Zuiderlingen

[p. 111]

De grootste zweetpoten van heel Frankrijk

Maestricht au matin. Meneer Rudy staat met een glunderend gezicht onder de schoolbel. Half negen. Zo meteen komen ze. Dáár, daar komt de eerste al de speelplaats op lopen! Ach mijn gouwe, wat zie je er weer magnifiek uit vandaag! Goddelijk product van echtelijk geknutsel! Kom hier en laat me je bewonderen...

Maar iets anders: heb je dat stuk gelezen, over de crisis in het onderwijs? Wat crisis? Niks crisis! De kinderen reiken zélf de oplossing aan: ze willen verhalen horen. Stond in de NRC. En dat is precies wat ik al mijn hele werkzame leven doe: verhalen vertellen. Van Karel en de Elegast. Van het vrouwtje van Stavoren. De Drie Musketiers. De Sterre der Zee. Archimedes in het bad. De Rattenvanger van Hameln. Sint-Lambertus en Dodo van Herstal. En natuurlijk de Sint-Servaaslegende. Héérlijk, onze Sint-Servaas, de Armeniër die maar met zijn stok op de grond hoefde te slaan en daar had hij al een bron om uit te drinken. Van zulke verhalen smullen die jongens in de klas! Oortjes gespitst. En of dat dan allemaal historisch wáár is, maakt geen tuit uit. Het gaat erom belangstelling te kweken. Via het verhaal onthou-

[p. 112]

den de kinderen iets. Als ze groot zijn, denken ze: Hendrik de Achtste? Knoken!

Je weet toch dat Hendrik de Achtste zijn afgeknauwelde knoken de lucht in flikkerde? Ja, en de bediende... ving hij die knook niet op - kop eraf! Ach mijn lieve God, foei, foei, foei wat een tijden! Maar het is een kapstokje voor je geheugen: Hendrik de Achtste - knoken. Zo werkt de menselijke geest.

Of pak Galilei. Die zat in de dom naar een vervelende preek te luisteren. Een van ons zou in slaap sukkelen, maar niet Galileo Galilei! Die gaat nadenken. Die ziet een kroonluchter een beetje heen en weer slingeren door de tocht en ontdekt een belangrijke natuurkundige wet: slingerduur is onafhankelijk van slingerwijdte. Magistraal! De slinger van Foucault leg ik ook uit aan de kinderen, je weet wel, met een cirkel van houten blokjes op de vloer. Snappen ze intuïtief. De wereld draait, maar de slinger niet. Daarom tikt-ie bij iedere zwaai een nieuw blokje om.

Met carnaval kom ik oud-leerlingen tegen, die zijn nu psycholoog of notaris en die zeggen: ‘Van die verhalen van jou, Rudy...’ Snap je? Die denken: de Zonnekoning? Zweetpoten! Je weet dat Lodewijk de Veertiende zich nooit waste. Dat deed niemand in die tijd. Dat was een modeverschijnsel. Het hof van Versailles was één onnutte bende. Je had daar ook pisboys. Als het hof in de tuinen ging wandelen - promeneren moet ik zeggen - stonden overal pisboys verdekt opgesteld, met een emmertje in de hand. En als dan zo'n graaf of hertog of de Zonnekoning zelf zei: ‘Mon Dieu, ik voel dat ik...’, dan wenkte zo'n pisboy discreet van achter zijn struik

[p. 113]

of boom. ‘Kom maar hier, heer, in dit zilveren emmertje.’

Waarop de kinderen in mijn klas, slim als ze zijn, altijd vragen: ‘Meneer Rudy, waren er ook pisgirls op het kasteel van de Zonnekoning?’ ‘Niet nodig,’ zeg ik dan, ‘de hofdames waren snelplassers. Die hadden zo'n brede rok, die hoefden maar even door de knieën te gaan en... Snappen jullie?’ Zo'n bende was het. En een luizen die ze onder hun pruiken hadden, niet te geloven. Ze hadden ook zo'n krabbelstokje, een handje op een stok om zich op de rug te kretsen. Maar ze vertihten het zich te wassen. Als de bediende 's morgens Lodewijk de Veertiende kwam wakkermaken en het beddengoed omsloeg en bijna van zijn eigen ging van de stank, zei de Zonnekoning vol trots: ‘Ik heb de grootste zweetpoten van heel Frankrijk.’ Het is een Engelander die daar een einde aan heeft gemaakt. Beau Brummel, een dandy. Die schreef in de gazetten: ‘Die Fransen, die Fransen toch..’ Toen was het gauw afgelopen.

Dankzij zulke details in de verhalen, zulke kapstokjes, herinneren de kinderen zich de grote lijn. Dat Hendrik de Achtste een bruut was, Galilei een genie en Lodewijk de Veertiende een vieze, dat weet je via de knoken, de kroonluchter en de zweetpoten. Dat is de kracht van verhalen. En of ze nou echt precies zo zijn gebeurd, jong, dat maakt geen tuit uit. Dat kunnen de kinderen later, als ze groot zijn, nog altijd verifiëren. Mijn ambitie is ze de lust tot verifiëren bij te brengen.

Als ik opnieuw word geboren - wat ik héél graag wil - zou ik weer het onderwijs kiezen. Exact hetzelfde leven. Maar mijn pa had andere plannen met mij. Die wil-

[p. 114]

de dat ik zou intreden. Die zag zelfs een potentiële paus in mij. Als ik voor sinterklaas een revolver vroeg, reageerde hij gepikeerd: ‘Vraag je toch een kelk!’ Ik herinner me dat we een keer in de trein naar Brussel zaten. Tegenover ons zat een bekende met zijn kinderen: twee nonnetjes en een neomist. Alledrie zaten ze zo zoet te kijken als mieren. Zei mijn vader tegen die bekende: ‘U heeft toch maar geboft met uw kinderen!’

Maar je wil je eigen pa niet teleurstellen, dus je gaat meedoen met zijn droom. Ik speelde vaak processietje. Met een eigengemaakte mijter op. Een keer hadden Noël Dister, die later inderdaad priester is geworden, en ik op zolder een draagbaar in elkaar gevogeld om ons gietijzeren Mariabeeld uit Fatima te vervoeren. Bloemen eromheen gelegd en daar weer brandende kaarsen in. En zó de trap af. Opeens begint die Maria te wiebelen als een Braziliaanse carnavalsdanseres! En daar sodemietert het hele gevaarte om. Maria komt op haar kop terecht, de kaarsen rollen omlaag, de traploper vat vuur. Oi, oi. Ik zeg tegen mijn vriendje: ‘Weg hier! De klote op!’ Daar renden we de straat op, met onze eigengemaakte mijters! En mijn ma, die haar twijfels had over wat mijn pa met mij voorhad, mij naroepen: ‘Wacht maar tot jij thuiskomt, bisschop!’

Maastricht ontwaakt. Meneer Rudy staat onder de schoolbel, een zwevend kroontje van blauwig brons. Twee vingers houden een imaginaire sigaret omhoog: reikt hij naar het koord van de bel? Nog niet. Nog vijftien minuten. De vijftien zalige minuten dat ik al mijn schatten mag begroeten.

[p. 115]

Met mijn eigen vrouw heb ik een lot uit de loterij getrokken, maar ik ben en blijf een bewonderaar van alle vrouwen. Ach, die lieve moeders van mijn kinderen. Natuurlijk, sommigen zien er moe uit. Hebben die kinderen moeten aankleden, voeren, trommeltjes vullen, op de fiets door het drukke verkeer, de hele santenboetiek. Die zijn soms afgemat, die arme vrouwen. Maar ik ben een optimist. Ik zie schoonheid in alles. Ik hou van het leven, het verhaal, de vrouw.

Ze komen 's morgens de speelplaats op en dan zeg ik: ‘Maar meisje, draai je eens om. Heb je wat met je haren gedaan? Staat je leuk!’ Ik zie altijd wel één mooie plek aan een vrouw. Dat is mijn gave. Ik zeg: ‘Kom hier. Ich küsse ihre Hand.’ ik geef hun een handkus - gans in het nette hoor! - en dan is iedereen weer gelukkig.

Komt het verhaal een beetje tot je?