|
| |
| |
| |
VI.
De Gendarmen.
Eenige weken na de plundering te Kloosters, twee gasten, op snelle peerden gezeten, draefden langst de strate die van Rousselaere naer Staden liep. Iedereen kwam uit om ze te zien, en de kinders vlugtten by moeder, van zoo verre zy hen zagen opkomen. De menschen die op het land vrochten, scheedden uit en kwamen toegeloopen om ze van hy te aenschouwen, want nooit misschien en hadden er diergelyke ruiters in de omstreken te zien geweest. Op hun hoofd stond een van die hooge zwarte kolbaks met guldene riemen: aen hun zyde sloeg een zware pollas, met yzeren scheede, tegen hunne leerzen en den zadel van het peerd, dat het kletterde in de ooren; schoone witte riemen liepen rond hunne borst en blonken op hunne schouders, terwy hun geelachtige broek geplakt lag tegen den zadel. Voegt daerby dat het mannen waren van buitengewoone lichaemsgestalte, en peerden van de grootste uit, die zoo wel bereden waren dat mensch en dier aen elkander schenen te houden.
- Wat is dat? wat is dat? riep men van alle kanten; is er nog eens oorlog?
En als de eerste nieuwsgierigheid af was, de vreeze begon in de plaetse te komen; immers men had zoodanig eenen gruw van al dat krygsman was, sedert den eersten inval der fransche republiekanen! Die brigands hadden zoo vele kwaed gedaen alhier, en eenen zoo slechten name blyven behouden! 'T is waer, al Staden en omstreken, had men ze weinig gezien; maer de zuiderlingen, van de kanten van Meenen, Gheluwe en Yper, waren altemale, met het kostelykste dat zy hadden, aldaer gevlugt. Somwylen geheele dorpen met hun byzonderste huisgerief op wagens geladen; de landbouwers met koeijen en peerden die zy voor hen dreven, dweers over land en door bosschen; de arme lieden, met kinders op hunnen rugge gebonden, en eenige voorwerpen die zy in hun handen droegen, kwamen toegeloopen op Moorslede, Passchendaele, Nieuwkerke, Staden en andere dorpen, al kermende, al huilende en al schreeuwende dat de fransche brigands in hunne huizen gevallen waren en alles verbrandden en vermoordden dat zy
| |
| |
zagen. Natuerlyk, was er vele meer gezeid dan er was, maer het ging nog slecht genoeg; en wy, jongheden, wy kunnen geen 't minste gedacht hebben van de schrikkelykheid dier tyden, en van 't gene onze voorouders dan uitgestaen hebben. Peist dan welk afgryselyk gedacht het volk uit Staden en omstreken hebben moest van de fransche koningsmoorders, die tweemael reeds op België gevallen, en er bloed en vier overal achter hun gelaten hadden; en zegt of zy reden genoeg vonden om met vreeze bevangen te zyn, telkens dat er krygslieden by hen of in het gebuerte te zien waren.
De twee ruiters draefden altyd voorts, langst de bane, al kykende rond hen, en 'lyk zoekende of zy nieverst geen verdacht wezen of op hen komende menschen zagen. Alles scheen hun hier vreemde: en de natuer van de streke, en de kleeding van het volk, en de nieuwsgierigheid die uitscheen op aller aenzigten en in alle rigtingen. Nu rendden zy zonder spreken, al elk eenen kant van de bane; dan dreef de eene zyn peerd tegen het andere, en sprak met zynen gezel; byzonderlyk als zy de plaetse naderden, rigtten zy hunne oogen, en wezen met hunnen vinger naer die groote uitgestrektheid van bosch, die 'lyk een donkere wolke in de verte scheen, en waervan zy ongetwyfeld bezig waren met klappen.
Het zyn twee van die fransche gendarmen die geheel op het laetste der verledene eeuw, of in 't begin van de deze, hier in Belgie op sommige posten geplaetst wierden, om de misdaden te beletten en de misdadigers aen te houden. Zy waren op weg naer Staden, om er de bevelen van den Meijer te krygen, en inlichtingen te nemen nopens de rooversbende waervan geheel de omstreke sprak, en die men wilde, kost dat kost, aenhouden en straffen.
Inlichtingen krygen nopens roovery en gepleegde moorden was allergemakkelykst; maer daermeê was men nieverst, zoo lange het Vrybusch de veilige schuilplaets bleef van Baekeland en zyn gezelschap.
Van met dat zy op de plaetse van Staden verschenen, (het was de eerste keer,) een geroep van: de Franschen! de Franschen! de brigands komen! liet zich hooren, en elk vlugtte al eenen kant weg. Vele menschen kwamen zien tot over de halve deure, of door de venster achter het gordyntje, en ziende dat het waerlyk vreemd krygsvolk was, wierd de schrik algemeen; de deuren vlogen toe, en de gendarmen die hunne peerden moesten stallen, klopten vruchteloos op de deure van dry vier herbergen; zy bleven zoo toe, als of er nooit niemand en had ingewoond. Zelve geheel verwonderd van met tweeën zoo vele schrik in te jagen, en van hier en daer in de verte een menschelyk wezen te zien verschynen, dat seffens wegvloog, of een aenzigte door een venster dat zich schielyk introk, wandelden zy rond de parochie, door de strate die naer Roosebeke, en degene die naer Dixmude loopt, al langst de kerke. Het was nog maer elve in de voornoene, en nogtans was er niemand op de beenen.
De ruiters draeiden en bleven draeijen zonder ieverst binnen gelaten te zyn. Gelukkiglyk en alhoewel Franschmans, waren zy nog al brave en
| |
| |
zoetaerdig; anders naer alle waerschynelykheid had er ieverst een deure ingevlogen, en dan was het zeker dat er niemand meer en durfde omtrent gaen. Zy klopten nog eens op de deure van eene herberge die aen den hoek van de strate stond, en waren te wege, aen eenen man die verder op het land vrocht, te gaen vragen waer de Meijer van het dorp woonde, toen een man, die eenen kordewagen voor, hem stak, van uit een zywegeltje hun in den bek kwam, en flak voor hun stond. Gy kunt denken dat hy ook verschoot! Nadat hy een halve minute die aerdige hoedjes en die wreede wapenrusting, byzonderlyk hunne zware karabynen en polassen, aenschouwd had, liet hy, al met eenen keer, zynen kordewagen nedervallen, liet zelfs zynen schoerband in den brand en was te wege het op te steken langst waer hy gekomen was; maer een van de gendarmen had het gezien, en was toegesprongen met zyn peerd, om den vent tegen te houden. Die man meende zyn laetste uer aenstaende: niet anders peizende als dat hy met de brigands welke hy had hooren afschilderen te doen had, keerde hy zich omme en smeekte om genade in het vlaemsch; de gendarmen schuddeden hun hoofd, en antwoordden in het fransch; maer er was geen middel om malkander te verstaen. Aen hun gebaer nogthans, en aen sommige teekens welke zy met hunne handen al klappende deden, verstond de Vlaming dat hy voor zyn leven niet te vreezen had; hy meende zelfs eenen grimlach onder hunne zwarte knevels te zien, en dat overtuigde hem dat hy met goed volk te doen had. De Vlamingen bestaen alzoo: één keer op hen lachen is genoeg om hunne vriendschap en hunne genegenheid te winnen.
De gendarmen sprongen van hunne peerden, en maekten teekens aen den Stadenaer, dat zy geern een stal voor hunne beesten en een herberg voor hun eigen zelven zouden gevonden hebben. Dat wierd nog al gemakkelyk verstaen, en onze Vlaming, teenemael gerust gesteld, greep een van de peerden by den toom, en leidde hetzelve tot aen een groote herberg met peerdstal, die daeromtrent regte over de zydeure der kerke stond. De deure was nog gesloten; hy klopte herhaelde mael: een menschenwezen verscheen voor de venster, de gordyne wierd voorzigtig opengeschoven en zoo haest dat de baes een zyner medeburgers verkend had, verstoutte hy.
- Toe, toe, baes, doet open! Er is niets te vreezen; droomt gy dan?
Eindelyk de grendels schoven, en de deure ging open. De peerden wierden gestald en besteld; en de baes die wat fransch verstond, maer er geheel weinig verkoopen kon, vatte seffens dat onze twee gewaende brigands integendeel goê vrienden waren, die eenen grooten dienst aen hem en aen al de menschen van daeromtrent kwamen bewyzen. Zy verzekerden dat het Vrybusch in 't korte zou gekuischt zyn, dat de Franschen, als zy iets willen, seffens aen 't werk vallen, en maer uit en scheiden als het effen is, of de laetste van hen door de dood is omgekomen. Wy zyn maer de voorboden, zeiden zy, een geheele kompagnie van mannen gelyk wy zyn, wacht den gunstigen oogenblik af; van ter weke, misschien, indien wy de noodige inlichtingen by uwen Meijer kunnen hebben, zal het wel gevaegd zyn en voor goed.
| |
| |
Het duerde niet lang, of eenige gebuers, van hunnen eersten schrik hersteld, kwamen langhalzend in de deur van de herberge, en eindelyk waegden het van binnen te gaen. Het vriendelyk onthael van de gendarmen en de uitleg van den baes stilden hen ganschelyk; op de eerste binnengekomenen, volgden er andere; de nieuwsgierigheid bragt allengskens iedereen langs daer, en in korten tyd was de herberge opgepropt van volk. Niemand en sprak er vele, want elk een scheen nog bezig met de schoone en vreemde kleeding der twee Franschen, en met hunne tale en hunne vriendelykheid. Het kleen getal persoonen uit het dorp, die wat fransch verstonden en spraken, waren naest tot by de twee vreemdelingen gekomen, en wisselden met hen woorden die seffens door de verstandigsten van den hoop overgesteld wierden, en van de eene oore in de andere rolden. Geheel de parochie wiste seffens dat er geen kwestie was noch van brigands noch van oorloge; integendeel, dat er goê nieuws gekomen was, en men hield feeste en men verwelkomde de mannen, die 't oud spel der Franschen kwamen verbeteren. Onder degenen die tot by de gendarmen gekomen, en met hun in gesprek waren, twee byzonderlyk deden zich verstaen: de Meijer van het dorp, en een vreemdeling, die daer seffens was binnen gekomen, schoone gekleed, met eenen gaenstok, en op weg, zei hy, naer Dixmude om beesten te koopen. De Meijer legde alles uit aen den brigadier; hy vertelde de gepleegde moorden in slechte maer toch verstaenbare tale; hy zei, ten naesten mogelyk, waer de moordenaers woonden, en raedde den besten middel aen om er zich van te ontmaken: de vreemdeling gaf den Meijer in alles gelyk, bekrachtigde zyn gezegde, en zei dat, gelyk de Franschmans oolyk waren, een inval in het Vrybusch mogelyks al de dieven met eenen trek tusschen hunne handen zou doen vallen hebben; hy deed vrage op vrage nopens de magt der gendarmerie, de middels die zy gebruiken konde, en prees hunne zending in Vlaenderen, waer zy zoo vele deugd
zouden doen.
- Wie is dien heere, die zoo gemeenzaem met onzen meijer en met die twee soldaten klapt? vroeg een man die by den toog stond aen den baes uit de herberge.
- Ik weet niet, antwoordde hy; maer zyn wezen is my toch niet vreemde; 'k ben zeker van het meermaels gezien te hebben.
- En ik ook!
- Waer hem 't huis gewezen, en zou 'k niet kunnen zeggen. Maer dunkt het u niet, gebuer, dat andere keeren zyn lyf in geheel andere kleêren zat?
- Waerachtig, als gy 't zegt!... Die vent heeft te Roosebeke in een herberg tegen my nog gesproken, of 'k misse leelyk.
- En hy heeft hier in myn huis nog geweest, in arme landslooper gekleed, of 'k en heb geen geheugen meer.
- Een wreede kerel om ziene; beschaft eens die vuisten, en die oogen!
- Maer, kyk baes, wat steekt er daer een weinig uit, uit zynen binnenzak.
| |
| |
- Waer omtrent?... 't is zyn pypekasse, my dunkt!
- Zou 't!... Daer is niet van, baes; kyk eens wel!
- Sato!
- Ja sato! hebt gy 't wel gezien?
- Sato! zei de baes al zyn hand op zyn voorhoofd slaende; het dunkt my dat wy alle twee juiste het zelfde gedacht hebben.
- Een... uit den busch niet waer, met pistolen in zynen zak?
- Juiste! die zou kunnen zeggen waer dat Pier Kloosters eenen dag en eenen nacht opgesloten is geweest.
- Ust! niet luide: hy kykt naer ons.
- Laet ons zwygen, gebuer, ik wille voor geen geld dat er een van die kerels in myn huis genomen zy; ik ben zeker dat ik het eerlang diere, en misschien met myn leven, zou betalen.
- Ik gaen al gelyk myn gedacht zeggen tegen den Meijer.
- Nu toch niet?
- Neen, maer van zoo haest dat het pas geeft.... Daer; hy staet op; misschien gaet hy buiten met de gendarms; het ware juiste gepast.
Inderdaed, die dry persoonen gingen buiten, de soldaten om hunne peerden gereed te maken en de Meijer om ze te vergezellen. Binst dien, was de vreemdeling ook, maer al de voordeure, weggegaen; toen hy uit het huis was, de baes, van uit zynen toog, loerde door de venster om te zien welken weg hy insloeg, en hy liep het seffens zeggen aen den persoon waermeê hy in gesprek had geweest, en die nu bezig was met vezelen in de oore van den Meijer.
- Ware dat nog tien minuten vroeger geweest, sprak deze met spytigheid!
- En wie zou gedurfd hebben?
- Nu is hy weg, misschien! maer al gelyk, ik zal het zeggen tegen deze mannen.
Hy sprak er van tegen de gendarmen, en schaers hadden zy gehoord dat er een moordenaer, of ten minsten een die voor moordenaer aenzien was, de stoutmoedigheid zoo verre had gedreven, van tot in hun gezelschap toe te blyven, of zy schoten uit, half in gramschap, vragende waerom men dat niet seffens gezeid en had; van wien men benouwd moeste zyn als zy er by waren, langst waer die vent was weggegaen, en dat zy er seffens achterreden.
Zy sprongen op hun peerd, en sloegen de nauwe strate in die, door een deel van het Vrybusch, naer Dixmude liep, en langst waer de Hi vreemdeling vertrokken was. Een menigte volk volgde ze tot aen de laetste huizen van de plaetse; iedereen was nieuwsgierig om te zien wat er ging gebeuren, en aen den uitgang van het dorp gekomen, al de oogen wendden zich naer den zelfden kant om te zien of de vreemdeling nog buiten zigt niet en was; maer niemand wierd hem geware. De gendarmen dreven hunne peerden tot op den heuvel die wat verder op lag, in 't gepeis van den verdachten persoon te achtervolgen; niets te doen, hy was weg, en weg voor goed.
| |
| |
Twee uren nadien, stak Baekeland het schuifeling rond de huizen waer zyne roovers in woonden. Uit alle deuren kwam er haestiglyk een man gesprongen om te zien wie riep en waer men riep. Als zy den kapitein zagen staen, liepen zy by hem, en in vyf minuten tyds was er geheel de bende.
- By Rooze, het mannevolk alleene, zei Baekeland; ik trakteere van dage.
Dat liet zich geen tweemael zeggen; men sprong binnen in het aengeduide hutteken, greep achter stoelen en schaerde zich rond eene tafel waer hier en glazen opgezet wierden.
- Eerst en vooral moet ik u spreken, zei de kapitein; 't is raer dat ik u byeen roepe om anders dan goed nieuws te verkondigen; maer nu toch kom ik met slechte maren.
- Hoe! hoe! riepen al die monden.
- En geheele slechte, hernam hy; misschien is het voor den laetsten keer dat wy hier al te samen zitten.
- Nog een verrader, misschien! riep Karlo.
- In tegendeel, vriend.
- Wat is er dan?
- Ik geef uitleg: gy weet, niet waer? dat ik u over tyd sprak van zekere mannen te peerde, die in de groote steden liggen om de dieveryen en de moorden te beletten of te straffen? Hé wel, die mannen zitten achter ons, en uit neerst, zulde!
- Laet ze maer komen! schreeuwde een vreede kerel!
- Neen, neen! en laet ze niet komen: en om regtuit te spreken, wy moeten ons hier geheel met den eersten van kante maken en korten voor de vlage: want het is nu met Franschmans dat wy gaen te doen hebben, en ik ken dat volk. Gelooft my: blyven wy hier in den busch nestelen, wy kunnen hun niet ontsnappen; zy zyn al te slim en al te stout.
- En waer naer toe? vroeg de oude Karlo. Dat ware voor my tweemael verhuizen in korten tyd!
- Daerom heb ik u hier byeengeroepen; dat elk zyn gedacht zegge, hier is het myne: tot nu toe, hebben wy ongevonden en ongehinderd in dezen uitgestrekten busch kunnen blyven, schoon men onze schuilplaets kende. 'T is om dat er geen bestuer in ons land was, en dat men benouwd genoeg was van de fransche brigands om de vlaemsche te laten loopen. Maer nu, gy moet weten, de Franschen zyn hier geheel en gansch meester en zy leggen het geheel wel aen om meester te blyven; de wetten bestaen en zy doen ze uitvoeren. De dieven hebben te vlugten voor de gendarms, en de gendarms liggen al in Rousselaere, dat niet geheel verre van hier meer en is. Over twee uren nog heb ik tegen hun gesproken, te Staden op de plaetse, waer zy inlichtingen komen vragen zyn nopens my en nopens u; ik peize zelfs dat ik verkend ben geweest door eenen Stadenaer, maer gelukkiglyk ben ik aen tyds gevlugt en ontsnapt. Ware het myn doen alleene, weet gy wat ik u raden zou? Van den busch te verlaten en te gaen leven 'lyk andere menschen in de wyde wereld, met vrouwe en kinders.
| |
| |
- En uitscheiden van stelen en werken! 'T is onmogelyk, riepen er dry vier met eenen keer.
- Neen, neen, voorts te doen gelyk wy nu doen, maer op eene andere wyze.
- Te weten? Ik ben nieuwsgierig om te hooren wat gy uitgedacht hebt.
- In plaetse van te rooven en te stelen en alles te krygen met vreedheid en stoutheid, laet het ons nu doen met slimmigheid. Iedereen van ons zoeke ieverst een huis, by voorbeeld, in de omliggende dorpen van Thourout en Rousselaere, wy blyven malkander kennen, onthouden onze woonsten, blyven onzen eed getrouwig als vooren, en vergaderen somtyds in eene zekere en vaste plaetse. En ziet, daerop heb ik ook al gepeisd: tusschen Lichtervelde en Coolscamp, aen den hoek van eenen busch staet er een herberge te pachte, die men het Meiboomke noemt; een van onze mannen die van die kanten is, kan er gaen woonen, ons op zekere dagen ontvangen, en zorgen voor onze goederen. 'T is eene zoo gunstige plaets dat ik er geen beter kenne; niet al te verre van kalsyde en van dorpen, maer verre genoeg; zonder huizen of hofsteên in de nabyheid: 't is er 'lyk voor gemaekt. Wat dunkt er u van, makkers?
- Wat zou er ons van dunken? Dat is geene kleene zake, om ze alzoo kortaf te beslissen!...
- 'T ware onvoorzigtig, wilt gy zeggen! Ja, maer hier blyven, en zeker zyn van te moeten tusschen de klauwen van de wet vallen, is het niet vele onvoorzigtiger?
- Zeker zyn, zegt gy!
- Ja! Ja! geloof my maer! Ik ken te wel onze vyanden, en ik heb te vele van hunne slimme trekken gezien.
- En dat zy eens niet en kwamen!
- Dat zullen wy by tyds achterhalen; er is altyd tyd om weder te keeren van waer wy gekomen zyn. Nu, om kort te maken: Is het uw aller meening dat het beter ware van hier te blyven? ik zal met u zyn. Tot nu toe zyn wy malkander getrouwig gebleven, 't en is ik niet die aen uwe vriendschap en aen uwe medewerking eerst zal verzaken.
- Neen, kapitein, neen! schreeuwden er vele, schier altemale; uw gevoelen is het onze; wy kennen maer éénen hoofdman, zyn wille is onze wille, en wy volgen hem.
- Alzoo niet! schreeuwde Baekeland, blyde en al regte springende; gy mogt en moet allen vry spreken! en wanneer ons besluit genomen is, dan my volgen!
- Het is aengenomen!
- Voor laetste woord?
- Ja! en wy volgen u, tot aen de galge toe!
Hier eindigde de twist, en met den twist, dees legende.
Veertien dagen nadien, en was er geen een roover meer in het busch te vinden, en als de Franschen er achter gingen, zy vaerden juiste 'lyk de andere. Geheel de manschap had zich verspreid rond Thourout en Rousselaere, waer menige van hunne aenhangers reeds te vooren woonden. Baekeland was zonder vast verblyf gebleven, en hield zyne vergadering, volgens beschik, in het Meiboomke.
|
|
Auteursrechtvrij