|
| |
Derde capittel.
Van haer dertighste haer veertighste Iaer.
EEr ick draedt vervolghe van dit verhael, sal ick hier een luttel aen-raecken de daghelijcksche oeffenighen ende maniere van Leven, die sy soo wel dese jaeren, als oock voor desen, ende hier naer onder-houden heeft: op dat-men klaerlijck sien magh, hoe Godt-vruchtelijck en profijtelijck dat sy over-broght den kostelijcken tijdt van dit leven.
Sy was ghewoon haer t'ontrecken, soo veel als 't moghelijck was, van alle onnuttighe en wereltsche bekommeringhen; wel wetende dat dese den geest grootelijckx hinderen, ende beletten de ghemeynschap met Godt, ende dat alle, die oprechtelijck Godt willen behaeghen, dusdaenighe oeffeninghen ernstelijck aenvatten, die den inwendighen voortganck, en vereenighe tusschen Godt ende de Siele konnen vervoorderen. Soo dan, boven de daeghelijcksche oeffeninghen van Misse te hooren, mondelijcke ghebeden, ende geestelijcke lessen, begaf sy sich tweemael daeghs tot de Meditatie, oft inwendigh ghebedt; behalven noch eene derde Meditatie, met de welcke sy onderbrack haere nacht-ruste, waeckende inde teghenwoordigheydt Godts, ter wijlen dat an- | |
| |
dere menschen sich begaven tot slapen. Sy bestede daeghelijckx veel tijdts met schrijven: want ghemerckt dat haer vanden Biecht-vaeder belast wiert, met alle rechtsinnigheydt aen te teeckenen de vruchten van haer inwendigh ghebedt, beneffens alle de verlichtinghen, waer mede Godt haer voor-quam, en vervoorderde in sijne ghemeynsaemheydt; ende midts dese seer menighvuldigh waeren, soo moest sy veel tijdts overbrenghen in dit werck van ghehoorsaemheydt. Voorts begaf sy haer tot eenigh gheestelijck handtwerck, soo van borduersel, als blom-werck, ter eere van't Alder-heylighste Sacrament, van de Moeder Godts, en van andere Heylighen: met het welck sy verscheyde Autaeren ende kercken vercierde. Gonck sy uyt den huyse, 'twas om haere Capellekens te vercieren, oft om kinders t'onderwijsen, oft om eenigh Godt-vruchtigh werck onder den Even-naesten te doen. Welcke bestieringhen sy tot Godts glorie soo gheluckelijck aen-nam, oock in saecken, die niet wel doenlijck en schenen, datmen dickwils verwondert was over den gheluckigen uyt-val. Soo datmen pleegh te segghen, dat 'tghene Joanna onder-nomen hadde, was als ghedaen werck. Voeght hier by seer swaere ende menighvuldighe lijf kastijdinghen, met de welcke sy daghelijckx
haer teer lichaem uyt-mergelde, ende te seer ten onder soude ghebrocht hebben, ten waere saecken dat den Biecht-vader desen onversaedelijcken drift van Penitentien ghematight hadde: want den haet die sy droegh tot haer lichaem, ende de liefde tot het lijden, onmatigh was. Dit waeren haere daeghelijcksche oeffeninghen: nu vervolgh ick den loop van haer leven.
| |
| |
Op den veerthienden dagh van Julius des jaers 1641. wierdt IOANNA met een heete kortse bevanghen: ende dat met groot ghenoeghen ende blijschap haers herte. Om dat sy wenschte met haren Beminden Bruydegom heel vereenight te zijn: het welck hier in dit dal der tranen niet gheschiden en konde, ten sy somwijlen, ende dat seer onvolmaecktelijck. Van dese sieckte schrijft zy aldus. Och dit waseen wonderbaere sieckte: ghebenedijdt zy de Goddelijcke Majesteyt. In dien ick waere ghestorven, ten soude niet dan door liefde gheschiet zijn. My docht dat mijn ziele naer het af-scheyden stracks soude ghevloghen hebben in't open lief-hebbende herte van mijnen Beminden. Dan somvvijlen tot mijn selven komende, ende aensiende mijn groote onvveerdigheyt, vvas ick seer beschaemt: om dat ick soo haest alle mijn onvolmaecktheden hadde vergoten, voor de vvelcke my noch groote suyveringhe in't Vaghevier soude noodigh vvesen.
Aldus was IOANNA in dese swaere sieckte ghestelt: verlanghende naer de doodt van het lichaem als een hert naer de wateren: om de siele onscheydelijck te versaemen met haeren Beminden. Maer soo-danigh en was de ghesteltenisse niet van haer bedroefde Moeder: wiens wensch ende begeerte was, dese dochter noch langher te behouden. Vele menschen dencken luttel tot wat eynde dat ons dit leven van Godt vergunt is, ende wat verbintenisse dat wy hebben, om dit aen den schepper weder te gheven naer sijn beliefte: maer al te seer haere begeerten hechtende aen de schepselen, trachten voor haer selven, ende voor haer kinderen het gheniet des levens altijdt langher te behouden, ende den wille Godts naer haeren ey- | |
| |
ghen wille te verdraeyen. Dese Moeder dan hootende datmen besorght was om haer krancke dochter te verstercken met de ghewoonelijcke rechten der Heylighe Kercke, ende merckende dat'er kleyne hope was van langher leven, was seer mistroostigh, en niet machtigh haer traenen te bedwinghen. 'T welck IOANNA bemerckende, Wel Moeder seyde sy, vvat is dit? Ick bidde u zijt immers te vreden met de Goddelijcke schickinghe. De Moeder antwoorde; Ick wete wel, dat ghy u gheheelijck stelt inden wille ende handen van Godt: maer dit en kan ick soo lichtelijck niet doen. Ick begheere dat ghy onsen Heere sult bidden om noch langer te leven. Door dit versoeck stont Joanna verstelt, niet wetende wat doen. Sy wenschte te sterven, ende daer-en-teghen vreesde sy ongheboorsaem te sijn aen haer Moeder, van wie haer bevolen wierdt te bidden voor haer gesontheyt. Ter wylen dat de Moeder het verlies van alle haeren troost beweende, sprack IOANNA tot Godt ende seyde: Mynen vvel-beminden Bruydegom, indien 't is uvven Heylighen vville, ontfermt u over dese Vrouvve Dit gheseyt hebbende, badt zy Godt op de volgende wyse: VVaer't saecken dat ick langher
levende hier naermaels meer niet u, mijnen Golt soude vereenight vvorden, belieft my het leven te verlanghen. Men sagh opentlijck dat haer ghebedt vanden Hemel verhoort wiert: want de kortse begonst terstont te verminderen, ende zy allencxkens te krygen haere vorighe sterckte ende ghesontheydt.
Doch met wat stichtinghe ende verduldigheydt dar IOANNA dese sieckte gheleden heeft, leerick uyt de verklaeringhe van haeren Biecht-Vader in fijnen Brief hier over gheschreven aen een an- | |
| |
deren Pater vande Societeyt, ende luyt aldus. ‘'T heeft my grooten troost gheweest, te sien met hoedanighe jonsten den hemelschen Bruydegom dese sijne Bruydt heeft voor-komen, en my niet min ghedient tot verwecksel van godtvruchtigheyt, bemerckende haere vreedsaeme ghesteltenisse des ghemoedts, de vierighe begheerten, de lytsaemheyt in alle moeyelijckheden der sieckte, sonder datse het minste teecken gaf van eenigh misnoeghen; beneffens de vrolijckheydt die haer in't aensicht ende spraecke, al-hoe-wel seer flauw, vertoonde, even eens als oftfe niet sieck en hadde geweest. Ick seyde, indien eenen Enghel by maniere van spreken, hier sieck gheleghen hadde, en wete niet, hoe hy sich anders soude ghedraghen hebben.
JOANNA nu ghesont sijnde, ende rijpelijck insiende het over-groot gheluck van het gheestelijck leven, 'twelck de krachten onser siele van het tydelijck af-treckt, ende aende eeuwighe dingen vast hecht; en soo wonderbaere gerustigheyt en voldoeninghe mede-brenght oock in sieckten, ende in perijckel van sterven: wenschte aen een ieder dit kenbaer te maecken, en een ieder tot liefde van soo hoogh-verheven goederen te verwecken.
Op desen tijdt wierdt haer eenen Brief gesonden vanden seer Eerweerdighen Pater Mutius Vittellescus Generael der Societeyt, inden welcken hy haer oorlof vergunde om dagelijckx te communiceren: hier toebeweeght sijnde door de kennisse, die hy ghekregen hadde van haere sonderlinghe Godtvruchtigheyt.
Wat blyde tijdinghe dit voor JOANNA geweest
| |
| |
is, geeft sy te kennen met dese woorden. De vreught ende blydtschap, die ick daer over in mijn herte ontfonck, was soo groot, dat sy niet meerder en konde wesen. Och! nu sien ick volbroght het toe-segghen van mijnen Beminden: Ick en wiste niet, hoe ick die vreught en blijdtschap langher soude konnen verdraghen. Och! hadde ick moghen uyt roepen door alle Steden, Dorpen, en Vlecken, die onbegrypelijcke goedtheydt Godts, tot my alder-minste!
Sy wierdt van haer Ouders naer Brussel ghesonden, maer sy soude liever tot Ruremonde verbleven hebben: nochtans om ghehoorsaem te zijn, voeghde sich naer 't ghene dat haer belast wierdt. Ghemerckt dat sy eenighe teghenheydt voelde van dese reyse, onder-socht den grondt van dese af-ghekeertheydt: ende bevondt geenen anderen te wesen, als d'eyghen liefde, aen de welcke niet wel en bevielen de moeyclijckheden ende perijckelen, die als-dan op desen wegh met reden ghevreest wierden. Dit bemerckende en kost sy niet nae-laeten al lachende haer selven te berispen, ende te segghen: VVel Joanna, waer sijn nu uwe begeerten van veel te moghen lijden?
Dese, al-hoe wel korte berispinghe, diende haer tot bequaem verwecksel, om vromelijck te verwachten, al wat op dese reyse soude voorvallen. Doch sy badt Godt, dat alle ongheluck ende swaerigheyt op haer alleen mochten vallen, sonder dat iemandt van't gheselschap daer van soude mede-deelen. En niet te vergheefs en hadde sy teghen 't lijden haer ghemoet versterckt, midts dat daer op desen wegh verscheyde gevaerlijcke aen-stooten ontmoet zijn, die haer seer hadden konnen beroeren. Van de welcke sy dit
| |
| |
oordeel heeft ghestreken: dat de Goddelijcke schickinghe sulckx hadde toe-ghesonden, om haer gheen oorsaecke te gheven van eenigh naedencken, datse niet en was onder 'tghetal van Godts oprechte vrienden, indien sy sonder lijden dien wegh ghepasseert waere.
Als sy weder-ghekeert was naer Ruremonde, naeckte den tijdt, die van Godt aen haeren Vader ghestelt was, om uyt dit leven te scheyden: den welcken door Godts inspraecke aen Joanna eenighsints kennelijck was: want sy voor desen eens met Godt handelende naer de Communie, ende swemmende in soete traenen, een levende inbeeldinghe ontfonck, dat haer Gheestelijcke Moeder, te weten Agnes, haeren Gheestelijcken Vaeder, te weten den Biecht-vader, en haeren natuerlijcken Vader, haestelijck souden sterven. De weerdighe Agnes was nu doodt, naer een sieckte van seer luttel daeghen: den Biecht-vader is onverwachts niet lanck hier naer van een gheraecktheydt ghestorven; den Vader wiert sieck: doch door d'Akensche wateren eenichsints in sijn ghesontheydt herstelt zijnde, wierdt tot den dienst van den Koninck inde maent Augusti 1643. ghesonden naer Vlasraedt. Aldaer voltrocken hebbende 'tgheen hem belast was, ende nu bereydt staende om naer Ruremonde te keeren, is hy in onmacht ghevallen in de armen van sijnen knecht, ende soo gestorven. Dese tijdinghe wierdt aen IOANNA gheboodtschapt op den avondt van den H. Augustinus: op de welcke sy alleenelijck gheantwoordt heeft, Godt zy de ziele ghenaedigh: ende terstont haer beghevende tot het ghebedt, voeghde seer lichterlijck haeren wille met den Goddelijcken
| |
| |
niet twijffelende, oft haeren Vader was inde liefde Godts uyt dit catijvigh leven ghescheyden.
Want hy een man was ghestichtigh in sijnen handel, Christelijck, rechtsinnigh, met een iegelijck altijdt vreedsaem, wiens onverbrekelijcke gewoonte was alle Sondaeghen ende Heyligh-daeghen sijne siele te voeden met het Lichaem des Heeren: besonderen Dienaer vande Heylighe Maghet, wiens eere hy ghesocht heeft over al te verbreyden; oock met verscheyde Lof-sanghen die hy konstelijck in musiecke ghestelt hadde. In't kortste gheseyt 'twas een man, die inden weereltsen staedt een gheestelijck leven leefde: waer toe hy soo seer gheneghen was, dat in-gheval sijn Huysvrouwe voor hem waere ghestorven, hy voor-ghenomen hadde de reste van sijn daeghen inden Priesterlijcken Staedt te beleven.
Naer dat zy haere Moeder over dese doodt ghetroost hadde, als het lichaem van haeren Vader dat naer Ruremonde ghebrocht was, naer ghewoonte uyt het Huys naer de Kercke ghedraghen wiert, was sy met een menschelijck ghevoelen beweeght, door dien datse gheloofde, dat sy door dese aflyvigheydt veel lijdens soude ontmoeten. Want al was het lijden haeren eenighen wensch: het en was nochtans niet sonder ghevoelen. Om dese ghevoelijckheydt kloeckelijck t'overmeesteren, bemerckende dat haer Moeder ghenoechsaem gheselschap hadde, is zy in stilte, ende onbekent naer de Kercke ghegaen, om teghenwoordigh te wesen inde begravenisse: gheen acht-nemende op eenigh wereldtsch opsicht, door het welck sy kost afghekeert worden, van daer ontrent te komen; maer soeckende haere verstervinghe.
| |
| |
Alswanneer het Lichaem naer het Graf wiert ghedraghen, een van haere gheestelijcke Medegeselinnen, die met verwonderinghe haer aensagh, badt haer uyt de Kercke te gaen; om d'aerde, steenen, beenderen, op de doodt-kiste niet te hooren vallen, maer sy desen raedt afslaende, quam noch naerder om dit hooren, en haer door dit ghehoor te versterven: daen-en-tusschen haer ghepeysen hechtende op't ghevoelen ende droefheyt, die de Moeder van Iesus hadde, in't hooren der vreede hamer-slaghen als haeren ghebenedijden Soone ghekruyst wiert: welcke bedenckinghen in dierghelijcke ghelegentheden haer seer ghemeynsaem was.
Haeren wensch was voor de ziele vanden aflijvigen Vader te lijden de pijnen van het Vagevier. Dit niet konnende gheschieden, dede sy al, wat in haer macht was, om op't spoedighste hem te helpẽ: tot dat sy eyndelijck vanden Heere verstont: dat dese siele op den dagh der gheboorte van Maria verlost was, en ghekomen tot het gheniet vande Hemelsche glorie. Voorwaer eenen bequamen dagh voor desen dienaer van Maria, om in den Hemel gheboren te worden, op den welcken de Heylighe Maghet op dese aerde gheboren is. Naer het af-sterven van haeren Vaeder, was de Moedor van JOANNA ghenootsaeckt van d'een plaetse naer d'ander te reysen, om verscheyde swaerigheden, die de weduwen dickwils overvallen: ende sy hiel haer Moeder gheselschap. Soo dat sy nu by den eenen nu by den anderen Biech-vader in verscheyde steden moeste biechten: die haer soo nauwe rekeninghe van't inwendigh niet af en vraeghden. Om dese reden, ende oock om het sterven van hae- | |
| |
ren ghewoonelijcken Biecht-vader, wordt in haere nae-ghelaeten Schriften ghemist, wat dese jaeren belanght: doch niet alles, want sommighe dingen tot onse kennisse ghekomen zijn.
Op den eersten dagh van't jaer 1644. bevont Ioanna sich besonderlijck ontsteken door't vier vande Goddelijck liefde, om in te volghen haere oude ghewoonte, te weten, een nieuw jaer gift aen Iesus te schencken, ende oock te saemen van sijne goedtheydt, een nieuwe jonste te vraeghen. Haer vraeghe, en versoeck was, mede deelachtigh te worden van een goet deel van sijn kruys ende bitter lijden: 'twelck sy dit jaer mildelijck bekomen, ende kloeckelijck ghedraghen heeft.
Maer wy sullen dit lijden, met noch ander, bewaeren voor de plaetse daer ick haere lijdtsaemheydt eyghentlijck sal verhandelen. Ick segghe alhier alleenelijck, dat sy op desen tijdt seer veel heeft moeten verdraeghen, van haeren Broeder, sijn huysvrouwe en hunne kinderen (welcker huyshouwen vol van stooringhe was) van ander maeghschap en vrienden: soo verre dat sy ghedachten kreegh van desen kelck te vluchten, haere wooninghe te veranderen, ende naer s'Hertoghenbosch te vertrecken; alwaer de Catholijcken (soo sy hoorde) stantvastigh bleven naer het over-gaen vande Stadt, maer ghebreck leden van geestelijcke persoonen. Dese gedachten en sproten niet uyt begeerte van het lijden te verlaeten, soo haer dochte, maer alleenelijck uyt de genegentheyt van alle de verstroytheden, die haer overtolligh over-vielen t'ontgaen: door de welcke, ghelijck sy meynde, Godts dienst, ende haer vereeninghe met Godt seer verflauwde. Doch Christus, die dit lijden tot
| |
| |
sijn glorie toeliet, en verstont dit soo niet. Soo dan, als sy in haer ghebedt was, ('t welck sy om alle dese stooringhen noyt en verliet) hoorde sy inwendelijck als of Christus haer af-vraeghde, oft sy de kruyssen wilde ontvluchten? Hier door wierdt sy verstelt, ende soo beroert, dat sy niet en wist wat antwoorden: ende liet sich voor-staen, dat sy een seer groote faute bedreven hadde, met te voeden de gepeysen van een andere woon-plaetse welcke faute, naer haer oordeel, sonder bloet-stortinghe, dat is seer bloedighe lijf-castijdinghe, niet en konde uyt-ghewasschen worden.
Oversulckx hervattende haere begeerte van lijden, is seer ghewillighlijck en geerne in't midden van dese stormen ghebleven, waer toe sy versterckt wierdt door 't ghene sy las in 't leven vande Heylighe Teresia. Want nemende desen boeck inde handt, ende den selven openende, viel haer ooghe op d'onderwijsinghe vande voorseyde Heylighe, hoe datmen allen ons lijden moet vereenighen met het lijden van Christus. Dit beviel haer uyterlijck wel: soo datse geene swarigheydt meer en vondt om haer naer dese lesse te voeghen. Sy wierdt in het selve voor-nemen noch voorder versterckt, naer dat Christus in eene openbaeringhe sijn selven aen haer hadde verthoont, inde ghedaente, inde welcke hy somtijdts gheschildert wordt, met opene ende door-wonde armen, rustende in eenen bloedighen kelck. In dit ghesicht wierdt sy van Christus ghenoodt, om haer selven neffens hem aen sijnen Hemelschen Vaeder op te offeren, voor het heel huysghesin van haeren Broeder. 'T welck sy vlytelijck doende met overvloedighe traenen van liefde, wierdt met Chri- | |
| |
stus Inwendelijck soo vereenight, dat sy niet en hoorde, al was 't datmen haer aensprack.
Sy voeghde dan haer selven naer den Goddelijcken wille, begheerende haren lijdenden Bruydegom ghelijck-vormigh te wesen: soo dat sy door de Goddelijcke liefde geheelijck ingenomen seyde met inwendigh gheroep en versuchtinghe: O liefde! wat vvildy dat ick doen t uvver liefde? vvilde dat ick eeuvvelijck blyve in't huys van mijne Moeder onder de kinderen ende tusschen soo vele ongeregeltheden? Ick ben te vreden Wildy dat ick, zijnde in uvve gratie, eeuvvelijck voor der menschen saligheydt lijde in de helle? Laet my daetelijck daer in sincken. Soo wierdt dat herte door Godts liefde ghetrocken om alle moeyelijckheydt ende verdriet vlijtelijck te onder-staen sonder eenighe paelen van lijden te kennen.
Al-hoe-wel Joanna soo wel over-ghegheven was inden Goddelijcken wille, en soo begeerigh om te lijden, als hier boven gheseyt is: nochtans de op-gheresen twisten tusschen de naest-bestaende vrienden, vielen machtigh swaer aen haer vreedsaem en soet-hertigh ghemoedt; sy bekommerde sich daerom alder-meest met peys en vrede onder dese te maecken, 't welck haer somwijlen gheluckte, maer voor weynighen tijdt, want de geschillen meermaels hernaemen, ende somtijdts heftigher als te voren. Hier breeder van te schrijven en dunckt my niet dienstigh, ende oordeele beter te wesen, ten deele te verswijghen den lof van Ioanna, als in't besonder iemandts schande te openbaeren.
By dit uytwendigh lijden wierdt vervoeght een inwendighe droefheydt en groot ghevoelen, 't welck haer ghemoedt seer beswaerde, dencken- | |
| |
de dat Godt door die twisten vergramt wierdt: want oock de minste sonden haer onverdraghelijck schenen. Daer-en-boven was sy ghedurigh bedught, oft sy van haeren kant sich wel queet in dese droeve ghevallen, en niet te veel of te luttel, niet te soet oft te hardt gesproken en hadde: waerom sy dese niet wel bedachte ghebreken met over-vloedighe traenen beweende, ende onophoudelijck badt, op datse in alle dit gewoel in't minste Godt niet vergrammen en soude. Tusschen dese menichvuldighe kruyssen was sy door liefde innighlijck met Godt vereenight, besonderlijck inde H. Communie: waer toe sy met alle moghelijcke aendachtigheydt ende neerstigheydt sich bereydt maeckte, even eens als oft sy niet anders te besorghen en hadde.
In dese jaeren is sy oock geoeffent geweest door veranderinghe van haere Biecht-vaeders, die van Ruremonde versonden wierden, 't welck haer een kruysken was by de reste: om dat sy gheerne aen de Bestierders van haere Conscientie volle kennisse gaf van haere inwendighe gesteltenisse; ende haer ootmoedig gemoedt strijdig was om aen verscheyde Biecht-vaders te verklaeren de jonsten die sy van Godt ontfonck. 'T welck Godt misschien heeft toe-ghelaeten, om dat haer Godts-dienstigh leven aen vele soude kennelijck ende meer bevestight worden.
Op desen tijdt is haere Moeder oock komen te sterven, naer eene vier jaerighe sieckte van Water-sucht, met de welcke sy bevanghen wierdt ontrent d'aflijvigheydt van haeren man. Van de welcke IOANNA ghetuyght, dat sy een deughdelijcke Vrouwe was, ieder een ghevende het
| |
| |
sijn, in haer sieckte seer gherust van Conscientie, sonder vreese van de doodt, met soo een betrouwen op Godt, als een kindt heeft op sijnen lieven Vaeder.
Men sprack over al vanden langh-ghewensten peys tusschen den Koningh van Spagnien, ende de Staten van Hollant, die oock ghevolght is: ende den roep liep te saemen, dat Gelderlandt by dese gheleghentheydt soude ghegheven worden aenden Prince van Oragnien. Dit laeste en beviel aen IOANNA geensins, ghelijck-men wel dencken kan. Waerom sy alle haere wercken en ghebeden tot Godt stierde, op dat hy sulckx soude beletten: daer by versoeckende de voorspraecke ende bystandt van onse Lieve Vrouwe, die tot Kevelaer besonderlijck gheeert wordt, die sy noemde de streckte van Gelderlandt. Tusschen dit versoecken ende bidden voelde sy seer groote vertroostinghen van den Heere: ende oordeelde hier uyt by haer haer selven, dat Gelderlant in soodaenigh ongheluck niet vervallen en soude.
Sy verliet door raedt van haeren Biecht-Vader het twistigh huys van haeren Broeder, verkiesende haere wooninge by eenige dochters, die haer in maniere van levẽ gelijck waeren. Alwaer sy dit misnoeghen hadde: datse van dese aen-gesien ende geacht wierdt als Geestelijcke Meestersse vande welcke sy versocht de alder-minste dienstmaert te wesen. Waerom sy somwijlen in-vallen hadde om haer erghens in een wildernisse te versteken buyten kennisse der menschen, om van niemant ghesien of gheacht te worden: welcke bekoringhen haer niet lanck en sijn by-ghebleven: want sy van Godt verlicht wierdt, dat het enckele
| |
| |
bekoringhen waeren, ende dat het tot sijn glorie nuttigh was, dat sy onder de menschen soude verblijven, ende vrucht doen.
Een Jouffrouw tot eenen Gheestelijcken staedt inghetreden zijnde, ende overwonnen wordende van een bekoringhe, hadde heymelijck by sich besloten, stillekens, sonder jemandts were, de wereltsche kleederen, die sy verlaeten hadde, wederom aen te trecken, ende den Novitiaet, daer sy was, t' ontvluchten. Naer dat alles rijpelijck overleght was, hoe sy dit soude aenstellen, als sy nu haer voornemen meynde uyt te wercken, wordt haer eenen brief van Joanna behandight, dienende om dese Novitie in haeren aenghenomen staedt te verstercken, wiens bekoringhe Joanna van Godt verstaen hadde. Door desen brief is het herte van dese Novitie soo verandert, dat sy alle gheneghentheydt tot de Weereldt kloeckelijck verstootende, ende aen haeren roep ghetrouw zijnde, in haeren aenghenomen staedt is ghebleven. 'T en sal niet onnuttigh wesen, desen brief van Ioanna hier te stellen: hy luydt aldus.
Seer Beminde Iouffrouw, ende Lieve Mede-suster in Christo JESU.
AL ist dat mijn herte seer dickwils met de begeerte aen V.E. gheschreven heeft (vvant ick my ten uytersten verblijdt hebbe, in het kloeck voornemen van V.E. ende heyligh beghinsel, vanden Duyvel, de Wereldt, ende het Vleesch, vromelijck onder de voeten te treden:) nochtans en hebbe ick tot noch toe, door veelderhande beletselen, niet eens mijn be-
| |
| |
gheerte konnen uyt-vvercken, in te schrijven aen V.E. met' er daet, als nu. Oversulckx wensche ick V.E. hondert duysent dobbel veel gheluckx, met dien alder-verhevensten, Edelsten, Machtighsten, Rijcksten, Schoonsten, Vriendelijcksten, vvel begaefsten, ende Alderuytnemensten Koninck ende Bruydegom. Wat vvonderlijcke redenen en hebben vvy niet, om ons daer in te verblijden, ende onse verkiesinghe tot soo verheven staedt, groot te achten: dat dien oneyndelijcken Godt sijn ooghen soo ghenaedelijck, ende met soo groote liefde slaet op ons, soo onvveerdighe en vervvorpe schepselkens, die hy van niet ghemaeckt heeft, ende ghetrocken uyt dien dreck ende vuyle modder daer vvy in staken, ende daer vvy ons soo vuyl en leelijck mede ghemaeckt hadden, door tinvolghen van soo vele ydelheden, ende gheneghentheden tot de schepsels, ende tot ons selven, begaende duysent-derhande sottigheden: ende ten kortsten gheseyt, verghetende den Schepper aller schepsels, daer vvy 'tal van hebben, en daer't
al van komen moet. Ende dat hy nochtans soo vvonderlijck, door sijne oorspronckelijcke inborstighe goetheydt, alle onse soo uytsinnighe bottigheden ende ondanckbaerheden als vergetende, ons noch aen-neemt tot sijne Bruydten. Och Beminde Susler, waert dat wy dese dinghen wel grondeerden, waer souden wy toch ons selven van liefde laeten? VVy souden wenschen door dese te vergaen, ja met'er daedt verdwijnen en smilten in duysende traenen van een alder teerste leetwesen, om dat wy van soo eenen Godt zijn af geweken. Maer al ist dat hy ons (aen hem zy lof) noch al bewaert heeft, en dat soo wonderlijck, van groote sonden, daer
wy sonder sijne besondere beschermenisse oock souden in-ghevallen hebben, even-wel moghen wy wel daeghelijcks met een teer leedt-vvesen, hem als beklaeghen. VVant heeft de H. Catharina van Senen
| |
| |
soo langhdurigh ghevveent, dat sy haer selven maer eens vvat op-ghestelt en hadde, om de menschen te bebaeghen: vvat sullen vvy moeten doen? Maer men soude moghen peysen, ick en ben sulcke Heylighe niet. 'Tis vvel vvaer: maer en hebben vvy niet de selve redenen om Godt lief te hebben, ende aen te hanghen, die sy ghehadt heeft? En is sy niet van vleesch ende beenderen ghevveest, ghelijck vvy zijn? en ist den selven Godt niet, die haer de gratie ghegheven heeft, en ons die gheven vvilt, als vvy ons bereyden om die t'ontfanghen, ghelijck sy ghedaen heeft? Ha, Beminde Suster, hebt ghy u soo vroom ghethoont inden vvereltschen, thoont u noch vromer inden geestelijcken staedt. Tracht naer eenen Ialousen ende kloecken yver der liefde Godts, ende en gheeft niemant eenigh voor deel in Godt te beminnen. Blyft die soete Moeder Godts met een stercke aenklevinghe om hulpe bidden: sy en sal u die niet vveygheren. Seght dat ghy soo krachteloos zyt, dat ghy u selven in gheender maniere helpen en kont. Haeren moederlijcken bystandt en sal sy u niet vveygheren. Eenen vrolijcken gheest, kloecken moedt, grooten yver, ende een vast betrouvven op Godt, sal u door alles helpen. Hier mede ben ick V.E. van ghe lijcken bestekende met vyf keeren mijne H. Communie voor uvven saelighen vvortganck ende volherdinghe tot den eynde toe aen Godt den Hemelschen Vader op te draeghen: het vvelck ick oock aen andere gherecommandeert hebbe, die dat oock met my sullen doen. Groet in mijnen naem uvve Nichte, en seght haer van mijnen tvveghen, dat sy
haer niet te lanck en beraede, ende dat sy nu doet, 'tghene sy soude wenschen ghedaen te hebben als sy in haer uyterste sal ligghen, op dat sy haer niet te laet en beklaeghe: ende indaghtigh zy, datse niet een ure levens seker en heeft.
| |
| |
Hier naer wierdt sy ghesonden naer Antwerpen om een ander Gheestelijcke Dochter te vergheselschappen. Aldaer ghekomen zijnde, ende bemerckende, dat verscheyde persoonen van haer Leven besondere kennisse hadden, wiert seer ontset, om dat men haer soo eerlijck onthaelde: beklaeghende met vele traenen, dat de menschen soo jammerlijck doolden, als sy haer eenighe deughdt toeschreven. Om hier teghen te wercken, nam sy tot voorwerp van haer inwendigh ghebedt haeren verworpen Niet, waer uyt sy ghekomen was. Hier mede besigh zijnde in haer kamer, tusschen menighvuldighe traenen: wierdt sy eens bevonden van een dochter die haer quam versoecken om by een ander siecke dochter te gaen. Het pijnighde haer seer dat dese dochter door dese ondervîndinghe in haer goede meyninghe versterckt konde worden: welcke inbeeldinghe haer soo lastigh viel, datse schudde en beefde, als oft sy met een felle kortse hadde aen-ghevat gheweest.
Aenghesien dat haer deughtsaemheydt binnen Antwerpen soo seer kenbaer wierdt, namen vele oprechte dienerssen Godts de vryheydt van aen IOANNA haere inwendighe ghesteltenisse te verclaren, om by dien middel in't gheestelijck leven voorder onder-wesen te worden. Ende Joanna by dese gheleghentheydt niet wel konnende haeren verheven gheest ende seldsaeme deughden verberghen, pooghde haer vertreck van Antwerpen te verhaesten.
'Tis eens gheschiet, datse komende van de Capelle van onse lieve Vrouwe inde Keyser-straet, alwaer sy sonderlingh tot beschouwen van Goddelijcke saecken was op-ghenomen gheweest inden
| |
| |
gheest, ende daer naer met andere aen tafel fittende, 't minste niet konde eten of drincken: mits dat het haer onmoghelijck was eenigh voetsel der aerde te nutten, ter wijlen dat sy noch gheheelijck van Hemelsche spijsen vervult was. Hier over beschaemt wordende, seyde, niet langher aen tafel te konnen blijven, want sy sich naer het lichaem niet wel en ghevoelde. Men leyde haer in een kamer, om wat te rusten, 'twelck haer wel beviel, om in dese eenigheyt den vollen toom aen het voor-gaende vier van liefde te geven, dat noch niet ghebluscht en was. Maer sy wierdt bespiedt, ende door het aensien van die vlammende siele, wierden andere oock ontsteken. D'eene voor, en d'ander naer, quam haer besoecken om haer te spreken, oft ten minsten te sien: want sy bevonden dat JOANNA, oock al swijghende, soete beweghinghen tot de liefde Godts inde omstaenders verweckte. Sy dit merckende verfoeyde en behastrafte haer selven, om dat sy eenighe oorsaecke gegeven hadde tot groot-achtinghe van haeren persoon: en vertrock van Antwerpen.
Twee wee nauwe bloedt-verwanten, die JOANNA even naer bestonden, woonachtigh binnen Ghent hadden grooten twist tusschen malkanderen. Haer vrienden oordeelden datter gheenen middel bequamer en was om tusschen dese twee partijdighe peys en vriendtschap te maken, als Joanna naer Ghendt te stieren: 'twelck sy aen-ghenomen heeft sich niet willende ontrecken aen soo heyligh werck. Sy is dan van Brussel naer Ghent vertrocken om die tweedrachtige ghemoederen te versamen: alwaer sy meer teghen-standt ghevonden heeft, als sy verdocht. Want sy niet alleenclijck
| |
| |
en moest handelen met haer partijdigh maeghschap maer oock met de boose op-stokers van tweedraght: die seer vinnighlijck alles by-brochten, wat den peys konde beletten; ende ghelijck meermaels gheschiet, al te veel ghehoor ende gheloof kreghen. Soo dat het van andere kanten terstont om verre ghestooten wierdt, dat Joanna van haeren kant ghevoordert hadde: die veel heeft moeten arbeyden en onder-staen, eer de saecke tot een goedt eynde ghebrocht is. Nochtans heeft sy ten langhe lesten een geluckighe en ghewenschste uyt-komste bekomen: waer van sy Godt niet ghenoech en wist te bedancken.
Van Ghent quam sy naer Aelst: daer sy wat verbleef, om te handelen met haeren ouden Biechtvader, die daer woonachtigh was. Sy maeckte te samen, door den raedt van desen Pater, kennisse met de ongeschoende Carmeliterssen aldaer, de welcke sy daer nae alle haer leven seer groot geacht heeft. Segghende in dat Clooster eenen oprechten ende besonderen yver, tot den volmaeckten dienst Godts bevonden te hebben. Ende sy heeft dese kennisse met Godt-vruchtighe brieven nader-handt altijdt onder-houden.
In't begin des jaers 1649. wierdt sy andermael van Godt onderricht van het aen-staende ongheval ende haestigh sterven van haeren tegen-woordighen Biecht-vader. Sy wierdt hier door verbaest, nochtans gheheelijck haer over-ghevende aen Godts behaeghen: ende terstont lesende den Vader onsen, herhaelde verscheyde keeren, Vvven vville moet gheschieden. Sy was gheneghen om aen den Biecht-vader dese openbaeringhe te kennen te gheven, op dat, indien hy noch iet
| |
| |
essen te stellen hadde, hy dat soude doen voor sijn vertreck: want sy wist dat hy een reyse naer de Hollantsche ghewesten op handen hadde, daer het ongheluck soude gheschieden: al-hoe-wel niemant die leefde, van die reyse een woordt aen haer ghesproken en hadde. Den besten middel van hem hier over te verwittighen, docht haer te wesen in volghende maendelijcke rekeninghe van conscientie dese saecke aen-te-teeckenen. Doch desen middel misluckte; want den Biecht-vader van dit stuck geen gewagh en maeckte, misschien hier op niet ghelet, oft oock dese waerschouwinghe niet ghelesen hebbende. IOANNA dan wetende dat sijne reyse haest voort-ganck soude hebben, heeft aen Aldegonde van Horenbeeck, die sy meynde by den Biecht-vader veel te vermoghen, verclaert dat den Biecht-vader haest naer Nimweghen en van daer voorder vertrecken soude: maer onder-weghen verongelucken, en noyt weder-keeren naer Ruremonde. Dese Dochter dit van IOANNA verstaen hebbende, maeckte alles kenbaer aen den Pater: die haer dadelijck ontboodt, om dit claerlijcker van haer self te verstaen: ende vraeghde aen JOANNA hoe dit ongheluck soude gheschieden. Sy antwoordt, door eenen val. Den Pater seyde, dat hy sich genoeghsaem soude wachten van vallen: ende wat sy badt oft niet, even-wel begaf sich op den wegh sonder gheloof te gheven aen de voor-segginge van Joanna.
Op den achtsten Meert wiert haer veropenbaert hoe sijn ongheval nu aen-staende was: 'twelck sy te kennen gaf aen Lucia de VVerimont. Ende twee daghen daer nae, viel den Pater in de stadt van Arnhem soo deerlijck, dat de schouder uyt het
| |
| |
lidt schoot: waer van men naermaels tot Ruremonde de tijdinghe kreegh. Op den elfsten Meert wiert aen Joanna veropenbaert, hoe hy met een sweeringe als een peste aen de schouders bevangen soude worden, 'twelck sy hem terstont over-schreef soo dat hy sijn toe-comende quale wist, als de Medecijnen daer van noch geen perijckel en saeghen, ende veel min van de doodt.
Den Pater merckende dat alles achter-volghde dat Joanna voorseyt hadde, ende ghevoelende dat de versweeringhe aen-quam, al-hoe-wel de Medecijnen van de selve luttel werck maeckten, kreegh groot achter-dencken, dat sijn sterven oock volghen soude. Waerom hy eenen brief schreef aende voor-noemde Aldegonde, op dat sy alles van Joanna, noch rijpelijcker soude af-vragen, ende hem overschrijven.
Op den Witten Donderdagh, vallende op den eersten April, sagh Joanna hem in den gheest soo afgrijselijck bloedende, datter de doot na volghde: 'tgeen sy wederom te kennen gaf aen de voorseyde Aldegonde: want, door last van den Biechtvader, en mocht sy aen dese dochter dierghelijcke openbaeringhen dies-aengaende niet verswijghen. Men heeft daer naer verstaen dat hy op den selven tijdt door het overvloedigh bloeden ghestorven is.
Van alsdan begonst sy voor sijn siele te bidden, in-gheval die in't Vaghevier moest lijden: ende niet te vergheefs. Want die siele op den goeden Vrijdagh sich verthoonde aen IOANNA, als sy in de Hooft-Kercke was biddende voor het Heyligh Graf. Dese siele was gheheel in't wit, nochtans met een bleeck ende droevigh ghelaet: ende versocht ernstelijck haeren by-standt ende ghebeden: die sy toe-seyde.
| |
| |
't Saterdaeghs ten elf uren liet sy voor de siele een Misse doen, al was 't dat van dese doodt noch gheen tijdinghe ghekomen en was, die alleenlijck naer den middagh door brieven aen-ghebrocht wierdt. Ten tijde van de voornoemde Misse wierdt JOANNA sterck beweeght, om de pijnen van het vaghevier voor den aflijvighen op haer te nemen, op dat hy dies te vroegher soude konnen verlost worden. Sy ghevoelde in dese saecke grooten teghen-strijdt: maer den selven overwinnende, heeft sy op haer ghenomen alle pijnen te lijden, die haeren Biecht-vader aen Godt schuldigh was. Evenwel en wiert die Siele niet vroegher verlost, dan acht daghen naer Paesschen, ghelijck Joanna ghetuycht gesien te hebben: hier by voegende dese waerschouwinghe.
Ick belijde, ende verclaere, dat het gheene kleyne saecke en is, iemandts Vaghevier aen te nemen. VVat my my dat gheheel jaer overghecomen is, weet den Heere. 'T zijn onuytsprekelijcke dinghen: die hier boven sullen ghesien worden. Ick soude seer schroomen my weder tot iedt sulcks over te gheven. Nochtans indien my dierghelijcke saecke op dusdanighe maniere wederom voorgestelt wierde: ick en soude aen de liefde gheenen teghen-standt connen bieden: ick sou my wederom gheheelijck moeten ten besten gheven: maer soude my eerst beraeden met mijnen Biecht-Vader. VVant inder vvaerheydt men stelt sijn selven in een balanse. Ick schroom als ick'er op dencke. Maer die Sielen en sullen niet laeten dankbaer te zijn. Ende het gheschiet aen Christus self, 't gheen aen die gheschiet: vvant het sijne ledekens zijn. En vvat isser dat men niet gheerne en soude omhelsen voor den Heere? ende hoe souden vvy ons selven in sulcke gheleghentheydt vvillen spaeren? VVat sou dat anders als eyghen liefde
| |
| |
zijn? Neen, neen, neen: verre van ons moet sulcx wesen. De liefde moet in ons de overhandt hebben, de besittinghe, ende de heerschappye. Heere gheeft my hier toe gratie, vvant ick de kranckheydt self ben. Heylighe Moeder Godts komt my toch in sulck een gheval in alles te hulpe.
|
|
Auteursrechtvrij