|
| |
| |
| |
VI.
De onderbrokene vertelsels.
Dry weken omtrent waren verloopen sedert dat Jaeke Meyer, moordenaer refractaire, Naerden van Joos Neeryncks in den Geuzenbusch tegengekomen was. In die dry weken, was hy maer eenen keer voor eenen merkelyken tyd van zyne schuilplaets weggegaen, en wel op den nacht, dat wy hem by en in 't Meiboomke gevonden hebben. Integendeel, was hy dikwyls in 't huis van Joos Neeryncks op Couckelaere en meer nog by zyn zwager op Aertrycke geweest. Uitwendiglyk nam hy veel deel in den ongemakkelyken toestand waerin Naerden zich bevond, hy verlichtte zyn leven, ging voren als er uit te gaen was, om te zien of er vyand in het omliggende zat, droeg de maren over van den eenen naer den anderen, en, met zyne schynheilige woorden en werken, diende hy voor trooster aen het huisgezin, en voor verzet aen den jongeling. Intusschentyd legde hy zyne plannen aen: hy was, byzonderlyk by moeder, diepe in de mouw geraekt, mogte vele doen en alles weten, en 't byzonderste nog, was alle ure van den dag en van den nacht hem den uit- en ingang van den huize vry; men was aen zyne komste en aen zyn gedoensel zoo gewend, dat hy nu reeds al had kunnen meêdragen dat in de keuken was. Maer by hield zich in, tot betere gelegenheid.
In dry weken was het vele veranderd in de wereld en in den Geuzenbusch. Het slecht en koud weder was al met eenen keer gestaekt, en 't schoonste lente-saizoen uitgekomen, zoodanig dat de nature, in wouden en op velden, tien dagen in één, voortgang had gedaen. De refractairen, in den busch, konden schoone hunnen tyd verslyten met werken en snoeijen aen de boomen, of met het verveerdigen van kleine dingjes in wissewerk. Van den anderen kant, de gendarms die wat vlugtelingen aengehouden, en vele andere vruchteloos gezocht hadden, en kwamen zoo vele niet meer te voorschyn, en de eerste vreeze was voorby; hetgene maekte dat Naerden en Jaeke, zelfs by dage, durfden uitkyken. Alleenelyk schuwden zy het aenzien der menschen, want, in zulke ongelukkige tydsomstandigheden, is het natuerlyk van niemand te betrouwen.
| |
| |
'T was op een van die schoone avonden dat Meyer, die eigentlyk bezemmaker van Ledeghem was, aen Joos Neyrinck ophing dat hy binst dien nacht naer huis ging boven Thourout en 's anderdaegs in den voornoene, of wel in den avond, zou wederkeeren. In plaetse van naer huis, ging hy naer 't Meiboomke, daer hy wiste dat Baekeland, zoo niet altyd, ten minsten dikwyls by nachte, verbleef, in 't eerste van de weke.
Hy was weder tegen 's anderendags avonds. By zyne inkomste ter hofstede, terwyl ouders en kinders hem te gemoet sprongen, en vroegen hoe hy 't gesteld had langst de bane, en hoe 't ging in zyn huis met zyne naestbestaende, gebaerde Jaeke te treuren: zyn vader, zei hy, door de onruste en de vreeze voor zyn kind bevangen, was ziek geworden, maer met zynen zoon te zien was hy aen 't beteren, en hy had zoo dringend gevraegd om hem nu en dan te ontvangen, dat hy waerlyk, als goê zoon, verpligt was van min als te vooren by Naerden te blyven. Van den achternoene al, ging hy wederom gaen, zei hy, zonderden dag noch de ure te stellen, daer hy zou terug zyn.
Zy geloofden 't; en het was al dat hy vroeg.
Den woensdag, diepe in den avond, was Jaeke op zynen post, aen de deure van het Meiboomke. De moordenaers waren er al vergaderd, ten getalle van vyf of zesse; daer moesten er tiene komen, om er al te zyn.
Baekeland was vies gezind: hy zat te droomen en te pronken in eenen hoek, zonder ooit op te kyken, of de binnenkomenden te groeten. Zy nen eenen elleboge was geleund op de tafel, en zyn hoofd rustte in zyn hand; met de andere hield hy een lange pype vast, waervan hy somtyds de rook, in wolken, bezag de schouw intrekken; die rond hem waren klapten, maer niet vele, en hy scheen er geen aendacht op te nemen.
Als de laetste van de tien uitgenoodigden zich in de ronde had nedergezet, een struische kerel, die Pé Bruneel heette in de wereld, maer in de bende, sedert de schrikkelyke daed van Roosebeke, geen anderen name meer en droeg dan schout, ging plaets nemen by de tafel langst den hoofdman.
- Ah sa, kapitein, zei hy, wy zyn er! hoe staet het?
De kapitein draeide zyn hoofd omme, zonder van zynen stoel te roeren, bezag zyn volk, en zei:
- Is er drank? ik ben moê van rondloopen; het zyn lastige dagen, duizend mael lastiger als ten tyde dat wy in het Vrybusch zaten.
- Is er geen, daer zal er komen; toe, Joske; naer den kelder, de meesters kele is drooge!
- Ja! dat myn kele alleene maer drooge en ware? myne beurze is het; en 't en schilt niet vele, myne moed ook.
De roovers bezagen malkander: Baekeland hernam zyne eerste houding en zweeg. Intusschentyd wierd er geschonken en gedronken, en de bende kwam tot sprake.
- Welk is het laetste nieuws nopens den gepluimden koopman van maendag? vroeg Pé Bruneel.
- Dat weten wy niet, zei een andere; 't Molleken zou hier moeten zyn omdat uit een te doen.
| |
| |
- Dat weet ik, zei Baekeland, en zonder dat het Molleken hier zy. Die duivelsche koopman! 'T en is maer spytig dat Jaeke Meyer hem naer de andere wereld niet gezonden en heeft; hy zou ten minsten niet meer geklapt hebben.
- Bah! hy gaet niet vele kwaed doen met zyn tonge!
- Meer dan gy peist! Gaet hy niet overal rond vertellen dan, zei de kapitein al opspringende, dat volk uit Baekelands bende hem hier bezig gehouden heeft, zuiver uit om hem by nachte in den busch te kunnen plunderen, en dat het Meiboomke de vergaderplaets is van een hoop dieven, een moordenaersnest? 'T is genoeg om dat de gendarms naer hier zouden komen eene huiszoeking doen, en ons betrapen misschien. Gelukkiglyk dat Joske Braecks en zyn sloore alle twee niet ligte en verschieten, anders zouden zy wel in hun herberge niet durven blyven. Hetgeen ik zeg is de waerheid: over vyf uren heb ik het hooren vertellen te Rousselaere.
- 'T is al wel van verschieten, zei Joske; maer 'k heb al gelyk liever de hielen van de gendarms dan hunne teenen.
- Zeg dan! is er geen gestolen goed meer in uw huis? Dat mag hier niet gevonden zyn!
- Neen; Barbe Schouts is 't overige gaen verkoopen naer Brugge. Iets van niet met alle! Moeten wy daermeê lange leven, meer dan een zal honger lyden.
- En de kroonstukken dan van maendag laetst?
- En Jaeke Meyer die ons wat beloofd heeft voor van de weke! Hé wel, Jaeke, hoe staen de zaken? is de plaetsvervanger nog niet gekocht?
- Wat zoudt hy! en 't geld ligt nog altyd achter ons te wachten.
- Kunnen wy er gemakkelyk aen? Immers, wy moeten wat voorzigtiger zyn dan eertyds, meent gy? Wy hebben meer vyanden en min vrienden, - zei met nadruk de hoofdman.
- Ik neem het al op my, zeg ik; doet alleenlyk wat ik vrage, 't zal al wel zyn.
- Wat vraegt gy, jongen van 20 jaer oud? Gy zyt al vele te jong, om een aenslag alleene te doen gelukken. Laet eens hooren, nogthans; misschien zult gy toch wat goeds uitgepeisd hebben.
- Ben ik te jong om te spreken, ik zal zwygen.
- Niet te jong om te spreken, maer om bevelen te geven, verstaet gy het? En nu, val maer aen den uitleg; is het wel aen boord geleid, gy kunt, in eenen keer, oud en doortrapt worden; toe!
- Ziet hier wat ik uitgepeisd heb om best te gelukken: het zou moeten van de weke nog uitgevoerd zyn, dat er somwylen iets voorvallen moest!
- Morgen, morgen! schreeuwden er eenige.
- Morgen om te schikken, en overmorgen om uit te voeren, zei Baekeland kortaf.
- Nu dan, overmorgen. Hé wel, omdat er niemand verlorene en gevaerlyke slappen zou doen, 't Molleken, dat zeker reeds verwittigd is,
| |
| |
zou moeten vrydag rond den noene maken in de hofsteê te zyn, kwansuis met visch, 'lyk hy gewend is. Ik zal wel gelegenheid vinden van hem teeken te doen of een woord te zeggen; mynen ja of neen, kan hy binst den achternoene overdragen naer den Nachtegale, waer gy vergaderen moet. Is het al wel, komt maer op; ik zal u gemakkelyk binnen laten, en zelfs u naer buiten komen halen. Maer de groote knoop is van aen de beurze van den ouden Joos te geraken! 'K en wete verduivels nog niet waer dat zy zit!
- Dat moet geweten zyn nogthans, ten minsten daeromtrent.
- Ik weet het op iets naer: 't moet in de kamer zyn waer Joos slaept, of misschien op de voute waer dat zyn schoonzoon woont. Ik peize zelfs dat het in deze laetste kamer is; want voor het huwelyk zyner dochter, heeft Joos daer altyd geslapen, en geheel het getuig, kassen en koffers, is er blyven staen als vooren. Onder andere, staet er een groote koffer waer dat er wel duizend nagels in zitten, geloof ik, en altyd toe is met een maelslot. Als gy ingebroken zyt, loopt maer eerst naer dat kamerken, het is links, al van achter met trappen op: breekt die oude koffer open, met goed alaem: gy zult waerschynlyk, van den eersten keer, het potje vinden.
- 'T is wel, Jaeke, wy zyn wys genoeg daerin; als wy tot in huis kunnen geraken zonder ongelukken, 't is iets, maer 't en is toch maer een begin; hoe staet het met de manschap van de hofsteê? Daer is het gevaerlykste.
- Vier mannemenschen, twee oude en twee jonge. Vader en knecht, en dan, Naerden en zyn schoonbroeder.
- Wat zegt gy, Naerden? Neen; Naerden en mag daer niet zyn, hy kan alleene onze zaek verbrodden.
- Hoe hem weggekregen?
- Hy! die refractaire is, die vlugten moet voor de schaduwe der gendarms! tut! tut! tut! ik speelde liever zelve gendarm daegs te vooren. Hy zal wel uitslapen dien nacht, zei Baekeland, ik neem het op my, en wy zullen zien.
- Daermeê is 't al dat ik te zeggen hadde, kapitein: 't overige is voorbereiding en hangt af van uwe bevelen,
- Myne bevelen zyn, dat al het volk hier tegenwoordig, met den avond, vrydag, op Wynendale-Kapelle zy.
- Het zal zyn, kapitein!
- Goed, makkers! Ik zie nu dat gy altyd de zelfde gebleven zyt, niet tegenstaende ons hard leven; 't is waer, wy zyn vele vervolgd, en voor ons hoofd, zou de wet geheele hoopen geld geven; maer 't is een plezier van zoo vele weerd te zyn; en alles wel ingezien, wy moeten getuigen dat het niet zonder groote redens is, dat men achter onze bende zit: elk voor zyn eigen, zegt het spreekwoord; moeten wy zorgen nogthans voor ons leven en voorzigtig zyn, nu meer dan ooit, daerom niet gelaten van te stelen en van te leven: 't en houdt maer aen ons van te toogen dat wy oolyker zyn dan de wet. Nu dan, Bazinne, tapt maer op: onze zaken zyn goed van den avond, en beter nog te wege; voor zoo dikwyls
| |
| |
dat wy vergaderen, er moet een glas gedronken zyn, tot spyt van die 't ons benydt.
Een gulhertige maer stille toejuiching volgde op die woorden van Baekeland. Het was toch een wonderlyke roover; hy deed met zyn volk al dat hy wilde. Somtyds met kwaedheid, dan met goedheid; en zyne woorden, welkdanig ook, taekten altyd.
'T en was niet late nog: het sloeg tiene op de horlogie van de herberge, de ure dat het slecht volk begint te leven, en de goê menschen ter ruste gaen. De moordenaers waren er toe gezeten om dien avond te pekken en te kokkerullen.
- Verwacht gy Barbe Schouts van den nacht? vroeg Baekeland aen Joske Braecks,
- Te zeggen, van den nacht! Brugge is nog al verre van hier dat gy meent; en maer ten nuchten deure zyn?
- Anders, wy zouden aen Jaeke Meyer zyn deel van den laetsten buit kunnen tellen; 't ware eene belooning voor zynen dienst van dezen avond.
- Buit, zei Jaeke; welke buit! van den koopman toch niet; en ik weet van niet anders.
- Gy weel niet? Leeft gy dan buiten de wereld op Couckelaere?
- Buiten uwe wereld toch.
- En gy weet niet van onze diefte op Passchendaele, en van hetgeen er gebeurd is op Hooglede sedert veertien dagen van hier.
- Volstrekt niet.
- Ha! dan moeten wy dat vertellen van den nacht: 't ware een schande, dat een onzer makkers de daden van zyne gezellen niet en kende. Ah sa, 't Jollen, gy die de byzonderste waert in de zake van Passchendaele, geef aen uwen broeder het verhael van al dat gedaen is geweest. Hy is nog jong, en kan er nut uit trekken tegen overmorgen. Begin maer.
- 'K wille wel, zei 't Jotten Meyer, ik verversche myne kele en ik gaen daer aen.
- Ga maer op: kort en goed, zulde!
- Het was dan op eenen zaterdag voornoene dat ik met bezems naer Yper-markt was. De Paeschen naderde, en de landslieden in aental waren naer stad gegaen, om kleederen, goud en zilverwerk te koopen, tegen den aenstaenden hoogtyd. Hoe wel ik ook loerde, om hier of daer aen een beurzeke te geraken, 't en pakte niet, en ik was schier genoodzaekt van ydel naer huis te moeten keeren. Onder al, en binst den achternoene, waren er twee dochters, net gekleed, die van te lande moesten zyn, en alsdan den eenen winkel uit en den anderen ingingen; ik vervolgde ze sedert meer dan een ure zonder iets te kunnen vernemen; 't lange laetsten gingen zy binnen in eene herberg en ik er achter. Nevens een tafelken gezeten trokken zy hunne boterhammen uit hunne korven, en zetten het aen 't smullen: ik, op dry voeten van hun, met eenen beker langst my, en werkende aen een paksken bezems dat my overbleef, en luisterende naer hetgene zy gingen zeggen. Ik had toch al gegeven dat
| |
| |
ik dien dag gewonnen had, om te weten van welke streke zy waren, en langs welke strate zy naer huis moesten. Het dacht my, en ik gerook het gelyk, dat zy geld by hadden, of kostelyke ware, misschien goud en zilverwerk.
Zy aten neerstig, bekeken wel het volk dat in de herberg was, en schenen op my geen acht te nemen. In 't eerste en spraken zy niet, maer welhaest ging de tonge los, en 'k vernam al dat zy in Yper gedaen en gelaten hadden. - Het zyn al gelyk schoone ketens en kruissen en ringen dat wy in dien laetsien winkel gevonden hebben, zei de eene. - Ja 't, zei de andere, maer wat diere; 't is toch een groot geld voor zoo weinig gewigte, ziet eens het kan al in een kleen doozeken, en zoo vele kroonstukken daer vooren! wy zyn vele buiten ons schik, dat gy meent, en kwestie nog of het gaet wel zyn voor vader. - Bah, wy zullen 't wel effen klappen! In 't eerste zal hy wat preutelen, maer 't en gaet niet lang duren. Ten anderen hy mag wel iets zeggen, die fraeije oude man, wy hebben lange genoeg moeten kniezen om aen goudwerk te geraken, en hy scheedt zoo noô van zyn geld af; 't is altyd met den ouden tyd dat hy uitkomt: de menschen en hadden eertyds dat niet noodig! 'k geloof het wel; de menschen van over zoo vele jaren zyn weg, en er zyn andere gekomen die 't noodig hebben. Ik vinde dat wy moeten gaen 'lyk de menschen van onzen staet. - Wy gaen dat weigerlyk wegdoen, niet waer? en maer op de groote dagen uithalen. Ik gaen 't myne steken onder al myne kleêren, in den grond van de kasse die op onze kamer staet. - En ik ook.
Dat praten ging voorts, maer 'k en luisterde zoo wel niet meer; immers ik wiste genoeg. Het fyne was nu van te achterhalen waer die dochters naer toe moesten. Een halve uer later zag ik ze kruipen op een overdekten wagen, die de strate van Passchendaele insloeg. Ik er achter, wel twee uren verre, tot over 's Graventafel: daer trok de wagen in een hofsteê, en stond. Eene halve uer achterna, bood ik in 't zelve huis myne bezems te koope, en ik vond er benevens eenen ouden man, die wel tachentig jaer oud scheen, eenen jongeling en de twee zelfste jonge dochters: anders niemand meer. In eenen oogenblik had ik geheel het huis met zyne verdeeling vast; myn plan was gemaekt en regte naer den kapitein gegaen.
'S anderdags avonds ten negenen, zaten wy met zessen in het bosselken dat ligt tusschen de Broodsnede en 's Graventafel.
Als het tiene sloeg op den toren van in 't ronde, trokken wy uit den busch naer de hofsteê, die maer een half vyf-en-twintig boogscheuten van daer en was. Aen den dam die voor 't huis ligt vielen wy stille, om een goê reden, dat wy niet binnen kosten. Er was nog geen een van ons die gesproken had van hoe of alwaer men zou binnen gedrongen hebben, zoodanig waren wy gerust over den uitval, en zeker van er te komen.
- Goed, zei ik, na rond het huis geloopen te hebben en geluisterd of ik niet en hoorde, en gekeken of ik nieverst geen licht zag. - Zy zyn in de ruste: gaen wy maer aen; 't zit fyn!
- Ja maer, zei de kapitein, al waer?
- Hoor, verduivels al de deure, het naeste is verre genoeg.
| |
| |
- Zy is toe!
- Dat zy! men zal ze open doen.
Bevel wordt gegeven aen Knorre Busschaert van aen de achterdeure te staen, om niemand aldaer te laten wegvlugten. Ik, met twee onzer makkers, wy gaen naer het wagenhuis, grypen er een plantsoen, komen er meê opgestreken; en in twee minuten tyds vliegt de deure al achter over, te midden het huis. Intusschentyd had onze kapitein zynen lanteern gereed gemaekt, en wy stonden te midden de keuken, veel eerder dan wy gepeisd hadden. 'K en wete niet hoe: het ging dien nacht gelyk van 's zelfs.
Nogthans, wy hoorden schreeuwen, in de zykamer, stemmen van vrouwen, gemengeld met stemmen van mannevolk, en springen achter wapens, en roepen: Moord! Moord! voor aleer wy op iemand de hand hadden gelegd.
- Laet ons dat volk eens doen zwygen, zei onze kapitein en waer zitten zy dan? volgt my. Grypen wy elk een vast, en doet al dat gy my ziet doen.
Wy sprongen met tween op de voute, en hy, met zyne gezellen in de kamer. Nauwelyks waren wy binnen of, boum!... een scheute ging af; men hoorde eenen akeligen schreeuw, een spateling op den vloer, en het getier van ons volk dat woedende scheen. Ik snakte my om, en ging zien wat er gebeurd was. Aen de deure van de kamer schupte ik tegen een lyk, en trappelde in eenen plas bloed; seffens verkende ik Lieven Karlo, die in 't herte getroffen door eenen kogel, nedergevallen was en stuiptrekkende zynen laetsten snik gaf.
- Laet hem liggen, en ga naer uw werk, schreeuwde de kapitein, die den zone van 't huis met zyne vuisten schuddede en nedervelde.
Ik sprong weder naer de voute; en van de twee benouwde dochters gemakkelyk meester, sleepten wy ze in de keuken. De kapitein was er al met zynen vyand.
- Waer is de kelder? vroeg hy!
- Hier, kapitein, waerom? - en ik ging naer de ingangdeure om ze hem te toogen.
- Trekt ze open!
'T was een valdeure; ik hefte ze op, en legde ze vast met het ketentje. De kapitein, die den zoon van 't huis by den kraeg had, eenen fellen jongeling, bragt hem aen den ingang van den kelder, plaetste hem juist op den eersten trap en zei:
- Daer, jongen, daer is uwe bedde voor van den nacht, en ziet dat gy stille ligt, of wy zullen u komen wiegen, zulde! - en hy gaf hem eenen stuik, dat de kerel van al de trappen rolde, en al klagende tot beneden vloog. Hy was er en de twee vrouwmenschen volgden hem van naby. De deure wierd op hun met het scheedhout toegesloten. Ter zelver tyde kwam de Knorre in met den knape, die, door het geschreeuw ontwaekt, had willen wegvlugten; hy wierd insgelyks in den kelder gegooid, zonder van iemand een enkel woord gekregen te hebben.
Ondertusschen was de oude man, vader des huizes, in een kleen
| |
| |
kamerken op zyn bedde blyven liggen. De vreeze had zyn bloed doen styven in zyne aders, en hy lag daer, zonder roeren of tieren, in afwachting van 't gene er gebeuren moest. Twee van onze gasten waren er by geraekt, en hadden hem laten liggen; ik en de andere, wy waren al bezig met snuisteren in hoeken en gaten, achter al dat eenige weerde had en gemakkelyk kon verdregen worden. Wy vonden 't eene en 't andere: geld en goed, gespen en kleederen; maer het goudwerk en kwam niet uit, zelfs uit het koffertjen niet dat stond op de voute der kinders.
Ik stampte van ongeduld omdat wy zoo lange moesten loopen, ik die de zake aengeleid, en zoo vele hooren boffen had met de nieuwgekochte juweelen. 'K zegde in myn eigen: wy zullen ze wel vinden, al moest ik een van de twee koopsters uit den kelder gaen halen!
Al zoekende en rondloopende, kwam ik in het kamerken waer de grysaerd regte in zyn bedde zat; ik verschoot bykans al hem ziende, dien ouderling zonder kleêren aen, met oogen diepe in zyn hoofd gedoken, boven die kaken, zoo mager en uitgemergeld! Niettemin ik springe naer hem toe, en met eene pistole in myn hand zeg ik: - Karel Depuydt, - het was zyn name - zeg my waer het goude werk ligt door uwe dochters zaterdag t' Yper gekocht.
Hy bezag my sterlinge, al snakkende achter zynen asem, maer hy sprak niet.
- Gaet gy zeggen waer dat het ligt? hernam ik en 'k legde er eenen franschen vloek by dat het kotje deunde, of ik vermoorde u en al uwe kinders.
- Waer zyn myne kinders? vroeg hy al my beziende.
- Riek het, en zeg waer hunne juweelen liggen!
'K en kreeg geen woord meer, 't zy dat hy niet spreken wilde of niet en kon. Ik wierd leven 't wel zoodanig kwaed, dat ik hem by de arms greep, en meêsleurde tot in de keuken, waer hy uit myne handen op den aerdenen vloer nederviel.
- Daer ze, riep ik naer den kapitein; hier is een die alles weet zitten en niet spreken wil; wat gaen wy er meê doen?
- Kom! kom! zei hy, korte veuringe maken; wil hy niet spreken, hy zal branden! Geef my vier.
Een van onze mannen greep een keerse, en gaf ze. De hoofdman ging er meê aen de voeten van den gryzaerd, en dopte ze er tegen, als of hy hem traegzaem had willen opschouperen. Hoe ongevoelig ik ook ben, wierd ik geheel koud van dat te zien, en ik was juiste te wege van aen den kapitein genade voor den lydende te vragen, toen hy, zyne voeten insnakkende, zelve zei:
- Laet my gerust, ik zal u alles toogen.
'T was hetgene wy wenschten. De man wierd opgeregt; en, geleid door twee van ons, trok hy, van het diepste eener kasse, het houtene doosken waer alles inzat. Hy haelde, met tegenzin wel is waer, maer hy haelde al gelyk die schoone paren van ketens, kruissen en ooringen uit, en wy snakten ze uit zyne handen, en lieten hem staen waer by stond zonder
| |
| |
verders te vragen of hy geld zitten had. Dwazeriks! hy had het ook uitgehaeld, en kwestie en had hy er niet vele! Nu, geladen 'lyk biën, en blyde van zoo gemakkelyk aen onzen buit gekomen te zyn, vlogen wy den huize uit. Het lyk van Lieven had ik op myne schouders geladen, opdat het 's anderendags noch gevonden noch herkend en zou worden. Van tyd tot tyd geholpen door de makkers, bragt ik het tot in de wooning van Mattheeuw Danneel, waer het voor altyd begraven ligt. 'T zyn die juweelen die Barbe gaen verkoopen is naer Brugge, en waervan gy uw deel zult krygen, Jaeke. Wat zegt gy daarvan broeder? Is dat niet wel gepeisd en wel gedaen geweest? En meent gy niet, na dat uitgevoerd te hebben, dat men den lof van den kapitein en van de makkers verdiend heeft?
- Dat is de moeite weerd, 't Jotten! ik zal u navolgen, en toonen dat ik u broeder ben, zulde! Maer wie ter wereld, anders als de kapitein, zou ooit gepeisd hebben van dat volk in den kelder te steken?
- Alzoo toont hy dat hy weerdig is van onzen kapitein te zyn, antwoordde 't Jotten.
- Aen my nu, zei Baekeland tegen zyn volk; toe, Baes! schinkt eens; ik moet asem hebben om te vertellen hoe ik hier laetst gevaren ben. Nog zulk een avonture of twee, met wat gendarms op myn hielen, en ik houd op van uwen kapitein te zyn.
Elk keerde zich naer den hoofdman, die dronk en aen 't vertellen viel.
- Hetgeen ik tot myne eigene schande gaen uiteendoen, is al geweten van eenige onder u, maer niet geheel en gansch. Uit genegenheid voor Jaeke, zal ik beginnen van even er:
- Over eenen dag of tiene, 't was op eenen maendag, waren wy, verkleed in koopmans, te zwieren rond Cortemarck en wy vielen in te Cortemarck-Helle, Pietje Fyn, Macken Roose, en ik, zei de hond. Het koste dry van den achternoene zyn, en als of het willen lukken hadde, kwam de eene persoon gedurig achter den anderen in. De weerd liep verlaên, de bazinne schikte hare kamer; de kannen en glazen blonken; kortom, men zag dat er iets te doene was, en dat er volk ging toekomen, Het kwam al ligte uit: eenige kooplieden traden binnen, andere landslieden volgden, en de peerden en wagens kwamen achter. 'T was levering en betaling.
Zoo seffens dacht ik by myn zelven dat er wel voor ons ook, dien dag, een oerdje kon te winnen zyn; ik trok een oogske naer Pietje Fyn, en hy verstond het met der daed. Een deel van den achternoene lang, trachtten wy ons te verzetten, gelyk het ander binnengekomene volk: wy dronken en aten, en hoorden de kroonstukken klinken in de kamer. Onze ooge en was nooit van de ingangdeure; wy beschaften alwie binnen ging en uitkwam om te zien of zy vele of weinig geld mee hadden, en alle dry, wy waterbekten achter de horzen, en achter den avond.
Niemand en had in 't eerste op ons schynen acht te nemen; men nam ons voor kooplieden of voor reizigers, en wy schenen het ook voor dien oogenblik. 'T en bleef niet geduren nogthans: ik weet niet uit welke oorzake, maer 'k had 'lyk vermoeden, om dat er daer zoovele volk was; myn hoofd, zelfs al kaertende met myne makkers, draeide altyd rond;
| |
| |
ik onderzocht gedurig de vergadering, en eens vielen myne oogen op het wezen van eenen man, die 't einden het huis zat en my sterlinge bekeek. Dat wezen kende ik, maer 't huis wyzen, en kon ik niet; zyne aenblik trof my: van onder de vooije myner klakke, hield ik altyd myne oogen op hem; hy scheen in overdenking verzonken. Ik wierd verlegen, en wie zou 't niet zyn dat hy in onze kleederen zat? Misschien was ik verkend! misschien was het enkele benouwdheid van mynen kant! In de onzekerheid zelve voelde ik dat het 't voorzigtigste was van my van kante te maken. Een teeken naer myne makkers gedaen, wierd verstaen door hun, wy trokken buiten, en draeiden ons in eenen hoek.
- Pietje, vroeg ik, kent gy niemand van al die in de herberge zyn?
- Genoeg! ik ken ze meestal.
- Wie zit er daer in den hoek, tegen den styl van de deure?
Pietje ging voorzigtjes kyken, aenschouwde den verdachten vent, en keerde weder.
- 'T is een man van Staden, zei hy; meermaels heb ik hem gezien, en nooit zyn name gehoord.
- Hy kent my, zei ik daerop, want hy heeft bykans zyne oogen op my uitgekeken.
- Doet hy! slechte tyding, kapitein. Ik hoopte van den avond aen een dier gevolde beurzen te geraken, en wy zouden wel voor tyd mogen opkramen.
- Opkramen juiste! wy gaen daer vooren niet laten van eenen slag te slaen. 'K heb daer ryken Nieuwenhuyze, van Hooglede, in de kamer zien trekken: waerschynlyk zal hy alleene zyn om naer huis te keeren; wy zouden hem moeten wat verlichten van den avond; die vrek heeft geld genoeg zonder dat.
- Wel gepeisd; maer kapitein, en toont u in de herberge niet meer, zei Pietje, want men kan van u geklapt hebben in onze afwezigheid. Vertrek alleene, wy zullen binnen een kwartier u vinden, in de groote strate naer Hoogleê.
Ik weg, alleene al achter het huis, en langst de hagen tot op de breede strate, waer ik byna ter zelfder tyde onze twee gezellen vond.
Hoe gedaen nu om best aen onzen man en aen zyne schyven te geraken?
De strate, gelyk gy weet, loopt al langst de Leenbosschen; ik stelde vooren, en 't wierd aenveerd, van Nieuwenhuyze af te wachten, verdoken in het hout. Was hy alleene, het zou van 's zelfs gaen: waren zy met tween, 't was voorzigtig te zyn, maer er was geen erg by; en hadden ze by gevalle met dryen geweest, wy moesten ons gesloten houden in den busch, zonder uit te kyken, en alles ongebeurd laten. 'T was al redelyk donker van dan af, en kwam onze landbouwer nog eenigen tyd te wachten, wy zouden wel moeite gehad hebben om hem te verkennen; nogthans wy trokken in den busch, zetten ons achter eenen tronk op het gers, en loerden zonder spreken.
Wy zalen er nog geen tien minuten, of wy hoorden al stappen van menschen. Ik luisterde aendachtiglyk en hoorde klappen, op eenigen afstand van ons.
| |
| |
- Verduivels, zeg ik tegen Macken die naest my zat, is 't hy, hy is alleene niet. Let wel op; myne oogen zyn goed, en 'k zal hem wel verkennen, en roer niet vooraleer ik spreke: zyn zy maer met tween, 'k springe uit en geef eenen schreeuw; volg my, 't zal wel zyn.
Nog eenige stappen, en zy gingen regte voor ons zyn; ik zat daer te kyken tusschen de persen, in den halfdonkeren dat myne oogen zeer deden. De reizigers klapten altyd voorts; ik en verstond niet wat zy zeiden, al myn gehoor zat voor den oogenblik in myn gezigte.
Nu waren zy daer, regte voor my, en traegzaem voortsgaende. Maer in plaetse van twee waren er dry. 'K hield my gesloten 'lyk een jagthond die staet, en liet ze voorbygaen; vechten tegen dry gasten die zich verdedigen kunnen, was toch gevaerlyk, en ik gaf het op, met vele tegenzin en vele kruissen. De gelddragers waren voorby, en my naer Pietje keerende, zei ik:
- Pietje, 't is een gemiste...
Op dien oogenblik hoor ik iets langst my, en 'k zie eenen vierden persoon, die op zyn gemak achterging; maer hy moest myne stemme gehoord hebben, om dieswille hy stelde het zoo seffens aen 't loopen en achterhaelde de andere. 'K had hem wel genoeg gezien, om te bekennen dat het Nieuwenhuyze was, die misschien uit noodzakelykheid blyven staen, en dus een eindeken achtergebleven was. Zyn geld klonk in zyne zakken, als hy aen 't loopen ging en in den donkeren verdween: 't was te late.
- Ydel naer huis! zei Pietje Fyn, al op de strate springende; 't is triestig als men er zoo wel op gerekend heeft.
Die myn wezen dan had gezien, zou er schoone den spyt en de woede op gelezen hebben. Myn voorhoofd gloeide, en ik stond te knorren, ik die zoo schoone gerekend had op goeden uitval, en daer nu stond, met twee makkers, alle dry felle manskerels en zonder iets gedaen te hebben.
- Komt, komt! wy gaen slapinge gaen zoeken, zei Macken, en hy gebaerde weg te gaen.
- Neen, zei ik, met nydigen toon, ik slape niet! wy zullen Nieuwenhuyze zyne beurze hebben, of 'k en slape van myn leven meer. Wy zullen zien, of wy dezelfde niet gebleven en zyn van eertyds.
- Nieuwenhuyze zyn beurze, zeiden onze twee makkers al spotlachende; 't is nu wel tyd, als hy weg en haest t'huis is.
- 'T is altyd tyd! zei ik kortaf!
- Ja! om in te breken met dryen, op een hofstede waer er zes of zeven mannemenschen alle nachte verblyven! Prullen zyn het!
- Wy zullen zien; volgt my, en doet wat ik gebieden zal.
De hofstede van Nieuwenhuyze staet wat innewaerts de Noordstrate, een kwartier beneden de Leenbosschen. Op tien minuten de Noordstrate, nader Hooglede, is er nog een ander hof, waervan de schure redelyk verre van de wooning staet, en geheel met strooi gedekt is. De wind zat in den noorden, en het was straf donker geworden met overtrokkene lucht en een kleen smokkelregentje. De mannen die wy in den busch afgewacht hadden, Nieuwenhuyze ten minsten, konden schoone t'huis
| |
| |
zyn; wy hadden de dry andere niet verkend aen hunne kleederen noch aen hun wezen. Al gaende gerackten wy tot regte over de dreve, die naer de hofstede liep van onzen ontsnapten vent, en 'k bleef er stille staen.
- Pietje, zeg ik, hebt gy brandgoed in uwen zak?
Pietje bezag my; hy meende zeker dat ik wilde myne pyp ontsteken, en school in eenen lach.
- Goed, zulke dingen, antwoordde hy; om te smooren zeker, in afwachting dat de beurze met geld in uwe gordel gelooverd zy.
- Hebt gy brandgoed in uwen zak, vraeg ik?
- Ja 'k, meester dat heb ik altyd, en lament ook.
- Eh wel! 't moet nu wel negen of nog later zyn; weet gy die hofsteê hier staen, twintig boogscheuten verder, en met die groote schure in plakweeg.
- Ja toch!
- Gaet er naer toe; binnen een half ure moet de schure geheel in vlamme staen en gy by my zyn, achter de waschkeuken van Nieuwenhuysens.
Geen een van de twee, noch Pietje noch Macken, en verstond waer ik zyn wilde; zy schenen te vragen hoe en waerom, en te raden naer myn voornemen; ik trok ze uit hunne onzekerheid met te zeggen dat: van met dat er brand in 't gebuerte zou ontstaen, geheel het hof waerin wy zyn moesten, op den oogenblik zou geruimd worden, op éénen persoon of twee naer misschien, die wy schoone kosten meester zyn. In tyd en stond gingen wy binnen geraken, op eene nieuwe, maer toch weluitgevondene maniere, en al meênomen dat onder onze handen viel.
Zoo gezeid, zoo gedaen: Pietje trok naer zyne schure en wy naer onzen post. Er was nog volk op by onzen landbouwer, maer wy bekommerden er ons weinig mede; en zochten veel meer naer een plaetsken, van waer schoone kon gezien worden wie er al het huis verliet, en alwaer best kon binnengesprongen zyn. Wy hielden er ons stille genoeg.
De half ure was nauwelyks voorby, wy kregen den schemer van den brand in de lucht, en seffens nadien, het kraken van het strooi en van de houtene lallen. Ik sprong uit, liep tot aen de balie van het hof, en dry vier keeren riep ik, zoo veel ik roepen kon: Brand! brand! Dan seffens in mynen hoek gekropen.
Ja! zoo met een vloog de voordeure open, en twee dry menschen vertoonden zich. Wy zagen ze schoone, met de klarigheid door de vlammen gegeven: zy smeten hunne arms open, kermden en tierden, en schreeuwden van moord en van brand, dat het aerdig was om hooren. In een twee dry, was al het volk op de been; de eene riepen: ik ga gaen kyken! de andere: ik ga gaen blusschen! de andere nog: ik en durve niet. Eindelyk ik zag ze een voor een naer toeloopen, en haestig genoeg om niet verkend te zyn: er konden maer weinig menschen meer in huis zyn, misschien maer een, en de deure stond wagenwyd open.
- Pietje zal op zynen post zyn, 't is tyd van aen 't werk te vallen, zei ik tegen mynen maet; kom, wy draeijen rond het huis, en dringen al
| |
| |
vooren binnen. Valt zoo met een op de persoonen die wy vinden zullen; doet ze zwygen, en is 't noodig, vermoord ze.
Wy kroopen stillekens uit en zagen niemand. Aen den hoek van den gevel gekomen, boorden wy klaer eene stemme die zei tegen eenen anderen persoon: Vriend, daer is geen nood van uw hof, de wind zit in den noorden.
- Te beter, mompelde ik, laet hem maer zitten; nog twee die naer den brand gaen kyken, en in onzen weg niet en zullen loopen!
Pietje stond van achter, met zyne oore tegen de venster om te luisteren, - Nog twee menschen zyn er binnen, zei hy, en daer is een vrouwmensch onder. - Vooruit! was myne antwoord, en gy, van met dat gy kunt, stelt deze achterdeure open, om ons een vlugtgat te laten als 't gedaen is. Rap, zulde! in tien minuten moet het hier effen zyn; volg my.
Wy draeiden nog eens rond het gebouw al kruipende langst de muren, en kwamen tot by de voordeure. Zy was toe, maer enkel met de klinke; voor de venster van binnen stond Nieuwenhuyze, met zyn vrouwe, zeker te kyken naer de vlamme, die regte voor hun was, en vele klarigheid gaf.
Het dachte my dat wy zeker gelukken moesten.
Wy waren over handen en voeten onder de venster voorby gekropen, en regte stonden wy by malkander aen de voordeure; ik had het snoer van de klinke in myn hand, zonder eenig wapen by my; de andere hielden hunnen korten dolk in de vuist, gereed om binnen te springen. Kort en goed, zei ik halfluide, en ik stak de deure open, myne twee makkers voor my latende binnen springen, en gereed om ze te volgen.
De man en vrouwe die in de keuken stonden, gingen vastgegrepen worden, toen een stemme, van te midden het hof, schreeuwde en zoo luide dat het deunde in myne ooren: Dieven! Dieven! alhier! komt, helpt ons!
Die schreeuw maekte my benouwd, waerschynelyk omdat wy maer met dryen en zoo weinig bereid waren. Zonder eenen oogenblik zelfs gepeisd te hebben, riep ik: Mannen, maekt u weg, wy zyn verraden!
Zy sprongen al achter buiten, en ik vlugte al vooren. 'T en schilde niets of 't was te late. Op den boord van den Dam kwam ik eenen man tegen, één alleene waervoor ik niet wyken wilde. Hy bleef staen, en ik herkende hem seffens voor denzelfden persoon die my, in Cortemarck-Helle, zoo lange bezien had. Vreezende nogthans dat er ander volk achter hem zou geweest hebben, liep ik langs zyne zyde, al achter de hofsteê weg, en vond myne twee ongeluks-gezellen al over de stukken lands. 'K was beschaemd genoeg om in den grond te zinken.
Baekeland zweeg; de andere moordenaers, die geluisterd hadden met ooren en mond, schenen verwonderd.
- Duivel van dingen! zei Knorre Busschaert; twee keeren in denzelfden nacht eenen uit vangen, voor eenen man gelyk gy!
- 'T is beter de kapitein dan een van ons, zei een andere; indien hy alzoo gevaren heeft, wy mogen ook nog zonder perykel eene scheeve doen.
| |
| |
- Dat het daermeê al ware, zei Baekeland, maer... 't spytigste begint nog maer. Ik ben waerlyk beschaemd van het te zeggen: doch, met dat wy al goê vrienden zyn, dat ik voor u niets verdoken en hebbe, en ik andere bewyzen genoeg gegeven heb van myne stoutmoedigheid, 'k zal myne schaemte overwinnen en u alles verklaren, 't overige en weet er niemand nog.
'T was gisteren, ten halven den achternoene: komende van eenige onzer gasten te vermanen tegen van den avond, ging ik, op myn eeuwig gemak, van Staden naer Hoogledeplaets, al door de velden. Myne gedachten waren op u, op de gevaren die wy liepen, en op ons leven dat toch verdient van somtyds overwogen te zyn; ons laetste ongeval op Hooglede, kwam er voor een groot deel tusschen. Die gepeizen en diergelyke bragten my, zonder weten, op de groote strate. Ik ging altyd voorts en kwam op eenige honderde stappen van het Hooghe, daer ik van zinne was te gaen rusten en een pinte bierspek te koopen. Er moet toch geëten zyn op de wereld, al ware het maer om het leven te houden; en waerom stelen wy dan?
- Verder op, langst dezelfde bane, zie ik eenen man komen, regte naer my, en dien moest ik ontmoeten. - Met dat ik altyd ontrouwig ben, gelyk het verjaegde wild, keek ik wel om te zien wie 't was en of ik er geen kennis aen had. In 't eerste geen; maer met naderen en beter op te schaften, verkende ik hem voor denzelfden kerel die my zoo bezien had in den Helle, en zoo gefopt in den ongelukkigen nacht waervan ik gesproken heb.
U zeggen wat er ommeging in my, op den oogenblik dat ik dat wezen gade sloeg, ware onmogelyk. Met der daed ging myn hand naer de pistole die 'k van binnen in mynen vestezak gesteken hield; maer 't was zoo by van huizen en menschen, en ik vreeze het geruchte by dage. Mynen dolk gebruiken mogt ik niet; 't was immers een magtige manspersoon, en die my in nesten kon helpen. Wat gedaen?
Ik ging regte voor hem staen. Hy bezag my in myne oogen, en ik hem in de zyne. 'T was juiste als of hy willen zeggen hadde: Vogel, ik ken u van hoofde tot de voete, zwicht u van my te genaken! Zyne trotsche houding deed myn hair ryzen onder myne klakke; ik las in zyn herte. Niet durvende schieten op den blooten lande, noch vechten alleene tegen hem, en niet willende voorby gaen zonder te laten weten dat ik hem ook kende en indachtig was, stond ik in beraê. Wy waren beide al den zelfden kant van de strate; wie ging er van kante gaen, ik of hy? wat ging er gebeuren? Dat bekommerde my en hem ook waerschynelyk.
Op twee stappen van malkander gekomen, stond ik stille, en hy ook. Hy zag er niet het minste benouwd uit; en ik, bevreesd en was ik niet, maer eerder woedende, en geheel gesteld om ongelukken te doen. Ik bleef eene halve minute staen en dan myne vuist naer hem uitstekende, en grynzende van dulligheid, zei ik:
- Gy duivel, 't is gy, die my in den zak gesteken hebt, over acht dagen, t'Hooglede, niet waer?
De vent bleef daer hy was, maer zyn wezen veranderde. Hy sloot zyne vuisten, en antwoordde:
| |
| |
- Ja, 't is ik, schobbejak? en om te toogen dat ik er niet vooren beschaemd en ben, daer!
En vooraleer ik kon peizen waer hy zyn wilde, kreeg ik op myne kake zoo overvloedig eenen slag, dat ik wankelde, en, om in den dyk niet te vliegen, er over springen moest.
Het verschot, de pyne, en de verwondering hadden my radeloos gemaekt. Die kerel moeste toch felle vuisten hebben om my zoo te durven slaen! 'K en konde niet gelooven dat ik, Baekeland, van eenen eenvoudigen landbouwer een kacksmete gekregen had! En dan nog, hy vlugtte niet, meent gy. Als ik van over den dyk weder op strate sprong, was by nog voor my geplant en gereed om te herbeginnen. Ik hadde tien jaer van myn leven gegeven, om hem daer te mogen doodschieten waer hy regte stond; maer ik vreesde de scheute en het volk van rondomme, en met dat hy van niets meer en gebaerde en noch en riep noch en schreeuwde, liet ik hem gerust, en 'k zettede mynen weg voorts, met den nyd in het herte, en 't vaste besluit van my te vreken. Tien stappen verder, draeide ik my omme, en ik riep: Kerel, zwicht u! gy zult, op myn woord van moordenaer, in uw bedde niet sterven!
- Niet waer, vrienden, gy zult uwen kapitein vreken, voor den smaed hem aengedaen?
- Ja! ja! wy zullen hem vreken! schreeuwden de moordenaers, allemale.
- Ik heb u myne schande willen kenbaer maken om te toogen dat er tusschen u en my niets en moet verdoken blyven. Is het schandelyk van verraderlyke wyze eenen slag te krygen, 't zal een eere worden van er tiene weêr te geven.
- Bravo, den meester! lang leve hy, en wy zweeren van hem te vreken!
Dat vertellen, somtyds onderbroken door den drank, of door andere woorden hier gezwegen, had den tyd doen gaen. 'T was middernacht en meer, en de bende sprak van geen scheiden. Niet haestig zynde van eigen, en niets anders te doen hebbende of ten zy naer huis te tjoetelen, en misschien hier of daer in een schure den morgendal te wachten, klapten zy voorts van baenstroopery, van vraekneming en van geld. By de wapens die ze op hun droegen, kregen 't meeste deel nog een savelke, en 't gesprek van ernstig dat het eerst hadde geweest en stille, wierd vrolyk, luidruchtig; waerschynlyk zou 't nog veranderd en in slechter gekeerd hebben, gelyk het gaet met gasten die slechts vriend zyn voor het kwaed en voor hun belang, maer een onvoorzien bezoek kwam een einde aen alles te stellen.
'T was rond middernacht, dry achtereen volgende kloppen bokten op de watervenster, die de kamer verdook waerin de moordenaers zaten. Het was een bekende klop; niettemin, allen verschoten, en een algemeen ‘wie mag daer nu zyn?’ wierd gehoord.
De deure vloog aenstonds open, en in 't midden van de ronde verscheen 't Molleken, maer het was in state niet van een enkel woord te spreken. Het zweet liep by druppels langst zyn aenzigte, het blaesde en jaegde,
| |
| |
en snakte achter den asem die van 's zelfs redelyk ontbrak by hem. Slechts na eenen oogenblik, en te midden het angstig vragen zyner makkers, kon hy zeggen: Zeere de gendarms!
Jaeke Meyer peisde dat het achter hem was, en sprong op, gereed om te loopen al roepende: Verfoeijelyke conscriptie! maer 't Molleken vond krachten om uitleg te geven: er is geen kwestie van conscriptie, zei hy, 't is achter ons vel dat zy komen van dezen keer, en regte naer het Meiboomke!
Een schrikkelyk gewoel onstond in de moordenaers-vergadering; allen waren regte gesprongen, en hadden gesnakt achter hunne wapens, de eene vloekten, de andere tierden, en 't meestendeel keek naer den kapitein, om zyne houding te zien en zyne bevelen af te luisteren.
- Mannen, riep hy, houdt u veerdig, wy gaen ons leven diere doen betalen!
- Neen, neen! zei 't Molleken, er is hier geen vechten mogelyk, zy zyn te talryk, en in state van ons allen dood te kappen, vlugt! vlugt! en zeere toch nog!
- Waer zyn zy al?
- Geen kwart meer van hier. De brigade van Thourout en die van Rousselaere zyn te samen gekomen, en schrikkelyk gewapend! Haestig! haestig!
- Mannen, doet rap al weg dat hier staet, op dat men niet en vinde dat wy hier gezeten hebben van den nacht. Joske Braecks, gy en uw wyf, blyft hier, en trekt u ten besten mogelyk uit het gevaer; er zullen geene bewyzen zyn van uw rooversleven. Komt, wy trekken den busch in. Tot morgen! en daer voor niet gelaten van vrydag op onzen post te zyn, te Couckelaere.
Inderdaed, het regt, door den vreemden voorval van den Rousselaerschen koopman, en al dat er van het Meiboomke gezeid wierd, tot zyn zelven gekomen, had besloten van op eenen schoonen nacht te gaen zien wat er daer ommeging, en twee brigaden gendarms trokken er naer toe. 'T Molleken, inwooner van Rousselaere, was het geware geworden, en haestiglyk geloopen naer de vergaderplaets, daer het ongelukkiglyk aentyds kwam. Nog geen tien minuten waren de roovers weg, toen het krygsvolk rond het verdachte huis zat, om te zoeken of er niets te zien of te hooren en was. Volstrekt niets al buiten. De baes en de bazinne lagen in hun bedde, met schrikkelyken angst, en wachtten naer de aengekondigde bezoekers.
Het stilzwygen en de afwezigheid van alle volk in de wooning, en vergenoegde de gendarms niet. Zy stelden wachten al vooren en al achter, en trokken en stootten aen de deure: zy wederstond, maer twee dry felle geweerstuiken deden ze al ligte openvliegen: tien krygsmannen sprongen binnen. Voorzien van fakkels en al dat noodig was, begonnen zy seffens het onderzoek: baes en bazinne kwamen te voorschyn in hunne nacht-kleederen, en met groote gebaren van verwondering en van benouwdheid, en al roepende: - Maer, Mynheeren toch, wat is dat nu? wat is dat nu? - alsof zy van niet hadden geweten. Men liet ze schreeuwen, en
| |
| |
geheel het huis, niet hoeken en kanten werd doorsnuisterd, tot onder het dak en in de verdokenste plaetsen. Nieverst niet dat een moordenaers-verblyf kon gelyken.
Joske Braecks was in tusschentyd vaste gezet. Voor hem dat ging nog al; hy kon gebaren al dat hy wilde, en in eenen oogenblik tyds zyn rolle leeren; maer zyn wyf was anders. Opschietende van aerd, was zy dien nacht woedende dul, om al datzy hooren vertellen had en nu zag voorenvallen. Hare man had haer wel gezeid van te vooren dat zy zwygen moest voor de gendarms, en veinzen dat zy te zeer verschoten had, en al te verslegen was om te kunnen antwoorden; hy vreesde niettemin voor hare tonge en hare opschietendheid.
De brigadier van de krygsbende kwam by de twee vastgehoudene die in de keuken zaten en vroeg wie zy waren.
- Joske Braecks in de wandelinge, en José Van Damme als het geld doet, Mynheer, om u dienst te doen. Maer waerom zyt gy toch hier gekomen?
- Wie verkeert er hier al?
- Oh! Mynheer, wat treffelyke menschen van 't omliggende, en nu en dan een reiziger in 't voorbygaen. Zy komen geern naer, om dat myne herberg zulk eenen goeden name heeft.
- Komt er nooit geen slecht volk?
- Wel, Mynheere! Nieverst vooren en zou ik slecht volk in myn huis willen, noch myne vrouw ook niet! 'T ware genoeg om my seffens plat te leggen.
- Is 't hier baerloop geweest van de weke?
- Ja, Mynheer, om u dienst te doen.
- Wie heeft er hier maendag avond aen den laetsten man den zak opgegeven?
- Maendag avond! ik moet nog peizen, Mynheer, met dat er zoo vele volk is geweest. Laet eens zien: dinge heeft er geweest en... en... maer juiste zeggen wie laetst gebleven is, en kan ik waerlyk niet.
- Hoor, zei de bazinne, was het de schaepboer van Coolscamp niet dan? Hy is altyd zeker een van de laetste geweest.
- Neen, neen; hy was het niet.
- Is er hier geenen koopman gekomen van Rousselaere, met eenen grooten hond meê?
- Juiste, Mynheer, 't was hy: maer zeg my, is het waer dat hy zoo ongelukkig gevaren heeft in 't wederkeeren? Er is toch slecht volk in de wereld, niet waer? alzoo eenen braven mensch den weg afleggen: 't en wil niet gepeisd zyn!
- Wie heeft er hier met hem gekaert tot na den tien?
- Ah! Nu ben ik er: 'k herinner my geheel het spel, en de leute welke zy gehad hebben ook. Zy waren met vieren, de ongelukkige koopman, een andere wiens name ik niet en kan noemen, en twee jongelingen van over Lichtervelde?
- Kent gy die jongelingen?
- Genoeg, genoeg! - En Jaeke; die meende dat hy er boven op
| |
| |
was, noemde zeere twee gasten, overal wel gekend, in 't gedacht dat het met die namen al ging zyn; maer hy was leelyk bedrogen? Nauwelyks had hy gezeid wie, of de brigadier zei tegen zyn volk:
- Kameraden, komt op! wy gaen, met den man en de vrouwe mede, regte naer het huis van die twee gasten om te onderzoeken of de waerheid hier genoemd is geweest, of niet; komt!
Hadde Jaeke eene messteek in zyn herte gekregen, hy zou niet meer verschoten hebben. Meêgaen naer dat huis, en zeker zyn van er voor leugenaer verklaerd te worden! Hy wiste niet wat gedaen. Na eenen oogenblik denkens, voelende dat zyne eerste rolle niet en deugde, veranderde hy schielyk van houding en van sprake, en zich wringende uit de hand van den gendarm die nevens hem stond:
- Maer! zegde hy, hoe gy ook heeten mogt, voor wien neemt gy my dan? Tot nu toe heb ik gepeisd dat gy enkel kwaemt zoeken achter eenen verdachte, die hier 'lyk in alle herbergen, onbekend zou aenveerd worden, maer gy doet verstaen dat gy achter my uit zyt. Weet gy wel dat men geen treffelyke menschen in huis en vangt, zelfs niet by dage, verre van by nachte, en dat gy u hier seffens uit myn huis heffen moet!
- Zoetjes, vriend! zei de brigadier; gy neemt het wat hooge op met eenen keer; weet gy wel dat het met ons anders moet gaen?
- Anders gaen, zei de vrouwe! Heft u hier uit, en loopt uwe weêgaerde vangen: wien hebben wy misdaen van ons leven om alzoo gehandeld te zyn?
- Dat zullen wy hooren komende te Lichtervelde by de twee menschen die gy daer genoemd hebt. Ah sa! wy zyn hier niet gezonden om te kyken, maer om te werken; maekt u veerdig om meê te gaen!
- Is dat nu een ure, om by die menschen te gaen? zei Joske wat zachter; wacht ten minsten tot dat het klaer is.
- Neen, zoo seffens!
- Laet ten minste myne vrouwe 't huis.
- Alle beide, moet gy mede!
- Ik en gaen niet meê, zei de vrouwe; 't en kan my niemand dwingen van by nachte met soldaten te loopen.
- Wilt gy niet, vrouwtje, 't zal gaen zyn van moeten. Mannen, waer zyn de menotjes?
- Geen menotjes, zei de vrouwe, en zy sprong achterwaerts uit, ik vocht my liever dood.
- En wy ook, zei de gendarm.
In eenen oogenblik was geheel het huis in strabantie. De vrouwe was in den toog gesprongen, niettegenstaende het geroep van haren man, die schoone gevoelde dat hare woede hun rampzalig ging zyn; kannen, glazen, potten, al dat in haer handen viel, pakte zy vast en smeet het naer den kop der krygsmannen, of sloeg er meê naer al die naderden. 'T was 'lyk een spook, zoo by nachte, met het hair, dat ongevouwd uit hare mutse komende rondslingerde en hare nachtkleederen, zeere aengetrokken, en ongeschikt aen haer lyf hangende. Hare perten duerden niet lange: zes felle arms, van weêrkanten op haer gevallen,
| |
| |
dwongen ze; en twee yzeren menotten niet wat koorden en ketens, hielden ze gesloten op haer plaetse. Alleenelyk kon zy nog stampen, en spuwen en tieren; maer niemand, of ten zy hare man, verschoot er in.
Joske Braecks, alles verloren ziende, had, binst de schermutselinge van de bazinne met de gendarms, willen wegvlugten. Voorzigtig, altyd al roepende stille! stille! naer de deure geheerseld, was hy buiten gesprongen. Gelukkiglyk een schildwacht stond aen den ingang, en hield hem vast eer hy weg geraekte. Gelyk zyn vrouwe wierd hy gekoord en gebonden: hy zweeg en had zynen moed met zyne sprake verloren.
Alles was vereffend. Vier mannen wierden in de herberge gelaten, tot dat de wet voorzien had in 't geen er te doene stond. De twee brigaden trokken op, niet naer Lichtervelde, waer niets meer te onderzoeken was, maer regte naer Rousselaere. Braecks en huisvrouwe wierden er kort gesteken, en van daer geleid naer Brugge in de gevangenisse, daer zy maer uit meer kwamen, dan om naer de regtbank en het schavot te gaen. Binst geheel den tyd van hun gevang, weigerden zy een enkel woord te zeggen dat hunne medepligtigen kon verraden. Hun eigen zelven verschoonden zy niet; maer van de anderen, geen enkel woord.
|
|
Auteursrechtvrij