|
| |
| |
| |
Hoofdstuk XIV.
'k Gloof niet meer in kluifies en ak je vertel wat Blommehektonieja overkomme is, zajje 't met me eens motte weze. Dagelang had ze niks verdiend, alles liep d'r zoo gruwelijk tege, dat ze op 't lest ging denke, dat ze van 't ongeluk behengst was en een bespoegd kwartje in d'r kous most gaan drage om 't kwaad te bezwere. Niet zoo maar een kwartje...... Doch ie dat? 't Mot van een ouwejonge weze, die achter mekaar bemazzeld is en 't heitje zelf in d'r kous wil douwe. As Tonieja hoorde, dat de Tooverbal een heele ris kraakies zonder bekattering had opgeknapt, ging ze naar 'm toe, om een kluifie voor de niegus te vrage: ‘Met plezier,’ zee de Tooverbal en schoof 't bespoge kwartje tot bij d'r kuit. ‘Geluk d'r mee en dat alle kwaad van je af mag valle!’
Nog dezelfde middag ging Tonieja, met de zege an d'r poot, piere om is te prebeere of 't met d'r onmazzel gebeterd was. Ze pikte een Blaakie, ging de Hoogstraat over en dan langs de zakekefees om naar een binkie te snorre.
Eerst wou 't niet erg vlotte, was d'r geen kerel, die sjoege gaf, maar net as ze begon te twijfele an de goeje werking van 't gezegende kwartje, sting d'r een meheer om 't hoekie van de Keizerstraat, die d'r een knipoogie gaf en vroeg of ze een glaasie bier wou luste.
‘Dat mag 'k niet versmade,’ zee Tonieja. ‘Daar zou'k me eige en de kastelein mee tekort doen......’
| |
| |
Same ginge ze in een net kefee an een tafeltje zitte drinke en fooze, tot de meheer voorstelde om met d'r naar huis te gaan. Tonieja dee netuurlijk of ze d'r zwaar door beleedigd wier en zee, da'ze niet gewoon was om d'r eige met manne af te geve. Nou affijn, ze namme nog een afzakkertje en ginge naar de klapper. Tonieja voorop en meheer volgde op een afstandje...... ‘Voor z'n rippetasie,’ zee ie. Boven wier d'r nog een flesschie port gehalst en toen Tonie zee, dat et zoopie twee knake most koste, had meheer geeneens bezware. Ka'je effe nagaan, dat ze begon te gloove an 't kluifie in d'r kous! As ze mork, dat d'r meheertje een gulle klant was, heit ze 'm eerst nog een poosie gezelligies an de smoes gehouwe en over z'n kuifie gestreke om nog een flesch krentewater an 'm te slijte. Op 't lest zee die bink, dat ie 't met d'r getroffe had en nog meer van d'r hield dan van z'n eige wijf.
Maar, as 't op uitkleeje ankwam, wier ie ineens erg bang en zee wel honderd keer, dat ie 't niet andorst om de portefullie met geld, die ie bij 'm had. Tonieja bezwoer bij d'r eer, da'ze een fesoenelijk meisie was en niet as een landhaai de kerels in d'r huis lokte, om ze te late beroove......
En, 't is emmes waar ook, want ze is d'r niet voor in om te gappe. Vroeger, toen Snoekie z'n vader nog op d'r poojerde, heit ze 't, omdat ze getrouwd was, wel motte doen, want as ze 't verdomde om te haaje, wier ze bekant in mekaar geslage. Maar de laaste jare woonde ze alleen op d'r kamertje en pierde kedin op de loutere verdienste. Ze betaalde
| |
| |
d'r huur, dronk, als alle mokkels, d'r keiltje en as 't maar effetjes kon, zorgde ze d'r voor, dat Snoekie niks te kort kwam.
As meheer maar anhield met bang te weze, zee Tonieja, dat ie dan liever gaan most en alleen de flesschies port hoefde te betale.’
‘Nee,’ zee die bink, ‘ik merk, dat je een fesoendelijke vrouw ben en 'k je vertrouwe mag, ak oog kan houwe op me kleere. Na een uur ging ie weer van wiek, betaalde met twee joetjes uit z'n portefullie en zee nog, dat ie Tonieja erg lief vond en an d'r zou denke, as ie weer in de stad kwam......’
Een uur later, net as ze voor de spiegel d'r eige op sting te dirke om weer te gaan peeze, wier d'r: nokkedok! op de deur geknokkeld. Ze docht netuurlijk, dat d'r een nieuwe klant was en gooide nog gauw de sprei over 't ledekant voor ze: ‘binne!’ riep.
Dat was niet meer noodig, want de nieuwe klante stinge al midde in de kamer om te zegge, dat ze van de pliesie ware en huiszoeking kwamme doen. Tonieja keek of ze 'n lik op d'r gebbetje had gekrege: ‘Huiszoeking? bij mijn? waarom?’
‘Zajje zelf 't beste wel wete,’ zee de ouwste roeskop, die denkelijk de brigges was. ‘Daar gaan zitte en niet meer van je plaas komme! Me zalle je maar niet overhoore, want jij weet netuurlijk van niks: 't Ouwe liedje!’
‘'k Mag sterve ak weet wat je over me vloer komt doen,’ verklaarde Tonieja. ‘Maar, as 't zoo weze
| |
| |
mot, za'k er geen jeiling over make, as ie me zegt waar 't om gaat......’
‘He'je vanmiddag een klant gehad?’ polste de roeskop.
‘Jawel een goed uur geleeje...... een heer van buite de stad......’
‘Presies!’ riep de stille, ‘en heb ie z'n portefullie gezien?’
‘Netuurlijk,’ verklaarde Tonieja, ‘daar heit ie me uit betaald!’
‘Nee,’ peste de smeris, ‘niet hij, maar jij heb je eige d'r uit betaald en nogal rejaal ook...... Waar benne de sente?’
Tonie haalde de twee joetjes tussche d'r bloesie uit: ‘Assieblieft! De twee tientjes, die ie me betaald heit!’
‘Da's alvast wat,’ treiterde die rotvent, ‘en nou nog de vijftien duizend gulde, die ie je niet gegeve heit...... Ook tussche je bloesie?’
‘Vent, je ben hartstikke belazerd!’ schold Tonie en wou opspringe.
‘Zitte blijve,’ kommedeerde de jongste en wou tussche d'r kersjet voele......
‘Met je klauwe van me lijf afblijve! hottentot!’ schreeuwde Tonie, ‘jij ken je dienst niet...... As d'r wat te foeljeere valt, neem ie me maar mee naar 't beroo.’
‘Nou, je ben d'r toch anders zoo vies niet van om bevoeld te worre,’ smaalde die schuimschijter.
‘De heele wereld mag an me lijf komme, behalve
| |
| |
jullie,’ zee Tonieja. ‘Alles wat jullie anrake mot verkankere......’
‘Nou, me zalle maar is gaan zoeke!’ zee de ouwste.
‘Je doe maar wat je niet late kan,’ voerde Tonie.
‘De kaste benne allegaar ope en vergeet vooral niet om onder de vaadoek te kijke!’
‘Me hebbe van jou geen instruksies noodig!’ snauwde de jongste. ‘'k Zou me groote bek maar een beetje houwe ak jou was.’
Dan ginge ze om beurte an 't snorre, gooide Tonie d'r verschote arremoedje mikmak door de kamer en scheurde hier en daar de lelle van 't behang. Haast geen plekkie bleef onberoerd, zelfs de beddetijke wiere opegesneeje en 't vulsel op de vloer uitgestort. As wij, ouwe jonges, dat doen, zeit de rechbank, dat me vernielzuchtig benne!
Affijn, toen d'r in de kamer niks meer stuk te make viel, ginge de russe naar de gang, om d'r daar een puinhoop van te make. Op 't lest verschoof de brigges de paraplu-bak: Hebbe! riep ie an z'n kollega en toonde de portefullie.
‘Leeg netuurlijk,’ zee de andere.
Tonieja verstijfde op d'r stoel van de schrik en kreeg 't zoo op d'r zenuwe, dat ze begon te huile. ‘Ja, dat griene kenne me,’ lachte de dofklabakke.
‘Bewaar je traantjes maar voor 't huis van bewaring. Zeg liever waar 't geld gebleve is. Kom is los!’
‘Ik weet nerges van,’ stotterde Tonieja.
‘Nee, dat spreekt...’ snauwde de brigges. ‘Jij ben in een steegie gebore en weet van niks... Kajje begrijpe!... Je heb de poen zeker al an je poojer af- | |
| |
gegeve!? Affijn, dat motte ze op de Noordersingel maar uitzoeke...... In elk geval is de zaak rond en da's de hoofdzaak.’
Dan ginge ze weer opnieuw door 't huis an 't donderjage, sloopte wat nog heel bleek en zeeje tenleste, dat Tonieja d'r arrestant was.
Op 't beroo wier ze getoond an de meheer, waar ze 't mee angelege had en d'r opstoot anwees as de vrouw, die 'm beroofd had van bekant zestien duizend gulde.
‘Nou je hoort et,’ zee de kommesares. ‘Meheer weet et pertenent en de portefullie is onder verdachte omstandighede in je huis gevonde. 'k Zou maar bekenne ak jou was, dan ka'je rekene op de klemensie van de rechbank!’
‘Die meheer daar,’ wees Tonieja, ‘is een ploert of een gek! En da's alles, wa'k u te zegge heb!’ En dan tege de bink: ‘Jij en geen mensch anders heb je portefullie onder me paraplu-bak gezwiept en god mag wete waarom. Ik heb een zieke jonge, waar 'k mee voor zorge mot en as ie nog een greintje hart in je donder heb, zeg ie de waarheid! Ik bezweer, dat jij liegt!’
‘Genoeg,’ riep de kommesares. ‘Meheer staat hier niet om beleedigd te worre door een......’
‘Hoer,’ schreeuwde Tonieja, ‘door een slet, die niet vergete mag, dat d'r klante Meheere blijve en geroepe zijn om bij godallemachtig d'r vingers op te steke...... Die patsers magge tege ons getuige... Wanneer zulle wij is geroepe worre om een anklacht in te diene? D'r is nog nooit is een komme- | |
| |
sares geweest, die een onderzoek heit ingesteld naar de diefstal van me jeugd, me geluk en me leve! Da's meer dan geld, da's meer dan zestien rugge... Wanneer komt mijn recht an de beurt?... Ik heb die Meheer niet bestole... en ak et wel gedaan had... wat zou 't dan nog? Wie op een eerlijke menier z'n brood verdient, kan niet met de lappies van duizend naar een hoer gaan... En as die Meheer et wel kan... is d'r een dief bestole... Nou... ook een meleurl’ Tonieja wier op 'n gewelletje naar beneeje gebrocht en ging twee dage later naar 't huis van bewaring en Meheer weer trug naar z'n vrouw en kindere in Zeeland, waar ie Derekteur of zoo iets was van een zuivelkooperasie en ouderling van de fijne kerk...... Heel de penozewereld weet, dat Tonieja onschuldig is an 't stele van de portefullie en 'k ga je, as in een verhaaltje, de ware geschiedenis vertelle.
Meheer ging over de kas en nam d'r telkes een dotje poen uit om te spikkeleere en z'n schulde te dekke. As 't een poosie geduurd had, begon 't haakstuk te loope en moste de boeke uitbrenge, dat er door 'm gestole wier. Toen ie heelegaar geen raad meer wist en op 't punt sting om in de lik te komme, schreef ie alles an een goeje vrind, die 'm anraaide om vooral met et oog op z'n gezin en deftige femielie z'n eerlijke naam te redde......
Geld had ie niet voor 'm te misse, maar hij wist er wel wat op om 't stinkzaakie gladjes te bereddere. Meheer most maar effe naar de stad komme om te overlegge. Nou, Meheer ging en zat achter een
| |
| |
borreltje te luistere naar z'n vrind, die verklaarde, wat er beure most.
‘Hoe groot is 't bedrag, da'je zoek gemaakt heb, Arnold?’
‘Ongeveer vijftien duizend gulde!’ zee Meheer.
‘Beter as zoo'n heel klein beetje,’ lachte de vrind.
‘Affijn 't bedrag maakt tenslotte niks uit! 't Gaat er maar om, dat jij de nette jonge blijft. 'k Heb d'r wat op gevonde, om je buite schot te houwe... Niet bepaald een mooje rol, die 'k voor je heb uitgedocht, maar je heb geen keus...... 't Beroerde is, dat je, om echscheiding te voorkomme, je vrouw op de hoogte mot stelle. Jij komt, la'me zegge end van de week, naar Rotterdam om betalinge te doen... Kan dat?’
‘Ja, dat zal wel gaan,’ docht Arnold, ‘as 't teminste seerejeus is......’
‘Dood seerejeus,’ verzekerde de vrind. ‘Je komt met ongeveer 't bedrag, dat je tekort hebt. Kan dat?’
‘Jawel...... 't gebeurt wel meer, da'k firmaas bezoek en dan gelijk afreken,’ vertelde Meheer.
‘Prachtig, dan be'je al half gered,’ vond de vrind. ‘Kwestie is nog, dat je van je vrouw permissie mot hebbe, om naar een snol te gaan.’
‘Uitgeslote,’ gruwde meheer...... ‘Te krankzinnig om an te denke.’
‘Toch niet,’ verklaarde de vrind, ‘je vrouw heit er as de moeder van je kindere alle belang bij, dat je niet as dief wordt angeklaagd. Je ouwste zoon mot domenee worre!...... Een vader, die een slippertje maakt, is nou ja, een zwakkeling, die is ekstra onder de preek mot, maar teslotte geen boef en schand- | |
| |
vlek voor de femielie. Je hebt - vergeef me - gestole, verduistering gepleegd en je schuldig gemaakt an misdrijf. As ie gevonnist wordt en dat wor ie as 't uitkomt, is je gezin verwoest en je zoon as domenee onmogelijk. Praat met je vrouw en breng d'r bij, dat ze te kieze heit tussche een echgenoot, die een slippertje maakte, of een man, die gezete heit.’
‘Maar waarom mot ik nou persee naar een peblieke vrouw gaan?’ vroeg Arnold.
‘Om je te late beroove,’ adverseerde de vrind, ‘jij komt naar de stad, zoogenaamd om betalinge te doen, laat je geld thuis en gaat, onnoozele buiteman as ie ben, met een snol mee, die je haait en die je uitplundert. Begrepe?’
‘Ja, maar......’
‘Geen mare...’ sprak de vrind... ‘Praatjes vulle geen gaatjes...... in de kas...... Ik heb beloofd om je rippetasie te redde... Bezware wil 'k niet hoore.’
‘Nou en verder?’ vroeg meheer.
‘Wel... niks verder. 'k Heb feitelijk alles al versteld. Je gaat met de een of andere del mee, gedraag ie zoo, as ie je in een kast gedrage mot en prebeert je portefullie erges in 't huis weg te moffele. Hoe raarder, hoe beter, maar altijd zoo, dat ie door de pliesie gevonde mot worre...... Derekt na 't bezoek mis ie je geld en stuift naar de kommesares: O god! Meheer...... 'k ben me geld bij een vrouw van verdachte zede kwijt geraakt!...... O meheer, wat mo'k doen! Nou en de rest la'je maar an de gerechtigheid over......’
| |
| |
Verleeje week is 't zaakie voor geweest en me benne allegaar gaan luistere, fel benieuwd as me ware of de rechbank 't an zou durve om Tonieja te knarse. As ze tussche twee gewapende blauwpijpers wier binnegebrocht, zag ze d'r uit as een geest, maar ze had geen last van de bever en zat niet in de beklaagdebank as een hoopie verdriet, dat bij opbod verkocht most worre...
‘U is Antwenette van Slingelaan?’ vroeg de Presedent.
‘Ja,’ zee Tonie.
‘En u ontkent, dat u je schuldig heb gemaakt an 't misdrijf van berooving?’
‘Ja, dat ontken ik,’ zee ze.
Dan most ze vertelle, hoe 't op de kamer was toegegaan en een verklaring geve, hoe de portefullie onder de paraplubak kwam...
‘Dat weet ik niet. Mot u straks an de getuige vrage,’ adverseerde ze.
Eén van de rechters, die z'n nagels zat schoon te make, begon te lache: ‘U weet opmerkelijk weinig...... Altijd zoo dom geweest?’
‘Bloedlijjer,’ riep d'r een goozer van de triebune en wier d'r gelijk door de veldwachters afgeknuppeld. De Presedent meende 't wel eerlijk met Tonieja, dee niks as vrindelijk vrage en ak mork, dat ie met d'r te doen had, wou 'k wel over de ballestrade klimme om 'm te gaan bedanke......
As de greffier voorgeleze had, wiere de getuige binnegeroepe.
Eerst de kommesares, die kwam verklare, dat To- | |
| |
nieja al is van berooving verdacht was geweest...
‘Is dat zoo?’ vroeg de Presedent.
‘Ja, edelachtbare,’ bekende Tonie. ‘Tweemaal zelfs...... Toen 'k nog bij me man was, die me d'r toe dwong, to'k met me kind de vlucht genome heb!’
‘En is u toen braaf geworre?’ vroeg de andere, de bloedlijjer, za'k maar zegge...
‘Perdon,’ zee Tonie. ‘Ik ben maar een vrouw... Braaf weze en blijve, da's alleen voor me klante. Mot u daalijk maar is op lette.’
De advekaat gaf d'r et seintje, dat ze temiede most doen om de edelachtbare heere niet te ontstemme, maar ze schudde met d'r kop as een leewin en ging telkes rechtop in de bank staan.
Toen wier de tweede getuige, de beroofde meheer, binnegeroepe.
Eerst most ie z'n naam en alles zegge en dan vroeg de Presedent: ‘Ken u deze beklaagde?’
‘Helaas, ja,'’ zee meheer.
‘En u blijft d'r bij, dat de beklaagde hier de portefullie met inhoud geroofd mot hebbe?’
‘Ja, edelachtbare,’ zee meheer, die onder eede sting.
‘Zijn er geen andere mogelijkhede?’ vroeg de Presedent.
‘Uitgeslote,’ zee de getuige. ‘Toen 'k op de kamer kwam, was 'k in 't bezit van me geld. Derekt na 't bezoek miste ik m'n portefullie.’
‘U hoort et beklaagde!’ zee de Presedent.
‘Ja!’ riep Tonieja. ‘Ik hoor, dat ie liegt en ik ruik, hoe ie stinkt! Hij en niemand anders heit de porte- | |
| |
fullie bij me achter gelate om z'n eige te dekke voor God weet welke zwendel...... En die ploert wordt hier geroepe om tege mijn te getuige.’
‘U mag hier niet zoo uitvare, niet zoo beleedigend weze,’ vermaande de Presedent.
‘Juist!’ schreeuwde Tonieja, ‘hier mag alleen maar valsch gezwore worre!’
De Presedent ontnam d'r et woord en zee, dat ze maar most luistere naar Meheer de Ofsier, die eerst effe in z'n neus sting te peutere en dan presies wist te verteile, hoe 't gebeurd was.
De beklaagde, zee ie, was al meermale verdacht geweest en most dus roetiene hebbe. Ze had meheer geholpe bij 't antrekke van z'n jas en toen netuurlijk d'r kans schoon gezien om 't geld te rolle, wat teslotte nog niet eens zoo moeilijk was, omdat getuige, als fesoendelijk man van 't platteland, geen begrip had van dergelijke praktijke.
De beklaagde, wees de Ofsier, is één van die hiejeenaas, die onze sameleving onveilig make en dient voorbeeldig gestraft... An de schuld valt niet te twijfele... Meheer hier, d'r slachtoffer, is zeer pertienent in z'n verklaring, bovedien is de portefullie in haar huis gevonde en beklaagde reeds meerdere male onder verdenking geweest. Ik vermeen dan ook tege haar een gevangenisstraf te motte eische van drie jaar.’
‘Beklaagde sta is op,’ sprak de Presedent. ‘Heb u nog iets te zegge?’
‘Nog eene vraag,’ zee Tonieja. ‘Laat Meheer de Ofsier, die alles zoo goed weet, of ie d'r bij is ge- | |
| |
weest, nou ook is verklare, hoe een leege portefullie onder de paraplu-bak van een geroetieneerde vrouw komt?’
De Ofsier haalde z'n schouwers op as of ie d'r vraag belachelijk vond en liet et woord an de advekaat, die een zielig prevelementje hield en teslotte klemensie vroeg.
‘Nee,’ schreeuwde Tonieja. ‘Geen klemensie! Ik wil me recht, niks as me recht!......’
En ze heit et gekrege ook; gistere viel de uitspraak: Drie jaar!
|
|
Auteursrecht onbekend