Dagboek van broeder Wouter Jacobsz (Gualtherus Jacobi Masius) prior van Stein. Amsterdam 1572-1578 en Montfoort 1578-1579. Deel 2

[December]

⁺ Op den Ien Decembris liep wederom fame onder die gemeent, dat die⁺ Spaengers vertrecken souden ende dat het pays soude sijn.

Op den II, III, IIII, V, VI, VII, VIII ende IXen hoorden wij niet sonderlinx, maer bleve alle dinck in sijn oude verkeertheyt.

⁺ Op den Xen of hierontrent reysde die heere van Montfoort nae den prinsch, met fame dat hij wilde an hem versoucken die hooge heerlickheyt van Montfoort, welck hij eertijts tot leen van de graeflickheyt in Hollant ontfangen hadde ende nu over een deel tijts ofgelost was¹.

⁺ Op den XI, XII, XIII ende XIIIIen liep continuele tijdinge, die oeck met missiven wuyt Duay gecomen bevesticht werde, dat in Artoys, in Vlaenderen ende andere plaetsen die religie wederom gerestitueert werde met invoeringe der Jhesuyten in die plaetsen, daerwuyt sij verdreven waeren.

⁺ Op den XVen, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX, XXI, XXII, XXIII, XXIIII, XXV quaeme ons versceyde malcander contrarie tijdinge van die verkeertheyt over het kercksmijten binnen IJselsteyn². Der waeren die vertrocken, dat die goede den quaede machtich geworden waren ende den kerck tot haer gebruyck wederom gecregen hadden, maer vonden in der waerheyt dat die calvinisten het overhooft behielden ende die goeden oeck daer tot swaere verdriet brochten.

⁺ Op dese tijt werde voer wat sonderlings onder die ghemeent geseyt, dat ons coninck dese Nederlanden met huylick van sijn dochter had getransporteert an den keyser. Ende dat dese selfde keyser nu al nederquame om alhier gehult ende ontfangen te werden als heere van de lande, welcke fame sommige wat hope gave van pays te mogen comen, maer andere vermerckende tgunt noch tegenwoordelick bij den goosen angerecht werde om doude religie in allen onder te brengen, mids met alle practijck ende oeck gewelt alle brieven, privilegiën ende secreten van kercken, goodshuysen ende cloosters onder haer gewoudt te crigen ende te houden, soe vonden die haer geheel perflex, niet wetende wat dat sij dencken souden, wesende meest beducht van de geheele ruyne des catholike religie.

⁺ Op den XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXX ende XXXIen wast binnen Utrecht te doen, daer veel goede catholike soewel geestelick als waerlick gevangen werden³ met accusatie dat sij den gemeente sochten oproerich

+ DECEMBER.

+ Fame van pays.

+ Die heer van Montfoort reyst nae den prynsch.

1 De hoge heerlijkheid van de heren van Montfoort was in 1546 door Karel V afgelost tijdens de minderjarigheid van Johan IV van Montfoort. Blijkbaar trachtte hij thans, hoewel Rooms-Katholiek en aarzelend om zich geheel bij de Staten aan te sluiten van de situatie gebruik te maken door deze terug te kopen. Hierin slaagde hij echter niet. (Fruin en De Bussy 2).

+ Restitucie van de religie.

+ Van IJselsteyn.

2 Van 6-8 Dec. 1578 vond de beeldenstorm te IJsselstein plaats, op 8 Dec. de eerste Gereformeerde godsdienstoefening in de Grote Kerk (Helmich 207).

+ Fame, dat die keyser dese landen soude hebben met des conincks dochter.

+ Tot Utert werden veel catholike gevangen.

3 De namen vindt men bij Helmich 207.

[p. 757]

te maeken, maer en was anders niet dan dat die werlt op dese tijt het maligneren int lijf hadde ende werde seer gesorcht van noch veel meerder quaets. //