Kort begryp des levens ende der deughden vande weerdighe Joanna van Randenraedt

VI. Capittel.
Misachtingbe des werelts.

NU komen wy voorder tot eenighe andere deughden, met de welcke zy verçiert is gheweest: ende sullen voor eerst aenvatten de Misachtinghe des werelts.

Men kan lichtelijck bespeuren, hoe af-keerigh vande werelt dat dese uytverkoren siele geweest is, die van jonckx af soo brandigh was inde liefde tot Godt. Ten staet niet t' samen, inde stralen van het sonne-licht, ende inde duysternissen te wandelen; hitte ende koude strijden teghen malkanderen; aldus strijden oock de liefde Godts, ende de liefde des werelts: want sy onversoenelijcke vyanden zijn, ghelijck den Heylighen^(a) Jacobus getuyght. Wat liefde dan konde JOANNA hebben, tot het çieraet

(a) Iacob 4.4.

[p. 205]

des lichams, tot pracht, tot eere, tot grootachtinghe haers selfs, tot andere ydelheden, die van haer jonghste jaren door uytgelesen stralen der Goddelijcke Liefde soo verwarmt en ganschelijck ingenomen was, ghelijck wy beschreven hebben?

Ick bekenne dat-men het çieraet des lichaems, ende dierghelijcke dinghen, die inde werelt geacht worden, eenighsins kan beminnen met liefde die niet strijdigh en is teghen de liefde Godts: want een machtigh, en eerlijck verçiersel naer staedt van persoonen, ende naer de maniere des Landts, is een onbescheyden saeke, die door een goet of quaet eynde, ende andere omstandigheden, soo wel Godt behaghen, als mishaghen kan.

Soo verre was IOANNA aen de wereldt verstorven, dat sy, oock in hare jonghe jaren, eenen afkeer ende walghe hadde van alle op-toyssel des lichaems, dat Jouffrouwen ghemeynelijck met soo groote neerstigheyt involghen. Want ghelijck den^(a) H. Hieronymus schrijft: Men vint vele jonghe Dochters ende Vrouwen, de welcke, al hoe-wel sy uyterlijck af keerigh zijn van alle oneerbaerheyt, noch aen eenighen mans-persoonen vvillen behaghen: nochtans geerne aen haer selven behaghen, door het çieren haers lichaems. Van dit ghetal, dat soo groot is, en was IOANNA niet: want sy noch aen een ander, noch aen haer selven oyt en heeft ghesocht te behaghen, maer aen Godt alleen.

T'is wel waer dat sy eenigh çieraet des lichaems ghebruyckt heeft: maer enckelijck om aen den wille van haer Ouders te voldoen. Want haer sijde kleederen, paleersel, ende alle wereltschen handel haer seer pijnelijck was, ende seer strijdigh teghen haer

(a) De Pacatulae infantulae educationae.

[p. 206]

gemoedt. Sy was dickwils genootsaeckt inde koetse lancks de straeten te rijden: maer sy verklaert in hare schriften wat hert-sweer dit geweest is aen haren gheest. Sy schouwde met alle vermoghen den samen-handel van Vrouwen ende Iouffrouwen (ende veel meer van Mans) want die haer soo verdrietigh ende walghelijck was, dat sy haer dickmaels in een afghescheyden plaetse des huys verberghde, om dierghelijcke tijdt-verdrijf t'ontvluchten: ende ghenootsaeckt wesende tot soodanighe tijdt-passeringhe, en konde zy hare tranen qualijck bedwinghen. Soo verfoeyelijck scheen haer, dat aen andere vermaeckelijck was.

Noch wereltsch zijnde wiert sy door bevel vande Ouders, teghen hare genegentheyt, uytgeschildert, door eenen vermaerden Schilder: maer sy en konde dese schilderye noyt met goede ooghen aensien, ende noch veel min, als sy nu gheestelijck gheworden was: om datse daer verbeelt stont met wereldtsche kleederen, ende met verçiersel van ydelheydt, teghen 't welck zy al haer leven ghestreden hadde ende 't welck zy met haer groot vernoeghen hadde afghelaeten.

Sy heeft dan gheestelijck wesende, begonst dese Schilderye te bespouwen, met slijck te bekladden, ende te slaen: sich inbeeldende wat zy verdient hadde met het draghen van soodanighe kleederen. Den haet, die zy hadde teghen haer selven ter oorsaeke van dese ydele kleedinghe, ende teghen dat beeldt quam voorder: want sy een mes heeft ghenomen, ende de schilderye in stucken ghesneden, ende dese stucken in't vier gheworpen, sich weerdigh achtende in't vier te branden door het draghen van soo wereldts çieraet.

[p. 207]

Den Biecht-vader dit verstaende, heeft haer berispt: maer sy, op hare kniên ende op haer aensicht vallende, seyde met eerbiedinghe. Ick ben 't die onverghelijckelijck meer verdient hebbe, als die schilderye gheleden heeft.

Te Brussel wesende ten huyse van hare vrienden: wiert sy vvederom van dese versocht, dat-se haer soude laeten uytschilderen, als zy nu gheestelijck vvas; 't vvelck sy gheensins en vvilde ghedoogen: maer den Biecht-vader heeft haer bevolen aen dit versoeck der vrienden te voldoen.

Soo moest sy dan ghehoorsaemen, (al was 't met eenen tegen-strijdt die niet beschrijvelijck en is: want haeren wensch was, dat'er niet van al, dat haer aengonck, inde volghende tijden overblijven en soude. Aldus ghepraemt zijnde, quam haer te vooren, dat den Biecht-vaeder niet en hadde belast, op wat maniere dat sy uytgheschildert soude worden: oversulckx de maniere vry-ghelaten zijnde, begeerde dat haer gheschildert aensicht soude omringhelt worden met een sots-caproen, op datse van alle, die de schilderije souden aensien, uytghelachen jae oock op de straeten als eene sottinne met vingeren soude gewesen worden. Men moest dit toe segghen, op datse den Schilder in het uytschilderen niet beletten en soude: 't welck sy geensins en dede, maer in teghendeel was sy begeerigh dat het aensicht wel ghelijcken soude, om in de schilderije met den sots-caproen wel bekent te wesen. Doch naer dat het aensicht vol-troffen was, heeft den Schilder in haer afwesen haer Gheestelijck kleetsel daer by ghevoecht sonder den sots-caproen. JOANNA dit siende, sweegh stil, maer ontboodt eenen anderen Schilder: hem belastende den sots-caproen daer by

[p. 208]

te schilderen, ghelijck haer toegheseyt was. Desen Schilder heeft voldaen aen dit versoeck, maer alleenelijck met water-verwe, die lichtelijck konde afghewasschen worden. Sy was gherust, en hadde voldoeninghe soo lanck als dit bedrogh haer onbekent was: maer de waerheydt daer naer achterhaelende, soude met dese schilderije, ghelijck met de voorgaende, geleeft hebben, ten waer saecken dat die naer een andere plaetse hadde vervoert gheweest, aen IOANNA onbekent. Ghelijck sy in haer selven soo verstorven was aen de weereldt, soo hadde sy medelijden siende andere weireltsche Ioffrouwen, die sich met soo groote sorghvuldigheyt ende moeyelijckheydt op-toyen om çierlijck te verschynen aende ooghen der menschen: maer sy was op 't uytterste vernoeght overlegghende hoe dat Godtvruchtighe ende wijse Maeghden, met alle vindelijcke middelen trachten haere sielen te verçieren, ende ghelijck^(a) Paulus versoeckt, sich te bekleeden met den Heere Iesus Christus.

In dese bedenckinghe wiert haer vertoont, hoe dat onse Siele met Christus bekleedt wordt, te weten met sijn minnelijcke tegenwoordighheydt, vrindelijcke omlommeringhe, soete vereeninghe, ende naevolghinge van sijne deughden. Dit kleedt, schrijft sy en is niet te licht voor den vvinter, noch te svvaer voor den somer. Och! dit vvas schoon om sien. Ick beklaeghde in 't binnenste van mijn herte, dat 'er vele soo blindt zijn, dat sy hier van gheene betere, kennisse en hebben.

Hier naer in 't gheselschap van andere komende, was het haer seer moeyelijck haer blijde traenen te maetighen over dit voorschreven inwendigh ghesicht.

(a) Rom. 13.14.

[p. 209]

SY pleegh te seggen dat men noyt beter d'ydelheyt des werelts, dan in eenige doodelijcke sieckte en konde kennen. Daerom als sy by siecken was, die in soodanighe ghesteltenisse waren, nam sy de vryheyt van die te vermanen dat, in dien haer noch langher leven van Godt verjont wierde, sy besorght souden zijn, om altijdt te behouden het oordeel, dat sy vande werelt ende van alle wereltsche saken teghenwoordighlijck hadden, ende het leven in sulcker voegen aen-te-stellen, gelijck sy in de ure des doots souden wenschen ghedaen te hebben.

Den haet, die sy hadde teghen de wereldt, en was niet alleenlijck ten opsicht van het ydel çieraet, maer oock ten opsicht van alle andere dinghen, die de wereldt bemint, ghelijck is de eere, ende grootachtinghe des naems. Want sy met Christus de eere versaeckt, ende de schande omhelst heeft, om volmaecktelijck de werelt te verstooten, ende hare siele volkomentlijck met haeren Salighmaker te bekleeden. Gheacht ende gheeert te worden, was hare droefheyt: misacht ende versmaet te worden was haren wensch. Hier van kan ick vele getuygenisse by-brenghen: laet ons eenighe verhalen.

Als sy oordeelde eenige faute begaen te hebben, wenschte sy, dat-men haer hier over eenighe voldoeninghe soude op-legghen, die d'alder-bequaemste was om hare eere te krencken voor d'ooghen der menschen. 'Tghebeurde, dat sy ontweckt zijnde tot het gebedt, niet terstont en was opghestaen, maer noch wat bleef rusten. Over dese traegheydt bekende sy met misnoeghen hare schuldt by haer Meestersse: ende dese, den aert van IOANNA wel kennende, heeft haer op-ghelegt, dese onachsaem-

[p. 210]

heydt te betalen, met te gaen bedelen langhs de Stadt in twintigh huysen achter-volghens tot hulpe van behoeftighe menschen, sonder te segghen dat dese aelmoessen voor een ander gevraeght wierden. Joanna hier aen voldoende, ende gaende van huys tot huys, wierdt ghesien van eene vrouwe die haer seer wel kende. Sy dit bemerckende, en gongh niet voort in het bedelen: maer vertrock sich buyten het gesicht van die vrouwe. Doch terstont achterdencken krijghende, dat dit vertreck uyt eenighe vermijtheyt gesproten was, als of sy getracht hadde eenighe verootmoedinghe t'ontvluchten, is spoedelijck weder-gekeert, ende heeft het werck voltrocken, dat haer belast was. Naer huys weder gekeert zijnde, heeft sy andermael hare schult bekent over dese schaemte, ende onverstorventheyt, die sy bestrafte met eene harde discipline, midts dat haer geweygert wierdt dit bedelen te hernemen.

Noch voorder middelen soeckende tot haer eyghen versmaedinghe ende verachtinghe is haer ingevallen dat het grootelijckx dienen soude om van de werelt bespot te worden, waer het saken dat sy haren stoel self soude draghen gaende naer 't Sermoon. Sy voelde teghen-strijdt in dit werck: ende dies te meer gaf sy desen vont aen hare Meestersse te kennen. Aen de welcke dit seer wel beviel: ende dies-volgens heeft dese aen Joanna geboden sulcks te doen. Sy was dan ghetrouwelijck gehoorsaem: ende droegh haren stoel van d'eene Kercke naer de andere, daer ghepredickt wierdt: en schoon dat'er niet veel volck in eenighe Sermoonen en was, soo dat oock de bancken schier ledigh waeren, sy quam evenwel stantvastelijck met haren stoel.

Ja als'er Processie ghehouden wierdt, vervoeght

[p. 211]

met eenigh Sermoon (gelijck inde Kruys-daghen) droegh sy desen stoel mede inde Processie.

Dit docht aen vele seer belachelijck, en gafreden van te dencken dat sy los van sinnen gheworden was. Sy wierdt opentlijck vande aensienders uytgelachen: vande welcke sommighe spots ghewijs versochten den last van desen stoel haer af te nemen, ende den selven voor haer te draghen; het welck sy niet en gedooghde: maer spottende met de wereldt, ende alle wereltsche oordeelen, verdroegh seer geerne dese schaemte, nemende haer aendacht op de beschaemtheydt ende bespottinge, die Christus geleden heeft, gaende van Herodes naer de vierschare van Pilatus.

'T gebeurde somtijdts dat sy onbedachtelijck den stoel bedeckte met hare huycke: maer soo haest als sy dit bemerckte, weerde sy dit beletsel, soeckende van alle menschen besien ende belachen te worden.

Dit heeft dry volle jaren geduert, sonder acht te nemen op regen, winden, of sneeuw: ende sy soude hier in tot het eynde haers levens volhert hebben, ten ware dat dit draghen vanden Stoel haer verboden hadde geweest. Dese overhandt over haer selven, ende over de werelt heeft aen JOANNA vele Hemelsche jonsten veroorsaeckt: soo dat sy somtijdts gaende langhs de straten sich bevondt als bestraelt met een Hemelsch ende Goddelijck licht: waer mede sy wonderlijck versterckt ende aen-gewackert wierdt om voortaen in meer andere gelegentheden de wereldt te verfoeyen.

Hoe luttel dat sy gheneghen was tot ghelt ende rijckdom, die soo hoogh vande wereldt gheacht worden, sal ons het vierthiende Capittel leeren,

[p. 212]

alwaer wy van haere Armoede sullen handelen. Om dit Capittel te sluyten, segghe ick alleenlijck dat sy alles versaeckte, dat vande wereldt bemint wordt: ja datse niet beweghelijck en was, om met wereltsche bekommeringhen, sich te bemoeyen, dan alleen door ghehoorsaemheydt, ende met versekeringhe van daer mede Godt te behaeghen, ende sijnen alder-heylichsten wille te volgen. Voorder wenschende, dat een ider van de selve ghesintheydt waere, ende af-ghestorven zijnde van alle verganckelijcke gheneghentheden, sich vestighde op eeuwighe dinghen.