Toga en degen

[p. 154]

Hoofdstuk XVI.

De Zuidwest passaat had met kracht ingezet.

Woeste stormvlagen gierden over de kust; de grond was hoog bedekt met bloesems en bladeren, door het onmetelijk baldakijn van groen naar beneden gestrooid; eene doordringende geur van vochtige aarde en rottende planten vervulde de lucht; het strand was drassig en doorweekt door zondvloedachtige stortbuien. Afwisselend zacht en eentonig ruischend in de poelen en plassen, die onder het vervelend gesuis en geborrel der regendruppels schenen te koken, en dan weer met woeste vaart ter neer kletterend, zoodat hooren en zien verging, sloot een gordijn van waterstralen de bewoners der kustbenteng van de overige wereld af. Het eentonig gedruisch van den regen verdoofde elk ander geluid, en van alles wat daarbuiten voorviel drong alleen de stem van den verbolgen oceaan, het donderend bruisen der branding de bezetting in de ooren. Maar hoe kil en ongastvrij het schemerachtige gewest ook was, waaruit de wind kwam aansnuiven, het was toch de zee: de eenige band, het eenige gemeenschapsmiddel dat de

[p. 155]

afgeslotenen met de wereld verbond, en het verlangend rondzwervende oog zocht steeds weer op nieuw de openingen tusschen de palmstammen, de kleine stukjes verschiet, die een blik gunden op de eindeloos woelende schuimmassa daarbuiten - op den oceaan.

Het slechte weer was echter voor den vijand geen reden om werkeloos te blijven, nu het gold het terrein te bezetten dat zoo lichtvaardig door het bestuur was prijsgegeven. Ook de terugzending naar Java van de door concentratie vrijgeworden garnizoenstroepen had het vertrouwen der Atjehers in eigen kracht versterkt en hun de hoop doen voeden, het thans gemakkelijk met de kleine strandbezetting klaar te spelen en haar in zee te jagen. De noodlottige gevolgen van de ontruiming van het binnenland waren dan ook eerder ingetreden dan zelfs de kapitein dit verwacht had; van alle kanten naderden de vijandelijke benden.

Zoo slopen, onder steeds wassende bezorgdheid in de benteng, de sombere dagen en de sterrenlooze nachten voorbij.

En altijd die onophoudelijke, warme regens, die klamme, met zwoele geuren bezwangerde waterdampen, die als rook in de lucht opstegen en als vochtige broeikashitte onder het geheimzinnige gebladerte bleven hangen, alsof de gansche bezielde natuur zich in water wilde oplossen. Altijd die afmattende ontzenuwende atmosfeer der ongezonde equatoriaalstranden, nog drukkender en geestdoodender voor de eenzamen die hier, van de wereld afgesloten, gedoemd waren om werkeloos af te

[p. 156]

wachten wat de duistere toekomst voor hen had weggelegd.

De vroegere vroolijke bedrijvigheid in de benteng had reeds lang plaats gemaakt voor kloosterachtige stilte, voor een geest van doffe neerslachtigheid en mokkende ontevredenheid. Slechts de ijzeren tucht van den kapitein voorkwam de uitbarstingen van verbeten wrok, welke de soldaten bezielde tegen een bestuur dat hen weerloos en met gebonden handen aan den vijand scheen te willen overleveren. Ook in de officiersbarak, waar de luitenants-hokjes thans bewoond werden door Roberts en Vermeer, was het stil alsof alle leven uitgestorven was, en zelfs in Sans-Souci, zooals het groote of middenhok, tevens algemeene huiskamer, heette, openbaarde zich de ernst der tijden in eene gedrukte stemming, in een bijna plechtig zwijgen, dat slechts af en toe door den kristalhelderen lach van het amazoontje verbroken werd.

Vooral de kloeke kapitein was niet meer de man van vroeger, maar had iets sombers en afgetrokkens, dat als een donkere schaduw op zijn wezen lag. Het oude verlies, de onvervulde droom van geluk uit zijne jeugd, liet zich nog wel nu en dan gevoelen, maar wekte geen bitterheid meer in zijn hart; de stille, zachte glans van het schoone visioen en het bewustzijn van goed gehandeld te hebben omstraalden deze herinnering met een troostrijk licht. Dat hij den schat harer liefde had prijsgegeven, kwam hem niet meer als een verwijt of een verdriet voor den geest, want wat zij nu voor hem was, hadden hij zelf en haar eigen edel hart

[p. 157]

haar gemaakt. Het was nu eene verhouding tusschen hen als tusschen broer en zuster, en hoewel hij haar nooit bij haar naam noemde en ook het woord: ‘mijn groote broer’, slechts zelden over hare lippen kwam, toch wist hij, dat alles wat zij van haar hart nog kon en mocht wegschenken hem toebehoorde.

Zeker - hij gevoelde het: dat lieve karakter, dat zich met zulk een heldenmoed schikte in eene, voor haar zoo weinig passende omgeving, in eene voor haar zoo vreemde en ruwe wereld, gereed om er kransen te vlechten uit de distels en doornen, welke die wereld opleverde - zij moest eene ongenaakbare heilige voor hem blijven! Zeker - het was beter zoo!

Maar dan kwam weer het spook, het hardnekkige spook der vredesfictie, waartegen hij moest worstelen. En al bewaarden zijne krachtige zenuwen en ernstige levensopvatting hem ook in dezen kamp voor een ondergaan in de donkere golven van melancholie en bitterheid, toch sloegen zij dikwijls over hem heen en kostte hem zijne zelfverloochening menigen zwaren strijd.

Het was dus stil en somber in Sans-Souci, waar het dagelijksch leven zich in weinig meer dan in een gedempt gemurmel van stemmen openbaarde. Maar af en toe ging de zon op over de donkere woning en gleed er een lichtstraal doorheen, die er nieuw leven en nieuwe bezieling bracht, of klonk er een vroolijk woord of een schaterlach, die de duisternis verdreef, zelfs waar deze het dichtst scheen. Dat was de weldoende fee, de altijd

[p. 158]

blijmoedige en opgewekte jonge vrouw, die, als een nijver huismoedertje, den gouden draad weefde welke de leden van het kleine gezelschap tot ééne familie vereenigde.

Tot in de soldatenbarakken toe drong de weerschijn van het licht harer persoonlijkheid: een licht, zoo vreemd en verrassend voor deze kazerne-achtige omgeving, zoo zacht en mild voor dit beeld uit het ruwe oorlogsleven, dat het ook de knorrigste gezichten een glimlach afdwong, en ook den stugsten mond iets vriendelijks deed mompelen over ‘het amazoontje.’ Zelfs de onverschilligste onder deze pruttelaars, de lange Klaas van het eerste peloton, was oogenblikkelijk getemd geweest en had met een bloedrood gezicht verlegen aan zijne knevels staan trekken, toen hare magnetische vingers de hoofdwonde verbonden, die hij bij den terugtocht naar het strand opgeloopen had.

Maar hoe veelvuldig haar plichten, als huisvrouw van Sans-Souci en als liefdezuster in de ambulance, ook mochten zijn, een deel van haar tijd en hare toewijding behoorde aan het trouwe ros dat haar zoo dikwijls door bosch en veld gedragen had. Zoodra zij maar aan de waakzaamheid van baboe met de lange lans kon ontsnappen wipte zij, trots regen en wind, de benteng uit, om Tita in den stal een bezoek te brengen. Geen paard ter wereld had het beter dan dit dier, dat door iedereen geliefkoosd, en met pisangs en suikerklontjes gevoerd werd, maar toch scheen het daarom niet gelukkiger te zijn. De groote, weemoedige oogen, en het klagende gehinnik waar-

[p. 159]

mede het zijne meesteresse begroette, sneden het amazoontje door de ziel, want zij verstond deze uiting van heimwee naar het vrije veld, hetzelfde vurige verlangen, dat ook haar gemoed vervulde. De zoete woordjes, die zij met onverstoorbaren ernst tot haar lieveling richtte, schenen voor beide partijen een balsem op de wonde te zijn, want duidelijker kenmerken van aandachtige belangstelling dan de gespitste ooren van Tita waren moeilijk denkbaar. En alsof de harige huid van het dier niet ongevoelig was voor de liefkoozingen zijner meesteresse, en zijn paardenhart er door verteederd werd, duwde hij dan het groote hoofd tegen haar aan en zwoer haar trouw.