Zuiderlingen

[p. 72]

Sin, sin, sin

Toen prof. mr. J. Koolen nog op de faculteit werkte, in het witgesausde kloostergebouw aan de walmuur, was alles kalm en stralend. Hij genoot de reputatie een intelligent, integer en intrinsiek gemotiveerd lid van de academische gemeenschap te zijn.

Als je aan Pierre Koolen dacht, begon een opgewekte bas en dartele dwarsfluit te spelen. Il est huit heures, Maestricht s'éveille. Op het Tongerseplein ging de bestuurder van een Belgisch Fiatje met een fietser op de vuist... In verzorgingshuis Molenhof luisterde een omaatje verbitterd naar de ruisende Jeker van haar jonge jaren... In het nachtcafé aan de Markt nam de zuiplap nog een kleintje pils plus jonge klare... Maar prof. mr. J. Koolen liep volmaakt geschoren en met een onberispelijke tas aan de arm naar de Faculteit der Rechten.

II est huit heures, Maestricht s'éveille. Bij de ingang van de Sint-Aloysiusschool, op de Brusselsestraat, stonden twee klaar-overs heldhaftig een bierwagen tegen te houden. Langs de gevels kwam hij aangelopen, de goedgeschoren hoogleraar, en knikte de klaar-overtjes vaderlijk toe.

[p. 73]

Deze kinderen zijn bijdehante, kordate rnders in de goed geoliede machine van de middelgrote provinciestad in het Zuiden. Pierre Koolen begreep dat wel.

In die jaren was Pierre Koolen niet alleen een modelgeleerde, maar ook een voorbeeldige Hollander. Een vreemdeling ‘van daarboven’, zeker, en dat blijf je altijd zien en horen, maar eentje die zijn lokale verantwoordelijkheid neemt. Hij besefte dat hij als man met maatschappelijk aanzien en ruime bestuurlijke ervaring zich niet doof kon houden voor het beroep dat de stad op hem deed.

Maastricht vroeg hem en hij zei ja.

En toen prof. mr. Koolen tot het rectoraat werd beroepen en hij nóg meer aanzien verwierf en nóg meer bestuurlijke ervaring opdeed, werd hij nóg meer gevraagd en zei hij nóg vaker ja. Zo werd Koolen lid van het bestuur, lid van de raad van toezicht en lid van de commissie van aanbeveling van verenigingen en instellingen als de Società Dante Alighieri, de Stichting Educatieve Integratie en de Vrienden van het Bonnefantenmuseum.

Toen hij terugkeerde van zijn sabbatsverlof aan een Amerikaanse topuniversiteit, nam Pierre Koolen zijn glanzende draad, die hij hier ter stede had neergelegd, moeiteloos weer op. Het spreekt dat zijn aanzien alleen maar was gegroeid. Hij had er met volle teugen van kunnen genieten, maar dat deed hij niet. Zo was Pierre Koolen niet. Verantwoordelijkheden nemen is één ding, je laten bejubelen en bekloppen is iets anders. Hij sloot zich, als zijn overspannen agenda het toestond, op in

[p. 74]

zijn werkkamer, ver van de gekmakende massa, om een spelletje free cell, mijnenveger of supaplex te spelen. In plaats van te lunchen in café De Tribunal, hetgeen toute l'université doet, stuurde hij zijn secretaresse erheen om een bruin broodje gehakt te halen.

De voorbereidingen voor het vierde lustrum van de universiteit, een paar jaar geleden, vereisten dat hij tóch een keer het café betrad. Via-via werd Pierre aangesproken door centurio Ferry Schiffeleers van de Romeinse Garde: of hij er voor voelde... et cetera.

Pierre liet zijn mooie, gladde kaken malen.

Maar nee! reageerde de honderdman: de rector hoefde geen reserve te hebben! De Romeinse Garde van Maastricht presenteerde zich als een volstrekt historisch verantwoorde pretoriaanse stadsgarde. Tot in het taalgebruik toe. Het was niet ‘links, links, links’, laat staan: ‘aan de gang’, maar ‘sin, sin, sin’, de gangbare afkorting van ‘sinister’. De mensen langs de kant konden zo hatelijk zijn als ze wilden, maar de Romeinse Garde had alle historische excercitiecommando's secuur ingestudeerd: van ‘progredemini’, voorwaarts mars, tot ‘sistite’, halt! En wat meent u, meneer de rector, dat ‘pilum tollite’ betekent? Draagt de speer! Alsjeblieft!

Koolen kreeg een pilsje aangereikt en ging, nadat hij dat onder protest half had leeggedronken, overstag.

Sin, sin, sin.

Toen de oude heer Humblet van 't Mestreechs Rizzjemint hiervan hoorde, werd hij nijdig. Hij had de rector magnificus van de universiteit al een jaar eerder gevraagd beschermheer te worden - en toen had hij het afgewimpeld. Terwijl Humblet hem had bezworen dat

[p. 75]

hij, de rector, slechts één keer per jaar hoefde mee te lopen: bij het inhalen van de nieuwe stadsprins, in januari. Door een gelijkaardige kwaadheid werd het Reuzengilde overmeesterd: ook zij hadden eerder vergeefs bij de rector aangeklopt. Terwijl het toch zo'n logische gedachte was, beschermheer van het Reuzengilde: de heer Koolen was immers zelf een van de langste inwoners van de stad.

Beide stichtingen, als ook de Mestreechter Fanfaar Sint-Joezep, een andere afgewezene, lieten zich op het hoofdgebouw van de universiteit ontbieden. Het bestuur van de fanfare Sint-Joezep, ook bekend als Sint-Zoep (de heilige Zuip), wist de rector over te halen - met grote moeite, maar het lukte - tot een eenvoudige lunch in een restaurant aan de Tongersestraat. Toevallig waren daar ook aanwezig de penningmeesters van carnavalsvereniging De Tempeleers en van het Struyscomité, de organisator van 't Preuvenemint, het jaarlijkse culinaire spektakel op het Vrijthof. Wat er die middag precies is gebeurd, zal altijd in nevelen gehuld blijven. Het is in ieder geval een feit dat de rector om vijf uur 's middags in café d'Ouwe Klok, in het gezelschap van de drie heren, tegen Fieneke heeft geroepen:

‘Tel de köp, sjut in!’ (Tel de koppen, schenk in.)

Vanaf die dag werd Pierre Koolen vaker en vaker in de gelegenheden rondom de Ezelmarkt, het Vrijthof en het Onze-Lieve-Vrouweplein aangetroffen. En steeds vaker in het gezelschap van plaatselijke levenskunstenaars. Op de eerste mooie voorjaarsdag zag men hem met de culinaire journalist Nino Tomadesso op een terras raapsoep nuttigen, terwijl bij hen vrijwel gelijktijdig de

[p. 76]

bourgondiërsuitdrukking Lèk vinger, lèk doum (‘Lik vinger, lik duim’) over de tong kwam en zij in jaknikkend gelach uitbarstten. Die zomer verrichtte Pierre het startschot van de Ridderronde en kondigde hij de artiesten Beppie Kraft en Frans Theunisz aan op het Preuvenemint, waarbij hij een zeer goed ontvangen grap debiteerde: miene nachraof is gevloge (mijn nachtraaf is gevlogen) - een contaminatie van het bekendste liedje van Beppie en het bekendste liedje van Frans. De daaropvolgende winter sloot Pierre zich aan bij zatte harmonie 't Mooswief häör batse ('t Moeswijf haar billen), die repeteerde in het zaaltje boven café De Boekebieter. Omdat Pierre te muzikaal bleek, werd hij op de tuba gezet. In diezelfde zatte harmonie speelde cda-deputé Amélie Prevoo-Van Ooyen de klarinet. Met haar en haar man - de aannemer en vice-voorzitter van de supportersvereniging mvv Lerao Prevoo - raakte Pierre goed bevriend. Mw. Prevoo-Van Ooyen kampte echter met een probleem: haar dorst naar het elske. Geen dag verliet ze haar Sint-Pieterse woning zonder een flesje els in haar damestasje. Bijtanken deed ze in de Bóbbel, de Comedie en In de Karkol.

‘Pierre, vriend van ons, leuke Hollander - drink één mee!’

Op Aswoensdag werd de rector voor het eerst gevonden. Hij had zich - in het zicht van zijn haven - tegen de Kruisherenkerk te slapen gelegd. Hij lag goed, antwoordde hij passanten. Maar tegen half vijf begon hij ‘Iech bin gebore in Mestreech’ te zingen en verhief zich. Voorwaarts mars! En hij liep de verkeerde kant uit -

[p. 77]

weg van huis en haard, óp naar de Markt. Onderweg kwam hij de rooie Paulus tegen, die met zijn hand op een vensterbank steunde. Arm in arm schuifelden ze de Grote Gracht af. Pie en Pau, knuddel in de mouw. Beide galanten waren niet in Maastricht geboren, maar op dat vroege uur liepen er geen Maastrichtser carnavalsgekken over straat dan Pierre en Paulus.

Sin, sin, sin.

Halt! Het nachtcafé opende juist zijn zwaar vergrendelde deur. Pierre wilde tegen de rooie Paulus zeggen dat ze geboft hadden, maar zijn kameraad was nergens meer te bekennen. Geblazen! Veni, vidi, foetsie. Nou ja... een drinkkameraad is nooit lang uit het zicht.

De rector bestelde een kleintje pils en liet er een jonge klare naast zetten, in een dampend glaasje uit het diepvriesvak. Het liep tegen achten. Het gewone leven begon zijn gang te hernemen. Maastricht stond op uit zijn roes. De rector overdacht zijn leven in deze middelgrote provinciestad aan de uitlopers van de Ardennen. Was de stad geen goed geoliede machine?

De eerste witte ochtendstralen vielen op de Markt. Ze deden de klinkers zingen. In Pierre begon een carnavalsliedje te neuriën: ‘'t Is of d'n hiemel opegeit...’

Verderop aan de bar deelde iemand mee dat hij om tien uur in de Sint-Matthijskerk een askruisje ging halen, maar dat hij meteen ná de mis zou terugkomen. Het was de rooie Paulus.

‘Meteen ná de mis!’ riep Paulus in het woeste weg. ‘Snap je?’

Pierre Koolen begreep het volkomen.