Toga en degen

[p. 134]

Hoofdstuk XIV.

Alles is in de strandbenteng uitgeloopen om den intocht der kameraden uit de linie bij te wonen. Men heeft het schieten in de verte gehoord, maar, hoe groot ook de verontwaardiging is over den verraderlijken aanval op bevriend gebied, toch mengt zich bij dezen indruk een algemeen gevoel van voldoening, dat het er eindelijk toe gekomen is. Terwijl aller oogen op de verre boomtoppen gericht zijn, waarover zich langzaam dikke rookwolken wentelen, is ook de resident in de voorgalerij zijner woning verschenen. Hij heeft naar aanleiding van het schieten Toekoe Addar bij zich doen ontbieden, en dit hoofd staat thans naast hem, wel is waar eenigszins buiten adem en met beslikte kleederen, maar hopende, dat de resident dit met zijn haastigen dienstijver zal verontschuldigen. Toekoe Addars diepe eerbied voor den grooten heer en Toekoe Addars dankbaarheid voor diens nederbuigende goedheid, trillen in elk haartje van Toekoe Addars borstelige wenkbrauwen, nu hij de onderdanige overtuiging uitspreekt, dat het slechts een onbeduidend konflikt kan zijn.

[p. 135]

Hij weet zeker, dat met de ontruiming van het land door de soldaten, dergelijke konflikten van zelf zullen ophouden, aangezien de bevolking zich met het politiepersoneel van den heer resident veel beter verdraagt dan met de militairen.

‘Daarin kunt ge wel gelijk hebben, Toekoe,’ zegt de resident, die vindt, dat het hoofd in 't algemeen genomen, toch een zeer bescheiden en verstandig man is.

Terwijl de civiele bestuurder goedkeurend knikt, verandert de eerbiedige tronie van den Toekoe, zonder eenigen staat van overgang, in een grijnzend en dreigend gezicht en flikkert er uit de donkere keldergaten zijner oogen een blik op waarin bewustheid van de kracht tot verdelging ligt.

‘Zooals gij zeer juist zegt, Toekoe,’ bemerkt de resident nog eens met veel waardigheid, ‘het mag niet meer voorkomen - ik wil er niet weer van hooren!’

Op het oogenblik, dat hij het hoofd aankijkt, neemt het dreigend gelaat van den Atjeher weer de gewone uitdrukking aan, en laat het hem alle wenkbrauwen zien, die het heeft.

‘Zooals gij beveelt heer!’ zegt de Toekoe met zachte stem, ‘gij alleen hebt te gebieden!’

De resident begrijpt naar zijne schatting van zich zelven en zijn prestige, dat dit de waarheid is, en aanvaard dus deze betuiging met een blik van deftige tevredenheid. De instinktmatige erkentenis van zulk eene waarheid door het hoofd der bevolking en diens onbewimpelde belijdenis er

[p. 136]

van, zijn voor hem een bewijs, dat de macht zijner persoonlijkheid zich over de gansche kust doet gelden en dat de Toekoe even goed aan dien invloed onderworpen is als het jongetje, dat het bureau aanveegt. De resident tuurt droomerig in de verte, niet naar de rookwolken, maar naar de visioenen van eer en roem, die hem voorbijzweven op de maat van den sirenenzang in zijn binnenste: het loflied op zijne talenten.

Op dit oogenblik wordt des residents aandacht afgeleid door de verschijning van den sergeant-majoor onder aan de trap van de voorgalerij. De achterdochtige blik en het benepen gelaat van den onderofficier toonen duidelijk aan, dat hij niet uit eigen beweging voor den man treedt, dien hij tot nog toe zoo zorgvuldig heeft gemeden. Het is dan ook met de meest denkbare militaire stroefheid, dat hij de positie aanneemt om kort en afgebeten te berichten: ‘De kommandant laat melden, dat de troepen uit de linie aankomen!’

De resident was reeds aan een deftigen hoofdknik begonnen, toen hij ontdekte, dat die man hem niet vreemd was. Het eigenaardige vermogen dat hij bezat, om nimmer een gezicht te vergeten, waarmede hij eens te doen had gehad, deed hem den persoon terstond in de volgende rubrieken klassificeeren: ‘Amsterdamsche Universiteit - studeerde in de rechten - maakte schulden en slechte verzen - verdween in de richting van Harderwijk.’

Maar niets straalt van deze herinneringen door in den verstrooiden blik en den koel beleefden toon waarop hij antwoordt: ‘Dank u wel, sergeant-

[p. 137]

majoor; wel zeker, ik denk de officieren van den troep straks even toe te spreken!’ De sergeant-majoor wordt door de demonische verzoeking geplaagd zijne zienswijze te uiten in het woord ‘Larie!’ en er eene schrobeering aan te wagen, hij bedwingt zich echter, salueert op een nijdige manier en vertrekt.

De voorhoede der aankomende kolonne is inmiddels in den woudrand verschenen en deboucheert nu op de vlakte; de ruiters aan het hoofd.

Plotseling ontsnapt den resident een kreet van verwondering. ‘Wat zie ik!’ roept hij uit. ‘Is het mogelijk! Eene dame bij de aankomende troepen? Eene dame te paard?’ En vragend kijkt hij de naast hem staanden Toekoe aan. Er valt niet aan te twijfelen, het is mogelijk, het is een dame te paard. Zelfs het steenen gelaat van den ouden Atjeher krijgt plotseling meer leven, nu hij de korte opheldering geeft: ‘De echtgenoote van den luitenant Roberts, heer!’ De resident is ten hoogste verrast. Maar het is eene aangename, eene welkome verrassing, want hij ziet dadelijk in, hoe nuttig de aanwezigheid van die dame hem kan zijn en hoe heerlijk zij past in zijne opvatting van den toestand. De sombere rookwolken zijn als door een tooverslag verdwenen, de vredesfictie, die een oogenblik door hen verduisterd werd, staat in al zijne spookachtige glorie, een vreugdedans uit te voeren, en de resident is zoo in zijn schik met hetgeen hij ziet, dat hij met terzijdestelling van alle deftigheid, de rijderes bijna een kushandje had toegeworpen. ‘Eene dame! Wel zeker! Waarom

[p. 138]

ook niet? Wij zijn immers niet meer in oorlog! Niet waar, Toekoe?’ zegt hij, nog steeds de verschijning in het oog houdende. ‘Wij zijn volstrekt niet meer in oorlog!’

Een wolvengezicht is het, met den bloedgierigen muil tot een spottenden lach uitgerekt, dat den resident thans aanstaart. ‘Volstrekt niet, heer!’ klinkt het heesche antwoord. En op denzelfden zachten toon: ‘Heeft u nog iets voor mij?’

‘Dank u, Toekoe! Dank u, Toekoe!’ zegt de resident, luchtig met de hand wuivende en zonder naar hem om te zien. Het hoofd verwijdert zich al buigende en achteruittredende en laat den bestuurder verdiept in de beschouwing van de bekoorlijke gestalte.

Aan de zijde van haar man, kranig in den zadel gezeten, en met hare buigzame figuur op gracieuse wijze de bewegingen van het rijden volgende, nadert de jonge dame aan het hoofd der troepen.

Een herhaald hoera gaat er op van de wallen, die dicht bezet zijn met juichende en met hunne mutsen zwaaiende soldaten; de vreugde is algemeen, dat het amazoontje gezond en ongedeerd is gebleven op den gevaarlijken tocht.

Als eene koningin, die haar intocht doet te midden harer opgetogen onderdanen, zoo waardig en bevallig groet de jonge vrouw, naar rechts en naar links, zichtbaar gevleid door de haar van alle zijden gebrachte hulde, terwijl haar minzaam en verlegen lachje telkens twee rijen sneeuwwitte tanden doet schitteren.

De resident is eenigszins knorrig geworden. Hoe

[p. 139]

welkom hem ook de verschijning dier dame is, toch vindt hij het hoogst ongepast, dat men zooveel werk maakt van eene eenvoudige luitenantsvrouw. Hij ziet hierin wederom het bewijs, hoe onheilvol en demoraliseerend zelfs de nawerkingen zijn van een militair bestuur; welke verkeerde opvattingen het kweekt, en hoe het alle wettelijke rangverhoudingen omverwerpt. Met een blik van statig misnoegen volgt hij den optocht, totdat het amazoontje bij de poort van de benteng van haar paard fladdert en, door de officieren omstuwd, de versterking binnentreedt.

‘In elk geval,’ zoo redeneert de ontevreden toeschouwer, ‘is de aanwezigheid dier dame een onwederlegbaar bewijs voor de pacificatie! Officiersfamilies op de kust! Dames bij de soldaten tot in de eenzaamste binnenlanden! Heerlijk!’ De resident meent het getal der personen gerust buiten beschouwing te kunnen laten, daar waar het feit alleen reeds van zulk een groot gewicht is. Hij herhaalt dus nogmaals met een zeker genot de beteekenisvolle woorden: ‘Dames, tot in de diepste wildernissen! Dat zal bij uitstek vredelievend klinken in het officieel bericht!’ De zelfbewuste ambtenaar heeft een ingewortelden afkeer van de particuliere pers; hij denkt aan de vernietigende kritiek zijner handelingen in den ‘Opmerker’, en het baart hem weinig troost, dat dit blad, na hem voor moreel dood verklaard te hebben, grootmoedig beloofd heeft, haar eindoordeel nog te willen opschorten. Maar thans zal dien drukinktduivels de mond gesnoerd worden! De tegenwoordigheid

[p. 140]

van het zwakke geslacht op de kust, is een troef, die hen van spijt zal doen bersten! ‘Dat overleven ze niet!’ mompelt de resident met een triomfeerend knikje. Daarop, met veel zelfvoldoening een denkbeeldig courantenartikel redigeerende, vervolgt hij in zijne alleenspraak: ‘Men meldt ons van Atjeh, dat de concentratie der troepen, zonder stoor.... hm - gelukkig is volbracht. De feestelijke ontvangst in het hoofdkwartier gold vooral den krans van schoo... gold vooral het damespersoneel der terugkeerende officieren!’ De resident kijkt bij de laatste zinsnede glimlachend rond, zoo beleefd en vriendelijk, alsof hij een aantal ‘Opmerkers’ met zich te verzoenen had.

Tegelijk met de vreugde over zijn onverwinlijk standpunt, komt toch de wensch bij hem op, de dame te leeren kennen, die zulk een nuttig pacificatiebewijs zal zijn. Hij gelast derhalve den mandoor-oppas, den militairen kommandant te verwittigen, dat hij hem met de teruggekeerde heeren postkommandanten in den loop van den dag te zijnent verwacht; en dat het hem een genoegen zal zijn, ook hunne dames te ontvangen. Na dit bevel te hebben uitgevaardigd, verdiept zich het bestuurshoofd in de samenstelling van nog gunstiger courantenberichten betrekkelijk de pacificatie. Hij stapt daarbij met zijn statigen residentenstap de voorgalerij op en neer, om telkens bij het einde daarvan met een deftigen zwaai op één hiel om te draaien, welke laatste beweging tevens de opvatting verduidelijkt, dat er weer een tegenstander afgemaakt en van het tooneel afgeschoven is.