Dick Fann en de radium-dieven

[p. 276]

III.
De tooverklok.

De laatste woorden van den liefhebber-detective hadden den Mongool verstomd doen staan. Met ontzag en eerbied vestigde hij zijn blikken op den Engelschman. Het gezond oordeel, een eigenschap van vele natuurmenschen, deed hem wel de juistheid van gevolgtrekkingen inzien, maar zijn, in wijsgeerige discussie minder geoefend brein kon het mechanisme der onderling verband houdende ideeën niet vatten.

Dick Fann was naar zijn opvatting een toovenaar, die het vermogen bezat het voor andere menschen onzichtbare te doen opdagen voor zijnen geest.

De detective bemoeide zich niet met den Mongool. Naar de bezieling te oordeelen van zijn gelaatstrekken, zou men zeggen dat een samenloop van belangwekkende omstandigheden zijn denkvermogen bezighield, omstandigheden, die hem een degelijk uitgangspunt voor de aaneenschakeling der feiten aan de hand gaven.

Hij richtte eensklaps het hoofd op.

- Opperhoofd, zei hij, kunt gij u de juiste ligging herinneren van de laatste sporen die uw Selm-Arge heeft nagelaten?

De Mongool sprong op.

- Ja zeker. Mijn paard was mij dierbaar. Ik heb naar hem gezocht zooals men zoekt naar een vriend.

- Goed. Zeg mij wat gij hebt opgemerkt.

- Selm-Arge is stil blijven staan. Zijn hoeven hadden diepe indrukken achtergelaten. Zijn hoofd was naar het noorden gericht.

- Zoudt gij u in dezelfde positie kunnen plaatsen?

- Zonder twijfel. Kijk eens, gij ziet dit bosje Icl-chin (kleine distel met duizendschoon-bloesem). De hoeven van mijn voormalig prachtig renpaard raakten het. Dit is een richtmerk dat mij niet kan bedriegen.

- Welnu, breng uw paard zoodanig vooruit, dat het zoo nauwkeurig mogelijk de plaats inneemt van het verdwenen dier.

En het opperhoofd hieraan gehoor gevende, posteerde Dick zich vóór den ruiter, koos hij op tweehonderd meter achterwaarts een ander soort Icl-chin en richtte toen zijn schreden naar die plaats.

Al doorloopende onderzocht hij nauwkeurig den grond. Bij de distels zijner keuze gekomen, hernieuwde hij dezelfde manoeuvre.

Verscheiden malen ging hij aldus te werk, terwijl hij zich ongeveer een kilometer van den Mongool verwijderde. Naarmate de afstand vermeerderde, verminderde zijn gang. Zijn blikken gaven blijk van ongeduld. Zij, die den detective

[p. 277]

kenden, zouden beweerd hebben dat hij iets verwachtte wat zich niet voordeed.

Maar plotseling verhelderden zijn wezenstrekken. Hij liet een korten uitroep hooren:

- Eindelijk toch!

Op den grond teekenden drie evenwijdig loopende wagensporen, van nauwelijks eenige millimeters diepte, hun vorm af ter lengte van een twintigtal meters.

Wat beteekende dit? Niemand zou het hebben opgemerkt. Maar naar alle waarschijnlijkheid zocht Dick Fann naar dit lichte spoor, want hij keerde terug naar Ghiskhan.

- Welnu? murmelde deze op bescheiden toon, zeer afstekend bij den aanmatigenden van zoo even. Klaarblijkelijk gaf het gaan en komen van den Engelschman hem den indruk van de kunstgrepen der toovenaars, waaraan de oervolken zooveel waarde hechten. Dick antwoordde enkel:

- Ik geloof dat wij dezen avond den medeplichtige van den dief zullen kennen, en door behulp van dezen den roover zelven.

Ghiskhan sprong op en verlangde verklaringen van Dick's doen en laten, maar deze zei kortaf:

- We moeten nu naar het dorp terugkeeren. Vooraf nog een woord.

- Dat woord zal gesproken worden, als het in mijne macht staat.

- Is er in den omtrek van het dorp niet een plek, waar het onophoudelijk verkeer van menschen beletten zal de aandacht te schenken aan een bizonderen indruk, is er niet eene bron, een vergaderplaats bij voorbeeld?

- Onze bijeenkomsten worden gehouden midden in het dorp, vóór mijn voornaamste yourte; maar in ieder jaargetijde is er een overvloedige bron waar de vrouwen het noodige water voor onze behoeften komen putten.

- En waar bevindt zich die?

- Oh! ver van hier, aan de andere zijde van het dorp, naar het westen.

- Goed zoo, daar moeten we heen.

Vlug sprong de Engelschman weer in den zadel en richtte hij zijn paard naar het dorp, aldus de vragen afsnijdend, die op de lippen van het opperhoofd brandden.

Maar op het oogenblik toch dat beiden het pad weer zouden inslaan, dat zich slingerde tusschen de hutten, raakte hij den arm van Ghiskhan aan.

- Opperhoofd! zei hij, zoodra we in het dorp zijn aangekomen, moet ge uw dienaren onder een of ander voorwendsel bijeenroepen.

- Goed.

- En wanneer deze in onze tegenwoordigheid zijn verschenen, gelieve u het strikste stilzwijgen in acht te nemen en mij alleen aan het woord te laten.

- Dat zal geschieden.

- Zorg er vooral voor dat geen enkele uwer stalknechten ontbreekt aan het appèl.

Een kwartier later stegen beiden vóór de groote hut af van den Khan. Terwijl deze laatste zijn bevelen uitdeelde voor de bijeenkomst zijner onderhoorigen, was Jean Brot zijn patroon genaderd. Beiden spraken een oogenblik fluisterend

[p. 278]

met elkander. De verdachte samenspraak nam een einde met den vroolijken uitroep van den guit:

- Drommels, patroon, dat is al een heel leuk zaakje!

En beiden zetten zich aanstonds aan het werk. Jean riep met veel lawaai om touwen, gelijk aan die welke de dierenparken omspanden en liet zich door de gemalin van het opperhoofd een stuk graslinnen bezorgen.

Daarop maakte de Parijzenaar twee klampen vast aan de tegenovergestelde wanden der yourte en spande hij daaraan zijn touw, zoodat hierdoor het bescheiden Mongoolsche paleis in twee afdeelingen gesplitst was.

Dick Fann hield zich met een onbegrijpelijken arbeid onledig.

Hij had een groote klok bemachtigd, afkomstig van een of ander pension of hôtel, die de hemel weet op welke avontuurlijke wijs in de steppe was verongelukt en thans diende om de krijgers van den stam op te roepen tot een bijeenkomst, waarin de belangen van het gemeene best werden besproken.

Van dit voorwerp voorzien, verdween hij in de hut, die voor keukenzaken bestemd was. Zonderling toeval, nauwelijks was hij daar binnengetreden of een dikke zwarte rookwolk ontsnapte uit het ronde gat, dat in den top der stulp was aangebracht om alle mogelijke dampen te laten ontsnappen.

Dat duurde zoo eenige minuten en het rooken hield op. Dick kwam andermaal te voorschijn en keerde terug naar het verblijf van het opperhoofd Ghiskhan. Daar plaatste hij de klok op een houten aambeeld, dat hij bedekte met den linnen doek, door de meesteres van het verblijf ter zijner beschikking gesteld. Vervolgens pauzeerde hij een oogenblik. Jean had post gevat bij het eene uiteinde van het touw dat dwars door de ruimte was gespannen.

De pauze duurde niet lang. Het gedruisch van voetstappen en gesprekken werd van buiten vernomen, drong door in het vertek en terzelfder tijd trad de bejaarde Ghiskhan binnen.

- Alle mijne dienaren zijn bijeen. Wat beveelt gij?

- Wij zullen met uwe stalknechten beginnen. Hoe groot is hun aantal?

- Tien.

- Welnu, roep hen en zeg hun waarom zij het eerst worden uitgenoodigd. Gij zult hun wel voorhouden, dat zij mij als uw plaatsvervanger moeten gehoorzamen.

Op smeekenden toon vroeg de grijsaard:

- En kom ik dan te weten waar Selm-Arge zich bevindt?

Met verbazende stoutmoedigheid gaf Dick Fann ten antwoord:

- Gij zult het weten, zoo ge gehoorzaam zijt.

Meer was niet noodig. De Mongool snelde naar buiten. De Engelschman hoorde hem de menigte toespreken, daarop verscheen de grijsaard weer aan den ingang van zijn paleis.

- Mijn ‘paardentemmers’ volgen mij op den voet, zij zullen den toovenaar mijn geëerden gast gehoorzamen.

De grijsaard kon, door de geheimzinnigheid waarmede de detective in zijn toebereidselen te werk ging, het denkbeeld dat zich in zijn geest had vastgeworteld,

[p. 279]

niet meer verzwijgen. De bevestiging overigens moest door Dick worden uitgesproken, want hij aanvaardde de aankondiging van het opperhoofd met een glimlach, zeggende:

- De toovenaar zegt Ghiskhan dank. Dat de paardentemmers binnentreden en mijn aanwijzingen opvolgen!

Tien krachtige mannen traden binnen. Onrustig was hun blik, hun platte en breede aangezichten drukten vrees uit voor de toovermacht van den vreemdeling.

Jean Brot had een der uiteinden van het gespannen koord losgemaakt om aldus doorgang te verleenen aan ieder der dienaren, die op een rij werden gerangschikt achter het touw dat hen afscheidde van het gedeelte der omheining hetwelk door den gewaanden toovenaar was ingenomen.

- Luistert allen, begon Dick Fann in de plechtige stilte die nu heerschte. Een ieder uwer wiens naam wordt afgeroepen, kome tot mij langs dezen jonkman heen - hij wees op Jean Brot, die, trotsch op de hem toebedeelde rol, een houding had aangenomen - en zal op mijn bevel zich vervolgens achter mij plaatsen.

Aller hoofden bogen. Toen beval de Engelschman met een breed gebaar stilte. Zijn handen strekten zich uit over den doek die de klok bedekte, en hij hield eene toespraak in het Engelsch. Zijne moedertaal, die door de aanwezigen niet werd verstaan, moest hun een bezwering toeschijnen der onderaardsche machten. In den grond was het niets anders dan een herhaling der instructies voor Jean Brot.

Na dit vertoon vervolgde hij in het Russisch, dat alle Mongolen voldoende verstaan. En in het halfduister der hut klonken zijne woorden, beangstigden ze de overigens onversaagde gemoederen, want zij begrepen dat iets buitengewoons thans plaats greep.

- Onder het witte linnen, dat gij hier ziet, vervolgde Fann, bevindt zich de klok die u bij tijden tot eene bijeenkomst uitnoodigt, wanneer het geldt de belangen van uwen stam. Met behulp van de Geesten der Lucht, deze bovenaardsche machten, heb ik deze klok de toovermacht verleend om de waarheid aan het licht te brengen.

Een gemompel, dat terstond werd gesmoord, getuigde van de diepe bewondering der aanwezigen voor een wonder, waaraan niemand durfde te twijfelen.

- Want onder u, loyale zonen van het Mongoolsche land, is een verrader ingeslopen. Deze moet afgescheiden worden van oorlogsmannen zonder blaam. De klok zal hem aanwijzen. Dat iedereen nadere op zijne beurt, wanneer zijn naam wordt afgeroepen, dat hij zijne rechterhand steke onder het linnen weefsel en de klok aanvatte. Zij zal zwijgen voor de eerlijke lieden, maar geluid geven als de misdadiger haar aanraakt. Welke wandaad heeft hij begaan? Hij heeft vreemdelingen bijgestaan in den roof, in het wegvoeren van Selm-Arge, het heilig ros, dat door de bovenaardsche machten het aanzijn werd gegeven om den voorspoed te verzekeren van uwen stam.

Nu liet zich zelfs geen geritsel meer hooren. De mannen zagen achterdochtig elkander aan.

Op een teeken van Dick Fann verhief zich plotseling de stem van het grijze opperhoofd Ghiskhan:

[p. 280]

- Idgar! Robka! Faoh! Galtar! riep hij luidkeels.

De aangeroepenen naderden, staken hun handen onder den doek en namen hun plaats in. De Mongolen, die geen vrees kennen in den strijd, sidderden van bijgeloovige vrees bij de gedachte alleen aan deze klok, die met toovermacht was bedeeld, om bij de aanraking van de hand eens diefs geluid te geven.

Vier, vijf, zes stalknechten, vervolgens acht, negen en tien passeerden de revue. Alle hadden plaats genomen achter Dick Fann. De klok had geen geluid gegeven.

Jean Brot, die door een vreeselijken lachlust werd geprikkeld, trok onmogelijke gezichten in zijn pogen om zijn vroolijkheid te beheerschen bij het zien van de blijde tronies der dienaren en het ontsteld gelaat van den bejaarden Ghiskhan, het opperhoofd.

Maar de Engelschman verhief de hand.

- Vormt een kring! beval hij.

Tien mannen staken hun handpalmen op voor den Engelschman, die deze naging, en een hunner aanwijzend, die zoo even geantwoord had op den naam Galtar, zei hij:

- Hier staat de medeplichtige van den dief!

- Ik! antwoordde de beschuldigde op een toon van protest, onderwijl Ghiskhan naderbij drong, ontzet door deze onverwachte ontknooping, want evenmin als een zijner dienaren, had his iets van het avontuur begrepen.

Maar Dick Fann legde op ruwe wijze den stalknecht het zwijgen op.

- Geen woord, zeg ik u. Gij zult uw daad afkoopen door uwen meester behulpzaam te zijn in het terugkrijgen van Selm-Arge, die het gelukkig gesternte is van dit dorp.

En loos vervolgde de detective:

- De toovenaars zeggen niet alles. De klok moest niet luiden om den schuldige aan te wijzen. O neen! Op een andere wijs kon zij hem beschamen. Beziet uw handen, gij oorlogsmannen. Allen, wier geweten zuiver is, hebben kloekmoedig de klok aangeraakt. Hun handen zijn met zwart bevuild. Alleen de dief heeft er niet aangedurfd. Hij heeft zijn hand wel onder den doek gestoken maar liet de klok onaangeroerd, hij dacht ons te misleiden, en zijn hand is vrij gebleven van het zwart waarmede de klok beloofd had de eerlijke lieden te merken.

Allen beschouwden met verbazing hun rechterhand.

Wat de ‘toovenaar’ beweerde was volkomen waar. En tegenover dit wonder bleven deze eenvoudige mannen totaal versuft. Het opperhoofd stond roerloos in eerbiedige houding, het was alsof hij zijn gast goddelijke eer wilde bewijzen.

Het wonder was echter zeer eenvoudig in zijne verklaring. Dick had de klok met een dikke laag roet besmeerd en gaf aldus een tweede uitgaaf van den houtskolenzak der middeleeuwen. Deze verrichtingen, welke in onze ultra-beschaafde samenleving uit den smaak zijn gevallen, behielden nog hun volle waarde ten aanzien der primitieve menschheid in Oostelijk Azië. Dick Fann was dan ook van oordeel dat hij de aanwezigen onder den indruk van het wonderbare moest laten.

- Blijf, Galtar! De anderen mogen zich verwijderen en allen die nog buiten wachten terugzenden! Niemand onder hen kan aan eenig verdacht blootstaan.

[p. 281]

Met gejuich werd dit slot begroet en de Mongolen verheelden hun blijdschap niet dat zij aan de macht van zulk een vreeselijken toovenaar ontsnapten.

Toen kwam Ghiskhan op Galtar af en hem ruw aanpakkend:

- Ellendeling, brulde hij, gij hebt uwen meester bestolen.

Deze viel op de knieën, smeekend uitroepend:

- Genade!

Dick Fann kwam tusschenbeiden:

- Genade voor recht zal je ten deel vallen als je niets verheelt.

En zich keerend tot het opperhoofd:

- Gij begrijpt, Ghiskhan, dat deze man niet moet gestraft worden, zoo hij de algeheele waarheid spreken zal.

Het opperhoofd maakte een onderdanige buiging.

- Uw wil is de mijne.

- Goed, Gij hoort het, Galtar, de gratie hangt van jezelven af. Hoe hebt ge den man leeren kennen, dien gij tegen uwen meester gediend hebt?

- Ik heb hem op de jacht in de steppe ontmoet. Hij zeide me dat hij een machtig toovenaar was. Hij heeft mij een halssnoer van roode paarlen aangeboden, als steenen zoo hard...

- Koralen, murmelde de Engelschman.

- Voor Stolna, mijn verloofde. Hij heeft me gezworen dat nooit eenig vermoeden op mij kon vallen. Je meester is zoo rijk, zei hij, wat kan hem een paard schelen? Ik wist niet dat van dit dier het heil afhing van den stam. En Stolna houdt van opschik...

- Die toovenaar, zei de Engelschman achteloos, is een rijzig, tanig man, met zwarte, zeer levendige oogen.

Galtar sidderde.

- Ach! ik zie dat ge toen reeds uw blik op ons hieldt gevestigd.

Ernstig knikte de detective met het hoofd en langzaam zei hij:

- Liet hij zich niet door een grooten witten vogel ten hemel opnemen?

- Ja, ja, riep Galtar, zich neerbuigend en met zijn voorhoofd den grond rakend. Gij zijt een nog grooter toovenaar, gij, die afwezig zijnde, toch alles gezien hebt.

- Dat heb ik, bevestigde de Engelschman met onverstoorbaren ernst, terwijl Jean Brot zich omkeerde, om een onweerstaanbaren lachlust niet te laten blijken, en ik zal het je bewijzen. In den nacht van den diefstal hebt je Selm-Arge uit zijn stal gehaald. Je hebt het dier naar het Oosten geleid, ver buiten het dorp; daar heb je stand gehouden, terwijl je boven je hoofd een ring hieldt...

- ...Waardoor een ijzeren stang was gehaald en waaraan riemen vastzaten, die onder den buik van het paard doorgingen, vulde de Mongool Galtar aan, wiens tanden klapperden van schrik.

- Juist. Toen is de witte vogel, dien wij toovenaars een ‘luchtzweeftuig’ noemen, in snelle vlucht komen aanvliegen, de voormalige haak sloeg in den ring en heeft jou met paard en al opgenomen in het luchtruim. Daarna heb je om het dorp heengedraaid tot aan de waterbron, waar ge je naar den grond hebt laten

[p. 282]

afglijden. De witte vogel is toen naar het Noorden opgestegen en heeft den Gouden Zon Selme-Arge meegenomen.

Galtar stond als versteend. Maar hij was de eenige niet. Ghiskhan, Jean zelfs, bleven met open mond den detective aanstaren en begrepen den schakel niet der redeneering van Dick, die de waarheid zoo schitterend aan het licht had gebracht.

De Parijzenaar wist niet dat Dick nog in het bezit was van den zakdoek, die bij de aanraking van het zwarte paard des kozakkenluitenants Bariatine bevuild was... Dit was de eerste schakel in de keten van Dick's betoog om den paardendief te ontmaskeren.

Een paard verven heeft voorzeker ten doel het dier onkenbaar te maken. Waartoe anders zou dit kunststukje moeten dienen als men eerlijk aan het beest is gekomen?

De beschrijving van het opperhoofd had de vraag beantwoord. De gestolen schimmel was zwart geworden, hij had geen spoor achtergelaten, om reden hij was weggevlogen. Dit klopte met de voorstelling van de machtige aeroplane der kopermijnen van Borenev.

En nadat Galtar was weggezonden, steeg de verbazing van Dick Fann's trouwen lotgenoot ten top, toen hij den Engelschman kalmweg tot het opperhoofd hoorde zeggen:

- De naam van den paardendief is Ozeff, hij woont bij de mijn van Borenev nabij het Baikalmeer. Hij heeft uw ros met een vliegmachine ontvoerd, het weggeschonken aan den kozakken-luitenant Bariatine, die het brave dier heeft zwart geverfd opdat zijn prachtige huidskleur den diefstal niet zou verraden.

Tien dagen later bevatte het dagblad Novoja Irkoutskou het ondervolgend sensatie-bericht, dat alle bewoners der handelsstad den schrik om het hart deed slaan.

Een vreeselijke anarchistische aanslag heeft weer eens bewezen dat men revolutionnairen door goedheid niet tot andere gedachten kan overhalen.
Zijne Excellentie, de gouverneur van Irkoutsk, een machtigen Mongoolschen Khan de kopermijnen van Baikal willende laten zien, had zich met zijn gast naar de Borenevmijn begeven.
De bewaking van de schacht was toevertrouwd aan een kozakkendetachement, onder commando van luitenant Bariatine, een hoopvol officier van het Russische leger.
Helaas! De jeugdige officier leed aan de bij jongere generatie meermaals voorkomende sentimentaliteit van medelijden te hebben met het lot der misdadigers, die tot dwangarbeid in Siberië zijn veroordeeld. Men bekommert zich weinig om de goede burgers die hard moeten werken voor hun bescheiden levensonderhoud, men is alleen begaan met het lot dat misdadigers ruimschoots hebben verdiend.
Wij wenschen hierop niet nader in te gaan, om den schijn niet op ons

[p. 283]

te laden van den ongelukkigen officier hard te vallen, de dood ontwapent de hand die de pen voert om een hardvochtig vonnis te vellen.
Men had een bezoek gebracht aan de mijn. Met toestemming van Zijne Excellentie den gouverneur had Biariatine den Mongoolschen Khan een prachtigen zwarten klepper aangeboden, een geschenk, dat dezen in verrukking bracht. De bezoekers namen afscheid.
Wat was er gebeurd? Een onderzoek heeft het niet met zekerheid kunnen constateeren.
Volgens ingewonnen getuigenissen bijlkt dat de officier zich begaf naar de garage waar zich de aeroplane bevond, waarmede de Regeering onlangs den bewakingsdienst heeft begiftigd. De bestuurder van het toestel was zekere Ozeff, een nihilist, door den luitenant uit de mijn bevrijd, om Ozeff op den bovengrond werk te verschaffen.
Had deze laatste, tijdens het bezoek van den gouverneur, een van die vreeselijke aanslagen beraamd, die de nihilisten maar al te vaak op het getouw zetten?
Gaf hij gehoor aan een plotseling opkomende woede?
De ellendeling zal het nimmer een sterveling openbaren. Een verschrikkelijke ontploffing heeft de garage, de aeroplane, stuurman en luitenant tot gruizelementen vermorzeld.

In den trein, die op het oogenblik dat dit sensationeel bericht in het dagblad was te lezen, met volle kracht naar Europeesch Rusland snelde, zouden twee personen hebben kunnen verklaren, dat het niet geschonken, maar aan Ghiskhan teruggegeven paard, de geheele ramp had veroorzaakt.

Bariatine, van medeplichtigheid aan den diefstal overtuigd, in overleg met den nihilist Ozeff gepleegd, was door den gouverneur aangezegd zich ter beschikking te stellen van de militaire autoriteiten... Hij had het beheer over de springpatronen, die bij de mijnontginning worden gebezigd, en dit verklaart zijn ontsnapping aan het onderzoek door een zelfmoord, met den dood tevens van Ozeff, den door hem bevrijden nihilist.

De twee reizigers. Dick Fann en Jean Brot, hadden zich tegenover den gouverneur van Irkoutsk tot stilzwijgen verbonden over de tragische gebeurtenis.