|
| |
| |
| |
IV.
De Koolbrandershoek.
Halfwege Meenen en Rousselaere, ziet men langs de groote bane een aental kleene huizekens staen, alle niet verre van malkander, zonder order of schikking daer geplaetst, 't eene regte, 't andere krom, maer allen even kleene en arme, en sedert korten tyd zyn zy merkelyk verbeterd; men heeft aen sommige die dreigden in te vallen en reeds invielen, eenen steenen voormuer gegeven, en eene schouw, in plaetse van een gat in het dak; het meeste deel, al gelyk, zyn nog in plakweeg en zoo bouwvallig, dat men inderdaed zou benouwd zyn van binnen te gaen, uit vrees van muer en dak op het hoofd te krygen.
De inwooners, zonder uitneming, waren eertyds eigenaers van hun hutteken met eigene handen gemaekt; het meeste deel zyn eigenaers gebleven. 'T en was niet moeijelyk om zich zulk een paleis te bouwen: vier dikke persen aen de vier hoeken, met wat kleendere tusschen, die men kapte zonder onkost in den naesten bosch; eenige wissen of takken van dweersten, en alles gedoken in een kleed van slyk, dat moortel had moeten zyn, en 't was al. Voor wat deuren aengaet, zy hadden geene, zy gededen het met eene planke, en de vensters bestonden uit eene enkele ruite, waerschynlyk de meeste welke zy gevonden of gestolen en vast geplakt hadden, tusschen het slyk der mueren. Menige mensch die de streke kent, zou kunnen getuigen dat hy, aenzettende naer Rousselaere of verder, 's nuchtens vroeg op zekere plaetse nog niets en zag staen; en 's avonds, als hy wederkeerde, dat de rook al door de schouw kwam van een huizeken, daer op denzelfden dag begonnen en opgedaen.
Wanneer en hoe die menschen of beter hunne voorouders zich daer zyn komen nederzetten, ware moeijelyk om achterhalen. Waerschynelyk dat het vroeger altemale busch was; maer het moet voor de jaren negentig geweest hebben; want de beste kaerten van die tyden en teekenen ze al niet meer; slechts eene van weinige uitgestrektheid, is overgebleven. Niet meer kan iemand zeggen wat die name van Koolbrandershoek en van Kootbrander beteekent; men kan gissingen maken, maer zekeren uitleg is nog te verwachten.
| |
| |
Het blyft altyd vast dat, gelyk de buschkanters van Clercken, en de niewmarktnaers van Rousselaere, het een volk op zyn eigen is, met zyne byzondere gewoonten, zyn werk en zyne traditien. Sedert dat de vlasnyverheid gaet, heeft men er beginnen zwingelen of werken by de landslieden; van te vooren waren 't al bezemverkoopers, die hun hout, en vele andere dingen er by, namen waer zy vonden: men zou nog moeite hebben om er een van die huttekens te vinden, waer geen bezems in gemaekt worden. Werkt de man op het land, moeder maekt ze of legt ze gereed, en den laetsten dag van de weke, reist men er meê rond, zonder weder, afstand of moeite te ontzien.
Iets dat aerdig schynt, is dat er schier op al de groote dorpen uit het midden van ons Vlaenderen, een gehuchte bestaet van vreemden name, daer volk woont geheel verschillend van aerd met de andere menschen uit het omliggende. Zulke boeken zyn doorgaens gekend voor de boosof ruwheid der menschen: men werkt er niet 'lyk elders, men leeft er niet 'lyk elders; de arme lieden en komen er nooit tot den staet welken men zoo wel noemt: op zyn gemak zyn; zy blyven altyd even bot, even nooddruftig. Schaft er op: buiten zyn die dorpshoeken meestal verst afgelegen van de kerke, en degenen die daer woonen, gaen raer naer de diensten, en zenden hun kinders naer geene scholen. Is 't geen klaer bewys dat wereldsch geluk en goê zeden maer te bekomen zyn voor degene die naer kerke en onderwyzingen gaen, hunne pligten van christen niet en verzuimen, en zorgen voor hunne kinders? Wel is waer, sedert eenige jaren, en dank aen de zorge der buitenpastors en aen de zelfsopoffering der nonnen in de veldscholen, is die staet van zaken vele verbeterd, maer 't is een werk dat verre is van gedaen en voltrokken te zyn.
De oorsprong en de geschiedenis dier hoeken, met de talryke legenden, aen dezelve vast, ware misschien een der aengenaemste boeken om lezen voor onze Vlamingen.
Nu tot daer. De Koolbrandershoek, zoo wel gekend mag men zeggen door geheel Westvlaenderen, ligt ter zyden Moorslede, noord Ledeghem en zuid Rumbeke, grootendeels wyds en zyds de aloude herberge S.-Pieter; maer niet zoodanig byeen, dat al de huttekens rond malkander staen. Slechts wat schuins over de herberge ziet men er wel dertig, allen op geen tien stappen verscheen, te midden eener party land, zonder dat er strate of iets naer toe loopt, noch 't een hutteken volgens 't andere geschikt zy: 't is de Schouthoek, zoo genoemd, zegt men, eertyds door de moordenaersbende, en zoo gebleven, om dat er Pé Bruneel, bygenaemd de schout, en moordenaer van den schout van Roosebeke, sedert lange op woonde. De andere huttekens stonden meer innewaerts het land, en nader Rousselaere en Rumbeke tot aen en over Sinne Salens kruis, verre genoeg van kerke en dorp, en verlaten om zoo te zeggen, byzonderlyk in de slechte tyden van over zestig en zeventig jaer.
Goede en eenvoudige menschen woonden er zekerlyk; maer niemand zy verwonderd dat er vele aerdige tusschen liepen, vele dieven, en
| |
| |
eenige moordenaers. Baekeland had er van zyn volk, en van de stoutste uit: eenige waren nieuwelyks in de bende gelyfd; meestal behoorden er sedert lange aen toe; en onder andere, vyf van daer hebben hun hoofd op het schavot gelaten. De kapitein en zyn volk hadden hunne huizen, hunne vergaderingen en hunne herberge by de koolbranders; hy kwam er somtyds, niet dikwyls, maer nu meer dan voortyds, om altyd weg en weêr te zyn, en zoo veel mogelyk, door veranderen van plaetse, aen de oogen en de klauwen der gendarms te ontsnappen. De vergaderplaets der roovers was eene herberg, die achter Sinte-Pieters stond, langst een strate die liep naer den Peene-Molen, ten zuiden van Ouckene; niet verre van daer was er een donker busselken en dikke hagen, zeer voordeelig om kwaeddoeners te verduiken.
Daer moesten de kapitein en zyne twee gezellen, geladen met den buit op den ongelukkigen liedjezanger gemaekt, den zelfden dag nog toekomen.
Op de vlugt gedreven door het schielyk aenkomen van eenen hoop volk, waren Baekeland en Simpelaere stukkewaerts opgeloopen, zonder op hunnen maet te schaffen, wel verzekerd dat hy zich ook uit den slag zou getrokken hebben. 'T schilde weinig of zy wierden bedrogen in hun rekeninge; want 'T Jotten Meyer liet van zyn pluimen, en moeste, zonder bovenkleed en in zyne hemdemouwen, het overige van de bane afleggen, bly genoeg van aen dien prys er van af te zyn.
Uit de klauwen van dengene die hem zoo fel had gehouden verlost, en niet digte achtervolgd, bevond hy tusschen de hooge vruchten zich al ligte buiten gevaer. Hy liep voorts, zonder wel te weten waer hy ging uitkomen, of waer zyn makkers vinden; met een dingen was hy bekommerd, 't was om op geen straten of kerkwegen te zyn, uit vreeze van gezien en bemerkt te worden in den staet van gejaegdheid daer hy was, en zonder veste of buzeron op zyn lyf. Hy hield zich altyd langst de velden, somtyds rondziende, altyd staende eer hy over eenen breeden weg moest, en in een kwartier loopens, was hy digte tegen de Brugsche kalsyde, byna regte over het Ardoye-veld.
Hy bekende er zich, en stond om asem te halen. 'T was noodig; immers, niet alleenlyk de vreeze van gegrepen te zyn. maer ook het aenhoudend loopen en de felle hitte hadden hem moê gemaekt, en zoodanig dat het zweet leekte by groote druppels langst zyne kaken, tot op zyne kleederen die geheel nat waren en rookten.
Wat nu gedaen? - Moet ik alzoo door de vruchten kruipen tot aen den Koolbrandershock, 'k en ben der waerachtig nog niet! En langst de groote bane gaen, in myne hemdemouwen, zonder een bovenkleed onder mynen arm, de menschen zouden al naer my kyken, en mogelyks achterdenken hebben. Dat het nog geen mestdag ware! Neen, neen! 't en kan niet zyn!... Hier blyven staen en kan ook niet zyn! Bah! bah! daer zal iets van komen, en ik heb door slechtere gaten gekropen van myn leven...
Dat zeggende, haelt hy zyn mes uit den zak en snydt eenen stok af, die kon dienen voor gaenstok; daerna trekt hy eenen breeden zakneusdoek
| |
| |
uit, aen den liedjezanger gestolen, legt hem open op den grond, snydt uit het naeste roggestuk stoppels van vruchten genoeg om eenen futsel te maken, legt hem op zynen doek en bindt dezen toe, zoodanig dat het aen een paksken geleek met kleederen opgevuld.
- Daer ze, - zei hy al 't laetste verrigtende, - nu zal men peizen dat ik myne veste heb afgedaen voor de hitte, en het treffelykste man van de wereld ben. Op 'T Jotten! dry uren moed en vreeze, en dan tien dubbel leute met de makkers!
En 'T Jotten stak zyn paksken op den stok, draeide hem over zyne schouder en sprong op de kalsyde. Niemand ziende, volgde hy ze een eindeken, tot aen den Veldmolen, en nam de strate regts, die hem de naeste weg scheen om tusschen Cachtem en Iseghem op Ouckene te vallen, waer hy nog al hoopte van zyne twee verlorene gezellen weder te vinden.
Het duerde wat, eer hy menschen ontmoette; volk zag hy wel staen of zitten rond de huizen en hofstedekens, maer het was juiste de ure van de vespers, en niemand was nog op de beenen. Te beter voor den moordenaer; hoe meer alleene, hoe liever; want schoon zyn zweet al ingedroogd was, en zyne gejaegdheid over, zyn hemde was toch zoo leelyk en vuil, om er meê 's mestdags langst de strate te wandelen, dat hy waerlyk beschaemd was, byzonderlyk om dat zyne andere kleederen afstaken. Na een ure gaens, en toen hy den toren van Cachtem al in de oogen had, veranderde het: het volk kwam op, uit de kerke en uit de huizen; langst waer hy ook draeide, hy kon ze niet alle ontgaen; en toen hy nog bezig was met peizen alwaer genomen om best en voordeeligst, waren de eerste al niet verre van hem. Hy verdapperde zyne stappen en gebaerde haestig te zyn; al vagende aen zyn voorhoofd en zyn hair, was hy tot er tegen gekomen.
- 'T is dat de zonne kan steken, is 't niet waer, menschen? zei hy.
- 'T is haer ambacht! antwoordde er een van de landslieden.
- Dat zy rustte 'lyk wy 's zondags; 'z en zou zoo zeer niet mishanden voor die moeten zeere gaen, hernam 'T Jotten, zonder stille te staen, en blyde genoeg dat hy, door eene bemerking, de aendacht van zyne hemdemouwen getrokken had.
Tegen allen die langst hem voorbygingen, zei by 't zelfste, en hy kon het wel tien keeren herhaeld hebben, vooraleer hy langst den Iseghem-Abeele op een kleen wegeltje kwam, daer hy waerschynelyk niemand, of bykans niemand meer ging ontmoeten.
Het had al wel gegaen tot nu, en de helft van de bane was af, maer ook, het heetste van den dag verdwenen. Wilde 'T Jotten nu nog zoo lange loopen, ongekleed, dat ging beginnen vreemde vallen, en van langst om meer moest hy zich zwichten. - Dat ik aen een veste kon geraken, dacht hy, 't ware al effen! Maer hoe? Daer hangen geen buiten; en iemand pluimen by dage, 't is wat vreed! Ik gae het al gelyk wagen!...
Al middels beradende, om tot zyn doel te komen, voorderde hy altyd. Ouckentorre liet hy op zyn regter hand, en draeide ter zuiden Oucken- | |
| |
waerts. Hy wenschte haest van een mensch tegen te komen, maer in die verlorene streke is dat raer, zelfs den zondag; hy peisde en herpeisde, en zyne gedachten joegen hem zoodanig op, dat hy 't vast voornemen nam van in het eerste huizeken te gaen, welk hy vinden zou, om er met geld of geweld een bovenkleed te krygen.
Beneden den heuvel waerop de Peenemolen staet, kwam hy aen een arm woonstje, langst den dyk over de strate. Hy, daer naer toe: en geluisterd hebbende of hy geen geruchte en hoorde van binnen, trok hy aen de klinke al roepende: - Mag ik wel? - en hy stak zyn hoofd binnen. Een vrouwe zat voor de venster, met een kind op haren schoot, en een in de wiege; zy was arm aengedaen, en 't zag er al even arm uit in het hutteken:
- Vrouwke, mag ik ontsteken? vroeg 'T Jotten, al rondkykende in de hoeken en de kanten.
- Waervan niet? antwoordde de moeder zonder op te staen en renderende op haren stoel, om 't kind te doen slapen.
'T Jotten ging met zyn hand naer zyn binnenbeurze om er het alaem uit te halen, maer kleed en beurze waren weg, en hy peisde nu nog maer dat het al meê was, wat er in gezeten had.
- Daer, zei hy, zy hebben 't al meê, geloof ik.
De vrouwe bezag nu den man, zoo vreemde aengedaen, en zoo vreemde ingekomen.
- Wat hebben zy meê? vroeg zy.
- Niets byzonders. Ik heb daer woorden gehad met eenige kerels in eene herberge; zy hebben my afgeteld, en myn kleed afgestroopt daer myn toebak inzat.
Die uitlegging moeste noeh klaer noch waerschynelyk zyn voor het eenvoudig wyf; immers, zy keerde haren stoel, en met onbevreesde stemme gelyk men er somtyds hoort by 't vrouwvolk te lande, zegde zy:
- Indien gy in een herberge zyt geweest te vooren, wat komt gy hier nu binnen geloopen in een arm huizeken?
'T Jotten en verwachtte zich aen die bemerkinge niet; en voelende dat hy er uit was, en niet vele te vertellen hebbende, veranderde hy van toon, naderde eenen stap, smeet zyn paksken op den grond en zei:
- Om kort te zyn, bazinneken, ik ben hier gekomen achter een veste om aen te doen, en gy moei my een geven.
- U een veste geven! Myne man en heeft maer ééne, en hy is er daer seffens een stapken meê uitgegaen; ik zal hem roepen, gy zult hooren wat hy zegt.
- Neen! Niet te roepen! Een veste moet ik hebben; daer hangt een aen de deure, zie; het is de myne.
De vrouwe, zonder nog te antwoorden, sprong op, 't zy om naer de deure, 't zy om naer het kleed te vliegen: maer eer zy geheel regte was, greep 'T Jotten haer vast en hield ze gesloten al zeggende:
- Zonder droef te zyn! gy voelt wel dat gy maer schreeuwen en loopen kunt als ik wille, niet waer? Ik zeg u dat ik niet anders moet hebben als dat kleed, en in vergelding laet ik u dien neusdoek daer. Ik moet het
| |
| |
hebben, ziet, 't zy met 't zy tegen uwen dank; en 'k zou u raden van fraei te zyn, en geen lawyt te maken voor zulk een prulle; 't zou u kunnen spyten van mynen raed niet te volgen.
- Gy zyt een dief, riep de vrouwe zoo luide zy kon.
- Gy zegt de waerheid; en als gy niet en belooft van gerust te zyn en my gerust te laten weggaen, 'k zal toogen dat ik nog meer ben.
De arme moeder en sprak noch zoo luide, noch zoo zeere meer, en om een woord te krygen, was de moordenaer gedwongen zyn vrage te hergaen:
- Zal ik stillekens de veste aendoen, bazinne?
- Neemt ze meê! antwoordde zy na een oogenblik denkens.
- En byzonderlyk my ongehinderd uit te laten, en achter mynen rugge geen dief te roepen, of ik keere weder!
- 'K zal u laten gaen; maer ons Heere zal u wel straffen voor alzoo de arme menschen te bestelen, en een bedrukte vrouwe benouwd te maken.
- Bah ja! Gy zult nog wel preusch zyn van uw leven, dat ik de veste van uwen man gedragen heb.
Dat zeggende, hadde 'T Jotten het kleed aengestropt, en was tot aen de deure genaderd; hy herhaelde zyne bedreiging en vertrok, nu loopende tot tegen de huizekens die zuid-Ouckene uitmaekten. Daer viel hy op de groote strate, en duizend mannen sterk sedert dat hy gekleed was, rigtte hy zich maer regte naer de hoogte. By de herberge, die omtrent op den top van het heuvelke staet, keek hy door de venster, of zyne makkers daer niet binnen waren; niet al te stout om zelve in te gaen, en niemand geware wordende, zettede hy wederom aen, regts op langs de Molenmote, en met den meesten moed van de wereld.
Nog een half uerken, en hy was tegen den Koolbrandershoek. Uittermaten blyde van zynen dag, zoo slecht begonnen en zoo wel geeindigd, ging 'T Jotten al schuifende langst die welbekende bane, die hem by zyne makkers brengen moest. Hy rekende op vele vermaek in den avond, en van de vermoeidheid eener lange reize, en de gevaren van een dubbelen aenslag wel af te spoelen. De weg scheen hem verkort en hy voorderde zonder weten.
Het kon ten hoogste zeven zyn, en 't was al zoo gerust en zoo stille. Maer binst de stilte, en op tien minuten van de eerste huizekens, hoorde hy een scheute afgaen die weêrgalmde in de lucht. Achter de die, nog een, en alzoo dry vier reke.
De moordenaer had begonnen met stillestaen, te luisteren en rondzien. Maer als hy de eene scheute op de andere hoorde volgen, sprong hy op 'lyk van blydschap, draeide zynen stok al zeggende: - Goed sa! zy zyn toch ook te regte gekomen! - en hy liep, als ware hy een jongen geweest die naer zyn huis verlangt.
Hy stapte een eindeken door het hout, en op den hoek van het bosselken kwam hy in een gezelschap van twaelf mannen, waervan eenige met geweeren in de hand stonden, andere met stokken, maer allen hevig blygeestig en lachten en schreeuwden.
| |
| |
Zy schreeuwden nog meer als 'T Jotten te voorschyn kwam. Baekeland, daer seffens toegekomen, was bezig met vertellen hoe zy gevaren en hunnen makker by Pitthem verloren hadden. Het was een handgeklap, een getier, een geraes van de andere wereld; twee dry scheuten wierden afgedopt, en al de manschap stond er naer om dien dag wel te vieren.
- Vrienden - zei Baekeland, - van dage de laetste keer dat gy mogt schieten by myne aenkomste op dezen hoek! Meent gy dan dat het nog mag gaen 'lyk over tyd, en dat er niemand achter ons en zit? Elk steke zyn geweere in die holde wilgen daer op den hoek van 't bosselken, altyd gelaên, op dat wy, des noods, ons leven aen de gendarms diere doen betalen.
- Bah! riep er een uit den hoop, de gendarms en zullen alhier niet komen! Hoe zouden zy weten dat er dieven woonen in den Koolbrandershoek, als er in de omstreken nooit gestolen en wordt?
- Hoe! die bliksems gerieken 't al: zy wisten wel gister avond dat er dieven in de Muinkebusschen zaten. Er moet maer een zyn die ons overdraegt, 't is genoeg, en het kan gebeuren; de menschen laten ons hier nu gerust om dat zy vreezen voor hun geld en hun leven indien zy ons misdoen; maer dat kan veranderen, en op de veranderinge mogen wy rekenen.
- De kapitein heeft gelyk, hy heeft gelyk de kapitein, en wy zullen doen wat hy zegt!
- Bravo! en om den dag te sluiten, moet ik zeggen dat Simpelaere my tien stoopen schuldig is; wy gaen ze zoo seffens gaen verdrinken, en al drinkende, u de avonturen van onzen dag vertellen.
En geheel de bende, na stokken en geweeren in de wilgetronken van daeromtrent te hebben gesteken, trok naer de herberge op eenige minuten van daer. Zy vonden er nog ander volk, maer niet vele, en dat volk en verschoot geenszins als zy binnen kwamen; immers het was gelyk Baekeland had gezeid: Al de gebuers, zoo wel Koolbranders als landbouwers, wisten dat er dieven en moordenaers in 't ronde woonden; geen een, of hy was er benouwd van; maer uit vreeze zelfs, stelden zy zich onder hunne bescherming. Vroegen de dieven iets, men haestte zich van het hun te geven uit vreeze van dubbel kwyt te zyn zonder vragen. Niemand en durfde de stoutste Koolbranders onbeleefd of bot zyn, nog vele min gebaren dat men van hun dievenambt wist.
Het ging er schuw en luide in den kroeg van moordenaers die sedert lange malkander niet gezien hadden! Het eene glas en verbeidde 't andere niet, en in een half uerken tyds, tusschen klappen en lachen waren de tien stoopen, alle tiene, ommegekeerd. Intusschentyd, de weinige andere menschen, die in de herberge zaten, waren vertrokken; slechts twee of dry waren blyven zitten, te vertellen onder malkander, en somtyds ook een woordeke te lossen, tegen de Koolbranders die niet verre van hun zalen.
De moordenaers, ziende dat zy schier alleene waren gebleven, vielen aen 't vertellen hunner daden. Niet en stond er meer de baenstroopers aen, dan het verhael van den liedjezanger en den uitleg van zyne schil- | |
| |
dery. Menigmael wierd de kapitein onderbroken door handgeklap, en als men hoorde en zag dat Simpelaere een handsvolle van die gezangen in zyn beurze had, riep men van alle kanten: Hier, hier! wy moeten het eens zingen dat het klinkt!
Ongelukkiglyk daer was maer een of twee die kon lezen, en wat daermeê gedaen? Toen Simpelaere zyne papieren uitdeelde, elk snakte er na, en keek er op, maer weinige konden voortvertellen wat er op stond. Baekeland trok ze uit hun verlangen en nieuwsgierigheid:
- Makkers, ik zal voorenzingen; let altyd wel op de twee laetste dingskes van iederen klaus, men herhaele en zinge ze den tweeden keer met my.
Baekeland ging het liedjen op, te midden der diepste stilzwygendheid. De gebuers, die eerst wat verder op waren gebleven, hadden hunne stoelen nader getrokken om ook te luisteren; geheel het manschap was geschaerd rond den zanger, met het hoofd voorwaerts gebogen, en de oogen onafkeerlyk van den mond die de woorden uitsprak. Op 't einde van den eersten klaus, en op een teeken door den kapitein gegeven, de arms vlogen open, en twaelf zware mansstemmen schreeuwden dat het deunde in de velden:
In Vlaenderen of in ander land,
En is er geen gelyk Baekeland.
En er volgde een geroep van bravo! en een geklak van handen, en een gestamp van voeten op den aerdenen vloer, dat men zou gepeisd hebben, de beste tyding van de wereld wierd aen 't gezelschap verkondigd.
Iedere klaus wierd op dezelfde wyze gezongen en aenhoord, en het einde met even veel gedruis herhaeld. Het zingen, met het tieren en lachen, had de gasten van langs om geestiger gemaekt; daer was geen een meer die vreesde voor vyand of verraed, en elk vertelde en vroeg al eenen kant. Byzonderlyk had men leute met het aerdig kleed van 'T Jotten Meyer, die bezig was mei zyne worsteling en zyn reize uit een te doen. - Hoe naer hebt gy er aen geweest en van den avond in 't kot gezeten in plaetse van hier te zyn! zei de eene. - 'T Jotten is een dief die steelt by de arme menschen, en dan nog gescheurde kleêren! zei een andere. - Pé Bruneel byzonderlyk reed op zyne kappe, en zei al menig onaengenaem woord voor 'T Jollen, en dat deze waerschynelyk zou opgeraept hebben, ware 't niet geweest dat Baekeland daer zat.
Binst het meeste geklap, is er een van de bende die door de venster kykende, regte staet en zegt:
- Een man te poerde!
Seffens was het al in roere. Wat voor een? Wat voor een? riep men van alle kanten; want de vreeze in het herte van eenen kwaeddoener komt vele eerder dan zy weggaet: Baekeland was buiten gesprongen, en in eenen oogwenk weder, al roepende:
- 'T is niet, min als niet! Een koopman op reize, of ieverst een andere gast die den zuiden inrydt; laet hem maer loopen!
| |
| |
- Né! zei de schout, hy heeft een net kleed aen; 't ware van passe voor 'T Jotten, die 't zyne gelaten heeft voor wat liedjes!
- 'T en is altyd gy niet, die 't zoudt durven halen, of ware er nog een oordjen aen te winnen? antwoordde 'T Jotten.
- Ik niet! durft gy wat van uwe duiten er tegen leggen? ik gae er zoo met een omme, en de kazakke is voor u.
- Dat is een goed gedacht, zei een andere; 'T Jotten, gy moet al gelyk ieverst aen een kleed geraken, en van twee een, 't is beter van dage als morgen.
- Is 't meeninge, Pé?
- Tot over 't hoofd; gy kent my genoeg zeker, om niet te twyfelen aen myn woord!
- Hé wel! haelt ze voor een halve kroone.
- Een halve kroone, en het gelage sedert de tien stoopen die Simpelaere schuldig was; wilt gy?
- Akkord! gaet maer op!
- In een half uerken ben ik terug, en wy zullen 't u aen stroppen, gy mogt het zeker zyn!
- Voorzigtig te zyn, en den peerdegast nog wat verder te laten gaen! riep Baekeland aen den schout die aen de deure was, en voortliep al de straete die naer Ledeghem geleidde.
De man te peerde reed op den kerkeweg, een weg breed genoeg voor eenen ruiter en te nauwe voor eenen wagen. Van weerkanten stonden er hooge vruchten, zoodanig dat van verre men niet anders en zag dan het hoofd van den mensch, op en nedergaende met den gelykvormigen stap van den draver. De moordenaer en volgde hem op de hielen niet: en die streke gewend, wist hy dat de ruiter nog een draei moest maken voor aleer op den regten weg te komen; daerom sneed hy dien hoek af tusschen de voren der velden om hem te overhalen, en ging zich plaetsen aen den keer, in eenen polk waer niemand hem kon zien.
Men hoorde den stap van het naderende peerd op den hard gedroogden grond. De moordenaer zat te loeren, met den herteklop: hy wiste nog niet wat hy ging doen, een enkele diefte of eene moord; hy wiste niet wat middels gebruikt; of geschoten met zyn pistole die geladen in zyn beurze zat, of geslegen met zyn kapmes, dat onder zynen buzeron aen een riem hong. Er was haeste by, want hy zag reeds, niet verre van hem, het hoofd van den ruiter wemelen boven de groene tarwestoppels. 'T was moeijelyk: schoot hy den vent, boven dat het gedruis ging maken en dat hy hem missen kon, 't en was niet zeker dat het peerd verschietende, er meê niet en zou wegloopen, was hy niet steendood; snakte hy het dier, een gevecht was onvermydelyk, en alleene tegen eenen onbekende, misschien zoo fel dan hy! - Die gedachten hielden hem nog bezig, en de reiziger was op de regte zyde, tien stappen van daer.
De schout hield zich gesloten in zyn hoekje, met eenen knie op den grond, en eenen voet vooruit; zyn hand was onder zyn buzeron gegaen, en had er de blinkende byle gegrepen, welke hy nu in zyne vuist hield. Zyne oogen waren 'lyk fakkels, wydopen, en gerigt naer zyne prooi. Het
| |
| |
peerd ging stillekens, en al huppelende; de ruiter zat er onbedacht op, te zien rondom hem, al boven de velden, met den toom in de eene, en het slagwisjen in de andere hand.
Juiste was hy met het aenzigte al den anderen kant gedraeid, toen zyn draver aen den hoek was, sprong de moordenaer uit, liet zyn kapmes onder het dier vallen, en binst dat het viel, stak hy met het meeste der gewelden zyne beide vuisten in de lenden van den ruiter. Zadel en man kraekten en piepten; het peerd gaf eenen sprong vooruit, en de reiziger geheel verschokt door den stuik en den sprong, keerde over langst zyn peerd, en rolde op den grond.
Gelukkiglyk voor hem, het dier, als het zyn meester voelde vallen, bleef boomstille staen. De moordenaer had achter zyn mes gegrepen, was toegevlogen, en zou ongetwyfeld den reiziger kunnen vatten hebben, op den oogenblik, dat hy bedwelmd ter aerde viel, maer het peerd stond in zynen weg, en binst dat hy er ronddraeide, had onze man, die kloek en fel was, den tyd gehad van zich half op te regten. De schout stak zyn mes omhooge, en dreigde hem het hoofd te splyten, maer in een schielyke en onherdoenbare beweging, had de bedreigde zich van kante gesnakt, en was regte gesprongen op eenen stap ter zyde zynen vyand.
Een ongelyke maer bloedige worsteling moest ongetwyfeld aenvangen. Misschien ontzag ze Pé Bruneel niet min dan zyn slagtoffer, hy die wiste by ondervinding dat gevaer somtyds krachten leent; want hy aerzelde wat, en bekeek met spytigheid den man die daer voor hem stond, ongewapend en men zou gezeid hebben onbevreesd. Het duerde niet lange nogtans, want hy trok zyn pistole, en ging den hane overtrekken: de vreemdeliug vlugtte, kroop achter zyn peerd en snakte het by den toom.
Tot nu toe, was er nog geen enkel woord gesproken geweest: niet anders had men gehoord dan een diepen zucht van den aengerande, het trappelen van het peerd, en het moorlen van den moordenaer.
De schout voelde wel dat de kanse tegen hem keerde, en hy had geen de minste goeste van, rond het peerd, achter den man te loopen, dien hy ontkleeden wilde. Hy bleef stille staen, liet zyn pistole nederzinken en sprak met nydigen toon.
- Geef my uw bovenkleed; ik zal u gerust laten!
De reiziger die gesloten zat achter den kop van het peerd, antwoordde niet; hy trok het dier wat voorwaerts, en draeide het tegen den moordenaer, die overzyds sprong, en nog eens zyn wapen ophief.
- Strop uw bovenkleed af, zeg ik! 'K en vrage niet anders; en gy moet u haesten of ik schiete.
Het peerd trappelde van ongeduld; de ruiter, die tyd hadde gevonden van zich te overpeizen, keek in de oogen van zynen vyand en zei:
- Wilt gy, om te toogen dat gy regtzinnig spreekt, uwe pistole afschieten, ik zal 't u geven.
- Daer ze! en de scheut ging af, en het peerd sprong en sloeg, dat de moordenaer op het land moeste wyken om niet geraekt te worden.
En intusschentyd speelde de ruiter zyne mouwen uit, en smeet zyn
| |
| |
kleed zoo ver hy kon, sprong op zyn peerd, liet de afgevallene zadel in den brand, en vertrok te vierklauwe, zonder nog omme te kyken, al den kant van Ledeghem.
Het begon avond te zyn, als de schout wederom kwam in de vergadering der moordenaers. Hy trad binnen, met het kleed op zyne byl omhooge gesteken en al zingende het eenigste dat hy van het nieuw lied onthouden had:
In Vlaenderen of in ander land
En is er geen een gelyk Baekeland.
Een zegevierend getier rees op by zyne inkomste, en met vele gelach en gebaer wierd de kazakke aengestropt aen 'T Jotten Meyer, die wel moeste laten geweerden, en betalen en zich te vreden te toonen.
Het was diepe in den avond, als de moordenaers den kroeg verlieten. Eenige liepen om hunne wapens, andere lieten ze daer, en geheel de bende keerde in al Sinte-Pieters, om naer den Schouthoek te gaen. Twee mannen gingen vooren op, met eenen dieven-lanteern. Immers het was donker geworden; zwarte wolken overdekten nu den hemel, en een zwaer ongeweerte broedde in den grond van de lucht, al den westkant.
|
|
Auteursrechtvrij