Zuiderlingen

[p. 12]

Het feest van de Kop

Eugène Schenk is de enige medewerker van de Universiteit Maastricht die zijn werk op zijn sloffen doet. Letterlijk, dan. Zodra hij op zijn werkkamer arriveert, verruilt Schenk zijn zware bruine herenschoenen voor zijn vederlichte blauwe instappers. Deze bordeelsluipers vormen al elf jaar een inspirerend gespreksonderwerp aan de Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde.

‘Je hoort hem niet aankomen, hè, dat is het.’

‘Dan heeft hij ook nog de rare gewoonte om rakelings langs de muur te lopen, zodat je hem ook niet ziét aankomen.’

Ter informatie: de gangen van de economische faculteit - om precies te zijn: de vleugel die naar de stadsomwalling loopt - vertonen een lichte kromming. Daardoor kan een wandsluiper als Eugène Schenk opeens voor je neus opdagen.

‘Maestro,’ begroet Schenk mij altijd met sonore stem. ‘Vijf uur bij Fieneke?’

Zijn onvoorziene en ongehoorde verschijning be-

[p. 13]

neemt mij altijd de adem. Ja, eveneens letterlijk. Alvorens ik weer lucht heb, is hij al tien meter verder geschuifeld.

‘Goed! Vijf uur bij Fieneke!’ val ik bij, waarop Schenk steevast een onnavolgbaar gebaar maakt met zijn armen, hoofd, nek, hele fysiek. ‘Ja,’ zegt dat gebaar, ‘om vijf uur bij Fieneke: dát zou mooi zijn! Maar ja, wat wil den arbeider? Hard werken en niks verdienen!’

Iedere keer opnieuw laat ik me bewegen tot een halfgeamuseerd, half-geïrriteerd: ‘Wat wil je nou zeggen, Eugène? Ga je wél of ga je niét naar Fieneke?’ Antwoord krijg je niet. Dus loop je om vijf uur naar d'Ouwe Klok, en dan zit hij er, aan het hoofd van de bar, met zijn arm breed over het buffet, en soms een pijp in zijn mond: de eerste klant van de dag.

‘Waar was je nou?’ zegt hij, alsof we hadden afgesproken samen vanaf de faculteit koers te zetten naar de tapkast. ‘Fieneke, schud nog eens in voor deze geleerde heer.’ Hij kijkt de waardin aan. En dan - twijfelt hij of hij wel voldoende café-enthousiasme heeft betuigd? - roept hij nog een keer hard: ‘Fieneke!’

‘Ik ren al, Kop!’

O, gaat dit verhaal over Kop? Zeg dat dan! Zo zal de oprechte Maastrichtenaar nu reageren. Eugène Schenk kennen wij niet, maar Kop...

Op de faculteit gebruikt niemand deze bondige bijnaam, daarbuiten iedereen. ‘Kop’ verwijst naar het hoofd van Eugène Schenk as a young man. Dat hoofd is een tijdlang in verband gewikkeld geweest. Als gevolg van een letsel, schijnt het. Er is iets op hem gevallen of

[p. 14]

zo. Voor Kop is het geen issue meer.

Hij peinst over zaken van een andere magnitude. Het fortuin van ons koningshuis, bijvoorbeeld. Kop Schenk is republikein. Uit protest tegen de Oranjedwingelandij gaat hij op Koninginnedag ostentatief aan het raam in zijn favoriete café in Visé zitten, zwaaiend als een vorst naar alle Maastrichtenaren die toevallig langskomen.

Omdat Kop vóór aansluiting van Maastricht bij België is, heeft een wijsneus hem een keer voorgehouden dat dit land eveneens een monarchie is. ‘Eén van ons,’ antwoordde Kop, ‘is alleen republikein in Holland.’

Dolce Paola - dat is van een andere categorie dan troeleke Irene. En Visé en Verviers zijn duizendmaal méér stad dan Hoorn en Haarlem. En Luik is een metropool waartegen het dorp aan de Amstel en het IJ volledig in het niet valt. Luik: la cité ardente, hè, de vurige stede. De stad waar ze onze eigen bisschop Lambertus hebben afgemaakt en in de Maas gesodemieterd, zodat hij, ocharm, in Sint-Pieter aanspoelde, bijna thuis. Het is een kreng, Luik, een astrante. Maar het is en blijft onze grote zuster.

Luik is de hoofdstad van Schenks gedroomde imperium, dat zich uitstrekt tussen Maastricht en Givet, Stavelot en Mons, met een corridor naar Blankenberge, waar wij allemaal een rodenbach drinken. Het is het land van de fabriekshallen, de spinning jennies, de hoogovens, de steenbergen en de arbeiderscités.

Kop Schenk verzorgt rondleidingen in zijn land. Als zijn vakgroep Kwantitatieve Economie iets te vieren heeft, wordt iemand naar Schenks zolderkamertje gestuurd, op de vierde verdieping van het faculteitsge-

[p. 15]

bouw - een no-go area voor mensen die niet in priemgetallen spreken.

‘Een rondleiding ergens in België?’ zegt Schenk, opkijkend van zijn meterslange computeruitdraaien en wrijvend over zijn anderhalvedagstoppels. ‘Ik dacht zo aan de Cristallerie de Vonêche.’

Val Saint-Lambert, le Grand-Hornu, Mariemont, Bois-du-Luc - er is geen vroeg-industrieel complex waarvan Kop Schenk niet alle hoeken en gaten kent. Hij weet er van alle menselijke drama's en alle technische details. En hij kan er meeslepend over vertellen - tot verrassing van zijn collega's, want op de faculteit blinkt hij niet uit door spraakzaamheid. Van het universitairpolitieke vertoog houdt hij zich volledig afzijdig. Functies in besturen, raden of commissies zijn niet aan hem besteed. Al was het maar omdat hij niet weet waar de afkortingen voor staan.

Toen hij al drie jaar in dienst was, maakte hij voor het eerst op een vakgroepvergadering gebruik van de rondvraag. Die letters ‘ke’ - die hij op alle papieren zag staan, wat betekenden die eigenlijk?

‘Kwantitatieve economie,’ antwoordde de voorzitter, ‘de vakgroep waarvan jij een kleurrijk lid bent.’ Hij hield Schenks vraag voor een vrolijke provocatie en wilde zich niet laten kennen. Maar hij wist niet snedig te reageren, zoals bijna niemand aan de faculteit dat ooit lukt in reactie op Schenk.

Toen Kop Schenk vijftig werd, staken zijn talrijke Maastrichtse vrienden de hoofden bij elkaar. Kop ziet Abraham. Deze ontmoeting tussen twee titanen mocht niet onopgemerkt voorbijgaan. Kop moest een memora-

[p. 16]

bele dag worden bezorgd. Een surprisedag in zijn geliefde Luik, dat was natuurlijk het mooiste.

Op de grote dag werd Kop verleid op de trein te stappen: architect Vandenhove - de Luikse vernieuwer van de Maaslandse architectuur - zou een interessante lezing geven. In Eijsden stapte Kops huisarts in, verkleed als conducteur. Eugène Schenk herkende hem wel, maar zag in diens vermomming geen aanleiding tot verwondering. Een andere baan zeker - gezond, afwisseling van spijs doet eten. Maar op station Guillemins, waar hij door weer andere vrienden - verkleed als politieagenten met hond - werd gearresteerd op verdenking van hasjbezit, werd het hem goed duidelijk: ze hadden iets heel bijzonders voor hem gedaan. De rest van de dag bracht hij door met emotionele vliezen op zijn ogen. Hij schuifelde, stom ja knikkend, van het ene voor hem opgezette spektakel naar het andere, met als hoogtepunt een friet-met-boelettes-diner in café Lequet op de Quai sur Meuse, waar zijn vrienden het Belgische volkslied ten gehore brachten - tot ontsteltenis van de stamgasten. ‘Maar Georges, is dat de Brabançonne die men daar hoort? Het is niet mogelijk: deze vreemdelingen spelen de Brabançonne!’

Later hebben ze Kop gevraagd of hij ook de affiches had gezien. Welke affiches? Maar, Kop toch! De hele stad was volgehangen met affiches met een foto van een jonge Kop Schenk, op het strand van Blankenberge, en als onderschrift:

liège, 20 janvier: fête de la tête

[p. 17]

Het feest van de kop. Tot op de dag van vandaag zie ik Luikenaren het affiche, daar waar het niet is overgeplakt, met puilende ogen bestuderen. Onwetend dat ‘la tête’ hun ongekroonde koning is.

Wie Kop Schenk met carnaval wil zien, moet ergens in de binnenstad gaan staan en wachten tot ‘Laat en Zaat’ langskomt. ‘Laat en Zaat’, opgericht in 1968, behoort tot de beruchtste zaate herremeniekes (zatte harmonietjes). Alle regels worden aan de laars gelapt, drie dagen lang. Inschrijven voor de Grote Optocht op zondag of de Kinderoptocht op maandag? Maak het 'm! Inschrijven voor het zaate-herremeniekeskonkoer op dinsdag? Kus mijn kloten! Ze lopen overal dwars doorheen, in en uit de zitting, in en uit de optocht. Ja, zelfs in en uit de carnaval: op dinsdagmorgen trekken ze met alle voorhanden kakafonie de Vroom & Dreesmann in. Langs de horloges en tassen, roltrap op, rondje door de lunchroom, pilske aan de teek, kom op jongens, weer de straat op.

Welk instrument Kop Schenk bespeelt? Kop Schenk bespeelt geen instrument. Kop Schenk loopt mee als lid van het bestuur.