|
| |
IV. Capittel.
Van haer veertighste, tot haer vijftighste jaer.
SY hadde seer veel van haer krachten verloren: jae 't was te verwonderen dat'er noch eenighe overbleven. Want ghemerckt dat haeren iever overgroot was, om aen te vatten al wat het lichaem pleegh te verkrencken, als waecken, bidden, vasten, lijf-castijdinghen: ende gemerckt dat sy daer by weynigh min als een gansch jaer onderstaen hadde de pijnen, die sy voor haeren overleden Biecht-vaeder gheleden heeft; was sy in haer lichaemelijcke krachten soo seer verkrenckt, dat sy moest iemandt hebben die haer gheleyden soude om te konnen gaen, ende sy moest oock in andere noodigheden van een ander ghedient worden: 'tgheen haer seer verdrietigh viel, want sy meer gheneghen was om dienst te doen, als t'ontfanghen. Oversulckx heeft den Biecht-vaeder alle haere strengigheydt hier te voren gheploghen, ghemaeticht: op dat haer lichaem niet beswijcken, maer eenighsints herstelt soude worden. Doch hier en teghen is een nieuwe swaerigheydt op-gheresen, die haer Siele niet weynigher en pijnighde, jae veel meer alle kranckheydt des lichaems.
| |
| |
Den Leser is indachtigh dat sy door de jonste van den Generael der Societeyt den oorlof verkreghen hadde, van daghelijckx te Communiceren. Desen oorlof en konde sy niet altijdt ghebruycken, ter oorsaecke dat haere kranckheden dickwils de macht benamen van ter Kercke te gaen: sy Communiceerde nochtans daghelijckx als sy tot de Kercke gheraecken konde. Op desen tijdt wierdt dese daeghelijcksche Communie aen de menschen kenbaer, ende daer wiert veel teghen gheseyt, en dapper op ghesmalt: al hoe wel dit teghensegghen, en smallen, ganschelijck buyten reden, en sonder gront was. Want al is't redelijck niet dickwilder te Communiceren, als op de ghestelde daghen: ende seer loffelijck, hier in de maete t'onderhouden die in't ghemeyn voor gheschreven wordt: naer 't exempel van Religieusen, soo Mans, als Vrouwen, die haere Communien maetighen, volghens de daeghen, die van de Oversten aen de ghemeynte aenghewesen worden: nochtans Joanna soo verre verheven in deughden, ende soo innighlijck vereenight met Godt, mocht dies aengaende wel wat besonders hebben; naementlijck als dese jonste goet gekeurt was, vanden Opper-oversten der Societeyt: wiens uytdruckelijck toestaen haer behoorde van alle tegen-spraek bevrijdt te hebbe. Niet te min, haeren tegenwoordigen Biecht-vaeder, een seer geleert, ende seer deughdelijck man, die dat Collegie oock bestierde als Rector, hoorende de stooringhen die ter oorsaecke van dese dagelijcksche Communie op-geresen waren, ende willende door dese besondere verstervinghe haeren gheest beproeven, die hem noch onbekent was, heeft voorghenomen, af te schaffen
| |
| |
dit dickmaels ende daeghelijckx Communiceren: ende heeft dit willen brenghen tot den reghel en ghebruyck, waer nae andere Gheestelijcke Dochters sich moeten voeghen. Soo dathy aen Joanna verboden heeft, dickwilder te gaen tot dat Hemels bancquet, als aen andere ghemeynlijck toeghelaeten wiert: derhalven dat hy haer oock den oorlof ontnam, van 's nachts op te staen om te bidden, haer belastende dat sy daeghelijcks soude rusten tot de ses uren inden morgenstont.
Alle 'twelck JOANNA aen-nam, als komende vande handt Godts: maer soo veel als raeckte het derven van de H. Communie (al hoe wel sy gheerne bekende dies onweerdigh te sijn) het docht haer onmoghelijck, sonder te beswijcken, soo gespaerigh dat Goddelijck voedtsel te nutten: 'ten waere dat Godt eerst, en voor al, in haere siele wilde matighen, oft oock uyt-blusschen d'overgroote begheerte tot die Hemelsche maeltijdt, die sy voelde meer en meer ontsteken te worden. Dies niet teghenstaende was sy bereydt oock in dit stuck, ghelijck in alle andere, gheheelijck te volghen, 'tghene den Biecht-vaeder in Godt gheraedsaem soude vinden.
Men sagh door d'ooghen ende door het aensicht haere quelende siele, ende groot verlanghen tot het nutten van haeren Beminden, namentlijck in de Kercke, als desen Goddelijcke spijse aen andere uyt-ghedeylt wierdt: want sy principaelijck alsdan haere begheerte ende haeren hongher soo wel niet verberghen of bedwinghen en konde, siende andere deelachtigh worden van de spijse der kinderen Godts, ende sich verstooten. Sommighe tot mede-lijden hier door beweeght zijnde, hebben
| |
| |
haer gheraeden desen Biecht-vader te verlaten, ende eenen anderen te verkiesen, die ghedooghen ende toe-staen soude dat den Generael toe-ghestaen hadde. Maer desen raedt, al wierdt hy oock van gheestelijcke ende weerdighe Mannen aen-gewent, en heeft gheen vatten ghehadt op't gemoedt van Ioanna, die in alles de blinde ghehoorsaemheyt wilde volghen, ende volkomentlijck haeren eyghen wille versaecken. Ende sy hadde liever te volghen het goet-duncken vanden Biecht-vader, als wel van den Generael, om dat (soo sy seyde) den Biecht-vader de bestieringhe van haere Conscientie hadde: Aen den welcken sy dese woorden gheschreven heeft. Onsen Lieven Heere heeft aen sijn armste schepselken V.E. voor Gheestelijcken Vader ende Leydts-man ghegheven: door wie ick sijnen Goddelijcken gheest ende bestieringhe verwachte. Ick wille my gheheel gheven aen V.E. als in Godts handen, ghelijck een onnoosel kindt: Bidde daer en boven ende versoecke, dat V.E. my nerghens en spaere, maer vry grondelyck aentaste. Ick sal my heel daer nae voeghen ende V.E. te meer in Godt beminnen: en naer mijn kleyn vermoghen soo veel te krachtigher in mijnen eenighen alderliefsten door ghebeden V.E. ghedachtigh zijn. Soo was sy ghestelt al was het derven der Communie haer ten uytersten pijnclijck.
In desen grooten ende harden strijdt nam sy haren toe-vlucht tot d'Alder-heylighste Maghet, met minnelijck beclagh, dat sy van Godt tor de Heylighe Communie soo sterck ghetrocken, ende van haeren Biecht-vader weder-houden wierdt: vraeghde dan aen dese Moeder, oft sy het gheluck soude weder-krijghen van daghelijckx haeren Sone te moghen ontfanghen? Waer op sy d'antwoort ver- | |
| |
stont, met het jae woordt, tot haere groote blijschap, en met gheen mindere danckbaerheydt tot soo goedt-jonstighe Moeder.
Eens voor-houdende aen den Biecht-vader haeren drift om met dit hemels broodt haer hongherighe siele te versaden, wierdt sy straffelijck berispt: van hem hoorende, dat sy beter soude doen, met te versterven haere eyghen ghesintheydt. Waer op sy voor Godt, als haeren Rechter, neerstelijck haer ghemoedt ondersocht heeft, oft sy hier, of elders wilde in-volghen haere eyghen ghesintheydt: ende heeft bevonden dat neen: maer dat sy inde daghelijcksche Communie anders niet en socht, als den wille Godts te volbrenghen. Den grondt van haer ghemoedt wel ende rechtsinnelijck ondersocht hebbende, heeft sy gheschreven de volghende woorden, die sy daer nae in de rekeninghe der Conscientie over ghegheven heeft. Ick onder-soecke, of ick op het suyverste Godts aenghenaemsten wille alleenelijck begheere. Ende ick bevinde dat ick gheerne inde helle self soude zijn, op dat sijnen goddelijcken wille in my soude volbroght vvorden: als ick maer in sijn gratie en soude blyven. Ende waer het saecken dat sijn Majesteyt, die my onweerdighste, sonder mijne verdiensten, van mijne jonckheydt af, met soo veelgratien heeft voor-comen, nu gheliefde alles van my wegh te nemen, ghevende dat aen een ander, wie het oock waere: ick verclaere uyt den grondt van mijne siele, dat ick my ten hooghsten ende ten uytersten soude verblijven: om dat sulckx het believen ende vermaeck van mijnen Beminden soude wesen. VVaer het anders, ick en soude niet Godt maer mijn eyghen selven beminnen: 't welck ick nu ende eeuvvelijck versaecke.
Naer alle dit, bleef den Biecht-vader by sijn
| |
| |
voorighe meyninghe: ende IOANNA in het derven van de daghelijcksche Communie, wesende op haere bidt-plaetse, ende d'ooghen slaende op een Schilderijken: in't welck Christus met opene wonden uyt ghebeeldt was, waer door sy voor desen verscheyde inwendighe aen-spraecken tot haer siele ontfanghen hadde, naementlijck de toesegginghe vande dagelijcksche Communie, sprack sy met Christus, aen-gaende haer tegenwoordigh ballinckschap van de Communie, ende sy verstont van hem, dat dit ballinckschap haest soude eyndigẽ. Sijn Hooghweerdigheydt ANDREAS CREUSEN Bisschop van Ruremonde, ende nader-hant Artsch-Bisschop van Mechelen, verstaende (sonder toedoen oft wetenschap van IOANNA) datmen haer de dagelijcksche Communie weygherde, met sommighe Godts-gheleerde dat stuck rijpelijck ondersocht hebbende, sondt haer den oorlof van daghelijckx te communiceren: den welcken sy nochtans niet en heeft willen ghebruycken, tot dat haeren Biecht-vader den selven toe-ghestaen hadde: die naer dese langhe beproevinghe verwonderende haere eenvoudigheyt, ghevoeghsaemheydt, ende ghehoorsaemheydt, haer ten lesten desen oorlof verjont, ende alle sijn leven seer groote achtbaerheydt van haere deughden behouden heeft.
Al hadde den Biecht-vaeder de daghelijcksche Communie toe-ghestaen, hy en hiel nochtans niet op, vande selve somwijlen t'onder-breken, ende haer eenighe daghen de Communie te verbieden: aen wiens oordeel JOANNA in alles eenvoudelijck ghehoorsaem was. De vermaeninghen die sy vanden Biecht-vader ontfonck, waeren ghemeynlijck, van dese ghewoonte te veranderen, ende de ghe- | |
| |
stelde Communie-daghen te volghen. Hy beval haer tot dien eynde te mediteren op de woorden Christi tot sijn Apostelen: Het is oorbaerlijck dat ick gae: want is't dat ick niet en vertrecke, dentrooster en sal tot u-lieden niet komen. Maer is't dat ick vvegh gae, ick sal hem tot u-lieden senden. Hier beneffens vraeghde hy van IOANNA ofse beter was als d'Apostelen? Sy aen-hoorde dit seer oodtmoedelijck, bereydt zijnde om sonder eenighe tegenspraecke te ghehoorsamen. Doch als hy voorder vraeghde, oft sy hier iet teghen hadde: antwoorde sy, dat het haer hard viel de Communie te derven, maer nochtans soude ghehoorsaem sijn: jae, datse verhoopte die niet te derven, gemerckt dat d'Apostelen met de Discipels volherdende waren in het breken des broodts.
Den Biecht-vader moest haer voorder ende meer-mael vermanen, van beter sorghe te dragen van haer ghesontheyt! want den drift van haer lichaem te misachten buyten spoor liep. Hier over badt sy vergiffenisse op haer knien, segghende: Ick en vvete niet hoe loffelijck dat ick hier in voort-ghegaen ben, sonder erghens op te dencken, hebbe ick hier mijn gheneghentheydt in ghevolght, hope my te beteren.
Ghemerckt dat sy, door de swackheydt des lichaems met uytwendighe wercken sich; niet en konde becommeren, ghelijck te vooren: nam sy haeren toevlucht tot inwendighe bekommeringhen, tot de welcke sy de meeste geneghentheyt voelde: sich besich houdende met soete bedenckinghen. By exempel, dat Godt haeren schepper was; ende sy sijn schepsel; dat Godt haeren Rechter was; ende sy de plichtighe: dat Godt
| |
| |
haeren Koninck; ende sy sijn slavine: dat Godt haeren herder was; ende sy sijn schaepken. Alle de eyghendommen Christi wist sy aerdelijck toe te passen om de liefde tot hem onophoudelijck t'ontsteken.
Men magh dese volghende jaeren wel noemen jaeren van liefde, ghelijck sy bemerckt in haere maendelijcke rekeninghen van desen tijdt: want sy in't verloop van dese jaeren met de innighe liefde tot Godt vervoeght heeft de liefde tot haeren Naesten: gaende noch eens ten huyse van haeren Broeder, om sijn vervallen huys-houden 'tondersteunen, ende te herstellen. 'tWelck den Biechtvader gheradigh ende noodigh vondt, niet-tegenstaende de swackheydt van haere gesonthey: midts dat haeren Broeder seer sorgheloos was, sijn huysvrouwe van Godts handt gheslaghen, ende berooft van sinnen, ende de Kinderen van dit Houwelijck qualijck op-ghebrocht wierden. Wat jaeren dat dit gheweest sijn voor Jonna, kan-men wel dencken: daer sy alle den last der familie alleen moest dragen, ende sorghen voor alle geestelijcke ende lichaemelijcke noodigheden, in soo groote onbequamheyt van haer uyt-ghemerghelt lichaem. Voorwaer dit werck was swaerde om draeghen, als oock vrome schouderen vermochten: maer sy hadde soo kloeckmoedigh herte, dat haer niet te lastigh en viel voor Godt. Om te verharden teghen alle voor-vallende moeyelijckheden, sloegh sy dickwils haer ooghen op een seker Beeldeken, in't welck Iesus als een kleyn kindt gheschildert was, rustende in een herte: 'twelck sy noyt en konde aensien sonder overvloedighe traenen van liefde: dat Beeldt legghende op haer herte, op dat Iesus alleen haere
| |
| |
sterckte soude wesen in alle haer lijden. Dit Beeldeken heeft den Eerweerdighen Pater Martinus de Werimondt Carthuyser tot Ruremonde naer haere doodt ontfanghen tot haerder ghedachtenisse.
Het alder grootste hert-sweer dat sy hier hadde was te hooren ende te sien alle d'ongheregheltheden, die door de knechten, en maerten, aengerecht wierden, midts dat de Goddelijcke Majesteyt door dese dickwils vergramt wierdt, 'twelck sy met alle middelen socht te beletten: maer menighmael te vergheefs: want haere goede woorden, ende saelighe vermaeningen niet meer en vermochten, als d'exempelen van haer deughdsaem leven. Soo dat sy door de swaere sorghen, ende onophoudelijcken aerbeydt soo seer af-gheteert wiert, dat sy een enckel gheraemte scheen te wesen. Sy seyde somtijdts overgoten met traenen: O mijnen Godt! dat ick hier ben, is om Sielen t'uvver liefde te winnen. Gheeft my toch een Salighe uytkomste. Ende inder waerheydt Godt gaf haer besondere sterckte, door de welcke sy alle swaerigheydt doorbrack, oock die onverwinnelijck scheen te wesen. Sy ontfongh een openbaringhe, inde welcke Christus aen haer verthoonde hoe dat hy alles voor den mensch ten besten ghegheven hadde: haer noodende om in dese gheleghentheydt het selve te doen. Dit heeft sy dan vlijtigh ghedaen, ende voorts haer selven neerstelijck besteedt inde ghemaeckte schulden t'oversien, ende middelen te soecken om de selve te konnen betaelen. Hier toe aenriep sy Godts bystant, door wie sy ten lesten achterhaelde, hoe alles wederom herstelt konde worden, niet teghenstaende dat het soo verre gekomen was.
| |
| |
Hier naer is haeren Broeder met een doodelijcke sieckte bevanghen gheweest, terwijlen dat sy 'tsijnder opsicht naer Brabandt ghereyst was. 'Tgheen in dese sieckte, ende oock te vooren, gedenck weerdigh is, en kan ick niet bequaemelijcker voorstellen als uyt twee brieven die IOANNA aen haere Nichte de weerdighe Anna Theodora de la Croix Mongarde Carmelitersse tot Aelst gheschreven heeft, aende welcke IOANNA haer herte meer opende, als aen andere. Ick en soude van dese brieven gheen ghewagh maecken, om dat ick wensche de ghebreken van haeren Broeder te verduysteren, die in dese brieven ghemelt worden: maer ghemerckt dat beyde dese brieven in menighvuldighe handen ghekomen zijn, 'twelck my bekent is, ende dat JOANNA sonder eenige wroeginghe des ghemoets soo opentlijck van haeren Broeder gheschreven heeft, wiens leven soo binnen als buyten Ruremonde wel bekent was, en meyne ick niet te misdoen, met dese Brieven in druck te gheven, ende door de selve te verklaeren, wat lijden dat sy alsdan ghehadt heeft, ende wat neerstigheydt by ghebrocht tot sijn beternisse.
Den eersten Brief schreef sy aen de voornoemde Religieuse den 10. van April 1658. ende luydt aldus.
SEER LIEVE NICHTE.
In't binnenste des herte van onsen eenighen Alderliefsten, ben ick V.E. met d Eervveerdighe Moeder Teresa de S. Ioseph, ende alle V.E. lieve Medesusters seer vriendelijck groetende, en biddende ontmoedelijck my toch te vergheven, dat ick met te antwoorden soo langh vertoeft hebbe, hoe gheerne oock ick dat socht in't werck te stellen. Maer ick en kost'er niet toe ko-
| |
| |
men, om dat ick 'tsedert, soo overvallen ben gheweest, en op soo wonderlijcke manieren van buyten ende van binnen door uyterlijcke oeffeninghen soo belet, dat ick somtijdts hebbe gheseyt tot mijnen lieven Bruydegom: Och mijnen alderliefsten, ghy hebt gheseydt, Ick wil met mijn Kruys op uw herte rusten: mijn herte is bereydt voor u, en al wat in my is. Maer mijnen Al, ick en ben niet maghtigh ghenoegh, om u, die Godt zijt, met uvv Kruys te draegen, ten zy, dat gy self mijn herte, ende my, ondersteunt: of ick moet te niet gaen. Ick en kan V.E. niet te kennen gheven de quellinghen van alle kanten. Ick gheve al dat ick hebbe: ende en kome niet toe. Ick seyde tot hem: Maer mijnen Beminden, hoe arm ben ick oock! al wat uwe Majesteyt my door mijne Ouders tot mijn onderhoudt verleent heeft, en kan ick niet ghebruycken. 'Tis al of ick niet eenen stuyver en hadde. Dit soo insiende, verstont ick in't binnenste mijns herte. Ghy hebt my. VVaer mede mijn Siele voldaen was, siende die vervult met Godt self, het eeuvvigh goedt, daer 'tal in is. Ick moet het daer
laeten,
'ten is niet te verhaelen. 'Tis den neghensten Meert seven jaeren ghevveest, dat ick in dit Huys-houvven ghevveest ben. Ick hebbe op dien dagh een Misse van danckbaerheydt laeten doen, voor alle d'ontfanghen gratien ende sterckten, die sijn Majesteyt aen my d'alderkranckste in dien tijdt vergunt hadde, om die dinghen uyt te staen; ende hebbe seven lichten aenghesteken, my gheheel in't welbehaeghen des Heere wederom overghevende, op sulcken maniere, als 't die hooghste Majesteyt beliefde: gelijck een pot-aerde inde handen vanden pot-backer. Ick en sagh gheen eynde oft uyt komste inde saecken: noch oock gheen vruchten, naer gheduerighen seven-jaerighen arbeydt. Ick en sagh niet anders als distels en
| |
| |
doornen voort-komen: want' er gheene beternisse in mijnen B. en scheen. Rechtede ick een op: hy stieter dry om verre, door sijn roukeloos leven: soo dat mijn Siele daerom doodelijcke tormenten leedt: ick hebbe de vveerdighe Agnes aenghesoght, datse de bekeeringe van mijnen B. verkrijghen vvilde, ghelijck sy' er andere in haer leven verkreghen hadde: gaf my nochtans heel ten besten, al docht het my een helle te vvesen. Den H. Ioseph, den H. Ioachim, de H. Anna, ende den H. Ignatius hebbe ick oock dese saecke in handen ghestelt. By desen Bruydegom, Vaeder, Moeder, ende Dienaer van Maria, houde ick aen, om hulpe te vervvervven. Mijnen Biecht-vaeder wilt, dat ick my ontrecke, ende eens proeve, oft hy met de huys-houwinge beter sorghe leerde draeghen. Ick en vvensche niet anders, dan den alder-aenghenaemsten Goddelijcken vville sonder verkiesinghe. Sijn hooghste Saeligheydt vvensche ick uyter herte, ende offere voor die allen 't lyden my van hem aen-ghedaen. Och lieve Nichte bidt 'er toch voor.
Den tweeden Brief vanden 15. Iunij des selve jaer, is den volghenden: inden welcken sy de sieckte van haeren Broeder beschrijft.
SEER LIEVE NICHTE.
V.E. Leste schrijven hebbe ick vvel ontfanghen den tvveeden Pinxteren dagh, sooick van Loven quam, daer ick Vrydagh s'avonts arriveerde. Op den Sondagh van Sinxen ontfonck ick 's noenens eenen brief van Ruremonde; hoe dat mijnen Broeder hem gheheel stelde om te sterven, ende alle daeghen ergher vvierdt. Dat sijn E. op Sinxen-avondt een Generale Biechte soude doen,
| |
| |
ende Sondaghs sijn Kercke-Rechten ontfanghen. Dat de Doctooren den moedt verloren gaeven. Ick hadde groote perssinghe daer niet te zijn: maer stelde my in het aenghenaemste believen Godts, op-offerende voor sijnder Siele Saligheydt al, wat ick gheleden hadde, ende noch soude lijden. Saterdaeghs Pinxteren avondt, te Loven wesende in het lof, was ick seer benauvvt voor sijn Saligheydt, ende bad om bermhertigheydt dat sijn Majesteyt hem toch ghenaedigh vvilde wesen, overlegghende sijnder Majesteyts ghebedt aen 't Cruys, Vaeder vergheeft 'et hun, want sy niet en weten wat sy doen: versoeckende dat sijn E. niet en mochte gestraft worden naer verdiensten. Ick kreegh onweerdigh een invvendighe vertooninghe, dat onsen soeten Salighmaecker hem in sijn bermhertighe armen ontfonck. Ick hoopte in Godts oneyndelijcke goetheydt, ende inde bermhertigheydt van sijn lieve Moeder. 'S maendaeghs viel in my op eenen ooghenblick een seer groot betrouvven, dat sijn E. uyt den grondt sijns herte een oprecht leetvvesen hadde van sijn onbedacht leven, daer hy alle de vvereldt mede ontsticht hadde, ende volkomentlijck voor ghenomen hadde sijn selven voor goet te beteren, ende een yegelijck door sijn deughdsaem leven te stichten, tot voldoeninghe van't voorgaende: Het vvelck ick sijn E. schreef. Eer hy mijnen brief ontfonck, hadde hy sijn Generaele Biechte ghedaen, de HH. Sacramenten soo voor-gheseyt is, ontfanghen, ende groot leetvvesen ghetoont over sijnen verloren tijdt. Voorts siecker wordende, seyde hy aen een jeder Adieu, en stelde hem gheheel tot de doodt. Dijnsdagh nam hy sijnen toevlucht
tot den H. Franciscus Xaverius, met belofte van sijn leven te beteren: ende indien hy opcomende sijn leven niet en soude beteren, badt hy onsen Lieven Heere, om nu tot sijn meerdere Saeligheydt van de wa-
| |
| |
reldt te scheyden. Den selven dagh, wesende den elfsten, is sijn E. teghen alle hope beghinnen te beteren, soo dat hy 's vvoensdaghs eenen heelen brief self gheschreven heeft aen Nicht Grijsperre: ende hy scheen Miraculeuselijck ghenesen, ende sterck gheworden. Och lieve Nichte, indien 't eene heele ghenesinghe is, die naer mijnen wensch een volle beternisse mede-brenght vvat vreught soude dat voor my zyn, dat sijn E. de vvereldt nu eens moght stichten, Godt oprechtelijck lief hebben, ende dienen. Als ick dien selven dynsdagh myne devotie dede by onse Lieve Vrouvve van goet Succes, om een goet eynde in die saecke te bekomen, quam my voor, ghelijck of onse Lieve Vrouvve my onweerdighe toe-knickte, dat het beter gaen soude. Ende onder vveghen naer huys gaende, seyde ick. Och H. Francisce Xaveri, ghy wordt gheschildert met eenen Moriaen op uwe schouderen swaer gheladen, en hebt 'er soo veel duysende bekeert tot troost van uwen arbeydt: ick hebbe nu soo vele jaren ghearbeydt, ende met eenen swaeren last gheladen ghegaen met mijnen B. sonder troost, niet nochtans sonder hope in Godt. Hier naer ontrent den avondt docht my dat sijn E. beter vvas: het ghene ick oock schreef. Vrydagh 's noenens kreegh ick eerst brieven van sijn beternisse. My komt altijdt te voren, 't gheen onsen Heere over eenighe jaeren op eenen Mey-dagh my onvveerdighe eens seyde: Het sal ten
uyterste komen met uw Broeders huys, maer
't sal ten lesten keeren, om uwen t'wille.
Ick ben 't niet weerdigh: maer Godts bermhertigheyt is onbegrijpelijck. De goede ghebeden van soo vele goede Sielen hebben die tot ons ontsloten, ende doen toevloeden. Duysentmael ben ick bedanckende d'Eervv. Moeder voor soo groote oprechte ende grondighe ghene-
| |
| |
gentheydt ende de heele Heylighe ghemeynte. Onsen Beminden self moet den loon ten vollen zijn. Ick sal oock naer alle mijn vermoghen tot VV. EE. meyninghe bidden. Ick bedancke d'Eervv. Moeder oock hertelijck, voor my ghekosen te hebben een gaeve des H. Gheest. Ick hadde groote begeerte ghehadt om mede te moghen kiesen: door dien dat ick vviste, dat VV. EE. sulcks deden. Ick sal 't bevvaren tot gedachtenisse. Ick hebbe verstervinge gehadt, niet by VV. EE. te connen komen. Meynde eens heel met de Eervv. Moeder ende V.E. uyt den gront mijnder Sielen te konnen handelen vande binnenste saecken. Daer in hebbe ick my oock moeten versterven, tot dat onsen Alder-liefsten een andere gheleghentheyt sal gelieven te verleenen. Ick hebbe vergeten d'Ervv. Moeder uyt het binnenste mijns herte te bedancken, van die groote liefde, my onvveerdigh te offeren van by VV. EE. te komen vvoonen. Hoe soude ick onvveerdigh dienstmaertjen des Heere hier toe konnen gheraecken? Toch 't is den Heere vry, my daer toe te ghebruycken.
Men heeft goet ghevonden dat IOANNA niet langher en soude woonen in haers Broeders huys, naer dat dit wat beter ghestelt was, al-hoe-wel niet ten vollen naer den wensch van IOANNA: ende naer dat sy volghens het exempel Christi, de schulden betaelt hadde, die sy niet en hadde gemaeckt. Sy is dan alleen gaen huys-houden met een dienstmaeght, vastelijck voornemende een nieuw ende beter leven aen-te-vatten, ter wijlen dat sy nu was buyten het ghewoel vande wereldt: onder het welck haer docht niet veel goets ghedaen te hebben, daer sy nochtans soo veel ghedaen hadde.
Ghekomen sijnde tot dese ghewenschte eenigheydt, wilde sy terstont haere schaede, ghelijck sy die noemt, vande voorleden jaeren in-haelen,
| |
| |
ende d'oeffeningen van haeren geest verdobbelen, die sy in haers Broeders huys ghenoodtsaeckt geweest was t'onderbreken. Den meesten tijdt brocht sy over, oft inde kercke, oft op-ghesloten in haer kamer; bevelende allen toesicht ende bestieringhe van het tijdelijck aen haer dienstmaeght, die seer deughtsaem was, even eens al oft dit haer niet en raeckte: alleenelijck aende Dienstmaeght belastende dat sy alles aenden Armen soude toesteken, wat sy konde, want sy dies aen-gaende niet te veel en soude doen, naer den sin van haer Meesterse. Buyten den tijdt des ghebedts, was sy besich met het cieraet van Kercken, Autaeren, en Beelden: 'twelck sy dies te liever ter handt nam, om dat hier door haeren geest niet belet en wierdt, om sich met Godt te vereenighen.
Op de voor gaende, teghenwoordige, ende volghende jaeren, heeft sy, 't minste dat sy sich begaf tot bidden, soo over-groote hert-kloppinghen geleden (waerschynelijck spruytende uyt het gewelt der Goddelijcke liefde) dat sy onmachtigh van haer selven op te houden meermaels ter aerde besweeck. Nochtans willende den ghestelden tijdt des ghebedts voltrecken, bleef al ligghende op een matte bidden. Wanneer sy inde Kercke voelde, dat dese hert-kloppinghen aen-quaemen, vertrock sy naer huys, om buyten het gesicht der menschen haer gebedt te vol-brenghen.
Al was sy soo swack van lichaem, sy was nochtans kloeck van geest ende onvermoeyelijck: soo dat sy met bystandt van andere persoonen vele loffelijcke ghewoonten heeft in-ghebrocht ter eere van het Alder-heylighste Sacrament, vande Heylighe Moeder Godts, vanden Heylighen Ioseph, van- | |
| |
den Heylighen Ignatius ende Xaverius, ende soo voorts, die te menighvuldigh zijn om hier te verhaelen: ick sal alleenelijck een van dese ghewoonten voor-stellen tot exempel. Teghen den Feestdagh der Presentatie van Maria inden Tempel, vergaederde sy eenighe penninghen, omgaende door de Stadt, by persoonen die wel gheneghen waeren om de Heylighe Maghet te vereeren, en seer vlijtelijck vervoorderden het goedt voor-nemen van JOANNA: want haere eyghen middelen, door de hulpe, die sy aen haeren Broeder ghedaen hadde, seer ghekrenckt waeren, ende niet bestandigh om haere goede begheerten uyt te wercken. Sy besorghde dat als dan vijf keersen van wit was ghemaeckt wierden, ieder keerse van dry pondt die in de kercke der Societeyt gestelt wierden voor het Beeldt vande Heylighe Maghet. Het ghetal van vijf keersen beteeckende het ghetal der letteren van den naem van Maria: het ghewicht van dry ponden beteeckende de dry jaeren van haeren ouderdom, alswanneer sy aen Godt op ghedraghen wierdt inden Tempel: ende het ghetal van vijfthien ponden te samen, beteeckende haer vijfthien mysterien, verbeeldt in de vijfthien trappen die sy op-ghegaen is naer den Tempel.
Dese devotie beviel seer wel aen vele Godtvruchtighe sielen, maer ganschelijck niet aen den duyvel: den welcken, willende dit goet werck ende andere dierghelijcke beletten, was aen JOANNA seer moeyelijck met dese ghepeysen: ghy loopt om keersen, ende licht, voor onse Lieve Vrouwe Presentatie, en wat ghy doet, ghy sijt altijdt in ghebreck, ende in noodt. Ghy siet immers wel, hoe u Godt verlaet, daer ghy van uw jonckheydt af,
| |
| |
hem hebt soecken te dienen. Sy dit listigh in-gheven ghewaer wordende, seyde met seer bescheedelijcke woorden: Nu sal ick't noch meer doen, als ick oydt ghedaen hebbe, al waer 't oock dat ick wist, dat ick eeuvvelijck moet verdoemt zijn: want ick dit alleenelijck doen om dat Godt, Godt is, ende oneyndelijck meer weerdigh. Ende sy begost terstont tot danckbaerheydt van dese victorie over den Duyvel, den Te Deum Laudamus te singhen. Ende om noch meerder spijt aen den duyvel te doen door haer volstandigheydt in 't ghene dat sy begonst hadde, heeft sy eenighe geestelijcke Iouffrouwen op-gemaeckt, die naer haer aflijvigheydt dit jaerlijck werck onderhouden, ende eeuwigh-duerende souden maecken: ende metter daet het wordt noch jaerlijcks tot Ruremonde loffelijck onder-houden, naer de doodt van JOANNA.
By dese uyt-wendighe oeffeninghen vervoeghde sy noch andere, van de stervende siecken te besoecken, soo veel als haere krachten toe lieten: meynende gheen beter werck te konnen doen, als by soodanighe gheleghentheydt de tochten van den helschen vyandt te beletten, ende de stervende menschen tot Godts liefde te brenghen, oft inde selve te verstercken.
Waer toe sy van JOANNA krachtelijck verweckt wierden, door haer onvermoeyelijcke diensten, tot de welcke sy, boven haer krachten, by dagen, ende by nachten, vlijtigh was: tusschen beyde voor de krancken biddende, ende die verkloeckende met haer woorden. Als iemandt quam te sterven, was sy besorght om met den eersten eenighen Aflaet te verdienen voor den aflijvighen.
| |
| |
Sy hadde over ettelijcke jaeren ter handt genomen te boorduren een schoon, ende kostelijck Tabernakel, waer onder men ghewoon is te stellen het Alder-heylighste Sacrament. Maer dit was door de beletselen der voorgaende jaeren onder-bleven. Doch nu meer tijdts bekomen hebbende, heeft sy dit werck hervat, ende andere opeheweckt om de handt, ende de konste hier toe te besteden. Tusschen dit Borduersel hadde sy seer soete bedenckinghen, soo van Iesus die daer in soude rusten; als van sijn Heylighe Moeder, die neghen maenden het Tabernakel Godts gheweest was. Maer sy moest meermael soodanighe bedenckinghen stutten: mits dat die somwijlen soo innich waeren, dat de noodelijcke aendachticheyt om het werck te vervoorderen, ende haere mede-hulpsters te bestieren, belet wiert Want het somtijdts gebeurde, dat het werck, soo van Joanna, als van de andere, met verlies van tijdt, ende afbeyt, verbrodt wiert, ende berdaen moest worden: ter oorsacke dat Joanna, die alles bestierde, te seer opgetoghen was in den geest, ende haer verstant soo verslonden hadde in Godt, dat sy niet bequaem en was om te letten op het uytwendigh. Het welck in haer groote beschaemtheyt veroorsaeckte: om datse in't by wesen van andere sich in Godt verloren hadde.
Ghelijck sy seer besorght gheweest is, om door haer ghebeden den peys te voorderen tusschen den Koninck van Spaignien, ende de Staten van Hollandt: alsoo heeft sy oock alle middelen by-ghebrocht, om dierghelijcken peys vanden Hemel te verkrijghen, tusschen Spaignien ende Vranckrijck. Ende dat niet alleen door haer eyghen ghebeden, ende lijf-kastijdinghen: maer oock door de hulpe
| |
| |
van andere, die sy verweckte, om desen peys van Godt te versoecken. Sy hadde de Carmeliterssen van Aelst besonderlijck opgheweckt, om Godt te binnen ende te smeken, dat ten lesten desen langhduerighen Oorlogh soude ghestut worden: Want de ghebeden van dese Heylige gemeynte by Joanna seer krachtigh waren. Doch dese Religieusen wierden eenighsins verdrietigh in de ghebeden, die Joanna vele jaeren versocht hadde, ende niet op en hiel van te versoecken: gemerckt dat sy geene goede uytkomste van dit bidden en sagen: want den Oorlogh even hertneckigh bleef. Maer Joanna heeft haer altijt aengepraemt tot volherdinghe: die dese goede Religieusen oock aengenomen hebben. Want sy haer liet voorstaen, dat desen peys sekerlijck soude volgen, gemerckt dat Christus haer inwendighlijck toe-gheseyt hadde, dat hy haer over gaf alle sijn lijden. Door dese woorden haer te kennen ghevende, dat sy haer begeerte verkrijgen soude, ghemerckt dat haer versoeck door alle het lijden Christi versterckt wierdt. Een deel vanden Brief inden welcken sy over eenighe jaren dit kenbaer maeckte aen haer Nichte de weerdighe Anna Theodora de la Croix Carmelitersse aldaer (aende welcke sy openhertigher was, als aen andere, soo hier boven verhaelt is) verdient hier ghestelt te worden. Hy is gheschreven den 19. December 1657. ende behelst dese worden.
Seer beminde ende lieve Nichte. Met de Eerw. Moeder ende Heylighe ghemeynte wensche ick V.E. een saligh Hooghtijt van Kersmis: Met d'alder volmaeckste bereydinghe die den grootsten, ende nu den kleynsten gheworden Coninck, alder-aenghenaemste is. Och! nu sal toch dat liefste kindeken, 'twelck met kleynigheden te paeyen is,
| |
| |
lichtelijck te beweghen sijn: Laet ons maer volherden. Maer lieve Nichte, V.E. schrijft dat wy soo bidden, sonder eenighen schijn van vertroostinghe te sien. My dunckt dat V.E. geerne soude wat kennisse hebben, of wy oock jedt sullen op doen met onsen arbeydt. Laet ons dit al in Godt vva hen, ende 't sijnder liefde voort-gaen. VVat my belanght, ick gaen met een blint betrouvven oock soo voort. De penitentien die ick alderminste dede, dede ick inden naem van alle de lit-maeten vande Heylige Kercke. Ende soo my die dochten seer luttel, ja minder als niet te zijn, verstont ick een inspraecke in't binnenste van mijn herte, als vanden Sone Godts: Ick sal in u lijden 'T vvelck my invvendigh dede opspringben van vreught: Ende ick ghevoelde my daetelijck met den Sone Godts in 't Vaderlijck herte opgherecht, om sijn Vaderlijcke Majesteyt tot versoeninghe te bevveghen. Ick riep: Och! mijnen Beminden! alsoo sou ick betrouvven dat onse kleyne verstervinghen iet souden vervverven: als uvve Majesteyt, die als syn eygen lijden of-offert. In het versoecken van nieuvve gratie, vvierd' ick eenen sonderlingen invloet gevaaer, om bermhertighe ghenaede te versoecken, in den naem van alle de sondaers; op-draghende een leetvvesen, enckel uyt liefde. Ick soude vvel gheerne alles verbetert, ende daer voor voldaen hebben: maer door die groote kennisse van mijnen Niet, docht my vveder, dat alle 't gene ick doen konde minder als niet vvas. Waer op ick, alder-onvveerdighste,
vvederom
ontfonck dese inspraecke, in't binnenste van mijn herte. Ick gheve u alle mijn lijden. Dit dede my op den selven ooghenblick uytbersten in tranen, over sulcke liefde ende minnelijckheyt. In al vvat ick dede of badt, voelde ick my onvveerdigh, als heel in Godt: ende ick offerde mijne traenen, als de traenen van Godt. Siet de hope, died'er is, Lieve Nichte.
Den peys dan is ten lesten ghevolght, ende de ho- | |
| |
pe van Joanna is volbrocht: als wanneer sy van sijn Hooghweerdigheyt den Bisschop van Ruremonde ontboden wiert: die versocht, datse op haer soude nemen de Hooft-kercke te verçieren, om Godt behoorlijck te dancken, over den lanck ghewenschten peys. Welcken last sy geerne aenveert, ende met blijschap voltrocken heeft, als eene saecke, om de welcke sy Godt soo langh ghebeden, ende soo vele lijf-kastijdingen onderstaen hadde. Welcke blijschap alleenelijck bestont in Godts lof: die door den Oorlogh op vele manieren vermindert, ende door den vrede vermeerdert wierdt: want sy anders gheene vreught, als uyt Godts eere, ghewoon en was te ghenieten.
Sy was in dese jaeren wonderlijck seer toe-gedaen tot d'onbevleckte ontfangenisse vande Alder-heylighste Maghet Maria: die sy gheloofde in soo vaste waerheyt te bestaen, datse daer voor bereyt was ontallijcke dooden te sterven: verhopende dat die ten lesten vanden Roomschen Stoel verkondight, ende van alle de werelt voor een stuck des Gheloofs aenghenomen sal worden.
Aendachtelijck overlegt hebbende, waer in d'oprechte liefde gheleghen was, ende bevindende dat die bestont, in te volbrenghen den wille van den ghenen die-men bemint: was haere uyterste sorghe, om den will Godts te kennen, ende den selven met allen ernst ende blijschap te volghen. Door de klaere kennisse van dese waerheyt, dede sy alle dinghen als boven haer selven levende, ende gantschelijck vereenigt met Godt. Soo dat haere schriften voortaen schier niet en spreken, als van dese vereeninge. Hier toe stierde sy alle haere wercken: hier toe las sy gheestelijcke boecken, die daer van handelden:
| |
| |
ende ondersocht neerstelijck wat Heylige met Godt meer vereenight gheweest hadden: onder de welcke sy bevondt te zijn de H. Catharina van Senen, tot de welcke sy daerom sonderlinck toe-ghedaen was.
Aldus blaekende door dese liefde, wierdt sy aenghepraemt, om de selve inde herten van andere, maer besonderlijck vande teere jonckheyt t'ontsteken. Sy gonck door heel de stadt, van huys tot huys, om alle de dochterkens op te schrijven, die sy niet alleenlijck voor en naer den Catechismus en onderwees, maer oock op andere tijden in ghestelde plaetsen, om ieder een in Godts liefde te vervoorderen. Alle jonckheyt die maer gaen en kost, moest terstont naer de Christelijcke leeringhe komen; of d'Ouders wierden van Ioanna vermaent.
Als wanneer sy eens besonderlijck van Godts liefde ontsteken was, viel haer verstant op den Heylighen Gheest, ende op de weldaeden, die het menschelijck gheslacht vanden derden persoon der Heylighe Dryvuldigheyt ontfangen heeft: ende sy bedanckte den Sone Godts, dat hy sich gheweerdight hadde aen de werelt den Heylighen Gheest toe te senden, naer dat hy van de menschen soo schandelijck was mishandelt geweest. Dese waerheyt klaerlijck ghevat hebbende, was de bereydenisse tot de komste des Heylighen Gheests, haer principaelste oeffeninghe, tusschen Paesschen ende Sinxen: Waer toe sy oock de andere socht te verwecken.
Om dit Capittel te sluyten dunckt my niet onbilligh te wesen, hier de woorden te stellen die sy in haere rekeninghe der conscientie van desen tijdt schrijft: ende sijn dese. Ick hebbe my onweerdigh in de liefde Godts seer besonderlijck verbreyt gevoelt ende heel inghenomen, als eenen Gheest in Godt, met lanckduri-
| |
| |
ghetraenen ende brandende begeerten om gedurighlijck, sonder afval, Godt aen te hanghen: ende socht vele, ja alle sielen als eenen Gheest in Godt te doen vlammen. Ick en wete niet vvat al begeerten ick nu eenighe jaeren ghehadt hebbe. Ick ghevoelde mijn siele als uytghereckt ghelijck een perkement, waer in ick geerne soude uytgedruckt hebben, dat ick Godt beminne. Och! dat ick alle menschen in de liefde Godts kone ontsteken, ende maecken dat sy alle eenen geest met hem vvorden! Ick vvas van alle dinghen afghescheyden, ende leefde in mijnen Beminden alleen, op eene maniere, die ick moet, ende niet en kan te kennen gheven. Het zijn afgronden. Ick en vvete anders niet te seggen, als dat mijne siele, met Godt als doorgotenhem ganschelijck aenhongh: ende dat mijnen Bruydegom, my soo toesprack: Ick sal in u, ende met u bidden. Ick ghevoelde my dan in hem, ende met hem soo vereenight, dat herte en siele tusschen ons, eene ende de selve saecke scheen te vvesen. Met een vvoort, ick hebbe op de aerde als in eenen Hemel ghevveest.
|
|
Auteursrechtvrij