Ghemeene seyndtbrieven
(1597)–Heyman Jacobs–
Auteursrechtvrij
[Folio A2r]
| |
Vraghe.Wat is een brief? | |
Antwoorde.Het is een ontbiedinghe van d'eene mensch zyn sin die absent is, totten ander deur schrivinghe om yet te laten vveten daer heur of ons aengheleghen is. | |
Vraghe.Wat behoort hy te doene die een brief schrijven vvil? | |
Antwoorde.HY sal inden eersten bedencken ende ouerlegghen vvat hy begeert te schrijven, oft treffelijcke ende vvichtighe saken saken oft niet, vvant op saecken van importantien moet meer op ghelet vvesen als op ghemeene slechte brieven. Daer nae sal hy aenmercken den ouderdom, natuer, manieren ende conditien ende officie, aen vvien hy begeert te schrijven, vvant men behoort die brieven cort of lanck te schrijven nae de luden veel of vveynich te doen hebben daermen aen schrijft: Oock moetmen letten op die ghelegentheyt van persoonen, vvant anders schrijftmen tot den Kinderen, anders tot den ouden, anders tot den edelen, anders tot den lantluyden, Daerom vvorden oock sulcken Brieven ghepresen en voor best ghehouden die ouer een comen ende gheschickt zijn, nae gheleghentheyt der persoons, nae die redenen, nae die plaets en tijdt verwijzen, Int vermaen beleefdelijck, int vertroosten soetelijck, int raden vvijselijck, int vertellen claerlijck, int begheeren schamelijck, int ghebieden redelijck, in voorspoet verheugelijck, in teghenspoet droefelijck, Twelck, hem selven vvel leeren ende vvijsen sal. | |
Vraghe.Hoe leertmen best Brieven dichten? | |
Antwoorde.Deur neersticheyt ende exercitie, vvant sonder oeffeninghe en can men gheen const leeren. | |
Vraghe.In hoe veel deelen vvort een brief ghedeelt? | |
Vraghe.Antwoorde.In vieren: Waer af het eerste is Exordium, oft het beginsel, In welcke maer sommighe vriendelijcke ende beweechlijcke vvoorden Gheschreven vvorden, en dat cort en goet, om 'tHerte te bemorwen ende gunstich tot ons te maecken daer vvy toe schrijven, om te beter tot ons meeninghe te comen. Aen u Ouersten schrijft met alle reverentie ende ootmoedicheyt, Aldus: Eerweerdige seer beminde Vader oft Moeder of Heere, u sal believen te vveten, etc. Aen uwes ghelijck schrijft minnelijck met alle vriendelijckheyt, Aldus. Lieve seer beminde broeder of Suster of goede Vrient, Ick sende v een miliven goede nachten, of ick verommandeer my Vriendellijcke tuwaert. Aen V minder oft onder saet schrijft stemmich met beleeftheyt, Aldus, Beminde Soon oft Dochter of Ian Pieters. Ick laet u vveten, of mijn schrijven of begeeren is aen u, etc. | |
Het tweede deel van een brief is.D'oorsake vvaerom dat vvy schrijven, hier mede te kennen ghevende onse propoost ende reden vvat ons moueert | |
[Folio A2v]
| |
te schrijven: en dit sal cort vvesen, Aldus: D'oorsake mijns schrijvens is, dat ick op u begeere dat ghy sult neerstich studeren, Of den vvaerom van desen van desen is, dat ic v bidde my te seynden een Euangeliboeck. Oft u sal believen te vveten dat ick voor my ghenomen hebbe nae Oosten te reysen, etc. | |
Het derde deel van eenen brief is,Die remonstrantie oft bewysinghe vvaer mede vvy met reden en goet bescheyt bewijsen of conformeren, dat onse begeerte of d'oorsake schrijvens, licht om doen is, of eerlick of rechtveerdich of verdienstelijck, ende inde macht des doenders, ende men verciert de reden met eenighe Sententie, oft ghelijckenis of exempel, Aldus: Eert Vader ende Moeder die reden of het bewijs hier af is. Want het Godt gheboden heeft: Noch een bewijs, ghelijck Absalon een quade doot ghestorven is, om dat hy zijn Vader veel leets ghedaen heeft. Ende den Ionge Tobias van Godt gebenedijt is gheweest, om dat hy zijn Ouders gheeert heeft ghehadt, Soo mede sullen zy al qualijc varen die haer ouders onteeren. En sullen ghebenedijt vvorden, die haer ouders eer ende reuerentie bewijsen, etc. En soo doetmen verscheyden redenen bedencken vvaer mede men bewijsen wil datmen seggen of doen vvil. | |
Het vierde deel van eenen brief is,Concluse of het slot des briefs, In vvelcke men int cort verhaelt het principaelste dat voorsz is om 'therte te bewegen en te bemorwen om te vercrygen dat vvy begeeren of versoecken, Aldus: Daerom vermaen ick v, of rade ick u, of begeer op u, dat ghy vvel studeert of u tijt vvel in waer neemt, of soo voort gaen sult, Want dat is eerlijck, of proftelijck of ghenoechlijck, etc. Den Brief gheschreven zijnde, soo voechtmen daer by de plaets vvaer van daen datmen schrijft, Daer nae het Iaer ons Heeren. Ten lesten den dach des maent. Somtijts voechtmen by eenighe groetenisse of recommandatie aen d'een of d'ander. Altemet voechtmen mede by een vvoort oft twee, Aldus: Hier mede vaert wel ende studeert neerstich of schrijft dickwils, of bidt vierich. Daer nae soo onderteekent men den brief met zijn name, ende men moet hem selven noemen nae die qualiteyt der persoonen daermen aen schrijft, aldus: Al uwe ghehoorsame soon, oft onderdanigher dienaer of ghetrouwe Knecht, of goethertighe vrient. Inde opschriften vande brieven soo schrijftmen altijt den eerlijcxsten naem ende toenaem vanden officie en staet daermen aen schrijft, daer nae maeckt men den tijtel heerlijck, aldus. Aen mijn beminde of seer beminde Vader coopman. Aenden gheleerden oft seer gheleerden Doctoor. Aenden vvijsen ende voorsichtighen Advocaet, etc. | |
Nota.Brieven daer macht aen hangt behoortmen vvel op te letten, en copye daer af te houden: Maer gemeen brieven als vrienden tot malcander, schrijftmen als slecht recht deur, ghelijck alsmen doet in dagelijcx spreecken ende praten. Daerom behoeftmen oock iuyst die voorschreven ordinantie niet te volgen. Maer men mach vvel slecht en recht deur schrijven, soot wt die penne valt, alst maer nettekens geschreven is, met groot leesbaer schrift ende een goede sin, vvant die Brieven zijn anders niet te achten als een 'tsamen sprekinghe. |
|