecte sal sijn jn die borst ende die 185[regelnummer] tonge dunct hem verbernen om die gro te heytte by nachte ende groten dorst ende lichten lichame Aldusdanige pacient js van node medecijn die stopt ende dat hy hem doet laten ende hy moet hem wach 190[regelnummer] ten van heten dingen Ende als die mane js comen jnt seste aspect vander sonnen ende dan die siechede vermynret hy sal ontgaen et econuerso hy sal steruen Ende die mane sy jnder opposicijen 195[regelnummer] vander sonnen ende met hoer is jupiter ende venus hy en sal nyet steruen mer is sy met fortune hy steruet
[Gemini] ALs jemont siechede toecoemt ende die mane sy jn gemini jnt iiij 200[regelnummer] Ga naar margenoot+aspect van saturnus of jn opposicio die siechede sal wesen van droechede om dat hy heeft verloren van sijnen goede als sy sijn corts ende hem sal zweren al sijnen lichame ende hy sal gedogen grote 205[regelnummer] heyte jnden lijue ende jn die leuere Eest dat luna heeft jn fortune met haer die pacient sal steruen bynnen drie dagen Als die mane js jn gemini ende is meer derende jn hoer licht ende jn hoer graden 210[regelnummer] Ende is mars bescouwet bijden iiij of bij den vij aspect die siecte wort corts comende wt coleria Ende die pacient sal hebben dapperen pols ende sijn dieen sijn caudt Ende is dat sake dat 215[regelnummer] die mane is belet met saturnus ende ge ne fortune met haer en is die paci ent sal steruen Als die mane sal comen ter opposijcien vander steden jn die wolcke sy was als die siecte begonste 220[regelnummer] Mer is fortune metter manen hy sal
[pagina 23]
ontgaen vander siecten Mer het wort traechelijc als die mane js jn gemini ende die siecte coemt van wac hede ende sy saturnus met haer heeft die siec 225[regelnummer] te sal wesen jnt hoeft ende het behoert datmen den pacient nyet en doe laten mer datmen hem doe nutten getymperde dingen Ende als die mane sijn sal ter opposicijen vander sonnen of dat for 230[regelnummer] tune met hoer is die pacient sal ont gaen mer sijn sy jn fortune hy sal steruen op dat sy fortune bescouwet die siechede sal verwandelen jn een ander die sere bedect wort ende 235[regelnummer] swaer te bekennen totter wijlen dat luna coemt ten iiij aspect of oppo sicijen ende is dat sake dat fortune sy metter manen die pacient sal ont gaen ende eest nyet die pacient sal 240[regelnummer] Ga naar margenoot+steruen Mer is met hoer mars ende lune jn gemini die pacient sal gedogen grote heyte ende dat een oge sal hem tranen ende ter auontueren hy sal wer den jn frenesijen ende hy sal hem sere 245[regelnummer] vervaren ende hem sal duncken dat hy mysseliken saken siet ende men sal cume sijnen pols vijnden mer men en sals nyet laten mer geuen hem lichte spijse ende hi sal wesen jn een getemper 250[regelnummer] de stede Ende als luna sal comen ten vierden aspect die pacient sal steruen js luna met fortune mer is fortune met haer hy sal ontgaen ende nutten lichte spijse ende oeck sal hy baden
[Cancer] 255[regelnummer] ALs jemont siecheit toecoemt ende luna sy jn cancro ende is sa turnus bescouwet bijden vierden as pect of bijden seuenden die siecten sal comen van coude ende after heyte alsoe 260[regelnummer] somtijt geualt jnt wtgaen vanden ba de ende die pacient heeft den hoest ende die zweringe jn die borst ende jn die leyndene met luttel heyten
[pagina 24]
ende genen pols hy moet hebben me 265[regelnummer] decijnen die suueren die borst ende veriagen den hoest Mer is metter mane gene fortune ende sijse nyet en bescouwet eer sy coemt ten iiij aspect of opposicie vander stede jn 270[regelnummer] die weke als die siechede begonste die pacient steruet bynnen vier dagen mer bescouwet sijse soe sal hy leuen nochtans sal hy seer sijn beswaert Ende is dat sake dat sy mars be 275[regelnummer] scouwet biden vierden of biden seuenden aspect die pacient sal rup sen dat hy jn hem heeft om die qua de disposicie vander magen ende hy Ga naar margenoot+sal nutten coel dingen Mer bescouwet 280[regelnummer] die mane niet fortune die pacient sal steruen eer sy coemt ten vierden aspect Mer issy jdel van lope die siecte js co men van vervuyltheyt ende van vele te drincken ende die pacient is lichte 285[regelnummer] gram ende heuet zwaer by nachte die pacient sal nutten getymperde dingen Ende als die mane is comen ter opposicijen die pacient sal ontgaen op dat hy fortu ne bescouwet Mer sijn jnt aspect van 290[regelnummer] mars of vander sonnen sonder hulpe van fortune die pacient sal verual len ende dat sal sijn by auentueren jn een scerpe corts ende sijnen pols wort cume vonden jnt begyn is hem goet floime 295[regelnummer] is dat sake dat bynnen vier of vijff graden sy dat aspect van fortunen met der manen die pacient sal verlichten et econuerso ende contrarie ende die siecheyt penytreert meer des nachs dan des 300[regelnummer] dages ende hy rust luttel ende hy heuet grote onwijse ende roept vele Mer heeft luna fortunen als sy is ter opposicijen die pacient sal ontgaen ende heeft hijse nyet die pacient verualt of verwan 305[regelnummer] delt jn een ander siecheit ende hy sal ontgaen dat wort als die mane sal comen jn die stede daer sy was doen die siecte begonste heeft sy dan for
[pagina 25]
tune hy ontgaet et econuerso Met ju 310[regelnummer] piter ende saturnus jn cancro ende wort een siecte vergadert van coude humoren ende sal eynden bynnen der vierden dage Sijn oeck saturnus mars ende venus metter manen die siecte is comen vander 315[regelnummer] vermoetheyt ende van crancheyt daer om salmen hem geuen dingen die die conforteren Ende als luna sal comen ten vierden aspect of opposicie op dat Ga naar margenoot+sy heeft met hoer fortune die pacient 320[regelnummer] sal ontgaen et econuerso hy steruet Mer is saturnus mars ende mercurius met die siecte is comen van groter pijnen als van studeren ende des gelijcx ende sy is van zwarter colera Ende die 325[regelnummer] pacient is verstorket ende heeft grote siecte jnden mont Ende als luna js comen ten vierden aspect op dat sy met hoer heeft fortune die pacient sal leuen et econuerso ende dese gelijck 330[regelnummer] is als die mane is jn disposicie Mer issy nyet met hoer die paci ent sal ergen ende heeft syse met hoer soe sal hy ontgaen Als die ma ne sal comen ter stede daer sy was 335[regelnummer] als die siecte begonste
[Leo] ALs jemont siecheit toe coemt ende die mane is jn leone ende saturnus bescouwet biden vierden as pect of opposicie die siecte van ghe 340[regelnummer] rompeerder humoren ende fleumen ende quade disposicie der magen ende hoeft swere ende grote heyte bynnen ende buyten die siecte wort lanck warich ende alset coomt ten vierden 345[regelnummer] aspect heeft sy met haer fortune soe sal hy ontgaen et econuerso js luna jn leone ende sy bescouwet mars jnden vierden aspect of opposicie Die siecheden is comen wt ouer 350[regelnummer] uloedicheit ende colera ende wort fe bris bescouwet luna fortuna hy ont gaet na groter vermoetheit et econuer
[pagina 26]
so hy steruet na dien dat luna sy comen ter opposicijen van leo des 355[regelnummer] gelijx als sy is comen ten vierden aspect ende luna sy jn leone ende int Ga naar margenoot+vierde aspect sol ende mars hy sal dogen grote heyte jn die borst nochtan wort hy van buyten cout ende hy sal hebben 360[regelnummer] den hoeft zwere Mer sijn dese met ter manen jn leone die siechede js comen wt droefheiden van harten Ende als luna is comen ten vierden aspect op dat hy heeft fortune 365[regelnummer] die pacient sal ontgaen et econuerso Ende belet saturnus lune soe wordet dbelet jn die leynden ende in die blase js mercurius jn leone met de sen dat beduyt verstoringe van 370[regelnummer] synnen ende siechede van node Ende als luna coemt ten vierden aspect op dat die siechede mynret die pacient sal ontgaen et econuerso ende dier gelijck vander opposicijen
[Virgo] 375[regelnummer] ALs jemont siechede toe coemt ende die mane is jn Virgine ende sy saturnus bescouwet biden vierden aspect of opposicie jnt beginsel vander siecheden die siecte sal co 380[regelnummer] men vter magen darmen en nyeren apostonije ende en wort nyet bekent dan van astronomijen Js fortune met luna hy ontgaet na vele dagen et econuerso hy steruet bynnen vier 385[regelnummer] dagen ende luna jn virgine ende mars hoer bescouwet biden vierden aspect of opposicie die siechede sal wesen met groter heyten van bynnen ende sal beduden oueruloedicheit van 390[regelnummer] colera ende fluxus ventris ende be scouwet die mane hy ontgaet byn nen drie dagen et econuerso hy steruet Si luna jdel van lope bedudet lichten lichame ende gebreck 395[regelnummer] Ga naar margenoot+vander [bl]asen Is met haer mars sol of mercurius dan wort die siechede
[pagina 27]
scerper ende sterker verstoringe van syn nen Ende als die mane js comen ten vier den aspect of opposicie die pacient 400[regelnummer] ontgaet by hulpe van fortune et econuer so Ende wort met haer saturnus venus ende mercurius ende jupiter jnt begynne der siechede wort lange duerende siecte tot dat luna sy weder comen tot virgo of 405[regelnummer] tot sijnen vierden aspect of opposicie die siechede wort jn die borst comende wt humoren ende vter longen ende nyeren Sy sijn jn wanen dan jnt wassen ende wort van vervuylte een deel sal zweren 410[regelnummer] dat voer hoeft ende slaept ende bescouwet mars die mane by enen quaden aspect hy steruet et econuerso hy leuet Ende luna comende ten vierden aspect of oppo sicie die pacient gaet of ontgaet by as 415[regelnummer] pecten van fortune et econuerso hy ster uet bescouwet mars luna bijden vierden aspect of opposicie wort van quaden bloede of aposteme ende sal hebben heyte ende voel waken ende verstoringhe 420[regelnummer] jnden mont ende bescouwet luna niet fortune hy steruet bynnen 33 dagen mer met fortunen leuen als hy coemt ter opposicien van eenre stede ende als luna is van jdelen lope hy sal hebben grote 425[regelnummer] zweringe jn die voeten ende grote heyt te bynnen ende seer ogen als sy is comen ten 4 aspect of opposicien sal hy ont gaen met fortune ende steruen met jnfortune ende bescouwet sy mars ende 430[regelnummer] sol die siecheit sal wesen sterct jnt hoeft
[Libra] ALs jemont siecheit toe coemt ende luna js jn libra ende sy saturnus Ga naar margenoot+bescouwet dat ouel is van witter fleumen 435[regelnummer] ende die pacient heeft den hoeft zwaer ende pijne jn sijn ogen ende hy heeft bestopte borst ende den rede mer bescouwet sy mars of jupiter die pacient moet steruen als die mane js jn libra ende sy mars bescou 440[regelnummer] wet sonder ennich quaet aspect soe is
[pagina 28]
dat ouel van quaden bloede ende een heete suychte ende die pols is snel ende die pacient js bynnen versmoren bloet laten js hem goet mer coemt ennigh quaet 445[regelnummer] aspect daer tegen soe en mach die pacient ouer den dach nyet leuen mer js die mane sonder ennich aenschijn soe heeft die pacient wee aen sijn hart ende hem smarten sijn ogen mer coemt 450[regelnummer] mars jn opposicijen of die sonne soe heeft hy groten hoeft zweer ende waer mercurius met luna jn libra hem sullen tranen die ogen ende dogen pijne jnt hoeft of coemt luna of venus of 455[regelnummer] jupiter jn dien dage totter tijt hy sal ontgaen met verlichten of met ver swaren steruen dese pacient heeft gerne siecte jnden buyck
[Scorpio] ALs jemont siecheit toe coemt ende 460[regelnummer] luna js jn scorpione ende haer saturnus bescouwet bijden 4 aspect of opposicie die siecheit coemt van qua den bloede of van venijnne ende waert dat die mane mynrede van lichte ende 465[regelnummer] haer bescouwede jn fortunen die paci ent sal steruen mer sy wassende waer jn haer licht ende bescouwede hoer for tune hy sou ontgaen ende waer sy jn scorpione ende mars met haer ende sy 470[regelnummer] jupiter bescouwede bijden 4 aspect hy sal hebben een stercke corts ende hy behoeft laxatijf ende als luna Ga naar margenoot+coemt ter coniunctyen van jupiter die pa cient sal ontgaen ende als die mane js 475[regelnummer] jdel van lope soe is die siecheit licht jnt begyn ende meerderende of sy ver wandelt jn ennige siecheden als jn ennige jmpedymente vander blasen of dier gelijck ende sullen wassen puys 480[regelnummer] ten ende als luna coemt ten 3 aspect sal hy hebben voel heytten corts ende alsy wt coemt ter sonnen heeft sy met haer fortune soe sal hem wassen aposteme ende sonder fortune hy sal steruen
[pagina 29]
485[regelnummer] Ende als luna is jn scorpione ende mars met haer of saturnus soe sal hy heb ben een heete febre jnt begyn van een bitter fleumen Ende is dat for tune die mane bescouwet die siecheit 490[regelnummer] sal verkeren jnt beste ende bescou wet sy jn fortune hy steruet mer mach hy gecrijgen fortune biden 4 ofte 7 aspect of ten 10 of ten 14 aspect hy sal ontgaen
[Sagittarius] 495[regelnummer] ALs jemont siecheit toe coemt ende luna is jn sagittario ende sy saturnus bescouwet bijden 4 aspect of biden 7 die siecte js comen van fleumen ende die pacient sal hebben 500[regelnummer] grote heyte jn al sijnen lichaem mer hy sal hebben sijn voeten caut ende dese siecheit sal dueren dan die mane coemt tot saturnus ende sy dat die mane toge fortune ende dan ge 505[regelnummer] duert sy tent coemt in die opposi cie jnt wolck sy was Als luna js jn sagittario ende sy mars bescouwet Ga naar margenoot+biden 4 ofte 7 aspect ende sy is meer derende in hoer licht die siechede 510[regelnummer] wort bedect soe datse gene philoso phus en mach bekennen ende den pa cient sal zweren sijn hoeft ende alle sijn lijf ende hy sal geeuwen ende heb ben dat menyzoen ende toget luna 515[regelnummer] fortune biden 4 dage ofte 7 often 10 often 11 often 14 die pacient sal ontgaen et econuerso hy steruet Ende als luna is jn sagittario met ju piter of venus die siecte coemt van 520[regelnummer] ruymmen ende hy sal hebben grote zwe ren jn die borst ende hy sal ontgaen als die maen sal comen ten 4 aspect
[Capricornus] ALs jemont siecheden toe coemt ende luna js jn capricorno ende sagit 525[regelnummer] tarius haer bescouwet biden 4 ofte 7 aspect ende vermynrende van lichte
[pagina 30]
die siecte coemt van cauden ende van zweren jn die borst ende enen corts van gecorrumpeerden bloede ende is dat for 530[regelnummer] tune die mane bescouwet die pacient sal ontgaen mer hy sal hebben voer een lange siechede ende bescouwet sy niet fortune hy sal steruen bynnen 3 dagen Ende als luna js jn capri 535[regelnummer] corno ende mars haer bescouwet biden 4 often 7 aspect dat beduyt o ueruloedicheit van heyte ende van quader disposicijen der magen ende van quader verteringe die wolcke 540[regelnummer] op rupset ende spuwet ende hebben dat menyzoen ende genen pols te vijnden ende js dat fortune die ma ne bescouwet die pacient sal le uen et econuerso hy steruet bynnen 545[regelnummer] Ga naar margenoot+3 dagen ende waert dat sol waer met mars of dat mars die sonne bescou wet ende luna merende jn haer licht die pacient ontgaet by hulpe van fortunen ende by jnfortunen sal hy steruen
[Aquarius] 550[regelnummer] ALs jemont siecte toe coemt ende luna js jn aquario merende jn haer licht ende jn haer graden ende saturnus haer bescouwet biden 4 ofte 7 aspecte die siecte coemt van groter pijnen ende van 555[regelnummer] quaden bloede dat als nv wast ende nv mynret Ende het is te duchten als die mane coemt ter opposicien js dat die siecte verlicht hy sal ontgaen mer verzwaert hy soe eest die doot 560[regelnummer] Ende ware die mane jdel van lope die siecte sterct jnt beginsel ende die pacient sal hebben grote zweringe jnden lichaem ende hy sal hebben grote siecte Mer als die mane coemt ter 565[regelnummer] sonnen ende die fortune haer bescou wet die pacient sal ontgaen ende met jnfortunen sal hy steruen Mer bescouwet die mane als sy gaet onder den raey der sonnen eest
[pagina 31]
570[regelnummer] dat sy vijnt jn fortune eer dat sy coemt ter stede jn wolcke die siec te begonste die pacient ontgaet ende vijnt sijse nyet hy sal steruen Ende waert dat saturnus ende mercurius 575[regelnummer] waren metter manen jn aquario die siecte js van een zwarte colera ende eest dat fortuna die mane bescou wet die pacient sal genesen eer dat die mane sal commen ter oppo 580[regelnummer] sicijen van eenre stede js luna wanende ende jnfortuna bescouwet hy sal steruen Ga naar margenoot+ende met fortunen sal hy leuen
[Pisces] ALs jemont siecte toecoemt ende luna is jn piscibus merende jn haer 585[regelnummer] licht ende jn haer graden ende saturnus haer bescouwet biden 4 aspect of opposicie die siecte coomt van couden die hy do get jn die nyeren ende bescouwet luna fortune hy sal ontgaen mer hem sullen 590[regelnummer] zweren die lede luna jn piscibus me rende jn haer licht ende jn haer graden ende mercurius haer bescouwet biden 4 aspect of opposicie die siecte coemt van groter vervuyltheit ende van quaden 595[regelnummer] bloede ende quader heyten ende hy salt hebben arger by nachte dan by dage Ende eest dat fortuna luna nyet en be scouwet hy sal steruen Als die mane coemt ter stede jn wolcke die siec 600[regelnummer] heit begonste mer bescouwet sy fortu na hy sal ontgaen Ende eest dat venus ende jupiter sijn comen ter manen hy sal ontgaen Als die mane js comen ter opposicien van eenre stede ende waert dat 605[regelnummer] mercurius ware met haer die siecte js van heten bloede dat quaetste ende fortune hy sal ontgaen ende by jnfor tunen hy steruet [stellae fixae] Dier gelijck eest van fixien sterren die sijn by 610[regelnummer] jupiters nature ende venus of sy sijn metter manen gevoeget sonder en nich middel biden 4 aspect ende hy sal die siecheden termyneren jnt
[pagina 32]
beste ende jnt 3 ende jnt 4 ende jnt 5 as 615[regelnummer] pect jnt jerste of jnt andere of dispo sicien of fixien sterren die sijn van mars natuere ende van saturnus die deren jnden vorseiden steden beide jnden aspecten Ga naar margenoot+syn dage van jugementen ende by aspec 620[regelnummer] ten ende voeginge van fortunen metter manen sal die siecheit termyneren jnt beste Ende by aspecten van qaader voeginge ende oeck by horen huyse der doot salt termyneren ten arch 625[regelnummer] sten ende men moet weten dat saturnus mynret jn couden siecheden meer dan jn heyten ende nochtan deren sy beide gevoeget waer sy syn	voetnoot53. THORNDIKE 1960, 111. margenoot+ 6 rb margenoot+ 6 va margenoot+ 6 vb margenoot+ 7 ra margenoot+ 7rb margenoot+ 7va margenoot+ 7vb margenoot+ 8ra margenoot+ 8 rb margenoot+ 8 va margenoot+ 8 vb margenoot+ 9ra margenoot+ 9 rb margenoot+ 9 va margenoot+ 9 vb margenoot+ 10ra margenoot+ 10 rb margenoot+ 10 va

Vorige Volgende

Teksten

I. Tekst W.

[Aries]

[Taurus]

[Gemini]

[Cancer]

[Leo]

[Virgo]

[Libra]

[Scorpio]

[Sagittarius]

[Capricornus]

[Aquarius]

[Pisces]