|
| |
| |
| |
II.
Wynendale-Kapelle.
Omtrent eene maend later, op eenen wekedag wierd er in den vroegen morgend geklopt op de deure van 't schoonste huis van Thourout. De deure ging open, en een persoon die van verre te lande kwam, wierd door de dienstmeid binnen gelaten.
- Dochter, is 't hier dat de vrederegter woont? vroeg hy.
- Ja, vriend.
- Zou 'k hem mogen spreken?
- 'T is te vroeg, gy moet later komen. Waerom is t'?
- Om.... daerom! Ik heb belangryke zaken te doen met uwen meester, en 't zal hem spyten indien hy nu niet en komt.
- Zou 't waer zyn? zei de dochter, die van goeden vlaemschen inborst was. Gy ziet er geheel anders uit dan vele die hier komen en altyd fransch spreken; ik geloof u, en myn meester zal komen.
Zy vertrok, waerschynelyk om den vrederegter te gaen ontwekken. Hy was van die mannen uit ons land, die om iets te worden, van eersten af de Franschen wel aenveerd, en altyd met hun gedaen hadden. Voor bewezene diensten en verkleefdheid aen de vreemdelingen, wierd hy vrederegter van Thourout benoemd, den eersten onder het fransche bestier; en in zyne eereplaets speelde hy den grooten. Zyne manieren waren die van onze verdrukkers uit het zuiden geworden; hy sprak hun tale en deed zyn beste om de onze te vergeten; het volk dat hy ontving, was meest fransch volk; hy leefde breed, en dooreen was hy maer sprekelyk ten halven de voornoene.
Met moeite of met geen, de meid, die aen de tale en aen 't wezen van den landsman gezien had dat hy voor gewigtige zaken kwam, en zelve door hare getrouwigheid in gezag was by haren meester, overhaelde hem, en vroeger dan ooit verscheen hy. Van uitwendig niet voortkomende, deed de vrederegter slechten indruk op zynen bezoeker die regte stond, eenen oogenblik zonder spreken.
- Waervooren zyt gy hier? vroeg de ambtenaer.
- Mynheere!...
| |
| |
- Citoyen, moet gy zeggen, er zyn geene mynheeren meer.
- Citoyen, is 't gy die belast zyt met regt te doen aen elk ende een?
- Ja wel!
- Ik zou u geern spreken van eene zaek die u zoo wel dan my aengaet, maer als 't u belieft, met zoo vele geheim mogelyk, op dat ik niet gekend en worde.
- Wie zyt gy dan?
- Een landbouwer van Ichteghem, Joos De Bruyne, van by het Lookhuis, niet verre van den Geuzenbosch!
- Spreek maer, zei de vrederegter, en hy nam eenen stoel en deed den man nederzitten regte voor hem.
- Men heeft my gezeid, sprak de landsman, dat gy u vele moeite aendoet om op het spoor te geraken van de nog overblyvende moordenaers uit Baekelands bende; eh wel, 't is om van die moordenaers te spreken dat ik gekomen ben; misschien kan ik u goede inlichtingen geven.
Het wezen van den regter veranderde, en een grimlach kwam op zyne lippen. Inderdaed, hy wiste dat de rooverskapitein sedert eenigen tyd schuilde in de omstreken, en boffende met zyne eigene slimmigheid, had hy op zich genomen van hem te doen aenhouden. Vruchtelooze opzoekingen waren gedaen geweest sedert dry vier weken in de naburige dorpen, en de moed begon te vallen: maer zie, deze omstandigheid kan alles verbeteren. Van daer de blydschap die uitscheen op het wezen van den gezaghebbenden man.
- Als het daer vooren is, gy zyt wel gekomen, zei de vrederegter; 't is waer dat ik geern zou de overige moordenaers vinden en grypen, en ik moet het doen krachtens myne nieuwe fonctie; daerom ben ik blyde van inlichtingen te ontvangen, byzonderlyk van menschen die, gelyk gy, regtzinnig en ter trouwe zyn. Zeg my dan waer dat zy zitten.
- Ja, dat weet ik juistement niet, maer 't zou mogelyks kunnen geweten zyn.
- Toe! zeg my op welke maniere.
- Luister; maer 't en mag nooit gekend zyn dat het van my komt, of de moordenaers zouden nog wel hunne vrake op my breken. Ik ben landbouwer, en sedert zes weken heb ik eenen knecht ten mynen dienste genomen, die 'k van te vooren niet en kende; hy heet Pieter Hemst. De eerste dagen was hy nog al neerstig; maer al ligte wierd ik geware dat hy weinig of geen handelwyze aen 't werk en had, en daerenboven te lui ging zyn om te roeren. Op de eerste bemerkingen die hem gedaen wierden, sprak hy niet; hy toonde zelfs beleefdheid, en 'k en wiste niet wat gepeisd van zynen aerd en zyne inzigten. Op zekeren keer nogthans heeft hy durven opspelen in de tegenwoordigheid myner vrouwe, van die leelyke fransche woorden uitbraken, die wy, menschen van te lande, niet gewend en zyn van te hooren. Sedert dien is zy van hem schrikkelyk benouwd, en ik ook; en ik begon te peizen dat al de voorige schoone gebaren van Pier, maer schynheiligheid zyn.
Daer stak nog niet byzonders in, zult gy zeggen; ik wille wel: maer het ging van langst om slechter in de handelwyze en van langst om
| |
| |
trager in het werk. Sommige keeren in de voornoene beletteden wy dat de kerel zyne oogen toevielen met het alaem in zyne hand; hy gaepte en geeuwde, klaer bewys dat hy binst den nacht niet en had geslapen. Noch ik, noch myne vrouwe durfden hem vragen waerom; ik moet u zelve getuigen dat ik den moed niet meer zou gevonden hebben van hem weg te zenden; 'k was er al zoo van vervaerd. Niettemin wy waren er meê bekommerd: die slapelooze nachten en die leêge nuchtens kwamen zoo dikwyls, dat wy slecht vermoeden kregen, en er in 't huisgezin besloten wierd van eens te kyken of Pier by nachte in zyn bedde bleef of niet. Ik waegde het den volgenden nacht, rond den twaelven, naer den stal te gaen waerin hy sliep. In plaetse van te tasten, riep ik achter hem; was hy daer, ik zou gebaerd hebben dat hy naer den koeistal moeste komen om my te helpen voor 't een of 't ander; maer niemand en antwoordde, en als ik met licht by zyn bedde kwam, zag ik klaer dat hy er niet had in gelegen. 'S anderdags was hy op zyn werk. Twee dagen later, nog eens hergaen, en met denzelfden uitval, tot dry vier mael toe deed ik het over ander dag, en nooit en vond ik hem. Geloof my, Mynheer, dat wy ongerust en bevreesd wierden! Kwestie en is het geen van Baekelands bende, zei myne vrouw gedurig. Kwestie en is hy by ons niet komen woonen, om hier te stelen en te moorden!... 'T was ook myn gedacht, ik durfde hem schaers nog bezien; geen eenen nacht en ging ik meer in bedde, en dat meer is, tegen niemand durfde ik spreken van myn schrikkelyk achterdenken. 'T is nu veertien dagen dat onze ongelukkige gesteltenis duert, en gisteren heb ik het besluit genomen van regte naer de wet te gaen, om alles kenbaer te maken. Er moest toch een einde van komen, niet waer? Daerom is het, Mynheer, dat ik u zoo vroeg gestoord hebbe.
- Gy hebt wel gedaen, man! ik geloof inderdaed dat uwe gissingen gegrond zyn; men heeft nog gehoord van moordenaers die zich verhuerden in hofsteden om er te beter aen het geld te geraken.
- Achter dat het maer niet uit en komt, dat ik hun overgedregen heb! Hun vrake is zoo te ontzien!
- Wees gerust, en betrouw u op my. Maer zeg, weet gy niet waer die vent by nachte naer toe gaet?
- Wie zou hem dat durven vragen of onderzoeken?
- Wy moeten het weten nogthans en door u. Zoudt gy hem niet eens durven achtervolgen?
- Voor al 't goed van de wereld niet!
- Zoo bevreesd!
- Ja, ja, Mynheer!
- Hoor, wy zullen het anders doen! Ik zal een man ter trouwe zenden by uw huis. Als de knecht uitgaet, hy zal hem zien, en volgen tot dat hy binnen trekt...
- Wel gepeisd!
- Het huizeken daer hy invalt, moet zeker verdacht zyn; misschien is 't de vergaderingplaetse der rooversbende. Wy zullen 't effen aen weten, en er met volk naer toe gaen.
| |
| |
- Van den nacht was Pier 't huis; van dage gaet hy uit, naer alle waerschynelykheid; zend dan uwen gast van den achternoene in de naeste herberge van het Lookhuis, by den molen; ik zal er maken te zyn en hem zeggen waer hy liggen moet.
- 'T is goed, hy zal er ten vieren toekomen.
- Heb ik voldaen, Mynheer?
- Ja, en ik bedank u voor den bewezen dienst; kunt gy nog iets achterhalen, kom maer op, 't is gelyk welke ure van den dag of van den nacht.
- Dankbaer, Mynheer!
- En om dat gy niet en zoudt gezien zyn van niemand, gaet hier uit al 't achterpoortjen; zelfs op de marktdagen en is er aldaer niemand. Ik zal u den weg toogen, en... tot wederziens.
De vreemdeling vertrok, en de vrederegter, te vreden van hetgene hy vernomen had, keerde blygeestig weder in huis. Den ganseden dag droomde hy van niet anders. Maetregels nam hy, en alderbeste, maer zyn genoegen kwam te luide uit: geheel de voornoene liep hy rond de stad, met den hoogmoed op het wezen; hy verkondigde aen Pier, Jan en Klaes dat de moordenaers van de streke gedaen hadden met zaeijen, en wel ligte gingen tusschen zyne klauwen vallen, de geduchte klauwen van den franschen regter dier streke. 'T is waer, zoo lange hy kon, zweeg hy van den bezoeker die voor den dage hem was komen stooren; doch by eenige beste vrienden rolde het geheim, zonder den name van den persoon, hem van de lippen; de blydschap en de zekerheid van te gelukken, on ook de drank misschien, hadden het zwygen doen vergeten.
'S avonds kwam hy later 't huis dan na gewoonte. Gemeenelyk dronk hy met zyne vrienden een goê glas, en kwam binnen meer of min ontkeerd. Op dagen 'lyk de deze, toen er iets byzonders gebeurde en hem geestig maekte, ging het slechter nog: hy vierde het in den drank, gelyk vele ongelukkigen, en stelde somtyds geen palen aen zynen overdaed,
'T moeste wel elve zyn in den nacht, als hy de deure zyner wooning achter hem toestak. De duisterheid hadde hem belet van te zien dat een manspersoon hem achtervolgd had, na misschien zyne woorden afgeluisterd en zynen staet te hebben gade geslagen. Een kwartier later, terwyl de regter in zynen zetel lag te duizelen, wierd er geklopt op de deure. De dienstmeid verschoot van het bezoek; maer de meester, nog niet te verre gesteld om te hooren en te bevelen, deed openen. Een manskerel trad binnen, en vroeg om den heere te spreken. Vooraleer antwoord te krygen, wierd hy door de dochter bezien van hoofd tot de voete; en 't moeste zyn dat er iets byzonders op zyn uitwendig stond, want zy deinsde achteruit en aerzelde. Nogtans het bezoek van des nuchtens, en de uitlegging en de manieren van haren meester dien dag, overtuigden haer dat het niemand anders kon zyn, dan een andere voor de zelfde zake gekomen of gezonden, en in hare overtuiging vroeg zy met de eerste woorde:
- Komt gy misschien voor 't zelfde gelyk die man van ten nuchten?
| |
| |
- Van ten nuchten...? ja ik, antwoordde de vent.
- Wacht in die kamer dan.
En de regter die opgestaan en de antwoorde gehoord had, hoe slecht ook gesteld, ging seffens naer den ingekomene en bleef er alleene by. Hy stond wankelende voor hem, en ware hy geweest gelyk hy zyn moest, zonder moeite had hy in den vreemdeling geheel aardige manieren bemerkt: zyn een hand hield hy op de borst, in den zak zyner veste; met het ander leunde hy op de tafel; zyne hoed bleef op het hoofd, en dook een weinig zyne oogen die straelden op het wezen van den bedronkenen regter. Hy sprak eerst niet, en scheen te wachten na eene vrage.
De regter, in 't zelfde gedacht van zyne dienstmeid, en die 't jawoord uit den mond van den vreemden gehoord had, eer hy sprak, ging naer eenen zetel, en liet er zich invallen. Al eenen stoel voortschuivende, en zich verwachtende aen goed nieuws, mompelde hy:
- Wie... wie zyt gy?
De andere regtte zich, en naderde:
- Is er hier van den nuchten een persoon in uw huis geweest? vroeg hy.
- Ja.
- Om te spreken van de moordenaers, niet waer? En gy hebt overal gezeid, van dage, dat de moordenaers gedaen hebben met zaeijen? Eb wel! men zal het zien.
- Wie... wie!
- Gy zoudt geern weten wie 'k ben, geloof ik? Maer van te vooren moet ik u zeggen dat gy hier noch roeren noch schreeuwen zult, of met uwen dronken kop zend ik u naer de andere wereld; en om te toogen dat het meeninge is; - en de vent trok uit zynen binnenzak eene lange pistole, en legde ze onder de oogen van den regter, die niet en wiste nog wat gepeisd of wat gemaekt van hetgene hy hoorde en zag. Zyn oogen draeiden van de pistole naer het vreede wezen van den spreker, en hy gaepte van verwondering.
- Ik zeg u, sprak de vreemdeling, dat gy de moordenaers zult gerust laten; dat gy niet en zult doen van 't gene gy van dage besloten hebt, en byzonderlyk dat gy met geen gendarms zult uitkomen, of de vrake van Baekeland valt op u, en gy zyt dood. En, om kort te maken en geloofd te zyn, 't is Baekeland zelve die 't u zegt.
De regter en roerde niet, hy zag er zinneloos uit. Misschen vattede hy met der daed niet hetgeen er gebeurde, en de roover liet hem de tyd niet van te spreken. Nauwelyks had hy zyn name gezeid, of hy voegde er by:
- Onthoud wel, tegen morgen, myne woorden, en laet my hier gerust uitgaen, of 't zal u spyten.
Met de grootste koelbloedigheid riep hy de dienstmeid, beval de voordeure open te doen, en verdween in den donkeren, door de nauwe straetjes van Thourout.
De regter was blyven zitten, en als de dienstmeid in de kamer wedergekeerd angstiglyk vroeg wie of wat, kreeg zy geen antwoorde; zyn
| |
| |
hoofd lag geleund op zyne borst, hy mompelde in zyn eigen, en smeet van tyd tot tyd zyne arms open, maer anders niet. Een kwart nadien, was hy in slape gevallen op den zetel.
'S anderendags vroeg ontwakende, waren de dampen van den drank verdwenen; maer, met der daed ook, het gebeurde van den nacht vergeten. De regter was styf en verrokken, en hoogst verwonderd van nog licht te zien op de tafel, en de dienstmeid die, niets verstaende aen het nachtbezoek en de gesteltenis van haren meester, geheel den tyd was blyven waken.
- Waer ben ik? wat is er? vroeg hy vryvende aen zyne half opene oogen.
- Citoyen, omdat gy in slape gevallen waert, heb ik u niet willen stooren.
- Hoe ben ik hier?
- Hebt gy vergeten dat er een vreemdeling u te middernacht is komen spreken?
- Te middernacht! zei hy, en zich wat overpeisd hebbende, voelde hy een sluijer van voor zyne oogen vallen. Hy herinnerde zich het zonderling bezoek, en na mate de woorden, de bedreigingen, en de name van den rooverskapitein hem in 't gedacht kwamen, ontstaken zyne wangen en hy wierd rood van angst en van spyt.
- Hebt gy gehoord wat hy komen zeggen is? vroeg hy aen zyne dienstmeid.
- Neen ik, citoyen, gy weet dat ik my nooit en moeije met uwe zaken.
- 'T is wel, laet my alleene!
Wel twee uren lang bleef hy verslonden in zyne gedachten, over ende weêr stappende in de kamer, en stampvoetende omdat hy 'lyk een kind gebleven was onder de oogen van Baekeland. Hoe mogte die schrikkelyke vent geheel dat geheim hebben achterhaald, dacht hy; en het bezoek van den landbouwer van Ichteghem, en het besluit van de moordenaers op te zoeken? En dan, hoe durfde hy komen in 't huis van eenen franschen ambtenaer, dreigementen uitbraken tegen hem, en zonder vreeze staen in zyne tegenwoordigheid? Hoe meer hy zocht, hoe min uitleg hy vond; hoe langer hy zich beraamde om tot een besluit te komen, en uit den moeijelyken toestand te geraken waerin hy zich bevond, met de schrikkelyke bedreigingen van den moordenaer in zyne ooren, hoe meer hy vreesde voor zyn leven en wanhoopte van goeden uitval.
Te midden de voornoene, als hy niemand nog durven spreken had van de zonderlinge gebeurtenis, trad de man binnen door hem gezonden op de hielen van den verdachten Pier Hemst. Hy had hem byna vergeten en was blyde voor zyne komste.
- Hé wel! vroeg hy, slecht uitgevallen gelyk het overige zeker?
- Hoe! gelyk het overige?
- Ja, geen moordenaers gevonden, wil ik zeggen.
- Integendeel, moordenaers en moordenaersnest.
| |
| |
- Opregt! zeg eens rap, gy doet my verlangen.
- Hoe moeijelyk het ook geweest zy, heb ik alles willen zoeken en vinden.
- Zwygt van de moeijelykheid, ik ken u daerop en 'k wete dat er geen bestaet voor u.
- Zoo dan, volgens bevel van uwen Ichteghemnare, was ik, met den donkeren avond, my gaen verduiken aen de ingangpoorte van zyn hofstede. 'K bleef er lange wachten vooraleer iemand geware te zyn, de huisdeure ging wel open, maer de groote poorte niet, en waerlyk het dachte my dat het te late wierd voor eenen moordenaer. Misschien dat de koude van den nacht en 't verdriet van daer alleene te moeten zitten de minuten in uren veranderden. Eindelyk, ik weet niet rond welken tyd, hoorde ik langst my de grendel van de poorten roeren; 'k hield my gesloten, en 'k zag een man uitkruipen die eerst wat rond keek en dan met zeven haesten den zuiden introk. Ik er achter, altyd op zyne hielen, en meer op de toppen myner voeten dan anders om niet gehoord te zyn. Te digte en durfde ik niet gaen, en te verre mogte ik niet achter blyven, of in de duisternissen ware my zyne schimme ontsnapt, in die nauwe wegelingskes welke hy, by voorkeur, scheen te zoeken. Wy stapten gedurig aen, en 'k en verkende my nieverst in 't eerste, tot dat wy gekomen waren tegen de Wynendale-busschen. Daer stond myne man een oogenblik stille, en 'k hoorde hem een klein geschuivel geven, 'lyk achter een hond; geen minute verliep eer ik een tweeden persoon zag te voorschyn komen, die, zyde aen zyde met den eersten, den busch introk.
Nu begon 't moeijelykste: ik zag niemand meer, en 't was schaers dat hunne stappen en hun stemme tot aen myne ooren kwamen. Kruipen nogthans door de persen, deed ik altyd voorts om u te dienen, en 't lange laetsten geraekten wy op het bloote land digte tegen het gehuchte den Reiger, u en my geheel wel bekend. Ik meende: wy zyn er toch! Niet te doen: al achter de huizekens moest ik nog eens hun nagaen, maer nu verkende ik my, en 'k mogte verder achter blyven zonder perykel van hun spoor te verliezen. Zoo kwamen wy tot op de breede strate en digte tegen Wynendale-kapelle. Op honderd stappen van de herberge, keerden zy over een stuk lands tot tegen de kleene kotjes die daer zoo by van malkander staen. Nu was het spel ten einde: ongetwyfeld in een van de huttekens ging myn volk binnen trekken; geheel de kwestie was van te bemerken in welk. Gy hadt my moeten zien zweven tusschen die leemene kotjes en onder de daken met de oogen altyd naer het zwart geweemsel dat voor my roerende voortging, want menschen kon men toch niet onderscheiden, het was te donker. Eindelyk zy stonden stille. Er wierd geklopt op de deure van het hutteken dat regte voor my stond, en rap opengedaen, maer nog rapper weder toegesloten. 'K wil dat uw hand in den oogenblik op myn herte hadde gelegen: gy zoudt het voelen kloppen hebben; immers een gedacht alleene hield my bezig: Misschien ben ik hier tegen het moordenaersnest! En geloof niet nogthans dat ik vreeze gevoelde. Om u volle verslag te kunnen geven, en stipt uw bevel uit te voeren, ging ik zelfs met
| |
| |
myne oore digte tegen de venster liggen; myne schoenen waren afgedaen om zeker geen geruchte te maken. Maer ik moet het zeggen 'lyk of het is, 'k en dorst er niet lange blyven. Men klapte van binnen, met verscheidene; een vrouwspersoon zelve verstond ik; 't was al dat ik weten moest en ik vertrok, na met mynen voet op de strate regte daer over een kruis in het zand te hebben gemaekt om 's anderdags niet te missen van huizen. Een dubbel hage niet verre van daer diende my tot schuilplaets voor 't overig van den nacht, en wat er van de moordenaers verders gewierd, heb ik zelfs niet trachten te weten. Maer 't byzonderste heb ik achterhaeld: kwansuis om een koolke vier, ben ik van den nuchten ingegaen in de naeste hofsteê, vragende wie hier, wie daer woonde, en 't verdacht hutteken, zoo wierd het my gezeid, is de woonplaets van Barbe Sparre, of Bare Schouts, of beter nog, zei de boerinne, van Barbe Stuile, zoo genoemd, omdat zy geheele dagen op den schooi is, en nooit de landbouwers van daaromtrent gerust en laet. Ziedaer, citoyen regter, wat ik heb trachten te achterhalen op uw verzoek, en waervan ik u hier regtzinnig verslag komen geven ben.
- Is 't al? vroeg de regter, die met aendoening, zonder spreken en schier zonder roeren, den verteller aenhoord had.
- Ja, citoyen.
- 'T is wel: gy mogt voortgaen; morgen zal ik u voldoen; maer zwicht u byzonderlyk van tegen iemand een woord te reppen van al dat gy komt te verrigten en te verhalen.
De man bezag den ambtenaer met verwondering; maer hy durfde niet tegenzeggen. Hy keerde zich om en vertrok al peizende: De regter is toch aerdig van dage, en dat is een keer beloond zyn, voor zoo perykeleuze zake, en zulk eenen lastigen nacht!
De komst van den bespieder en de tyding door hem gebragt, vergrootten de verlegenheid van den regter. Nu wist hy al dat hy weten moest, en kende de schuilplaets der bende, iets waer achter hy zoo lange gezocht had; nu kon hy misschien gemakkelyk uitvoeren hetgeen hy daegs te vooren nog geern zou uitgevoerd hebben; maer de bedreiging van dien stouten Baekeland hield hem beradeloos. 'T wierd na de noene, en geen maetregels waren genomen. Er was haeste by. 'T was zaterdag, en de regter wiste dat Pieter Hemst dan altyd uitging en 's zondags niet binnen kwam; vervolgens, naer alle waerschynlykheid ging het gunstig zyn om toch in eenen keer verscheidene moordenaers te grypen.
Na vele peizens overwon hy zyne vreeze: byna ten halven den achternoene, deed hy zyne dienstmeid zeggen aen den brigadier der gendarmerie, van hem te komen vinden in eene herberg welke hy aenduidde. In zyn eigen huis durfde hy hem niet laten komen. De byeenkomst had onmiddelyk plaets. De regter verborg zyne verlegenheid, en sprak aen niemand van Baekelands bezoek binst den verleden nacht; hy nam maetregels om seffens achter de roovers te zitten, en al dat krygsman was, of ten minsten sabel droeg in Thourout, moeste meêgaen onder zyn gebied.
In den avond dan trokken er tien mannen uit de stad, al den kant
| |
| |
van Ichteghem. 'T zy vrywilliig, 't zy onvrywillig, de man die de stappen van Pier gevolgd had en geheel den weg kende, was 't huis gelaten. De brigadier, om zeker te spelen, stelde voor dat geheel het gevolg zon gaen tot in eene herberge niet verre van den Geuzenbusch, dat er een onderzoeken zou of Pier Hemst dien nacht in de hofsteê was of niet, en dan, zonder tyd te verliezen, geheel de manschap zou optrekken naer de Wynendale-kapelle.
Een dingen alleene was daer tegen: het zou wat late worden eer men aen de aengeduide plaetse geraekte; maer wat gaf het? bemerkte de regter: of het nuchtend ware; hebben de roovers op vangst uit geweest, zy zullen te zekerder t'huis gekomen zyn.
'T wierd goedgekeurd en uitgevoerd. Tegen ten tien was ons volk in 't Molentje, by den Geuzenbusch. Na wel te hebben uitgeleid aen baes en bazinne wat er gebeuren moest, vertrok de brigadier zelve naer de hofsteê waer Hemst vrochte, al zeggende: Is hy daer, 'k brenge hem hier meê, en hy wordt onze leidsman. - Hy was er niet: de gendarm en de opgeklopte landbouwer vonden zyn bedde ydel en den polk nog warme, en keerden seffens weder naer de herberge. Met dat er geen verdachte menschen omtrent waren, ging men aen 't klappen en 't vertellen van moordenaers en van moordenaers-trekken, de landsman tegen den regter, en deze tegen de fransche gendarms. Er kwam vier in; de regter, op zynen goeden kant, sedert dat hy zyne stoutmoedigheid weder had, schonk en betaelde, en 't wierd na middernacht zonder dat er een van het gezelschap oplettede.
'T was tyd, nu of niet meer.
- Verdonders, zei de regter, zoo late, en nog zoo verre van daer zyn!
- Inderdaed, antwoordde de Ichteghemnare, wilt gy uw volk in bedde vinden, gaet maer op!
- Tut, tut, tut! dat volk en slaept niet.
- Wat te lange bezig gehouden, zei de ambtenaer in het fransch aen de gendarms; wagen wy het al gelyk!
- Waerom gelaten ik weet niet; daer voel ik iets in my dat zegt gy zult gelukken!
- Komt aen dan! Joos De Bruyne zal wel de geleider zyn.
Wat men ook vroeg en schoone sprak, de landsman wilde geen opleider zyn, eindelyk wierd hy gerust en daer gelaten, na den weg te hebben aengewezen, regte naer den Reiger. De mannen stelden zich op gang, wel gemoed en vol betrouwen, eerst klappende en lachende, dan stilder en na wat gaens zonder lachen of spreken.
De bane toogde uitnemende lang, misschien deed er de nacht iets aen. Het weder was aengenaem: harde grond, kleene koude, en flauw maneschyn, zoodanig dat men eenige stappen verre zag. Als zy voor 't minste eene uer gegaen hadden, bleef de Meijer, die voorop ging, staen, keek rond en zei tegen die hem volgden:
Is myn geheugen goed, ik heb verstaen dat wy door eenen hoek van Wynendale-busschen moeten; dat kan zoo verre niet zyn, en ten minsten zouden wy reeds moeten hout zien.
| |
| |
- Verkent gy u in 't geheele niet?
- Neen.
- Het dunkt my dat wy te verre regts op gaen.
- Daer, daer zien ik den schemer van huizen, onderbrak een der gendarms.
- Wy verliezen niet met wat te naderen, komt!
En nog eens op weg. 'T en duerde niet lange, de schemer der huizen wierd klaerder, en ons volk, zonder weten, viel op de dorpplaets van Ichtegem: na grooten ommeweg te hebben gedaen, 'T was er al in ruste en vrede, en niemand kon weten hoe late het was; het dachte de gendarms dat zy schrikkelyk lange gegaen hadden. De klaerte van den dag alleene ging hun de ure aenwyzen, en schoon het binst den nacht nog was, verdwenen de wolken stillekens, lieten van langst om meer klarigheid komen; en ongetwyfeld ging het vroeg nuchtend en een allerschoonsten dag maken.
- Een gedacht zei de brigadier, staende by 't eerste der huizen van Ichteghem; den weg naer Wynendale-kapelle ken ik geheel wel van hier; maer als wy daer komen, en dat de dageraed aenbreekt, wie zal er ons aenwyzen in welk huizeken wy moeten zyn? Laet ons eerst naer de wooning gaen van den Meijer dezes gemeente, hy woont op den Reiger; het is een alderbraefste man, ik ken hem; wy zullen hem opkloppen.
- Aenveerd, antwoordde de regter, maer spoedig!
In een half uerken waren zy er.
De Reiger is een aenzienlyk gehuchte, tusschen Ichteghem-dorp en het kasteel van Wynendale. Van aen den gevel van het verdacht hutteken, nu nog het zelve, waerin de gendarms de moordenaers vinden moesten, ziet men boven de huizen van dat gehuchte de vier arms zwaeijen van den schoonen molen, ten dien tyde eigendom van Melchior, of beter, gelyk in die streke gezeid wordt, van Melsen De Cock, Meijer van Ichteghem, op een half kwartier afstand van de oude Wynendalekapelle.
Als de krygslieden daer toekwamen, ging de dageraed aenbreken: reeds waren de knechten der hofsteden bezig met hunne peerden eten te geven, en hier en daer beurlde een beeste op den stal. Melsen toch, lag in zyn bedde hertelyk te slapen, gelyk hy altyd deed, niet tegenstaende zyn gevaerlyke gebuers. Dry felle kloppen werden op de deure van zyn huis gegeven, en herhaelde mael de fransche roep: Vite, vite! klonk in zyn ooren, en maekte hem wakker. Schier ongekleed, sprong hy op, en stak zyn hoofd door een kleen bovenvensterken; ongetwyfeld zou hy verschoten hebben, hadde hy, als magistraet, den brigadier der gendarmerie niet gekend. Er wierd hem de tyd niet gelaten van te verschieten; immers de woorden: Citoyen, rap, gy moet meê! kwamen uit twee monden met eenen keer.
- Waer? vroeg de Meijer.
- Achter de moordenaers.
- Waer zyn zy?
| |
| |
- Hier by, in 't huis van Barbe Schouts.
- He wel! - mompelde de Meijer al vryvende aen zyne oogen en peizende of hy niet en droomde - moet ik nu in persoone achter dat schrikkelyk volk, ik, hun naeste gebuer; en missen zy hen, zeker zyn van aen een rampe te komen!
- Rap! schreeuwde men buiten.
De Meijer stak nog eens zyn hoofd uit, en zag met vreugde zynen peerdeknecht, geheel gekleed aen de deure van den stal staen.
- Kyk, riep hy, 't en is toch maer om den weg te toogen dat ik meê moete; ik zou my nog moeten kleeden en 't ware tydverlies. Myn knecht daer, weet zoo wel als ik waer dat het huizeken staet; dat hy meêga, ik kome achter. Inten, riep hy, Inten, toe, ga meê met die heeren, en doet al dat zy vragen!
Bly genoeg van verlost te zyn, en van het gewapende volk te zien vertrekken, stropte de Meijer, op zyn gemak, 't overig zyner kleêren aen. Hoe langer hy 't kon trekken, hoe liever; immers hy zocht in 't geheele niet van onder de oogen der moordenaers te komen.
De regter ging voorop, al klappende in 't vlaemsch met Inten De Vos, een dier getrouwe en onversaegde werkmans, van te lande, die springen van met dat hun meester spreekt; tien gewapende mannen volgden in de diepste stilzwygendheid. Men was gekomen op de breede strate die, door een hoekje van den Wynendalebosch, voor het verdacht huizeken liep. Daer stond niet anders dan hout aen den slinkeren kant, en al den regteren kon men schoone de eerste huttekens zien van het gehuchte.
In het hout, hield de brigadier zyn volk stille, en deed den leidsman ondervragen. Hy vernam dat men slechts op twee boogscheuten was van waer men zyn moest, en dat er hout was tot daer tegen. Hy bevool aen zyne mannen van wel het huis te omringelen, en in hunnen moed en in hunne behendigheid te zoeken wat er verders te doene stond. Om alle ongeval te voorkomen, en met dat het redelyk klaer was geworden, gingen twee mannen vooruit, om te zien of er niemand by of omtrent de huizekens en was; de andere zouden daer hunne wederkomste afwachten.
Als die twee 't hoofd buiten het woud staken, kwam er juiste een man uit, langst den gevel van een kleen huizeken, daer tegen. Hy droeg op zyne schouder een vorke of iets diergelyks, had kloefen aen, een lange blauwe slaepmutse, en in zynen mond een kort pypken waeruit hy wolken van rook trok en naer boven zond. - Hoe naer een roover die gebaert werkman te zyn, en van de moordenaers-vergaeringe komt, dachten de gendarms! - In die overtuiging, en met dat zy 't schoone konden doen zonder gezien te zyn, liepen zy achter den vent, en grepen hem, op den oogenblik dat hy inkeerde langst een ander hutteken. Zonder hem tyd te laten van een enkelen schreeuw te geven, sleepten zy hem by hunne makkers in den bosch gebleven.
De man was bleek van verschieten, en de gendarms schenen blyde van die eerste vangst. Maer Inten, die tot nu van verre gekeken had, naderde, en van met dat zyne oogen vielen op het aenzigte van den
| |
| |
vastgegrepene, schoot hy in eenen lach, en riep: ‘Wel, Karel Dupon, is 't gy? dat zy u kenden!’ Karel keek omme, en zich wat los voelende, sprak hy met bevende stemme: Inten, man Gods! wat gebeurt er hier?
'T was klaer om een misgrepe te bekennen. Noch het wezen, noch de tale van den man konden die van eenen roover zyn. 'T en was niet anders dan een vreedzame landbouwer, die, den zondag nuchten vroeg, eens rond zyn land ging, in afwachting dat de moor op den heerd zou koken. Het geval had gewild dat hy juiste al dien kant draeide, en langst het verdacht huizeken uitkwam. Ook wierd hy seffens losgelaten; maer men belettede hem van weg te gaen. Hy moeste in den busch blyven, met den regter van Thourout die, zoo digte gekomen by 't rooversnest, wederom zyn vreeze voelde aengroeijen, en de verdreigende woorden van Baekeland meende te hooren klinken.
- 'T is van te beginnen! riep de brigadier naer zyn volk, - en de pollassen wierden getrokken, en de pistolen geschikt in den singel van hun kleêren. Inten ging nog eenige stappen meê, tot juiste achter den eersten boom van den busch. Hy bleef er staen, nam den brigadier by zynen arm, trok hem nevens zyne zyde, en met zynen vinger wyzende naer een huizeken dat maer op twintig voeten voor hun stond, zei hy stillekens: 'T is daer!
'T was een arm kotje om zien, met leege deure en versletene dak en muren van plakweeg die ingezonken waren, en de kappe voorwaerts deden hangen zoodanig dat geheel het gebouwke overhelde. De deure was op den hoek; een vensterken nog toegesloten, daer nevens, en aen den versten gevel was er een stalleken daer Barbe gemeenelyk een geite in staen had, welke zy bestelde al van binnen door een deurken dat in 't keukentje kwam. Hoopen van loovers lagen wyds en zyds, en een kleen haegske groeide van langsten by den voormuer.
Inten, als hy gezeid had: 'T is daer! trok zich weg en kroop achter de boomen, om te kunnen zien zonder gezien te worden. Achter hem wat dieper zat de regter van Thourout, en ware 't niet geweest van het dik hout, men hadde, in de verte, en traeg zien opkomen, den verlegenen Meijer van Ichteghem.
De krygslieden waren stillekens genaderd, met den blooten pollas in de vuist; niet zoo stillekens nogthans, dat de drooge bladen, rondom in hoopkes gesmeten, geen gedruis en maekten onder hunne zware leerzen. Het moeste vreemde zyn dat gedruis, want een hondje, van binnen 't hutteken, begon eerst te bassen en onmiddelyk te huilen. De brigadier aerselde; hy keek naer zyn volk en scheen te vragen: Wat staet er nu te doen?
Op dien oogenblik hoorde hy een schutterken piepen dat de buitenvenster toehield, en deze vloog open. Er verscheen een hoofd, het hoofd van een moordenaer, dat schielyk ingetrokken wierd, en een schrikkelyke en benouwde schreeuw kwam de ooren van de gendarms treffen. Zy mikten niet: Vooruit! kwam er uit hunne tien monden gelyk; en als of zy afgesproken hadden geweest, sprong elk al eenen kant, zoodanig dat geheel het hutteken met der daed was afgezet.
| |
| |
De brigadier stond voor de deure, te stuiken en te stampen en te roepen naer zyn volk: Let op, en zwicht u van iemand door te laten; zy zyn hier! - De deure wederstond twee dry mael; een fellen schok deed ze openvliegen dat het kraekte, en liet vryen toegang in het huis.
De brigadier, gevolgd door vier andere, sprong binnen, al roepende en zyn bloot wapen zwaeijende. Men hoorde eerst eene schaviesteringe, als ware het van menschen geweest die wegkropen; in den hoek van het kamerken, lag er halfregte op een handvolle strooi een mannemensch, en verder een oude sloore, met al hunne kleêrs aen en gereed om weg te springen. Tegen den hoek van den heerd, stond er een der felste kerels die men zien kon, bout regte, geleund, met de arms overkruisse, verbusteld hair en laeijende oogen. Hy roerde niet. De brigadier was een oogenblikske blyven staen dien vent te aenschouwen: een oogenblikske maer; want nauwelyks had hy de dreigende houding van den regtstaenden moordenaer gezien, of hy vloog naer hem. Zonder te roeren uit zyne plaetse, of van kant te veranderen, had de roover zyn regterbeen opgeheft, en met een reuzenstamp in den buik, den toeschietenden gendarm tuimelende gezonden naer den overkant van het kamerken. Hy ging vlugten; maer de andere dry lieten al 't overige schieten en vielen te gelyk op den kloeken Busschaert: het wapen van den eersten ging hem dweers door den arm; een gehuil kwam uit zyne kele; hy gaf een laetsten wrong, en voelende dat het vruchteloos was, liet hy zich omtrekken en binden op den grond.
De brigadier, eerst uitgestrekt tegen de ingangdeure, had moeten een anderen manspersoon al boven hem laten weg vlugten; maer hy had magt genoeg om het vrouwmensch vast te grypen, en niettegenstaende haer snakken, en schreeuwen en trekken, hield hy goed tot dat hy hulpe kreeg. De gevlugte man was tusschen de handen gevallen van eenen schildwacht die aen de deure stond, en hy ook had zich moeten overgeven.
De dry moordenaers wierden, in het huizeken zelve, geketend en aen malkander geboeid. Als dat gedaen was, hoorde men niets anders, daer, dan het stenen van de dieven, en het fel aesemen der moêgevochtene krygslieden.
Die buiten waren, het gevecht 't einden meenende, waren binnen gekomen, en aenschouwden, 'lyk hunne gezellen, de onbeschaemde wezens der dry gevangenen. Niemand en sprak, zoodanig was elk blyde en verslegen. De brigadier, bezig met het hutteken te onderzoeken, zag by gevalle het halfopenstaende deurken dat in den geitestal kwam, ten deele verdoken door eenen hoop drooge looverbladen.
- Mannen, riep hy, is er niemand weggevlugt?
- Niemand, brigadier!
- Er moet hier nog volk zyn! Naer buiten en op wacht met vyven! Zy vlogen naer buiten, en de andere of bewaekten de gevangenen die begonnen te roeren en te klappen, of gingen aen het doorzoeken van het huizeken. Daer was, om zien, al niet vele te vinden: twee dry stoelen, met de schermutselinge in 't midden gevlogen, een enkel
| |
| |
tafelken, en overal elders strooi en loovers. Zy begonnen dat strooi te versmyten, om te weten of er niemand onderlag; die loovers met den voet weg te schuppen, en aen de hoopen die wat hooge waren, gebruikten zy hunne lange en scherpe pollassen, staken er door regts en links met geweld en magt, al roepende: Is er iemand onder, dat hy spreke of uitkome, wil hy niet dood gesteken zyn!
Niemand in 't huizeken; maer het krygsvolk door 't eerste gevecht en den eersten zegeprael verstout, kroop door het kleen deurken in den donkeren geitenstal. Het vensterken wierd opengesteken, en liet wat klaerte komen, en daer ook nevens het benouwd en springende dier, lag er een hoogen hoop van verschversmetene bladen.
- Hier, misschien! zei de brigadier, al zyn wapen stekende van onder tot boven in den hoop. Hy trok het uit en herstak wat verder; hy voelde wederstand, en men zag 'lyk eene schudding in de loovers.
- Ha! ha! wy zyn er, riep hy, en hy haelde zynen laei om nog felder te steken, binst dat de andere de loovers trachtten te weeren en den hoop te verminderen. Het wapen schoof in, en een akelige schreeuw, verdoofd door hetgene de stem beletten moest, kwam van onder en deed de gendarms, hoe stout ook, sidderen. De loovers vlogen van kante, en vroeger dan zy peisden, sprong er een man regte, en hield zich voor hun gestopen tegen den muer, want het kotje was te leege voor hem.
- En steekt niet meer, zei hy, den pollas vastgrypende van den brigadier, en 't wapen schuddende dat het brak in tweën tusschen zyne handen, of ik verpletter een van u!
De gendarms bezagen met schrik dat vreede wezen geheel bebloed, want een steke hadde langst zyne kake gegaen, en er een diepe wonde ingemaekt: zyn aenzigte was rood, zyne kleêren bebloed, zyne oogen laeiden; de stemme die uit zyn kele kwam, geleek geen menschenstemme meer van woede.
- Een verpletteren kan niet helpen, zei de brigadier, die met een gebroken wapen toch niet naderen dorst; wy zyn tiene tegen één!
- Tiene tegen één, zei de moordenaer met nadruk.
'T was aerdig, geen een van de dry gendarms, tegen malkander gesloten in dat kleen stalleken, roerde of legde de hand op den kerel; zy schenen benouwd van hem, en wachten gelyk hy.
- Ja, tiene, en wel gewapend!
- Gendarms, zeker? mompelde de moordenaer.
- Gendarms, ja!
Beide zwegen een oogenblik, den brigadier wachtende, den roover peizende. Al met eenen keer, smyt deze laetste den top van den pollas welken hy gebroken had, tegen den muer, en steekt zyne beide handen uit zeggende:
- Neem aen, bindt Baekeland!
Een koude trilling, door blydschap en verwondering te wege gebragt, liep over de lidmaten van de gendarms. Zy bezagen nog eens dien kerel waerachter zy zoo lange gezocht hadden, en grepen dan zyne handen welke hy uitstak, en zonder roeren liet vaste binden.
| |
| |
Geheel de bende kroop weder door het deurken in huis. Als de kapitein daer stond, in de tegenwoordigheid van de dry andere, die geboeid zich tegen den muer hielden, kwam er een spytige glimlach op zyne bebloede lippen: hy keerde zich naer hun en zei tegen den naesten die hem in de oogen bezag:
- Busschaert, 't is ons laetste, niet waer? Tusschen vier blinde muren nu voortaen, in de plaets van in de wyde wereld!
- Dat het! antwoordde de roover; wy hebben onzen tyd gehad!
Nauwelyks was de kapitein der rooversbende in 't hutteken gebragt, of men hoorde eene nieuwe schermutselinge buiten die niet lange en duerde. Een manneken, geheel mismaekt, ook verdoken in den hoek van den geitenstal, meende dat de gendarms al binnen waren. Moê van daer te zitten, en in 't gedacht dat het oogenblik van te ontsnappen gunstig was, kroop het uit het openstaende vensterken, en volk ziende rond de naburige huizen, liep het, zoo veel het maer kon, te wege weg al den kant van het woud; aen den anderen hoek van het huis, vond het een gendarm. Het snakte zich omme, en botste schier tegen eenen anderen; het volk in den hek loopen durfde het niet; het draeide een oogenblik rond en wierd zoodanig gepynd en 't einden den asem, dat het tuimelende nederviel voor de voeten van eenen opkomenden vyand. Gekoord en gebonden in 't huizeken gebragt, konden de krygslieden dat versukkeld dingen niet aenschouwen zonder te lachen; de geketende moordenaers zelfs, men zag het, spanden hunne lippen op het zigt van dat purper en blauw wezen, en Baekeland riep uit: - Molleke, Molleke! beven kan niet meer helpen; uw laetste einde is toch gekomen!
Vyf minuten later waren binders en gebondenen op de strate. Een groote menigte van volk stond aen de gevels der huizen, op eenigen afstand van daer; want binst het gevecht hadde er niemand durven naderen. Men zag de onruste en de nieuwsgierigheid op hun wezen staen: zy zwegen, en bezagen één voor één de gendarms uit het hutteken komen, eerder gereed om te vlugten dan om te blyven. Maer als de laetste te voorschyn kwamen, en dat zy de vyf sterk gebondene dieven zagen, en de houras hoorden van de krygslieden, die zich niet meer kosten inhouden, kwam elk toegeloopen om die wezens te zien. De eene toogden zich verwonderd, de andere blyde, het meeste deel onverschillig, want zy vreesden nog de geketende moordenaers. De regter van Thourout ook, was nu, met zyne gezellen by gekomen; hy wenschte de krygslieden geluk en waegde het zyne oogen te keeren naer den kant van de gevangenen. Zy vielen op degene van Baekeland welken hy seffens verkende. Het wezen van den kapitein werd nog woester, hy deed 'lyk eenen stap naer den kant waer de regter stond te beven, en zei:
- Ha! 't is gy, dronkaerd, die ons verraden hebt! Gelukkiglyk dat wy vaste zyn, anders van morgen waert gy in stukken getrokken.
De regter trok zich halfweg achter het volk.
- En zwicht u, zei Baekeland voort, dat wy niet meer los en geraken, anders wy halen uw...
- Daer is geen nood van! zei een der krygslieden die vlaemsch sprak.
- Kwestie!
| |
| |
Het gesprek eindigde. Altyd gevolgd door menschen die nog gedurig by kwamen, stapte de bende voorts langs de Wynendale-busschen, zonder staen tot in de hofstede van Joos De Gruyne. Oordeelt over het verschot van dien braven man, als hy, in een van de dry kloeke gasten, zynen werkman verkende, en in de andere, twee lieden, die daegs te vooren, binst den achternoene, nog aen zyn deure komen schooijen waren, misschien met slechte inzigten! De krygslieden rustten daer een oogenblik, nu zeker dat zy hunnen slag wel geslegen en niemand gemist hadden. De moordenaers die wel gebonden en bewaekt in huis zaten, zagen eerst met spyt de vergenoegdheid der gendarms; maer welhaest veranderde het: zy begonnen te spotten en te lachen, van hunne oude daden op te halen, te vloeken zelfs, niet tegenstaende de tegenspraek van den landsman, die eindelyk verzocht van die schelms uit zyn huis te geleiden.
Tegen 's avonds waren zy te Brugge, om nooit meer uit die stad te komen.
Weinig moordenaers bleven nog van de bende over: vader Busschaert en zyne zuster wierden als verdacht van 's anderendags genomen. Simpelaere, die dikwyls met Baekeland gezien was geweest, hield het nog acht dagen, van den eenen busch in den anderen vervolgd, gelyk een wild dier. Eindelyk, wierd hy gevat in een hofstede waer hy gekomen was om een stuk brood te vragen. Tot Pitthem, by Turkyen, had men er in verscheidene stonden zesse opgehaeld, zoodanig dat men peizen mogt dat geheel de bende weg, en de rustte aen de streke wedergegeven was.
Al dat rooversvolk, ten getalle van dry-en-dertig, zat opgesloten in het gevang te Brugge, in afwachtinge dat regt hun gedaen wierde door God en door de menschen.
|
|
Auteursrechtvrij