|
| |
| |
| |
VI.
Te late gekomen.
Twee dagen later, was Jan Colbert, van Rousselaere, ons wel gekend Molleken, te Blankenberghe om er visch te koopen.
In dien tyd ging de handel in visch tamelyk wel, en de Nieuwmarktenaers van Rousselaere, de groote koopmans van de streke, waren in geheel hun vier. Zy reisden meer dan zy nu doen, in de omstreken met hun peerden en karren, of met de manden op den rugge, en liepen van huis tot huis hunnen visch aenbevelende met een vloed van woorden, en eene welsprekendheid aen hun eigen, zoodanig dat zy zelden voorts moesten zonder hunne vrecht te verligten, en hun beurze te verzwaren. Byna al dat zy verkochten, kwam van Blankenberghe, daer zy wekelyks naer toe reden, en ten minsten eenige dagen verbleven in 't gezelschap van de visschers. Geene kunste dan, waren zy gekend op de visschery, en raedde men er hunne drankgoestjes, die noch al wel somtyds overeenkwamen met de goestjes van onze landgenooten die daer, al den Noorden, bykans in de zee woonen.
'T Molleken was een van die over ende weerloopers geweest; maer sedert dat hy kennis had gemaekt met dieven, leefde hy liever met stelen en met gestolene goed. Slechts om de oogen van de menschen te verblinden, bleef hy aen zynen ouden stiel, en zoo raer mogelyk ging hy naer den zeekant. Op heden toch, was hy daer.
Rond middernacht was hy uit Blankenberghe gekomen, om met den vroegen aen de ingangpoorten van Brugge te staen; een karre, welke hy ten helften hield met een zyner makkers voor het vervoeren van visch, voerde ook de beide naerhuiskeerders, en rolde traegzaem langst de bane.
Als de zonne over de boomen begon uit te kyken, was het getrek door de hoofdstad van Vlaenderen, en op de kalsyde, die van daer langst Thourout en Rousselaere loopt. Nedergelegen in den grond van samengevlochtene koorden, sliepen onze vischvoerders tusschen de manden, eerder dan zy waekten, en lieten hun peerd altyd gaen, zonder vreeze dat het zou wegloopen of de kalsyde missen. Zoo kwamen zy halfwege,
| |
| |
en zoo, met uitspannen en rusten by, wierd liet na den middag, eer zy Thourout achter den rugge kregen. Nog lagen zy uitgestrekt in den koordenen bak, nu klappende, dan zwygende of tierende op hun peerd dat, na lange gaens met weinig eten en vele slagen, moeijelyk zynen last voortsleepte.
Een uerken buiten Thourout, hoorden zy 't getrappel van peerden die al achter opkwamen. Nieuwsgierig staken zy hun hoofd op, en zagen zeven of acht ruiters, in den kleenen draf, naer hun toekomen. Aen de uitrusting van peerd en man, wierden zy seffens geware dat het geen wandelaers noch reizigers waren, maer gendarms op weg naer Rousselaere. De nieuwsgierigheid veranderde in verwondering, en voor 'T Molleken in benouwdheid. Hy alleene van de twee was moordenaer, en het enkel zien van iemand die regt hadde van hem aen te houden, deed zyn herte kloppen. Moeijelyk kon hy zynen angst verduiken; zyne handen beefden, zyn aenzigte wierd bleek, en zyn gezel, die klappende hem bezag, belettede het, en zei: Jantje, gy slacht de kleine jongens, geloof ik, die kluttertanden als zy soldatenkleêren zien!
'T Molleken sprak niet; halfregte op den boord van de karre, en gingen zyn oogen niet van de peerdegasten die altyd, altyd naderden. Zyne gezel, zonder verder achterdenken, was ook regte gesprongen, met den toom van zyn peerd in de hand, en het aenzigte achterwaerts gekeerd. Maer hy, gerust van gemoed, was blyde van zoo wel die schoone peerden, en die rappe ryders te kunnen aenschouwen, en verlangde tegen dat zy by hem waren. Van tyd tot tyd sprak hy zynen maet aen, en kreeg eenen ja of neen voor antwoorde, en nooit iets anders.
Ondertusschen, de voorenste der ruiters, zeker de Brigadier, was tot by de vischkarre gekomen, en hield zyn peerd in om het op stap te laten gaen; al zyn mannen deden gelyk hy, en daer stonden onze twee Nieuwmarktenaers, omringd van krygslieden. Jan Colbert, die met schrikkelyke vreeze lag, had ontzien, 'lyk de dood, het naderen der gendarms; nu zy vertraegden, meende hy zeker van aengesproken en verkend te zyn, en hy twyfelde geenszins, of hy was er aen. Natuerlyk, de krygsmans, vreemde aen de streke en aen 't volk, en nieuwe van iemand langst de kalsyde te vinden, keerden zich naer dat aerdig rytuig dat langst hun rolde en het ongelukkig en mager beestje, verpligt van het voort te slepen. Zy lachten zelfs luide, en deden elkander lachen, spottende met beide in de fransche tale welke de vischvoerders niet en verstonden: 'T Molleken en zag maer hun. Het dacht hem dat al de oogen straelden in de zyne, en hem onderzochten en hem trachtten te bekennen; zelfs, toen de eerste schaterlach uit hunnen mond kwam, was hy in de meeninge dat er de oorzaek van het aerdig gedraeisel van zyn lichaem was, en hy bedde zich in dat iedere gendarm in zyn eigen zei: Wie zou peizen dat zulk een vernepen manneken moordenaer kan zyn? - Alle oogenblikke verwachtte hy eenen pollas langst zyn hoofd te zien blinken en tien handen vallende op hem, met ketens en met koorden. Hy kon niet meer asemen, en gelukkiglyk dat zyne medegezel nu ook zweeg, anders hy was in state niet meer van ja of neen te zeggen.
| |
| |
Ah! hoe veel gelukkiger zyn degene, in wiens geweten ruste is, en die niet vreezen moeten, zelfs voor geen gendarms!
Binst dat de ruiters keken en bekeken wierden, vroeg de opleider aen den voerman, met vlaemsche woorden op zyn waelsch uitgesproken:
- Hoe ver nog van Rousselaere, citoyen?
'T Molleken sprak daer niet op; die vrage nogthans deed hem slillekens herleven; hy liet het woord aen zynen reisgezel:
- Een paer uerkens, Mynheer, en gelyk gy gezeten zyt, in min dan een half ure, zult gy dat afstuiven.
- Altyd regte, niet waer?
- Altyd regte, gy kunt niet missen.
De peerden kregen van de spoore, en gingen aen 't loopen; en dat zoo wel, dat het niet lange en duerde of zy waren uit de oogen, maer niet uit het herte van Colbert. Hy was nu gerust gesteld op zyn eigen tot; maer wetende dat zyne makkers tegenwoordig in den Koolbrandershoek moesten vergaderd zyn, viel hem 't gedacht in, dat zy misschien overgedregen waren, en dat de wet achter hun ging. Hoe meer hy peisde, hoe waerschynelyker dat hem scheen, en wat hy ook deed, anders en kost hy 't getal en de haestigheid der gendarmen niet uitleggen. Hy wenschte naer Rousselaere te kunnen vliegen.
- Gebuer, zei hy 't lange laetsten met onderbrokene stemme, dat is raer van zoo benouwd te zyn voor dat volk 'lyk ik, niet waer? 'T en zou nogthans niemand geruster moeten zyn dan ik, die aen geenen schelm en zou kunnen gelyken, of wilde ik nog!
- Dat zyn zulke invallen, Jan: de eene zyn benouwd van de honden, de andere van de katten, en zoo altemale van iets.
- Wat mag dat volk gaen uitzetten naer Rousselaere? zou er misschien iets gebeurd of gepleegd zyn, sedert gisteren nuchten. Laet ons wat zeerder ryden, ik verlange om bescheed te zyn.
- Wat zeerder! ja als ge gy zelve in de karre wilt loopen; gy ziet wel dat ons peerdje nog schaers kan gaen, verre van te draven!
- Doet het wat rapper gaen toch!
- 'T is wel: daer!
En de voerder gaf zyn peerd eenen slag met de zweepe; het dier verschoot, sprong toe, haperde en viel.
'T Molleken tierde van spyt en van ongeduld. Hy moest nu wel het peerd ophelpen, eenen merkelyken tyd verliezen, en dan, willen of niet, traeg genoeg naer huis tjoetelen. Geheel den weg kneuterde hy op al dat hy hoorde en zag, en kon moeijelyk duiken de vertegendheid die hem bezig hield.
Op de Nieuwmarkt gekomen, sprong hy uit de karre, loste haestiglyk zyne manden, en liep de stad rond om te hooren wat de gendarms waren komen verrigten. Hy vernam dat zy in stad waren geweest, maer niemand daer vele op gelet hebbende, kon hy niet achterhalen langst waer zy weggereden waren, noch met welk inzigt.
'T en was maer een ure voor avond meer, als hy trekhielende wederkroop in 't huizeken daer hy woonde. Zyne gedachten waren in den
| |
| |
Koolbrandershoek, waer zyne persoon ook had moeten zyn om het volk te waerschouwen, volgens bevel door den kapitein hem gegeven. Nu was het mogelyks te late; en waren de peerdegasten er regte naer toe gereden, alles moeste gedaen zyn; er was geen peizen meer op verlossing. - Misschien dacht hy: ik wedde myn hoofd dat zy by dage niemand en zullen vangen; en zy zyn oolyk genoeg om te weten dat zy by nachte moeten proeven: zy deden 't wel zoo in 't Meiboomke! Met zeere te gaen is er nog middel. Gauw! 'k heb liever ginter te zyn dan hier te zitten pronken en wachten in den hoek van den heerd.
'T Molleken smeet een ydele mande over zyne schouder, en ging den huizen uit, regte den zuiden in langst de breede kalsy welke hy eenigen tyd volgde. Nieverst en hoorde hy spreken van volk of van peerden die in den achternoene daer zouden te zien geweest hebben; hy ging nog naer, in een herberg of twee, daer hy zeker meende bescheed te zyn, en trachtte door omwegen, om geen vermoeden in te boezemen, de menschen uit te hooren die geheel den dag langst de kalsyde geweest hadden, maer niemand en wiste van iets. Dat stelde hem wat gerust, hy werd overtuigd dat de gendarms slechts met den avond uit Rousselaere zouden komen, en te midden den nacht opzoekingen doen in den Koolbrandershoek. In dat geval, had hy den tyd om voor hun by de bende te zyn, al dat hy gezien had en vreesde bekend te maken, en de ontwerpen van de vervolgers te doen mislukken. Hy sloeg dan blygeestig eenen binneweg in, die hem naer de herberg leiden moest, waer de roovers by avonde vergaerden.
Vruchteloos gepeisd en geloopen. De ure van Gods vrake was geslegen voor eenige der baenstroopers. Lange genoeg hadden zy gemoord, gebrand, gestolen en zich overgeleverd aen de misdaden waer toe mannen zonder geloove noch zeden bekwaem zyn; aen het regt der menschen hadden zy weten te ontsnappen, en God had ze laten doen, verduldig genoeg om dat hy eeuwig is; maer de mate der boosheden van eenen mensch geraekt ook vol, en schoon de Almogende Regter de altyddurende eeuwigheid heeft om te straffen, laet hy nog zelden toe, dat degenen die hun handen bezoedelen met het schuldeloos bloed van hunnen evennaesten, ongestraft blyven op de wereld.
De gendarms. inderdaed, hadden achterhaeld dat de moordenaers tegenwoordig nestelden in den Koolbrandershoek. Hoe en door wien, is onbekend. Geheel de magt van Thourout had bevel ontvangen van zich by de Rousselaersche te voegen, en gezamentlyk by nachte de roovers te gaen opzoeken. 'T Molleken hadde wel gepeisd dan, als het die ruiters beneden Thourout meende vyand te zyn, op weg om kwaed te doen aen hem, werd hy verkend, en aen zyne vrienden.
De poerden waren gestald geweest in de eerste herberg buiten Rousselaere, en de mannen hadden elk een burgersbovenkleed aengetrokken, waeronder zy gemakkelyk pistolen en dolken verdoken. Dan volgens bevel van den opleider, waren zy, in verscheidene stonden en langst verschillige kanten, met veertien mannen door de stad gegaen, tot beneden den Zilver-weg, naer een huis dat om leege den Merlaenheuvel
| |
| |
stond langst eenen bosch, en hun was aengeduid geweest voor trouwige plaetse om zich te vereenigen. De laetste waren daer, als Jan Colbert, ongerust en haestig, uit Rousselaere kwam.
In dat kleen huizeken, daer nauwelyks plaetse was voor zoo vele menschen, bevond zich niemand anders, dan een arme oude vrouwe, benouwd alsof zy kwaed bedreven had en zelve achtervolgd ware geweest; aen ieder der verkleede krygslieden die binnen kwamen, zei zy herhaelde mael: - Voorzigtig, Mynheeren, dat gy niet gezien en wordt, en uwen slag niet en mist! Men zegt dat de moordenaers zoo slim zyn! - En schoon er haest geen een hare tale en verstond, en hield zy niet op van al bevende hetzelfde te zeggen; hare oogen waren altyd door de venster, en niettegenstaende de vriendelyke gebaren en de woorden van de eenige gendarms die vlaemsch kosten, bleef zy ongerust, en scheen te verlangen achter den avond. Niet zonder reden: van 's anderendags kon de vrake van Baekelands volk op haer vallen, was het zake dat er iets uitkwam van al dat tegenwoordig ommeging in haer hutteken.
Het wierd avond, en zy zaten er nog. Tot nu toe hadden zy met stille klappen, en wapens te laden en verveerdigen, wel en aengenaem hunnen tyd doen loopen; maer wachten en niet doen, is lastig byzonderlyk voor krygslieden; hunne zending was van achter de moordenaers te gaen en ze levende of dood meê te brengen; zy verlangden om te beginnen en te mogen dat gevreesd volk van by zien; daerom begon het hun zoo lang en zoo verdrietig te schynen.
- Het is donker genoeg, waerom niet voortsgegaen? zei de eene.
- Men wacht achter de man zeker; wie zou er ons lichten dan? zei een andere.
- De zonne kan 't nog beter; laet ons wachten tot morgen nuchten!
- En hier geheel den nacht op onzen huk zitten gelyk Laplanders! 'k bedank u voor de ruze! Over eenige jaren men deed min moeite om eenen veldslag te winnen, dan nu om een baenstrooper te vangen.
- Ten minsten en gloeide de kele zoo niet van den slag!
- Ach! ik hoor u komen! gy verdriet u om dat gy hier zoo drooge zit, zei de overste!
- Gv raedt het, brigadier!
- 'T is ongelukkiglyk een plage tegenwoordig, zonder geneesmiddel, kameraden; ten ware gy zoudt te vreden zyn met pompewater.
- Pompe-water! riepen al de gasten, en zy schoten in eenen lach, die wel uitgaf dat zy hunne overheid verstonden, en zyne antwoorde namen voor 't gene zy was.
Nog eenigen tyd, hielden zy, altyd in 't fransch, zich bezig met diergelyken soldatenklap; er wierd hertelyk gelachen, zonder te veel geruchte, als of er niet te verrigten of te vreezen ware geweest. Men smeet nog somtyds op waerom er niet voortgedaen wierd, maer zonder kwaed inzigt; en de twee brigadiers, die alleene wisten hoe zy moesten te werke gaen, zwegen.
Had er een uerwerk in dat arm kotje gestaen, men zou gezien hebben
| |
| |
dat het wel negen en half was. Men voelde en zag aen ieders gebaer dat het begon te lange dueren en een stilzwygen, van tyd tot tyd maer onderbroken, was gevolgd op den praet der manschap.
Op een van die stonden daer alles zweeg, hoorde men stillekens de deure opensteken. Al de oogen draeiden naer dien kant nieuwsgieriglyk, en zagen eenen man binnenkomen, zeker aen niemand bekend of ten zy aen de vrouwe van den huize, want die riep van met dat de deure openging: - Wel, Jooren, ik ben zoo blyde van u te zien!
Jooren, een arme werkman op 't uitzigt, met een afhangende slaepmutse aen, en eenen buzeron vol stopsels en stukken, en keek nooit op naer de vrouw die sprak; hy nam met de twee handen zyne slaepmutse af, en na eenen oogslag te hebben geworpen op al dat vreemde volk, en op hun glinsterende wapens, zei hy met benouwden toon:
- Alles is wel, Myn heers! Komt, wy gaen er naer toe!
De gendarms, meestendeels niet verstaende wat gezeid wierd, bezagen hun overheden, en sprongen op. De brigadier, die scheen te gebieden over allen, zei hun iets in het fransch, ging by den ingekomene, en vroeg hem of hy geen briefken in zyne hand of in zynen zak en droeg.
- Nê, Mynheer, zei Jooren; met haestig en bevreesd te zyn, men zou 't vergeten; hier is het!
En hy haelde zynen toebakszak uit zyne beurze, keerde hem omme en haelde uit den grond een gesloten briefken, dat hy den brigadier wilde ter hand stellen. Maer eerst en vooral vroeg hy:
- Is 't gy die opleider van geheel dees leger zyt? Trouwens, men heeft my gelast van het aen hem, tusschen zyn vingers te geven.
De brigadier antwoordde van ja, en nam het briefken dat hy seffens opentrok. By de klaerte van een lampje, met een koordeken aen de balke gehangen, las hy wat er opstond, en dan zyn volk aensprekende:
- Kameraden, zei hy, hier op staet onder andere geschreven: De man, drager van dit briefken, is ter trouwe; volgt hem, en doorzoekt de huizen welken hy u zal aenwyzen. Wy gaen er straks naer toe: twee kleene huizekens moeten wy kuischen, en al het volk meê hebben dat er in gevonden wordt; naer 't eene moet de brigade van Rousselaere en naer 't andere die van Thourout. Hoe vele moordenaers peist gy dat wy vinden zullen van den nacht, myn vriend?
- Is de kapitein van dage niet uit, in ieder huis twee.
- Kent gy ze?
- Baekeland niet, maer de dry andere geheel wel: schuwe kerels, en die zich niet gemakkelyk en zullen overgeven, gy mogt er zeker van zyn.
- 'T is gelyk, zyn zy t'huis, zy zyn de onze! En route!
En na eenen vriendelyken goeden avond gezeid te hebben aen de oude vrouw, die bevende in eenen hoek was blyven zitten, gingen al de gendarms ten deuren uit. Jooren ging voorop tusschen de twee overheden, die wat vlaemsch konden spreken, en altyd uitleg vroegen, en den benouwden man trachtten gerust te stellen wegens de gevreesde vrake der moordenaers.
De lucht, mot vliegende wolken overtrokken, had vroeger dan naer
| |
| |
gewoonte den avond doen komen. 'T en is niet dat het straf donker was; men zag gemakkelyk verscheide stappen verse. en schoone konnen onze vyftien of zestien mannen malkander bekennen. Zonder ander geruchte, of ten zy stille geklap, stapten zy aen, op eenige boogscheuten altyd van de kalsyde welke zy op hun slinker hand lieten, en de rigting volgende van den man die hun opleidde. Geen levende mensch kwamen zy tegen, geen 't minste teeken of gedruis zagen of hoorden zy binst het half uerken dat zy onder wege bleven.
Eindelyk by 't uitkomen van een bosselken, bleef de leidsman stille staen. Voor hem waren een aental kleene huttekes welke men van daer moeijelyk onderscheidde. Verder op, aen de hoogte blikte het lichtje van eenen lanteern die brandde boven de voordeure van de herberg Sinte-Pieter.
- Mynheer, daer moet gy zyn! - zei de man al wyzende naer de huizekens; en zyne stemme beefde, zoodanig was hy aengedaen van zich in zulk een gezelschap te bevinden!
- Hier zoo digte tegen ons, en zoo by van de groote kalsyde? vroeg een der overheden met verwondering.
- Ja, Mynheer; en gy laet my toe van nu weder te keeren, en naer huis te gaen, om met u niet gezien te zyn, niet waer?
- Eenen oogenblik, als 't u belieft, myne man! Daer staen wel dertig huizen, hoe gaen wy de twee verdachte kennen?
- Kyk, 't is waer; daerop en peisde ik al met eenen keer niet! Volgt my nog twintig voeten verre, gy zult ze voor uwe oogen hebben.
En in de diepste stilzwygendheid, en al onderzoekende of er niemand buiten was rond de huttekens, kroopen de gendarms wat verder tot tegen eenen gracht, en by den gevel van het eerste gebouwtje. De onbekende man greep den brigadier, met welken hy altyd gesproken had, by den arm, trok hem over den gracht, en wyzende met den vinger, en zich gesloten houdende aen zyne zyde, vezelde hy hem in de ooren:
- Daer, in 't eerste over dit, woont Pé Bruneel geheel alleene, en by hem zal Baekeland zitten; let op dien Pé, 't is een beul. Ginter aen den hoek van die reke, woonen de Meijers, met tween. Nê! 'k zie lucht door het ruitjen van het kamerken, zou er wel vergaderinge zyn dan? Doet nu al dat gy geradig vindt, myne taek is volbragt, en goeden uitval! Ik loope weg met hope van u nooit meer weder te zien.
De gendarm ging zyn schoonste woorden uitzoeken om den onbekenden leidsman te bedanken, maer Jooren was al weg, en verdwenen in het bosselken.
Benouwd en waren de overheden niet, maer toch wat verlegen. Misschien waren zy 't min geweest, staende voor een leger van honderd duizend mannen, want het zagen er oude geknevelde uit, van de fransche republieke; 't en was de vreeze niet voor hun leven of zulks die ze bevangen had, maer de vreeze van de moordenaers niet te vinden, of ze aen hunne handen te zien ontsnappen.
Al de krygslieden waren t'hoope gekoppeld, om te hooren wat er hun
| |
| |
te doen stond. Met eenen voet te verzetten, waren zy aen den hoek van den schout zyn huizeken, zoo kleene en zoo bouwvallig dat men ongetwyfeld met weinig geweld het hadde zien invallen.
- Kameraed, zei een der overheden zoetjens tegen den anderen, hier over, waer dat lichtje blikkert, moet gy naer toe: onze landsman peist dat er daer nu vergadering is; mogte het alzoo zyn, 't ware gepast! Hier tegen in het huizeken moet ik binnen, en misschien is er niemand in, want men hoort niets. Verstaet my wel: Ik zal hier binnen springen, met eenige mannen, binst dat gy dat hutteken ginter omringelt; het zou my straf verwonderen, dat er hier geen gedruis en wierd gemaekt, en genoeg om de gebuers te ontwekken: in dat geval zal het volk van ginter komen buiten gesprongen en in uwe handen vallen. Ware 't zake dat het aen een gelukte weg te springen, jaegt er maer eenen kogel achter; onze wettige last is, van ze levende of dood in te dienen.
- Verstaen, Brigadier!
- Zyn de wapens en de mannen veerdig?
- Zy zyn veerdig!
- Nog een enkel woord: Grypt alwie u schynt verdacht te zyn, 't is beter tien over, dan één te kort, want morgen kunnen wy loslaten naer beliefte. Bezonderlyk en laet u niet verschrikken, of ware het...
Een geweerscheute, die afging op weinigen afstand van daer en schrikkelyk buisschte, onderbrak de laetste woorden van den spreker. De gendarms hoorden den kogel schuifelen langst hunne ooren, en sprongen op van verschot, en keken van waer de scheute komen mogt.
Geenen halven oogenblik aerzelden zy. Als of het bevel hadde gegeven geweest, of het zelfde gedacht in aller hoofden gekomen, sprongen zy toe, met tien, naer het verste der huizekens daer licht in was, en de andere naer het naeste, waer zy digte tegen stonden.
In 't stille van den nacht, weêrgalmde de scheute nog in de verte, als de krygslieden loopende, met hunne lange pistole in de hand, regte over het afgelegenste der verdachte huttekens waren. Het was klaer genoeg om al te onderscheiden dat er rond was; de deure stond open, 't lichtje was uitgegaen. Ons volk en hadde den tyd niet van te peizen wat dat beteekenen mogt; eer zy geheel er tegen waren, sprong er een mensch uit, groot en kloek, die zonder de gendarms te bezien, en in eenen laei, te stukkewaerts op vloog zoo vele hy maer loopen kon.
- Feu! de vier voorenste - riep de brigadier!
En vier kogels schuifelden achter het lyf van den Koolbrander, dat in den donkeren 'lyk een zwart, roerend maeksel scheen. De moordenaer ging juiste over eenen dyk en achtereen hage springen, als de vier scheuten losbrandden. Dry kogels raekten slecht zyne kleêren; de vierde drong in het bovenste deel van zyn been en bleef er in steken. De krachten vond hy niet meer, om zich met eenen sprong over den dyk te krygen; hy proefde: zyne voeten maer half tot op den anderen boord, vonden geen vastheid; zyn gekwetste been plooide, en hy viel overzyds, in geheel zyne langde, te midden den gracht en plompende in het water.
Twee gendarms waren voortgeloopen achter den vlugteling. Op
| |
| |
eenigen afstand van hem, en belet door den rook van het buskruid, konden zy niets onderscheiden, maer den plomp in het water hoorden zy schoone, en met een schikten zy wat er gebeurde. Het was niet noodig dat de gekwetste aen het kermen viel: zy trokken hem spoediglyk uit het water, en voelende dat hy op zyne beenen niet kon staen, bonden zy hem de handen vast, lieten hem liggen daer hy lag op den gerskant, en keerden weder, naer het volk, om te helpen waer zy 't noodigst waren.
Het was 'T Jotten Meyer, die, in dien deerlyken toestand, den nacht moest uitzien. Hy proefde wel om zich voort te slepen, maer by handen en beenen belet, moest hy het opgeven, zich nederleggen, en in die schrikkelyke houding blyven, met het geruchte rond hem, van menschen die opgestaen waren, en van moordenaers die vochten tegen gewapende krygsliedeu.
In de woonste waer 'T Jotten was uitgekomen, vonden de gendarms niemand meer, Daer was niet vele te zoeken of er geen andere verdoken waren in zulk een kleen plaetsken. Alleenlyk een strooijen beddezak, nog warme, gaf te kennen dat er een mensch op had geslapen, Men schikte, en later wierd het bevestigd, dat de broeder van 'T Jotten, inkomende of uitgaende, den vyand moest geware zyn geweest, en geenen anderen middel ziende om de makkers te waerschuwen of ook uit vrake, zyn geweer had losgebrand, en haestig was weggevlugt.
Ondertusschen, bykans al de Koolbranders, ontwaekt van het schieten, waren opgestaen. Eenige waren tot de deure van hun hutteken gekomen, zonder verder te durven, en keken in den donkeren wat er gebeuren mogt, en vroegen aen die niet verre van hun stonden, waerom men schoot, waerom men tierde. Andere waegden zich wat nader, om door den half klaren iets te kunnen onderscheiden, en van met dat zy van gendarms hoorden spreken, liepen zy haestiglyk weder naer huis, en slooten deure en vensters, in 't gedacht dat geheel den wyk ging opgehaeld worden. Niemand durfde hand toesteken om de krygslieden te helpen.
Alswanneer de acht mannen, die niet in Meyers woonste gevonden hadden, naer hunne kameraden wederkeerden, liepen zy voorby dry vier huizekens, waer menschen aenzigten aen de deure zich vertoonden en straks verdwenen. Aen geen een bleven zy stille, maer in eenen loop snelden zy naer de plaetse waer zy 't beroep van hun volk hoorden, misschien worstelende met de booswichten. Van op eenigen afstand, verstonden zy de stemme van een hunner kameraden die alleene buiten stond, en met schreeuwen 'lyk wilde doen verstaen dat hy niet alleene was: - Weerdt u, schreeuwde hy, geraken zy buiten, zy kunnen uit onze handen niet! - En dan, die stemme werd onderbroken door eene scheute, die afging van binnen in het hutteken, en hetzelve geheel daveren deed.
'T is dat inderdaed de gendarmerie daer van weinig volk grooten wederstand kreeg. Slechts met vieren waren zy naer het naeste der huttekens gegaen, om dat zy vreesden voor vergadering in 't andere, en
| |
| |
als die onverwachte en onzigtbare vyand de sprekende overheid onderbroken had, was deze met zyn dry mannen, in eenen trek aen de deure van den schout zyne woonste. Hy vond ze toe, en nog! al vaste; immers zy wederstond aen twee herhaelde schokken, welke hy met de schouder en knie daer tegen gaf. Binst dat hy eene halve minute stille was om te beraden, en meer geweld te gebruiken, hoorde men ruttelinge al binnen, en stemmen van menschen. De nieuwe schok, door de vier kerels gezamentlyk toegebragt, deed de deure kraken en omvervliegen op den aerdenen vloer.
Maer wat gedaen in den donkeren? Er was volstrekt geen middel van een vinger voor de oogen te zien, en op het geruchte van den val der deure, had een diep stilzwygen gevolgd. 'T was eene schrikkelyke gesteltenis voor die 't aenging: wetende dat er moordenaers tegen hun waren en niemand zien: alle oogenblikken eenen dolk in het lyf kunnen krygen van eenen onzigtbaren booswicht die kon ontsnappen, en moeten aerzelen en beramen, willen of niet!
- Mannen, bewaekt wel den ingang, zei de Brigadier, van te midden het huis, en al rondtastende met het hand waerin hy geen wapen hield.
De voeten van een der gendarms die naer de deure wederkeerde, weven langst den grond, en wederom viel alles stille.
Daer verdook zich volk binnen nogthans; men had ze gehoord, klaerlyk, en al elders konnen zy niet weg zyn, want een enkel deurgat was aen geheel het gebouw. Wel dry vier minuten verliepen in dat wachten en zeggen en lasten.
- Heeft er niemand geen banst of ander gerief in zyne zakken, vroeg de overheid; staet vier, wy moeten klaer zien, of ware 't met het kotje in brande te steken.
- Ik! - riep eene zware stemme, - in een twee dry 't is effen! Achter dat woord, en flauwkens genoeg, hoorde men iets zich vryven langst den muer, regt over den Brigadier. Deze luisterde wel, en hoorde het nog! Onbeschroomd, nadert hy, al de toppen uitstekende van zyne voeten, en zyn slinker hand ook, en met de pistole gereed en overgetrokken. Twee voeten dieper, stuikt hy tegen iets dat zich voorzigtiglyk van kante trekt. Hy voelt al welke zyde, en moê van in de onzekerheid te blyven, bereidt hy zich om toe te schokken en zegt:
- Ik zie u, kerel! staet, of dood!
Een geweldige slag, welken hy tusschen hals en nekke kreeg, en die hem wel een roê verre overzyds dreef, was de antwoordde. Binst dat de geslegene duizelde, hoorde hy een sprong vooruit en eene schermutseling; zyne mannen, die misschien niet spreken konden, zoo verraeds was het opgekomen, moesten handgemeene zyn met den moordenaer; al tobbelende, vond hy geest genoeg om te roepen: Zwicht u van de deure te verlaten! Dan keerde hy zich naer den kant waer men worstelde, en door een van die ingevingen welke maer in den uitersten nood en komen, stak hy zyn pistole omhooge en schoot. De klarigheid door het ontvlammen van het buskruid gegeven, liet hem het gevecht en den moordenaer zien: hy viel hem met al zyne krachten op het lyf, en stook er zoo geweldiglyk tegen, dat hy rolde tegen den muer en wederbotste op den vloer.
| |
| |
Een van de gendarms was door een messteek leelyk gekwetst, maer de slag was gewonnen; al dat de moordenaer nog kon, was zich vringen en vloeken; twee felle handen die in zynen hals gehackt zaten, beletteden meer, en doofden welhaest de stemme uit in zynen gorgel.
Dat zoeken en worstelen hadde doen vergeten dat men in 't huizeken had hooren klappen; en dat er dus meer dan een daer vernachten moest. Pé Bruneel, door het geruchte ontwaekt, was schier ongekleed opgestaen, en hield zich gesloten in den hoek tegen den muer: hy voelde seffens dat de gendarms al zynen kant niet en kwamen, en hy roerde niet; zelfs hield hy zoo vele mogelyk zynen asem op, en wachtte den oogenblik af, om door de openstaende deure weg te vlugten. De worsteling ving aen; dry krygslieden waren handgemeen met zynen makker welken hy besloten had in den brand te laten, en de schildwacht aen de deure riep juiste: - Weerdt u! geraken zy buiten, zy kunnen uit onze handen niet! - Al over het lichaem van den moordenaer op den vloer getuimeld, maekt hy zich weg, springt de deur uit op den schildwacht welken hy niet gezien had, gooit hem onvoorziens van kante weg, en keert slinks op, meenende het gevaer ontvlugt en welhaest in veiligheid te zyn.
Te veel haestigheid en vreeze en onruste, deden hem verzuimen van zyn oogen open te slaen: eer hy iets geware wierd, bukte hy tegen den voorensten der aenkomende gendarms. De schok verdwelmde hem, hy wankelde, maer bleef regte op zyne beenen.
- Vyand! riep de Brigadier, die den moordenaer langst hem zag wegsleeren; en hy trachtte zyn beide arms om het lyf te slaen van den vlugteling. Hem raken en grypen kon hy genoeg, maer houden was moeijelyker: de magtige vuisten en het hinderlyk geweld van den schout, die, zich vastgegrepen voelende, schudde en sloeg en stampte, zegepraelden over den krygsman; hy dwong hem tot loslaten en slingerde hem op den grond voor zyne voeten.
'T was al gelyk te late: van de eene handen viel de schout in de andere, seffens lagen zy met zessen hem op den hals, al trekkende, slaende en roepende. De schout en gaf het nog zoo ligte niet op. Geen een van de zesse en kon hem de arms ge loten houden, hy vrong ze keer voor keer los, en telkens vielen zy 'lyk hamers op een van die rond hem stonden; men zou gezeid hebben dat hy liever wilde sterven dan stille geleid en gebonden worden. Aen de eenige kledingstukken die hem dekten was er geen grepe, zy scheurden achter de vingers van die ze vastsnakten; zyne peerdemagt en zyn woede maekten hem ongevoelig aen alle leed, en men zag dat hy maer en trachtte weg te geraken, gelyk hoe. Een oogenblik hoopte hy nog op verlossing, maer een van zyne aenranders, door hem weggedreven en nedergeplooid, hadde, tusschen de beenen van eenen anderen, den moordenaer by de voeten gegrepen, uit al zyne krachten getrokken, en ze eindelyk van den grond gekregen. Er was geen doen meer aen: nog een enkelen sprong gaf hy, en tuimelde neder.
- Bravo! riepen de gendarms; en zy vielen op den moordenaer welken zy nu zonder moeite bonden; want al zyn geweld was door den
| |
| |
val in moedeloosheid veranderd, en hy deed niet anders hooren noch voelen, dan eenige diepe zuchten, en wat snakkingen als men ketens rond zyne handen legde.
Ondertusschen kwamen de andere toe met hunnen gevangene. Zoo veel het de klaerte van den nacht toeliet, onderzochten zy de wezens en de trekken der moordenaers, zonder tegen dezelve te spreken. Onder malkander klapten zy en veie, maer in 't fransch, en aen hun gebaer was het wel te ziene dat zy zeiden: Zouden wy hem vast hebben! De twee moordenaers wierden aen malkander gebonden, en stapten voorts, zwygende, maer van tyd tot tyd op hunne geleiders eenen vreeden oogslag werpende. Hunne arms kraekten van het geweld dat zy deden om hunne handen te ontspannen, en het schuim stond op hunne lippen, en het bloed op hunne wangen van den stryd welken zy hadden uitgestaen. Dus kwamen zy tot tegen de plaetse waer 'T Jotten was nedergevallen. Hy lag er nog met de twee krygslieden by hem, die haestig wedergeloopen waren, van met dat zy zagen dat hunne hulpe elders niet meer noodig was. Uitgestrekt op den grond, en kermende van de pyne door den kogel veroorzaekt, en zag hy niet seffens dat er twee van zyne medepligtigen toekwamen. Deze, met achterdenken en nieuwsgierig in den man die lag te spertelen op den gerskant, trokken zich voorts, stuipten tot tegen zyn aenzigte, en hem verkennende:
- Hoe 'T Jotten is 't gy? vroeg de schout.
'T Jotten regtte zich halfop, en den spreker beziende, zei hy:
- Ja het, ongelukkiglyk Pé; wy zyn er zoete meê, niet waer?
- Bah! 'T moeste er altyd een keer van komen!
- Gy zyt met tween, geloof ik; wie is daer aen u gebonden?
- 'T is Buysse, die vele beter van den nacht te Rolleghem ware gebleven.
De overheden lieten ze klappen in de hope van te weten of zy Baekeland vast hadden. Zy meenden tot nu van ja, maer als zy Buyse hoorden noemen, staken zy hun schouders op, wisselden een woord en gaven bevel aen hun volk van naer de herberge Sinte-Pieter te trekken. 'T Jotten, met de hulpe van twee mannen, en springende op een been, geraekte met moeite tot daer.
'S nuchtens, met den vroegen, waren de twee brigaden, langst de kalsyde, op weg naer Rousselaere. Een van de gevangene lag op een karreken, door twee Koolbranders voortgetrokken: de andere twee, geketend en van weêrkanten door gendarms vaste gehouden, gingen te voete. Op hun wezen, was er geen schaemte noch vreeze te lezen; zy lachten zelfs, en klapten tegen malkander, en schenen zich stout en ongevoelig te toonen, zuiveruit, om de gendarms te tergen.
De mare van 't geen er binst den nacht te hooren en te zien was geweest, hadde reeds den hoek geheel rond geloopen; elk stond te kyken van aen zyne deure, en aen de huizekens die wat verder langst de kalsyde stonden, kwamen mannen, vrouwen en kinders buiten gesprongen, om dien vreemden stoet te zien voorby trekken. Eenige kroopen zoo seffens weder in huis; andere liepen er wat achter en keerden dan ook, bedrukten verwonderd, wederom.
| |
| |
Op die ure van den dag, was er nog geen ander volk op de beenen en langst de kalsyde ontmoette de stoet niemand. Alleenelyk, beneden Sinne Salens Kruis, kwam er achter de boomkens een klein gebult manneken op, met een mande op zynen rugge. Tegen het gevolg, bleef hy stille staen, 'lyk uit nieuwsgierigheid. Gendarms en moordenaers bezagen hem sterlinge; de eene gaven te kennen dat zy zulk een gedraeisel nog hadden gezien; de andere, door eenen nydigen oogslag, seffens afgekeerd en van niemand belet, bewezen dat zy 't manneken kenden, en hem iets te verwyten hadden.
De stoet was voorby, en 't Molleken stond er nog, hem altyd volgende met zyne oogen. Als de laetste der mannen over den heuvel verdwenen was, keerde hy treurig op zyne stappen weder al zeggende in zyn eigen: Te late gekomen! Te late gekomen!
|
|
Auteursrechtvrij