Logo DBNL
Polletje Piekhaar (1935)

Polletje Piekhaar

(1935)–Willem van Iependaal–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Hoofdstuk XI.

Balletje en ik ware an 't kraute geweest over de mart om bij 't oudroest te snorre naar kientjes1, die je nooit te veel kan hebbe en vaak van pas komme. Me hadde wat onder- en bovekruisies opgediept, wouwe net nog effe trug gaan om er een stel fransmannetjes en een steenboor bij te koope, toen me Tonieja ontmoette, die wat rechschapes verdiend had an een goeje hip en met d'r hondje, zoo'n rolmops op krukke, an 't slentere was.

‘'k Geef een keiltje weg!’ zee ze en me ginge naar ‘De Luis In De Wieg’ om achter een borreltje een boompie te drukke over Snoekie, die aanleg voor tering heit en nou in de bossche zoo'n beetje de slingeraap uithangt.

Om 'm een poosie naar buite te krijge, hebbe me allegaar geteekend op een lijst bij Verdonk. Telkes as d'r weer geroerd mot worre voor 't sannetoriejum, waarschouwt ie en houdt et medeen van je sente af as ie bij 'm komt om een pilsie te vatte.

‘Snoek is al nege pond bijgekomme,’ begon Tonieja. ‘Amme 't nog een poosie zoo vol magge houwe, he'je groote kans, dat de tering in 'm dicht groeit en ie weer net zoo sterk wordt as bij z'n geboorte, toen ie drie dage achtermekaar heit legge schreeuwe van de innerlijke kracht. Ajje 'm toentertijd gezien had, dat bobbertje welgedaan met de

blosse op z'n hamme, ha' je 'm honderd jaar gegeve om mee te beginne. En nou zou 'k 'm haast hebbe motte verspele, toen ie bloed begon te spoege,’ snikte ze, veegde een traan weg en sipperde is an d'r neutje setroen met suiker. ‘Ka'je begrijpe, hoe dankbaar of ik jullie allegaar ben!’

‘Niks te danke,’ zee Balletje, ‘me benne veels te blij, da'me wat voor 'm doen kenne en zalle ons gelukkig wete, as ie weer gezond en wel op de vlakte komt. Hij mot voorloopig nog maar een beetje in de bossche blijve, om de inwendige uitvreters pooter te worre.’

‘Net wat je moozert,’ riep Sjeek, die ineens achter ons sting. ‘'k Weet niet, waar jullie 't over hebbe, maar ak wat miszee, zamme 't sebiet afdrinke om moord te voorkomme. Balletje is in staat om z'n koudje1 te trekke en op leve en dood te duweleere voor de kuisheid van Tonieja.’

‘Zajje niet gedacht weze de duwels, die 'k achter de rug heb voor de onschuld van gevalle meisies,’ lachte Balletje...... ‘Meester op alle wapes!’

‘Vooral op de houte lepel,’ voerde Sjeek. ‘Je heb d'r nog een dikke onderlip van.’

‘La'me zegge, dat jij d'r nooit mee geëkserseerd heb,’ kaatste Balletje.

‘Met welk recht toetwajeert u mijn, meheer?’ dee Sjeek uit de hoogte. ‘U heb hier niks te jij-je en te jouwe! Wat belet me om u door de bullebijter van Tonieja te doen verslinde?’

Me krege hoe langer hoe meer schik onder mekaar en gavve bij beurte een pikketanusie weg om de gezelligheid d'r in te houwe.

‘En nou me toch zoo knus hier onder mekaar benne, mo'k ie gelijk is wat vrage,’ begon Sjeek tege Tonieja, die los kwam en erg aanhaalderig dee.

‘Oi!’ gilde ze, ‘mot je mijn hebbe? Ben ik de kaartlegster en mo'k voor je kijke, of 'k ie in een beslotenis zie?’

‘Schrik op 't huis door geld van een verre bloedverwant, doe'k ie kedoo,’ spotte Sjeek, ‘en toch mot je de kaart legge...... voor Pollie.’

‘Niks van die flauwe kul,’ zee ik, maar Sjeek gaf me een trap op me poot as om te zegge, da'k me smoel most houwe.

‘Me zalle d'r eerst nog eentje neme op 't herstel van Snoekie,’ offereerde Sjeek. ‘Joofele jonge, waar 'k veel mee op heb en me klauw voor in 't vuur durf te steke.’

‘Is 't geen fijne knul,’ vond Tonieja, ‘fiedeel voor z'n gabbers en een engel voor z'n moeder. 't Is schuw zoo ak 'm mis, maar 'k mag nog blij weze, dat ie goed z'n verzorging heit.’

‘Me zalle d'r an doen, wat me kenne,’ smeigelde Sjeek, ‘en as 't an ons leit, krijg ie 'm gezond trug. Affijn, me wete nou wat me an mekaar hebbe in dage van zwarigheid. Wij steune Snoekie en jij mot Pollie helpe.’

‘Verrek,’ lalde Tonieja, ‘Pollie heit mijn toch niet noodig, die is ges genog om zelf naar z'n bikke te duike. Of zit ie om een moeder verlege?’

‘Nee, Tonieja, om een vader!’ zee Sjeek.

‘Nou...... en mot ik 'm daar an helpe!’

‘Jij en ik,’ vond Sjeek.

‘'k Gloof da'je sjikker ben en keboutertjes ziet,’ gierde Tonieja. ‘Die Pa voor Pollie, motte me daar vanavend nog an beginne?’

‘Nee, 'k maak geen gijntjes,’ antwoordde Sjeek. ‘'t Is zoo seerejeus as de tering van Snoekie. Jij en ik kenne Pollie helpe. Hij weet, wie z'n vader is!’

‘Nou en wat heb ik daar mee te make?’ vroeg Tonieja.

‘Alles...... want jij weet wie en wat z'n moeder was vóór en na de relaasie met Stuimel,’ beweerde Sjeek.

‘Wie heit jou zoo goed ingelicht?’ snauwde Tonieja.

‘Dat zajje an de weet komme,’ beloofde Sjeek, ‘as jij geen geheime heb, heb ik ze nog minder......’

‘'k Zal maar van wiek gaan,’ zee Balletje, ‘'k gloof da'k gemist kan worre.’

‘Goed bekeke!’ sprak Sjeek en wuifde met z'n jat salluutjes. Amme nog een keiltje genome hadde, vroeg Tonieja: ‘Gloof ie me Sjeek, ak zeg da'k niks los mag late, omda'k et an Lena beloofd heb?’

‘Dat gloof ik zeker,’ zee Sjeek, ‘maar Lena is dood en Pollie heit recht om minstes te wete, wat jij weet over z'n moeder. Wat kan d'r voor kwaad in steke, dat ie de geschiedenis ken. Dat ze 't water inging, late me d'r voorloopig buite. Voorloopig, want 'k zit hier niet te spele voor bef, die er een vak van maakt om rechvaardig te weze.’

‘Heb ie wat op 't oog met Stuimel?’ infermeerde Tonie.

‘Nee, met Pol!’

‘'k Heb Lena motte belove, om d'r nooit met niemand over te zalle prate, juist omdat ze bang was, dat ze 't Stuimel benauwd zouwe make......’

‘Doch ie niet, dat Lena 't in de Leuvehave benauwd gehad heit?’

‘Ja, maar ak nou eenmaal beloofd heb, om d'r niet over te prate?’

‘Goed! Je hebt beloofd om je mond te houwe; laat je hart dan spreke,’ voerde Sjeek. ‘Lena was je vriendin en negetien jaar, toen ze an de dreg hing. En jij, een vrouw uit et leve heb ragmonus met meheer Stuimel? Dat meen je niet Tonieja! Die meneer heit an Pollie een moeder en een leveskans ontnome en as jij zwijgt, help ie mee om Pollie te begappe. As jou jonge ziek is, doene me wat me kenne...... Jij en ik motte wat doen voor Pollie! Kom op!’

‘Be'je van plan om Stuimel an te pakke?’ vroeg Tonie.

‘Ik niet,’ zee Sjeek. ‘Pollie heit uit te make, of ie met z'n weledelgestrenge vader 't marmer stoepie an mot dweile...... Vertel wat je weet en dan zalle me wijjer zien. In elk geval za'k me niet bemoeje met de afstraffing, alleen met et vooronderzoek.’

‘Kan 'k d'r van op an, dat 't onder ons drieje blijft,’ polste Tonieja.

‘Abseluut,’ beloofde me.

‘En wi'je bezwere, dat er geen ongelukke van komme?’

‘Luidjes as Stuimel verzuipe d'r eige zoo gauw niet,’ zee Sjeek.

‘Laat Pollie zelf van me eische, da'k 'm alles vertelle mot,’ stelde ze voor. ‘Dan ben 'k van de verantwoording af.’

Ak zee, da'k d'r op sting om alles te wete, heit ze me verteld, dat zij en me Moeder, die ze blonde Leentje noemde, vrindinne benne geworre op 't snoepgoedfebriek van meheer Janse, waar ze 's middags in schoftijd overbleve, omdat ze te wijt weg woonde. As ze mekaar beter kende en vertrouwelijker wiere, heit me Moeder an Tonieja verteld, dat ze een onechie was van een getrouwde lekeurstoker, waar me Opoe 't mee hield, tot ze in de kraam most. As me Moeder gebore was, zorgde de meneer dat Opoe de Josefkerk bij mocht redderre, om an d'r bikke te komme en hielp d'r, voor de eerbaarheid, later nog an een kloniejaal, die d'r trouwe wou.

Na 't huwelijk benne ze een zakkestopperij begonne en most me Moeder, toen ze een jaar of elf wier, hard mee peune in een onderpand vol stof en ratte, om die versjouwde bokkeslinger an zuipsente te helpe. De zaak, die de eerste twee jaar nog zoo'n beetje ging, verliep op de duur door 't gezwabber van me Opa, en Opoe was wel verplicht om de kerk d'r weer bij waar te neme. Heele dage zat me Moeder alleen met die verzope dalver in 't pakhuis en had moeite om 'm van d'r lijf te houwe.

As ie d'r op een keer bij d'r strot greep, om d'r op de baaltjes te strijke, heit ze 'm een pats voor z'n muil gegeve en de beene genome naar Opoe, die

voor 't altaar lag te schrobbe. Me Moeder vertelde opstoot wat d'r overkomme was en Opoe, die 't eerst niet gloove kon, beloofde dat ze d'r met de pestoor over spreke zou. Ze was veels te bang voor Opa, om d'r thuis over te durve beginne en 't wier voorgesteld as of me Moeder zelf in de pasterie was weze klage.

Toen de pestoor d'r alles van wist, heit ie derekt maatregele genome en me Moeder nog dezelfde dag ondergebracht in een diensie bij reuze lieve mensche, die een slagerijtje hielde an de Meent. Klapers hiete ze! Opa kreeg netuurlijk een briefie thuis, dat ie dan en dan most komme bij de pestoor, die, zooals Tonieja zee, om de doojedood geen zalfie was en door God vierkant geschape wier om ploerte te menne. Je begrijpt, dat Opa alles hiette te liege! Die ouwe krepser was nog vuil genogt om te zegge, dat me Moeder aanleiding gaf en een slet most worre, as ie d'r geen oog meer op houwe kon. Maar de pestoor gloofde d'r ommers niks van en was zoo piegum om met de jestiesie te dreige en me Moeder in d'r diensie te late. Opa had maar goed te vinde wat de pestoor wou en most belove, dat ie 't me Moeder niet lastig zou make en geen moeite zou doen om d'r te zien of te spreke. Thuis mocht ze niet meer komme, maar ze kreeg tweemaal in de week gelegenheid om Opoe te ontmoete en koffie met d'r te drinke in de pasterie.

't Ging allegaar prachtig, maar je kan nagaan, dat Opa de gloeiende pest an d'r gekrege had en er opuit was, om d'r op de een of de andere menier

een vaartje te flikke. Hij kreeg netuurlijk geen schijn van kans, zoolang as pestoor Busman z'n eige met me Moeder bemoeide, maar as ie wier overgeplaast naar Mokum en 't an andere over most late, begon Opa z'n strikkies uit te zette. En hoe die smuikigge larieboef 't voor mekaar wist te broeje!

Hij had tijd genog gehad, om z'n stinkstreek uit te denke en d'r is altijd nog wel triefel, dat voor een neutje d'r vinger opsteekt, om 't beetje geluk van een arme lazerbol naar de verdommenis te helpe! Opa ging z'n anklacht indiene, zee, dat ie gereejabielieteerd wenschte te worre en getuige had, dat me Moeder d'r eige met alderlei kerels afgaf. D'r wier onderzoek gedaan en de mensche, waar me Moeder bij diende, bezwoere, dat 't niet waar kon weze en dat ze d'r met d'r zaligheid voor in konne staan, dat me Moeder netjes en braaf was. Maar 't wier op 't lest zoo'n rotzooitje, dat me Moeder, afgepest as ze was, 't zelf beter vond om maar naar 't doorgangshuis te gaan. As de dokters d'r daar hadde onderzocht en 't bleek, dat ze d'r eige nog nooit an een kerel had overgegeve, kon ze weer opslag vertrekke, maar ze wou liever blijve, omdat anders nerges op de wereld meer een plekkie voor d'r was. 't Kolleesie was heel erg over d'r tevreeje en gaf d'r alderlei bijbaantjes om te late voele, dat ze d'r niet voor d'r straf was. Maar op de lange duur kon ze 't d'r toch niet meer harde en zee, dat ze d'r uit zou wille, om 't is in de maatschappij te gaan prebeere. De mensche, waar ze bij gediend had, ware uit 't slagerijtje getrokke en as ze daar niet

meer trug kon, wier d'r uitgemaakt, dat ze zou gaan werke op 't snoepgoedfebriek van meheer Janse, die 't wel goed met d'r meende.

As ze d'r een poosie werkte, zee ze tege Tonieja, die toen nog een fesoenelijk meisie was, dat ze een scharreltje had, zoo'n beetje halfvaste verkeering met Stuimel van 't jongeheereschool, die in de gerechtigheid most gaan stedeere. Ze hebbe een paar jaar met mekaar geloope en Tonieja zeit, dat ze stapel seerejeus verkikkerd ware. Opa en Opoe wiste d'r van en vonde 't goed as Simon, zoo hiet Stuimel, niet te groozig was om overhuis te komme en 't eerlijk meende. Hij zee, dat et 'm niks kon scheele, dat et bij Opoe zoo arremoejig was; hij vrijde Leentje, niet et meubelèr en z'n vader was ook maar een lappieskoopman geweest, die 't langs de deure had motte verdiene. Alleen z'n Moeder was van deftige komaf en nogal een kapsjoonesleedie. Maar met of zonder z'n ouwers zou ie Leentje trouwe, as ie eenmaal advekaat was. Furst luf, best luf, zee ie op z'n Engels. As meheer Janse d'r van hoorde, had ie nog al bezware en waarschouwde me Moeder, dat de afstand te groot was en 't op teleurstelling uit most loope. ‘Ach, la' maar,’ zee ze, ‘'k weet, wat u bedoelt, maar da's met Simon anders en 'k ben al zielsgelukkig met een spatje genegeheid.’

Opa bleef poesvrindelijk voor allebei en zee, dat ie me Moeder d'r geluk toch zoo gunde.

As Stuimel an de hoogeschool liep om af te stedeere vertelde me Moeder op een middag an Tonieja, dat 't mis met d'r was en ze een kind van Simon most

krijge, maar 't 'm niet dorst te zegge, omdat et 'm in z'n studie knakke zou. Tonieja zee, dat ze niet zoo gauw in d'r schijt most zitte en maar groenezeep met staverzaad in most neme om d'r vanaf te komme. 't Hielp me Moeder allegaar niks; d'r heele spaarspotje heit ze afgeslacht voor Haarlemmerolie en Sanietasnep. Op d'r knieje heit ze gelege voor de dokters, maar die kenne niks doen voor meisies beneeje de rang van dame, zeit Tonieja. Eén van die heere vond, dat me Moeder d'r eige most schame om dàt te komme vrage en maar had te zorge, dat ze netjes door de wereld kwam. Een kennis van Tonieja wist een juffrouw, die d'r wat an doen kon voor honderd gulde...... Honderd gulde had me Moeder nog nooit bij mekaar gezien, la' staan bezete, behalve na de bevalling netuurlijk, want een zoon is duizend gulde! As 't in de gate begon te loope, dat me Moeder bevalle most, dorst ze om meheer Janse niet meer trug naar 't febriek en bleef d'r niks anders over dan naar huis te gaan en Stuimel op de hoogte te stelle. Toen nam Opa, die rasfielt z'n kans waar. Hij dee stinkend lief, begon 't d'r op an te legge om me Moeder tot z'n snol te make en as ie mork, dat 'm dat nooit lukke zou, schreef ie een brief an Stuimel of ie wel wist, dat z'n lieve Lena in 't doorgangshuis geweest was en d'r ouwe streke nog niet verleerd had. Hij achtte 't z'n plicht as fesoenlijk man, om Stuimel te waarschouwe, nou d'r gelellebel met andere kerels gevolge had en ze hem, Stuimel, d'r voor op wou late draaje......

Op al de brieve, die me moeder an me vader schreef,

kreeg ze geen antwoord meer, behalve een ope kaart van Mevrouw Stuimel, waarin ze te kenne gaf, dat d'r zoon naar 't buiteland vertrokke was en verzocht om van post en bezoeke verschoond te blijve. Thuis kon me Moeder 't niet meer harde en liep d'r uit, naar Tonieja, die d'r opnam en voor d'r uit werke ging. As meheer Janse, die niet beter wist as dat me moeder ziek was, kwam infermeere hoe 't er mee was, zee Opa, dat ze de kluit belazerde en meheer maar is most gaan snorre in de hoerebuurt! As de weeje kwamme en ze alleen in 't kamertje lag, is ze in d'r nood krimpend naar huis geloope. Opoe was naar de kerk om an te dweile en Opa dee ope:

‘Wat mot je?’

‘Vader,’ smeekte me moeder, ‘la'me d'r in! 't Is zoo wijt met me......’

‘In mijn huis geen hoere,’ zee die rotschof en smeet de deur dicht.

Me Moeder, die geen kans meer zag om trug te loope, kroop in 't schuurtje van Tetjeroen, de schilleman en wier in d'r bloed op de bale gevonde, ak al gebore was. Tetjeroen rolde me in een krant en heit me, ak 'm d'r naar vroeg, verteld, dat ‘Uw Koninkrijk Kome’ m'n eerste flennelletje was.

Me wiere in een brankar naar 't ziekehuis gebrocht en kwamme van daar weer in 't kamertje van Tonieja, die 't stoepie an de Leuvehave niet af te slaan was. Op 't laast kwam d'r een meheer names de Stuimels, die zee, dat ie mocht uitbetale, as me Moeder een verklaring wou teekene, dat d'r kind niet van Simon weze kon. Me Moeder, zoo ziek as ze

was, wist de meheer de deur uit te wurme met de booschap, dat Mevrouw bedankt wier voor d'r weldaad.

Nog één keer is die vent trug geweest om me Moeder over te hale om 't pepier te teekene en te zegge, dat er op honderd gulde min of meer niet gekeke zou worre. As Opoe en Tonieja adveseerde om 't maar te doen, heit me Moeder me in d'r omslagdoek gerold en is met me weggegaan de keije op. Na twee dage zwerve wiere me gevonde in een portiekie an de Westerkade en door de pliesie opgenome. Opoe kwam zegge, dat Moeder thuis mocht komme, maar ze wou niet, ging weer mee met Tonieja, die beloove most, dat ze nooit meer over 't geld zou spreke en de Stuimels niet lastig zou valle. Eerst dochte ze, dat alles nou goed zou gaan, omdat d'r voor mijn een plekkie gevonde was in 't huishouwe van een graanweger en Moeder werk kreeg in een lorrepakhuis, waar ze telkes effe weg mocht wippe om me de borst te geve. Ze wier wat levendiger en was net an me eerste sokkies begonne, as ze an de weet kwam, dat Opa de verklaring geteekend had en van de sente liep te zuipe en te barrele......

's Morges ging ze niet naar d'r werk en bleef roerloos in d'r hoekie bij 't raam zitte......

As ze kwamme om te kijke, waar ze bleef om me te voeje gaf ze niemand antwoord en zat net te stare of 't er allegaar niet meer anging. Alleen voor Tonieja had ze saves nog woorde en liet d'r weer beloove, dat ze nooit erges over prate zou met nie-

mand niet, omdat ze bang was, dat et Simon in z'n pesiesie schaai zou doen.

Dan wou ze effe om een booschap en Tonieja, die docht, dat ze alweer an 't opknappe was, liet er begaan......

De andere morge stinge ze van de pliesie an de deur om te zegge, dat ze me Moeder hadde opgedregt tussche de ake in de Leuvehave......



illustratie


Vorige Volgende