|
| |
| |
| |
Hoofdstuk XIII.
'k Heb Stuimel gesproke...... en de zee gezien an de Hoek van Holland met loggers d'r in en strandvlooje an de kant. Zoover as ie maar kijke kan water en nog er is water. Da's godzamme wat anders dan 't luizebadje an de Baan. Sjeek en ik benne met de plezierboot gegaan en hebbe op 't bovendek gezete, om overal goed heen te kenne kijke. 'k Zal netuurlijk niet allegaar vertelle, wa'k onderweg gezien heb, want 'k zou dage noodig hebbe om ie bidwijs te make. Maar 'k kan je wel op een briefie geve, da'k et geweldig vond. 't Feest begon al, toen me an de Boompies van de wal dreve en medeen tussche de kanjers van zeeschepe lagge te male om op gang te komme! Verdijje! wat een kaste van boote as ie d'r in zoo'n ouwerkerksche klomp, as waar wij op ware, langsheene vaart. De Hollanders en Engelsche benne meestal zoo proper, da'je wel van 't dek kan vrete, maar de Spanjoole en de Grieke stinke van 't angebakke vuil. Op zoo'n kliederige rotprauw zou'k me met goed fesoen nog sjeneere om wandluis te weze. Langs de revier is 't anders afgesallemanders joppe...... vooral rond de scheepswerve, waar ie voorbij vaart. Een herrie of al de duvels uit de hel bonjer hebbe en 't op de klinkhamer uitvechte. Maar je luistert d'r telkes weer naar, tot je mee gaat zinge: ‘Riddeldiddeldiddeldang! Tikketikketikketik!! Hatsiekatsie...... flens!! En, as 't an de eene kant zoo'n beetje voorbij
| |
| |
is, begint et weer an de andere oever: Tikketikketang!! Bielebielebens!! Wrawrawraw...... kledder! Tege da'me Schiedam doorginge, he'k uit zitte spinze naar 't havehoofd, waar ouwe Dirk afsprong om naar Merie te vare. 't Bankie staat er nog en fantasterig as me allegaar wel is benne, zag 'k hoe me baas over de leuning hing te huile om 't verlies van z'n vier vrouwe en niet dorst te gaan zitte, omdat z'n broek zoo vol was.
Sjeek wees op beije oevers alles an van wat ie docht da'k wete most en zoo patterend en spinzend kwamme me al rap in de buurt van Vlaardinge.
‘Nou motte me naar beneeje om de gele koors te mijje, die uit de Botlek waait,’ waarschouwde ie. Maar 'k liet me niet neppe en bleef gemoedereerd in me klapstoeltje kleve.
‘Zie je die stompe tore?’ wees ie effe later...... ‘da's nou de Briel, waar ze op klaarlichte dag de deure inramde! Ja Pollie, de tijje benne wel veranderd...... Ajje vandaag de dag een deur forseere wil, mo'je eerst een lappie om je hamer doen. Me benne te laat gebore!’
Dan zatte me weer een hortje stil over alle kante uit te linke, tot me Mesluis in 't snotje krege.
‘Daarginder in Mesluis wi'k een stanbeeld hebbe,’ zee Sjeek.
‘Bobber nou effe?’ lachte ik. ‘Hoeneer zalle ze jou een stanbeeld geve? Mo'je mijn is vertelle, wa'je d'r voor gedaan heb om d'r één te verdiene?’
‘As ze allegaar zoo ginge lulle as jij,’ vond Sjeek, ‘stinge ze van de gemeentereiniging wekelang in
| |
| |
overwerk. Heb ie nou bevoorbeeld Tollens, die kreeg een monement, omdat ie achter de kachel over Novezembla schreef...... 't Feit, da'k er me vak van maak om verzichtig te weze, geeft me al recht op de dank van 't nageslacht. Ik krijg me stanbeeld, Pollie, daar in Mesluis midde tussche de netteboetsters za'k staan op me blauwsteene stoofie.
‘Dit is Sjeek, et beeld van de dwaze,
Onder de meisies en bove de maze.’
‘Roojem, Pol?’
Ak me omdraaide, zag 'k een vreemd oorlogschip, dat langs ons opstoomde......
‘Gaat net as een penozejonge stijf in de spulle een beleefdheidsveziete make,’ spotte Sjeek, ‘Drie-en- twintig-sentiemeter koepelgeschut...... Van vingerafdrukke gesproke! Me gaan nog met de vlag salleweere ook...... Nou moe!...... Om bij te griene van andoening.’
Dan begon ie zwaar te demme over de rottigheid in de polletiek, maar 'k gaf d'r geen sjoege op en bleef liever over de weilande kijke, to'k in de verte de zon zag ketse op 't glas van de tuinderijje:
‘Druive!’ riep ik.
‘Benne me beroemd om,’ prees Sjeek. ‘Heel de wereld vreet onze druive en...... landarrebeijers! Wis ie niet, hè Pol, dat er nog zooveel en zelfs vegetariesche kanniebale ware?...... Ke'je de overeenkomst tussche de druif en de tuinknecht?’
‘Ikke niet, Sjeek.’
‘Ze worre allebei gesnoeid, gekrent, uitgeperst en
| |
| |
in de veiling genome,’ verklaarde ie. ‘Daar, naar de tuinderijje stuurt nou de rieklasseering de ouwejonges om weer braaf te worre, maar as ze kennis hebbe gemaakt met de genoeges van 't landleve, neme ze d'r eige heilig voor om dief te blijve.’
Onderwijl me nog zoo zatte te darre en babbels te make, draaide de boot en stevende op een steigertje an, dat vlak bij een fort leit.
‘Da's zeker om de vijjand d'r uit te houwe?’ vroeg ik.
‘Goed bekeke!’ vond Sjeek. ‘Me beheersche de zee...... Ka'je wel nagaan; de knal draagt vier maal zoover as 't schot. Wat motte ze daar nou tege beginne? Amme 't fort niet hadde, ware me allang overrompeld geworre door de knijne uit de Scheurpolder!’
Me liepe een weggetje naar de duine af, tot me an een bordje kwamme, waarop sting: ‘Streng Verbooje Toegang.’
‘Daar zal minder op gelet worre,’ meende Sjeek.
‘Da's voor ons geen nieuwtje meer en die de bepaling gemaakt hebbe, gloove d'r zelf ook niet an, anders hadde ze geen fort gebouwd! Dat streng verbooje is kostelijk! Da's zoo te zegge de wet in d'r hemd, een kreet om hulp, een sertefekaat van onmacht! 't Wil zegge; gewoon verbieje helpt niet meer, gaat niks meer van uit, dus verzware me de doses en make d'r streng verbooje van. As dat et niet meer doet, wordt et zeer streng verbooje tot er niks meer helpt en ze zalle motte erkenne, dat 't geachte pebliek ons heit ingehaald. Vooruit
| |
| |
Pol onder de draad door om as brave piejeniers 't Paredijs te verkenne.’
Bek-af van 't baviejane door 't mulle zand klomme me de duine in tot me op hoogte ware en de zee zagge; de zee, waar ie als maar naar kijke en luistere mot, net zoolang to'je gaat denke, da'je 'm al eeuwe ken. Amme zoo stil in de zon tot kaan lagge te braaje, vroeg Sjeek ineens: ‘Nou Pollie en wat denk ie nou van de zee?’
‘Da'kan 'k niet zegge, Sjeek! Net zoomin as dat van de kaarse voor 't altaar...... je mot er telkes en telkes weer naar kijke......’
‘Valt me bar van je mee,’ prees Sjeek. ‘'k Was al bang, da'je 't “prachtig” zou vinde, net as op een kosschooleksame. Je glooft in God, is 't niet?’
‘Ja Sjeek, as ie d'r teminste niks op tege heb!’
‘Nee goed!’ ging Sjeek door, ‘la'k et nou maar is in jouw lijn zegge. Naar zee komme, dat is: an 't hooge altaar zitte luistere naar God, die zingt van z'n verzwege leed. En d'r is belangstelling voor, Pol! In Scheveninge bevoorbeeld hebbe ze heele boelevars ingericht om de dienst bij te kenne wone. Twintig, dertig orkeste - da's zestig pauke, Pol - om d'r meer wijding an te geve. En God zit maar voor z'n altaar te zinge en te zinge...... de Mis in 't Gekkehuis noeme we dat...... Maar hier, waar 't verbooje, zoo akeleg streng verbooje is om te komme, is 't goed en kenne me meschien een spatje genade meepikke.’
Sjeek sprong op en begon ineens tege de zee te boome. Wat ie allegaar smoesde mag Joost wete,
| |
| |
maar hij sting met z'n arme wijd uitgestrekt, verweg, zoo te zegge tot achter de zee, te stare met de trane op z'n kake. As ie weer ging zitte, veegde ie z'n koone af: ‘Ziezoo Pol, daar ben 'k van opgeknapt. Nou ken 'k weer een poosie 't leve houwe of opstoot sterve net naar 't weze mot. Kom, et wordt tijd, dat me opbreke en langs 't strand naar Ter Heide gaan. Me motte je vader treffe voor ie an tafel gaat.’
‘Gaan me naar Stuimel, Sjeek?’ riep ik...... ‘Daar he'je me geen stom woord van gezeid. Woont ie niet meer an de Leuvehave in 't eigedom van z'n ouwers?’
‘Ja zeker,’ zee Sjeek. ‘Maar hij losjeert hier in de buurt, as badgast, en 't lijkt me wel aardeg om 'm is te verrasse. Wat zal ie blij weze, as ie je ziet, Pollie!’
‘Dat weet 'k nog zoo net niet,’ twijfelde ik.
‘Nou breekt me klomp,’ lachte Sjeek. ‘D'r straks in Schiedam zag ie ouwe Dirk over 't bankie hange en nou ka'je je niet eens de vreugde van je pa voorstelle! Je heb toch geen zonnesteek opgeloope?’
‘Nee, maar dat van me baas is werkelijk gebeurd!’
‘O ja,’ riep Sjeek, ‘en dat van Stuimel en je Moeder op de schillebaaltjes is heelegaar niet gebeurd, is niks as een praatje van de bure. Maar nou heb ik is fantesie! 'k Zie je vader zitte in z'n flenellebroek naast z'n vrouw en je broertjes.’
‘Val dood jij met je broertjes!’ snauwde ik.
‘Niet tegespreke ak in trans ben,’ waarschouwde Sjeek, ‘daar ken 'k wat uit houwe...... Me staan
| |
| |
an 't klaphekkie...... Pa herkent je opstoot, valt je om je nek, begint te huile en kust je onstuimig. ‘Marjelein,’ zegt ie tege z'n wijf, ‘mag 'k ie effe voorstelle de nieuwe anwinst uit me vlegeljare. 'k Heb d'r nooit over gesproke, want 't most een sepriese blijve. Hier de verlore zoon. Geef orde om 't gemeste kalf te slachte. God, God......, wat ben 'k gelukkig, da'k je trug heb, Daan! Zestien jaar he'k niet kenne slape van angst, da'je in zeve sloote tegelijk zou loope! Alsmaar he'k motte tobbe over jou, m'n jonge en 'k ben op 't lest maar Meester in de rechte geworre om je belange te bepleite...... O, en da's meheer Sjeekspier? Williejam, ak vrage mag? Ook zwijne gehoed en draf gegete? Nomdeju! is 't kalf nog niet bereid?... Wat doen me met zoo'n lapzwans van een kok? Is dat al kleere, die je bezit, Daan? En wat spreek ie een slordig Nederlans! Onze moedertaal is zoo mooi, zoo geschikt om 't verhevene te benadere. Nog nooit een rechzitting bijgewoond?...... Nee, niet zoo de villa binne...... Eerst uitkleeje in 't schuurtje en je kleere verbrande...... Je kan nooit wete...... en je raakt ze zoo moejelijk kwijt...... M'n jezis, waar blijft et kalf, da'k al zestien jaar mest om jou, m'n zoon, te ontvange!’
Zóó liep die gek maar door te daze en wou geen antwoord geve ak zee, da'k d'r heelegaar niks voor voelde om Stuimel te ontmoete...... Die vent is me jare geleeje al afgestorve en daar zamme 't maar bij late, vond ik.
| |
| |
Sjeek liep door tot me voor 't hek van een villa stinge.
‘Je ben thuis, Pol,’ zee ie, draaide de kruk van 't slot om en trok me mee naar de achtertuin, waar een dik meheertje met dunne hare in een boek an een tafeltje zat te leze.
‘U is Stuimel?’ vroeg Sjeek.
‘Ja, en wat zou dat,’ snauwde Stuimel, die naar me arremoeijege kloffie zat te kijke...... ‘Er is toch nog een bel an 't hek?’
‘O, zeker,’ hapte Sjeek. ‘Maar me benne gewoon om bij 't slot te beginne......’
‘'k Begrijp niet presies wat u bedoelt,’ zee Stuimel, ‘maar in elk geval ben 'k niet gediend van onbeschaamdhede......’
‘Doe me werkelijk plezier, dat u zoo gesteld ben op goeje vorme,’ lachte Sjeek en schoof me naar vore: ‘Mag 'k effe voorstelle, Uw zoon: Daan Schammer......’
Stuimel wier zoo wit as een dooje: ‘Wie zegt u, dat ie m'n zoon is?’
‘Z'n gezicht,’ antwoordde Sjeek.
‘En, wat is het doel van uw komst?’ vroeg Stuimel uit de reels van de zenuwe.
‘Nou 'k docht zoo dat Daan een beetje recht op uw belangstelling had,’ vond Sjeek. ‘Eens in de zestien jaar is, dunk me, niet overdreve.’
‘Gesteld, dat de jongeman hier werkelijk m'n zoon is, vanwaar dan uw bezondere intresse?’ polste Stuimel.
‘Jij die niet de minste moeite dee om je zoon mon- | |
| |
dig te make, heb niet et recht om mijn of een ander zoo'n vraag te stelle,’ meende Sjeek.
Stuimel was d'r bij gaan staan en keek me maar an, of ie bang voor me wier. Sjeek nam een stoel en zee, da'k bij most schuive en doen of 'k thuis was. ‘Waar wacht u nog op?’ vroeg Stuimel, as me 'n poosie zoo zwijgend gezete hadde.
‘La'me maar zegge op 't gemeste kalf, net as in de bijbel,’ voerde Sjeek. ‘Maar 't mag ook de veldwachter weze. Me benne niet inkennig. Wat jou, Pol?’
‘U maakt u schuldig an huisvredebreuk,’ vond Stuimel.
‘Dank je,’ zee Sjeek en legde medeen een knaak neer op 't tafeltje. 'k Ben gewoon om rechskundige advieze derekt te betale...... En vertel nou maar gelijk is an je zoon hier, in hoever ie strafbaar is voor 't kieze van zoo'n vader.’
‘Je ben een schoft,’ schreeuwde Stuimel.
‘Mo'k daar ook voor betale?’ infermeerde Sjeek en lei weer een knaak op 't tafeltje...... ‘je rinneweert me...... Zeg Pol, as 't testement geopend wordt, wi'je d'r dan om denke, dat er sente van mijn bij zijn?’
‘Zeg in godsnaam wat u hier wil!’ riep Stuimel.
‘Zeg wat ik doen mot!’
‘Me beginne mekaar te begrijpe,’ verklaarde Sjeek.
‘Jij ben Meester Stuimel, lid van de balie en Vader van Polletjepiekhaar, de dief en inbreker... 't Wordt tijd, dat de heere mekaar omhelze!’
| |
| |
‘Make jullie d'r astublieft een end an,’ soebatte Stuimel.
‘Wij?’ dee Sjeek verbaasd...... ‘Nou mot je niet te veel verlange en gaan denke, dat je pesiesie je recht geeft op de zelfmoord van meer dan één! Eén Magdalena is genog, zelfs voor een rechsgeleerde......’
‘Ik heb......’ stotterde Stuimel.
‘Presies,’ viel Sjeek in. ‘Jij heb je niks angetrokke noch van Lena, noch van d'r jong en dan nog 't lef om mijn schofterig te vinde, omda'k de goeje toon verwaarloos! In de verstreke zestien jaar heb ie niet één keer geïnfermeerd naar 't lot van je zoon en nou ie voor je staat, weet je niks anders te zegge as: huisvredebreuk.’
‘Be'je met een paar honderd gulde geholpe?’ vroeg Stuimel an mijn.
‘Om te kotse!’ riep Sjeek. ‘Pollie, jij as boef most je schame om zoo'n Pa te hebbe.’
‘Maar wat wil u dan,’ riep Stuimel. ‘'k Heb toch me eige kindere!’
‘Dat eige is prachtig,’ antwoordde Sjeek. ‘Daar he'k goddome nog niet bij stil gestaan.’ Weer lei ie een riksdaalder op 't tafeltje.
‘Mag ik nog effe een advies? Gesteld dat Pollie je in antwoord op dat eige een koudje tussche je ribbe steekt, pleegt ie dan vadermoord ja of nee?’
‘Daar antwoord ik niet op,’ stotterde Stuimel, waar 'k ragmonus mee begon te krijge.
‘Dan mo'k me knaak trug,’ zee Sjeek en stak de poen weer in z'n zak. ‘En nou terzake: me hebbe
| |
| |
mekaar gewoge en wete wat me waard zijn. Jij met je kennis van de wet begint bij de veldwachter en ik met me boevegogme vang an met je wijf...... Ik eisch en jij ken weigere...... Vergiffenis op je bloote knieje hoef ie niet te vrage, die komeedie is me te goedkoop......’
‘Ik heb de verklaring van z'n Opa,’ prebeerde Stuimel.
‘O, je ben dus al bekneisd in vuile zaakies!’ riep Sjeek. ‘Dan zal 't je niet moeilijk valle om 't met me op een akkoordje te gooie!’
‘Op een akkoordje gooje? Met u?’ gruwde Stuimel. ‘Ja, met mijn,’ bevestigde Sjeek, ‘niet met je gewete...... da's zestien jaar geleeje al gebeurd.’
‘Wat verlangt u van mijn?’
‘Ik verlang van jou, dat jij je zal bemoeje met mijn vuile zaakies, telkes as ik dat noodig acht......’ kommendeerde Sjeek.
‘Maar dat kan ik toch niet!’ riep Stuimel met een stem of ie most gaan huile. ‘Denk u is in!’
‘Pollie heit zooveel motte leere wat ie niet kon,’ snauwde Sjeek...... ‘Ja denk je is in dat ie een jaar kreeg om uit te zitte en net as jij zegge zou: Dat kan ik toch niet! En denk je is in, da'k achting voor je zou hebbe en medelij ging krijge... Dat zou 'm weze! Maar een rechsgeleerde mot op de bodem der werkelijkheid wete te staan. Waar of niet? Jij doet, wat ik van je verlang en ik hou Pollie uit je vaarwater...... Akkoord?’
‘En, voor welke zaak heb u me noodig?’ vroeg Stuimel.
| |
| |
‘Voorloopig he'k niks voor je te doen,’ verklaarde Sjeek. ‘Maar ak je noodig heb, mot je tot me beschikking weze, da's alles...... Zeg kort en goed of 'k op je rekene kan, want dat gedar begint me te vervele. Be'je d'r voor in ja of nee?’
‘Ja,’ knikte Stuimel.
Amme weer buite 't hek ware, zee Sjeek. ‘Ziezoo Pol, da's voor mekaar...... Die krijg ik waar 'k hem hebbe wil en eindigt in de Leuvehave, net as je Moeder!’
|
|
Auteursrecht onbekend