Dagboek van broeder Wouter Jacobsz (Gualtherus Jacobi Masius) prior van Stein. Amsterdam 1572-1578 en Montfoort 1578-1579. Deel 2

[Mei]

⁺ Op den Ien Mey ontfingen wij binnen Amsterdam wederom blide tijdinge,⁺ hoe nu voerseker dese stadt met den prinsch geaccordeert was, mids dat hier die religie soude bliven catholiick sonder toelaetinge van enige andere religiën exercitie.

Op den IIen quaemen die gedeputeerde van Amsterdam, die nu bij den prinsch geweest hadden, thuys, maer werde haer wedervaeren heel stille gehouden, sonder dat yemant daer eenich claer bescheyt van vernemen conde. Men seyde wuyt vermoeden, dat angaende die religie gheen oneffenheyt soude sijn ende dat die meeste questie nu viel op contributie

+ MEY.

+ Fame, dat Amsterdam haer satisfactie van den prinsch heeft.
Die gedeputeerde van Amsterdam comen thuys.

[p. 661]

van sulcke oncosten als die guesen staende desen troble oeck tegens Amsterdam in haer stroemen met schepen te dammen ende anders desesgelijck te bedriven hadden gemaeckt.

Op de morgen van desen dach tot verspreyden des voirseyde tijdings,⁺ dat die gedeputeerde thuysgecoemen waeren, soe sach men, dat het goosenoerlochschip tseyl ophaelde ende wechreysde tot blijschap van veele, maer veranderde die vroochde wederom in groete droufheyt, doerdien want hetselfde schip tegens den avont wederom voer Amsterdam quaeme leggen.

Hoorden noch, dat die brant rechtvoerens geteykent geschiet was in de⁺ Waert¹ ofte voerstadt van de Waertpoert tot Utrecht, gemaeckt doer die wuytgedreven soudaten van den stadt. Der werde vertelt, dat staende desen brant die burgerie wuyt Utrecht een wuytval dede tegens den soudaeten voirs. met vermoordinge van veel derselfder soudaeten, maer waeren oeck sommige wuyt hemluyden dootgebleven ende veel gewondicht.

Op den IIIen spraeck ick met een licentiaet in der godheyt, die nu van Loven tot Amsterdam gecoemen was. Dese vertrock, dat geheel Brabant in vrese groetelick geweest had om meede te comen tot der guesen ketterie, doerdien want die gemeente aldaer veel tot sulx gesinnet waeren ende tot noch toe den catholiken weynich voerstandts geschiet was. Hij affirmeerde //, waert saeck die tijt ofte die staet van de landen niet en veranderde tot⁺ goet, dat hij in sulcken geval hemselven vrijhartiger betrouwen soude binnen Amsterdam dan tot Loven.

Dese selfde verhaelde oeck, hoe campelick dese geheele landen gestaen⁺ hadden zeeder Vroulichtmis² voerleden om in de wuyterste dangier van oerloch ende bederf te comen, doerdien want sij qualick int accort met dom Johan conden coemen, wuyt welcke oersaeck dieselfde haer toeristeden om met gewelt den voirn. dom Johan tegen te staen, hebbende nu al veel volcks in wapenen. Ende hadden dese Staeten haer toegedaen die coninginne van Engelant met den coninck van Vranckrijck, die ygelick de voirste sochten te wesen om denselfden assistentie te doen, mids dat ygelic deser vrees hadde, waert saeck dat déén dander geprefereert werde om van hulp versocht te werden, dat dan die ongemoyde soude gecrenckt mogen werden.

Op den IIIIen reysden wederom andere gedeputeerde³ van Amsterdam⁺ nae Brabant tot den Staeten om doer dien volcomelick onderrecht te werden, wat hem te doen stonde in den onredelicken eysche, welck desen stadt bij den prinsche ofgeeyschet werde contributie angaende, aleer hij haer satisfactie wilde gunnen.

Op desen dage saegen wij oeck missive, gescreven wuyt Utrecht, inhoudende⁺ dat die van Utrecht haer nu geconfedereert hadden met den prinsch ende dat sij tegenwoerdelick doende waeren met diruëren ende ofbreken van het casteel, Vreburch genaempt, hetwelck bij hem hadde doen leggen die keyser Carolus Quintus, met opset dat sij niet rusten en

+ Vroochde ende droufheyt binnen Amsterdam.

+ Van Utrecht haer wuytval tegens die soudaeten, die brant stichten in de Waertpoort.

1 Voorstad van Utrecht aan de Amsterdamse zijde.

+ f. 339. v.

+ Alle dese Nederlanden sijn in vrese geweest om tot die wuyterste desolatie te coemen.

2 2 Febr.

3 Dit waren de burgemeester Jan Vechtersz en de pensionaris Marten Blockland (Ter Gouw VII, 193).

+ Die van Amsterdam reysen na Bruysel.

+ Fame van Utrecht.

[p. 662]

souden voer ende eer sij tselfde casteel te gronde toe vernielt hadden¹. Dit te verhoeren dede ons verscrickt werden ende bedrouft wesen als die wel saegen, dat hier noch gheen volcomen pays wuyt volgen mocht.

⁺ Op den Ven hoorden wij, dat die prinsche nu met groete triumphe in Haerlem² gecoemen was tot blijschap van den guesen ende tot bedrouftheyt van den goede catholike, die met bitterheyt haerder harten ansaegen dat die hartste vijant van haere religie soe wonderlick verheven werde. Het toochde claerlic seer vreemt, dat die hier met blijschap in eere ontfanghen werde, die met soe swaere onwaerdeerlicke cost van den coninck //⁺ den prinsch ontweldicht was. Maer het most dus sijn, want het die Heere <wiens oerdelen wonderlick ende rechtvaerdich sijn> sulx geliefde.

⁺ Op den VIen Mey hadden wij tijdinge, dat die prinsche nu die van Weesp versocht om hem opgedraegen te werden die goederen van den conventen daerinne sijnde, mids presentacie dat hij den conventualen van dien wilden toeleggen IX st. des weecks. Ende werde hierbij geseyt, dat hij maer één priester wilde gedoegen, dat die van Wesop souden houden.

⁺ Op desen dage reysden nae der Goude onse medebroeder, heer Ewoudt, met pater Claes, rector van den Magdalenen binnen der Goude.

Op den VIIen liep veel oproerige sprake binnen Amsterdam ende werde⁺ vertelt, dat die capiteyns ende rotmeesters van de scutterie³ bij de magistraet ontboden was om saeke, dat sij niet meer waeken en wilden, mids seggen dat nu noeloos was dat men waecktede, alsoe sij gheen vijanden hadden, hebbende haer niet anders dan of sij oeck poochden onder den prinsche sijn obediëntie te sijn. Sij weerden haer oeck van het waeken mets seggen, dat den soudaeten die waeke toequaem, tot welcker onderhout sij seer onderhouden ende benauwet werden met groete leeninge te moeten doen, waertegen sij oeck groffelick murmureerden mids oeck sonder vreese dreygelicke woorden van steken ende moorden voort te brengen.

⁺ Op den VIIIen werde bij ons vertelt, dat die prinsche binnen Haerlem der calvinisten predicatiën frequenteerde, mids dat hij in derwerts te gaen geleyt werde met schermeyen ende andere diergelijck instrumenten van speelen ende dit tot groet hartseer der goeder catholiken, dien tselfde seer wee deede, als siende dat die boosheyt het hooft noch boven hadde.

Op den IXen hadden wij voor nieuwe faem, dat die prinsch het huys ter Hart nu wederom dede bescansen in maniere al souder wederom oerloch coemen. Ende liep oec sprake, dat op de nacht voerleden die wacht binnen Amsterdam verdubbelt was, mids dat oeck die poorten van de stadt veel vrouger als voerens gesloten geweest waeren, twelck geboerde doer suspitie van verraet onder die gemeent, gecomen wuyt oersaeck van een capiteyn wuyt des prinschen regement binnen Amsterdam nu gelogeert, die geseyt werde den gemeente te hissen tegens haer magistraet met voertstelle, dat die prinsche den stadt schoene redelicke presentatie dede ende,

1 Op 2 Mei 1577 begon de bevolking te Utrecht met de afbraak van het kasteel (Bolhuis 213).

+ Die prinsch coemet tot Haerlem.

2 Van 5 tot 12 Mei 1577 was de prins te Haarlem (Ampzing 300).

+ f. 340. r.

+ Fame, dat die prinsch van Wesop eyscht der conventen goederen.

+ Ons broeders reysen nae der Goude.

+ TAmsterdam werdet ghesmaelt opt waeken.

3 Hiermee zijn niet de officiële schutterijen bedoeld, daar deze in 1567 waren opgeheven en pas in April 1578 werden hersteld, maar de zogenaamde ‘geëligeerde burgers’ (Ter Gouw VII, 194).

+ Die prinsch gaet tot Haerlem in der calvinisten predicatiën.

[p. 663]

overmids dat dese bij de magistraet geweygert werde, dat dese stadt hierom wel mocht comen in swaerder verdriet. //

Op den Xen Mey quamen missiven binnen Amsterdam van haer gedeputeerde⁺ wuyt Bruysel an de wet alhier gescreven, inhoudende hoe sijselver⁺ met dom Johan mondeling gesproken hadden, die haer oeck mindelick dede mids desen stadt te schencken wuyt sijnsselfs goet vierduysent R. gl. tot een maent soudie voer haer soudaeten¹. Hielen mede dieselfde missiven inne, dat alle die provinciën van harwerts over hem geswoeren hadden wuytgesondert Hollant ende Zeelant, maer hadden sij voer Amsterdam, als die eeniche stadt in Hollant den coninck getrou gebleven, soeveel die stadt anghinck geswoeren.

Op den XIen hadden wij sprake binnen Amsterdam, dat nu wederom⁺ verraet op hant geweest was tegens desen stadt doer den anhangers van den prinsch, die haer tegenwoerdelick al beromden, hoe sij haer soudaeten hierinne hadden om haer gueselick regement hier inne te voeren, maer bleef dit concept onderweech overmids scarpe wacht ende toesicht. Want die wethouders veradverteert van dit propoost met placaet² of hadden doen roupen, dat ygelick op lijfstraffe most openbaeren soe wie het verraet beroerende yet wiste.

Op den XIIen reysde die prinsch wederom wuyt Haerlem nae <soe⁺ men seyde> sint Geertruydenberch om daer te spreken met den commissariën van dom Johan an hem gesonden³.

Op den XIIIen quaemen tot Amsterdam thuys haer gedeputeerde tot⁺ den Staeten ende brochten met haer <soe die faam liep> sulck gelt als boven staet, dat dom Johan haer tot een maent soudie voer haer soudaeten wuyt sijnsselfs coffer hadde gesconcken.

Op den XIIIIen werde ons voer seker vertelt, dat nu tot Muyen ende⁺ Haerlem prinsche soudaeten innegecoemen waeren, waervan veel menschen haer seer verwonderden, beducht sijnde wat hierwuyt noch soude voertcoemen ende dit doer oersaeck want hier gedaen werde tegen des prinschen belofte, die van Haerlem in haer satisfactie gedaen, daer dien toegeseyt was dat men hem gheen soudaeten opleggen en soude. Sommige vreesden groetelick, dat die rebellicheyt haer noch veel meer verheffen soude, want tgunt gesien werde toch gheen teyken en toochde van eenige pays.

Op den XVen reysden die burgemeesters⁴ van Amsterdam wederom nae S. Geertruyenberch om // daer noch te tracteren met den prinsch in bijwesen⁺ van sommige gedeputeerde wuyt den Staeten, geauthoriseert doer⁺ dom Johan, om haer satisfactie te hebben. Ende hadden die religiosen insinuatie, doer een bode van de magistraet an hem gesonden, dat sij

+ f. 340. v.

+ Die van Amsterdam spreken met dom Johan ende ontfangen van hem assignatie van vierduysent gulden.

1 Deze som was reeds op 8 Mei 1577 uitgekeerd door Arent Molckeman, tresorier van den oorloge (Ter Gouw VII, 197 en rap. 1577 fol. 95).

+ Sprake wederom van verraet tot Amsterdam.

2 Dit bericht is niet te controleren, daar tussen 29 Dec. 1576 en 25 Oct. 1577 (keurboek G fol. 145) geen keuren zijn ingeschreven en dus waarschijnlijk een gedeelte van het keurboek verloren is gegaan.

+ Die prinsche reyst van Haerlem.

3 Dit waren vier commissarissen van Don Juan en twee van de Staten (M.A. I, 293/294).

+ Die gedeputeerden van Amsterdam comen wuyt Brusel thuys.

+ Binnen Haerlem ende Muyen comen weder prinsch soudaeten.

4 Dit waren de burgemeesteren Jan Vechtersz en Jakob Gerritsz Mattheusz (Ter Gouw VII, 198).

+ f. 341. r.

+ Die van Amsterdam reysen wederom tot den prinsch.

[p. 664]

God ymmers oetmoedelick ende vuerichlic wilden bidden voer gracie ten eynde nu alle dinck in dese vergadering tot Goods eere ende die gemeen ruste mocht geschickt werden.

⁺ Op den XVIen Mey vermaenden die pastooren van de parochiekercken binnen Amsterdam onder haer sermoenen den gemeente, dat sij toch hartelick onse lieve Heere wilden bidden om van hem gracie te ontfangen voer haer gedeputeerde an den prinsch ende den Staeten ten eynde nu te laetsten gerusticheyt, godlick ende doochdelick sijnde, mocht ontfangen werden.

⁺ Op den XVIIen sprake ick een vrou, die haer man wesende wuytlandich nu doer nooidt ende weemoedicheyt onlanx geleden hem begeven hadden tot den coninck te dienen onder tregement, twelck noch genaempt werde des grave Boshuy sijn regement. Dese seyde mij, dat sij van haer man quame, die met ellif vaendelen tegenwoerdelick lage te Wijck, geheel benaut in groeter armoede, wesende van Utrecht verdreven, maer waeren nu redelick getroost doer fame, waermede haer diens gemaeckt werde, dat het voerseker vrede was ende dat sij onghetwivelt onlanx te vollen betaelt souden werden.

⁺ Op den XVIIIen sach men den gemeent binnen Amsterdam wederom geheel troerich, doer oersaeck want sij seer weynich gevolch vernaemen van soe menich wuytstel pays angaende als bij haer gestroyt werde. Ende dede haer sonderling qualick tevreden sijn ende sorch hebben van verder benautheyt haer noch te overcoemen, overmids dat sij gestadelick verhoorden, hoe die prinsch hem tot verscheyde plecken socht te verstercken, ende want sij tegenwoerdelick haer saegen benaut met een guesenschip vol soudaeten voer haer stadt leggende sulx alst daer oeck seer lange gelegen hadde, met hoemoet die van Amsterdam te spijt tsavonts ende smorgens speelende met schermeyen ende trompetten, niewerts anders toe dan om van den stadt of te keeren allen toevaert van eenige coemenschap ende bijsonder victualiën.

Op den XIXen quame weder missive van Bruysel, bij den gedeputeerde¹ wuyt Amsterdam onlanx daer gecoemen nu gescreven, inhoudende dat die licenten voerts of souden sijn ende dat der guesen convoy gemitigeert soude werden. Dit werde bij die meeste van den raede binnen Amsterdam⁺ met verwonderen ontfangen, siende dat // dese beroerte tot gheen eynde en wilde, maer soeveel te swaerder haer altijt verhief soe die menschen haer met soete wuytstellen meerder ende meerder vertroostinge beloofden. Ende en conden dese selfde overicheyt niet begrijpen, wat dese scrivinge voer principael inhiel, want het haer geheel duyster toochde.

⁺ Op den XXen Mey hoorden wij, dat een bode, met den gedeputeerde van Amsterdam tot den prinsch te Geertruydenberch gereyst, nu wedergecomen, den burgemeesters binnen Amsterdam bootscapten hoe van prinschen wegen, die geseyt werde die coorts te hebben, den Amsterdammer⁺ committeerde verweten was, dat die van Amsterdam op den XIen

+ Tot bidden werdet oeck die gemeent vermaent.

+ Die soudaeten sijn ontrent Wijck in armoeden ende werden met goede persuasiën getroost.

+ Men is wederom seer qualick tevreden.

1 Op welke gedeputeerden de schrijver doelt, is niet duidelijk. Op 13 Mei 1577 waren de gedeputeerden uit Brussel teruggekeerd, op 27 Mei vertrokken er opnieuw gedeputeerden naar Brussel (Ter Gouw VII, 198). Waarschijnlijk zullen dus de gedeputeerden in Geertruidenberg bedoeld zijn.

+ f. 341. v.

+ Die van Amsterdam sijn wederom bij den prinsch om haer satisfactie.

+ Logenachtich verwijt, dien wuyt Amsterdam van den consistorianten des prinsch opghewurpen, alleen wuyt verwerritheyt.

[p. 665]

laetsleden deser maent Mey getriumpheert ende geviert hadden om fame, welck sij onder malcander stroyden, dat die prinsch binnen Bruysel gevangen ingebrocht was. Ende werde dit wuyt falscheyt wuytgeset met logentail, sonder dat van sulx yemant yet gedocht hadde, alleen om fundament te vinden dese haer verwerritheyt noch verder te trecken.

Op den XXIen seyde men ons, hoe nu bij den prinsch tot S. Geertruyenberch⁺ gecoemen waeren als ambatiatoors, bij dom Johan gesonden an hem, die hartoch van Aerschot, monsuer Havere, monsuer Sampagi¹ met andere desergelijck, die treftelickste van dese landen, om denselfden prinsch nu te ondervraegen hoe hij hem beraeden vonde tot het accort, met hem die pays angaende tot Gendt gemaeckt, ende of hem niet blijkelick waer, dat dom Johan tgunt hem anghinck ende oeck sij heeren van der oorde² in als volcomen hadden tgunt in de accorde hem opgeleyt was.

Op den XXIIen hadden wij tijdingen, dat die goosesoudaeten nu onlanx⁺ geleden in Haerlem gecoemen tot die Minrebroeders aldaer des kercken glasen wuytgesmeten hadden tot groete leedtwesen van al die burgerie ende dat oick daer onder die gemeente veel vreese rese van oploop tegens malcander, doer oersaeck want daer doer des prinschen gebod ofgepubliceert was dat sij daer sulcke excijnsen moeten geven soude als men alle die steden doer dedet³.

Op den XXIIIen began men binnen Amsterdam wuyt te stellen, dat⁺ dom Johan voerseker groete naersticheyt dede om dese landen wederom tot geschicktheyt te brengen, om twelck te vorderen hij den prinsch versocht om persoonlick bij hem te coemen tot communicatie van sulx als dienen mocht ter oersaeke der gemeenre saeken. Ende presenteerde dom Johan den prinsch, waert dat hem niet gelegen waere tot hem te comen, dat hij selve gaern bij hem coemen wilde.

Op den XXIIIIen werde geseyt, dat op dach tevoeren een bode gecomen was tot Amsterdam, bootschappende van wegen die // gedeputeerde, tot⁺ den prinsch gereyst, dat sij bij den prinsch niet conden verwerven haer⁺ satisfactie ende daerdoer voert boven gereyst waeren an den Staten om van dien consultacie te nemen, wat voer haer noch best gedaen waer. Die gemeent die dit verhoerde werde hierdoer seer bedrouft, maer most noch al paciëntie hebben ende lieflick verwachten soe wat hem God voert op wilde leggen.

Op den XXVen Mey quamen wederom binnen Amsterdam haer burgemeesters,⁺ als gedeputeerde an den prinsch geweest om satisfactie voer haer stadt, maer en werde noch niet voer seker vernomen wat sij verwerven hadden dan doer bedrouft wesen, twelck men wel vermerckte dat dese toochden, soe hadde die gemeente groete vrees, dat het noch niet al geaccordeeret en was.

+ Dom Johan sendet an den prinsche ambasiatoors, den hartoch van Aertschot etc.

1 Frédéric Perrenot, heer van Champagney, geb. 1536, 1571 gouverneur van Antwerpen, 1574 door Requesens ontslagen, na diens dood weer in functie, sloot zich aan bij de Staten, werd in 1578 gevangen gezet wegens zijn anti-calvinistische houding, bleef gevangen tot 1584, later weer gouverneur van Antwerpen, st. 1600 (N.N.B.W., B.N.B. en W.P.). Noch hij, noch Havré waren in Geertruidenberg (M.A. I, 294).

2 Orde van het Gulden Vlies.

+ Het rumoret wederom seer binnen Haerlem.

3 Op 15 en 18 Mei 1577 besloten de Staten van Holland de vrijdom van excijnsen voor Haarlem niet uit te strekken over het uitgevoerde bier en hoornbeesten, die buiten de jurisdictie werden gewijd (R.H. 76 en 79, vergel. ook 93 en 113).

+ Hoe dom Johan naerstich is tlant in gescicktheyt te brengen.

+ f. 342. r.

+ Die van Amsterdam kennen noch geen satisfactie crigen.

+ Die gedeputeerde van Amsterdam coemen tsamen thuys.

[p. 666]

⁺ Op den XXVIen verspreyde faem tAmsterdam, dat haer burgemeesters nu thuys gecomen niet anders thuys en brochten dan dat die prinsch noch persisteerde om Amsterdam te bedwingen tot swaere conditiën, eer hij haer volcomen satisfactie wilde doen, als van scutterie op te heffen¹, haer soudaeten te ontslaen ende die paelkist² <soe dat genoomt werde>, welck eertijts bij die van Amsterdam met groot gelt gecocht was, tot behouf van Enckhuysen te laeten.

⁺ Seyden oeck dieselfde, dat die prinsch den gedeputeerde, van dom Johan an hem gesonden nae teykeninge als boven op den XXIen deser maent gedaen, op haer XII ofte XIIII articulen weder overgegeven hadde meer als hondert ende XX articulen, meest al ondoochdelick ende onredelick, genouch te kennen gevende dat hij noch tot gheen behoerlicke rust hem vouchde te begheven.

⁺ Op den XXVIIen sach men noch al benautheyt binnen Amsterdam ende verwonderden haer daer veel van sulx als men nu sage dat haer stadt overquame, ontfangende niet dan verdriet ende cleynicheyt voer haer seer groete trouwicheyt ende naersticheyt voer die religie ende den coninck gedaen. Men seyde, dat die prinsch, tot wiens sij gedreven werden om hem te moeten versoucken tot haer overheer, guvernoor ofte stadthouder, hiertoe gebeden, sijnde, haer onwaerdelick dede ende schot antwoert gave.

⁺ Op den XXVIIIen spraeke ick met één wuyt die rijckste van Amsterdam, die mij met groot beclach vertelde, hoe binnen Amsterdam swaere armoede bij menich eertijts in groete staet geseten geleden werde ende dat veel wuyt dese stadt vertreckende doer benautheyt, niettegenstaende dat sij tot noch toe catholiick ende doochdelick geweest waeren, oec overmids conversatie welck sij nootlick met den guesen hadden geheel corrumpeert werden. //

⁺ Op desen dach reysden die burgemeesters³ van Amsterdam wederom nae⁺ Bruysel tot dom Johan om daer te vernemen, wat hem verder te doen stonde tegens des prinschen groot achterhouden in haer satisfactie te verleenen.

Op den XXIXen Mey quaeme bij ons tot Amsterdam Cornelia Dirrixdr., besloten nonne tot Poel, ende hadde haer reys doer Haerlem gemaeckt. Dese seyde ons, dat bij haerluyden groete sprake liep van hope om goede pays te comen over tlant.

Van Haerlem verhoorden wij, dat die wuytgesmeten glasen aldaer tot die Minrebroeders nu doer die wethouders waeren doen repareren ende dat die ghemeente hem daer seer leech stelde int volgen van den goeserie.

Op den XXXen werde bij ons vertrocken, dat den burgemeesters van Amsterdam reysende opwerts nae Bruysel binnen der Goude, waerdoer sij reysden, van den schuytvoerders ende andere ongeschickt volck aldaer veel leeds ende spijts gesciedede, noemende denselfde Moortdammers ende bloethonden, niet sonder dreygementen haer beroupende mids seggen: ‘Waeren wij tien daegen ouder ende hadden wij u dan sulx hier soe wij nu doen, ghi en soudet ons niet levendich ontcoemen’.

+ Die van Amsterdam weten van den prinsch gheen satisfactie te verwerven dan op onredelicke conditiën.

1 Opheffen is hier gebruikt in de toen gewone betekenis van invoeren (vergel. fol. 338ro).

2 Het recht van de paalkist, dat Amsterdam van ouds had bezeten, maar na de opstand op 9 Febr. 1573 aan Enkhuizen was gekomen (Scheltema 248), was het recht van de schepen geld te vorderen voor het onderhoud van de tonnen, bakens etc.

+ Die prinsch werret noch al tegen die Staefen.

+ Benautheyt binnen Amsterdam.

+ Groete armoede binnen Amsterdam.

+ t. 342. v.

3 Dit waren Jan Vechtersz en Jacob Gerritsz Mattheus (Ter Gouw VII, 198).

+ Die van Amsterdam reysen wederom nae Bruysel tot dom Johan.
Cornelia Dirrixdochter, nonne van Poel, coemet tot Amsterdam.
Tot Haerlem sijn die gemeente den goeserie niet wel toegedaen.
Die burgemeesters van Amsterdam werden binnen der Goude scandelick beroepen.

[p. 667]

Hoorden oeck op desen dach, dat die Staeten van den prinsch, doer⁺ hem ontboden nu van Haerlem getrocken sijnde, tot sijn excellentie getrocken waeren om met haer te raetsplegen wat men dom Johan sijn gesonden articulen voer antwoert gheven soude, sulx hem gelast was te doen in de tijt van tien daegen.

Op den XXXIen rees wederom nieuwe bedrouftheyt onder veel goede⁺ menschen doer fame, die binnen Amsterdam gestroyt werde, dat in dese voerlede daeghen tot Bruysel groete beroerte geweest was overmids seker verraet, welck hier geseyt werde bij sommige Spaengers <wesende noch ten dienste van dom Johan tot Bruysel> opgestelt te sijn met opset van den burgers aldaer te vermoorden ende te vernielen. Der werden vreemde ende ijselicke dingen wuytgestelt, maer werde bij veele verhoept, dat men niet dan loogentaele en hoorden.

+ Die Staten van den prinsch sijn van Haerlem vertrocken.

+ Nieuwe fame van verraet tot Bruysel.