|
| |
| |
| |
III.
De kwade maendag.
Den volgenden maendag nuchten, in het komen van de misse die geheimelyk in een hofsteedje gedaen wierd causâ den besloten tyd, Pier Kloosters en nog een andere treffelyke landsbouwer van Staden kwamen op malkander. Kom meê, Pier, zei deze laetste, wy gaen een druppelken stekken en wat warmen; er is hier en daer nog al wat voorgevallen dat de moeite weerd is van te vertellen.
Zoo gezeid zoo gedaen. Onze mannen, die den dag begonnen hadden met den Heere te dienen, hetgene men nu maer al te dikwyls vergeet, zelfs te lande en toen men al den tyd heeft, trokken binnen in de herberge, waer er nog een mensch of twee ten hoogsten was. Men begon, 'lyk altyd, met te vragen wat men begeerde, te klappen van de koude, en van de vruchten, en van duizend zaken nog, die gemeenelyk de toegang zyn tot alle gesprek.
- Ik heb u gister wel niet gezien, zei Kloosters, tegen den vriend waermeê hy ingekomen was; waerby komt dat? Gy die nooit en laet van 's zondags achternoens in ons gezelschap te komen.
- 'T is waer, en ik zou van zelfs gister gekomen zyn; maer ik moeste myn jong peerd beryden; met dat het nog al tamelyk weder was, ben ik in den achternoene al de strate van Rousselaere weggetrokken; ik ben tot halfwege gereden, en wat in den avond weder 't huis gekomen. Het zyn al dingen die moeten gedaen zyn, en men doet ze niet geern doen van een ander.
- 'T is waer vriend!
- En om late deure te gaen, men moet 'lyk late inkomen, en daer voor ben ik niet. Het zyn slechte tyden, gy weet het zoo wel als ik, en men is nievers zekerder noch beter dan t'huis. 'T en is daer nog het meeste niet: als men vele volk op een hof heeft, en dat men wil dat zy vroeg t'huis komen, ik vinde redelyk dat men het voorbeeld geve; in dat geval mag men eene berisping en eene vermaning geven. Als de meester zelve een pikker en wegzitter is, dat hy maer en klappe tegen zyn volk en tegen zyne kinders van vroeg t'huis te zyn, en van al dat hy wil: 't is klap in den wind en niemand luistert naer hem.
| |
| |
- Verstonden alle menschen dat alzoo, vriend, er zouden vele meer gelukkige huisgezinnen zyn als nu; schoon het hier op Staden nog al redelyk gaet: wy mogen niet klagen.
- In 't geheele niet; dat is waer. Ik sprak van slechte tyden; weet gy wel dat men redelyk vele weet te spreken van aenvallen langst de bane, niet alleenelyk by avond, maer ook by klaren dage zelfs?
- Hoe zoo dan? Gaet Baekeland misschien alzoo beginnen nu?
- Ik weet niet als het van Baekeland of van zyn volk of van anderen gedaen wordt, maer 't is altyd gedaen, dat weel ik. Niet langer dan gisteren nog is er te Rousselaere een vreede zake voorengevallen.
De eenige menschen die in de herberge waren met baes en bazinne, naderden 't vier, om te luisteren naer het gene er verteld ging worden.
- Toe, vertel eens al dat gy weet, zei Kloosters, ik ben nieuwsgierig telkens er van zulke dingen kwestie is.
- Hetgene ik gaen zeggen, heb ik gisteren met myne eigene ooren gehoord, in het Molentje, waer ik myn peerd gestald had. Er waren daer dry persoonen die rond den vieren uit Rousselaere gekomen waren en de waerbeid verzekerden van hun gezegde. Nu dan, gisteren, binst de hoogmisse, kwam José Van Hoplinus met zyne zuster Colette, van Lichtervelde, daer zy om affairens geweest hadden, langst de groote bane naer Rousselaere terug, waer zy woonachtig zyn. José en is maer een deerlyke vent, en hy had eenen zwaren gaenstok meê. Colette was daeromtrent op haer beste gekleed, met goudene ooringen aen, een lange keten van 't zelfde metael rond haren hals, en een kruis, dat op hare borst blonk. Als zy gekomen waren, daeromtrent aen het Land van Beloften, zien zy een struischen kerel langst eenen zyweg opkomen, die moest daeromtrent juiste met hun op den breeden weg geraken. Hy wankelde al gaen, of scheen te wankelen, en had geheel het uitzigt van eenen mensch die by dranke is; het moest niet vele schillen nogtans, want hy stapte alzoo zeere dan onze twee Rousselaernaers. Het was elve of die streke; langst de strate en was er geen levende ziele, ten zy onze dry kennissen. Colette, als zy dien vent zag opkomen, ongewapend nogthans, maer van aerdig uitwezen, werd benouwd. - Laet ons al dien weg gaen, zei zy aen haren broeder; het is wel omme, maer die vent zal toch niet achter komen, of komt hy, wy stellen het aen 't loopen, en vlugten ginter in dat huis. - Gy, trunte, had de broeder geantwoord; alzoo te midden den dag, waerom zoudt gy benouwd zyn? Dat is ievers een man die te Gits een misse gaen zoeken is, en een glaseken te vele genomen heeft; hy kan geheel brave zyn, wie weet? - 'T is gelyk, zei Colette, het is zulk een eenige ure van den dag, er zyn zoo weinig huizen van hier tot de stad, en er begint zoo vele slecht volk te loopen. - Hoor! en wy zyn met tweeën; een kwaeddoener alleene, en valt nooit geen
twee menschen aen. - Kwestie! men zegt dat wel, maer het kan eens den eersten keer zyn!
Intusschentyd waren onze reizigers aen de strate gekomen, en eenige stappen voor den dronkaerd, die nog wel vyftig voeten verre in het land was. Maer hy ging zoo dapper, dat hy ze al ligte achterhaelde en aen hun zyde stond.
| |
| |
- Vervloedig, zei hy, als hy er was, gy zyt menschen om gaen; ik was zoo blyde van iemand te zien om wat gezelschap te hebben, en als gy niet vertraegt, 'k en zou wel niet meer achter kunnen.
- Hadt gy een glas min gedronken, gy zoudt wel rapper gaen, zei Colette zonder ommekyken.
- Bah ja, antwoordde de gezel, de fraeiste menschen dolen somtyds, en het beste peerd stronkelt ook wel altemets; dat zyn zoo ongelukken die overkomen zonder weten; och ja, men is vast onvoorziens.
José peisde dat zyn toch juiste geene redens van eenen mensch die dronke is. Hy gebaerde van niet, en ging altyd voort; zyne zuster ging langst hem; zy waren nog rond de twintig minuten van de eerste huizen der stad.
- Vriend, zei de dronkaerd, dat gy my toch uwen stok leendet; ik heb hem meer noodig dan gy, en zonder hem en kan ik u niet meer volgen.
José begon inderdaed te peizen dat de man geen kwaê inzigten en had: maer Colette beefde, en hield zich altyd voorts gesloten aen zyne zyde. Met eenig opletten, had men toch moeten bemerken dat de valsche dronkaerd, van tyd tot tyd, over José keek naer de ooringen en het goude werk zyner zuster; hy was ten minsten wel een hoofd langer dan hy; en waggelde hy somtyds op zyne lange beenen, het schilde nooit zoo vele dat hy de steen miste of ergens tegen stootte.
José, zonder achterdenken gaf zynen stok, een redelyken zwaren mispelaere, zeggende dat hy wat te kort zou zyn. Zyne reisgezel aenveerdde hem, draeide het snoer dat er aen was schoone rond zyne vuist en ging nog eenige stappen verre. Al met eenen keer, en binst dat er José minst op peist, krygt hy eenen fellen stokslag in den nekke, en hy wordt in den grond gesmeten en in den dyk gerold. Colette verschiet haer bykans dood, zy schreeuwt moord! maer zonder nog verder naer haren broeder te kyken, loopt zy te stedewaerts op. In een, twee, dry was zy achterhaeld door den baenstrooper, in den grond geduwen, hare ooringen geweldiglyk uit hare ooren gesnokt, zoodanig dat het vel scheurde en dat het bloed er uitliep, hare keten wierd van haren hals getrokken, hare zakken doorsnuisterd, met een woord, zy wierd geheel geplunderd. Toen de gewezene dronkaerd alles had wat hy verlangde, het eerste dat hy deed was op zyne stappen wederkeeren en nog vele snélder dan hy gekomen was; hy liep eerder dan hy ging, en sloeg in, al de bosschen die tusschen Gits en Rousselaere liggen. José was opgestaen uit den dyk, aen tyds om den dief te zien wegvlugten, verschrikt genoeg, maer toch niet gevaerlyk gewond: hy was vry geschoten met eenige kneuzingen aen zyn hoofd en wat blauwe plekken op zyn lyf. Zyne zuster was erger gesteld: het bloed leekte langst haren hals en zy was onder de mishandelingen in onmagt gevallen. Als zy tot haer zelve kwam, keerden beide weder naer de stad. Gy kunt denken welken indruk dat gedaen heeft op de bevolking, die van den noene gaen kyken is naer de plaetse waer dat gebeurde, en waer de persoon, die my dat vertelde, zelve eenige bloedplekken gezien heeft.
| |
| |
- Er zyn toch hinderlyke schelms in de wereld, zei Kloosters; 't is als of zy 't gerooken als er iemand in zyn huis geld by heeft, of dat er een mensch langs de bane is met zyne borze vol, of met goudewerk aen.
- 'T is waer, antwoordde hy; en peist eens, als zy by klaren dage niet meer vreezen, wat gaen wy nog al zien?
- Wy zullen er morgen zoo wat hooren van vertellen op de markt! en de menschen zullen nog eens gaen benouwd worden! Dat de Franschen, in plaets van kerken te branden en kloosters te plunderen, die moordenaersnesten gingen zuiveren! dan zouden wy dezelve nog geern zien komen en wel onthalen; maer ik geloove waerachtig dat het al schelms 't hoope zyn.
- 'T en is nog niet al: gy zult gaen hooren hoe vele deugenieten er in onze streken loopen; men gaet haest mogen zeggen dat de eene helft der menschen geld wint, om door den anderen helft gestolen te worden. Heeft er hier niemand hooren spreken van Dupon, van Rumbeke, dien wy allen geheel wel kennen!
- Niemand!
- Het zyn dezelfde persoonen die 't my verteld hebben, maer zy wisten niet juist welken dag het gebeurd was; het moet altyd kortelings zyn: Dupon dan, die baljuw is der heerlykheid, was naer Moorslede gegaen, een paer uerkens van zyn huis, en keerde weder met redelyk vele geld in zynen gordel. Hy was alleene, en het was te midden in den achternoene en om vooren aen in den avond t' huis te geraken. Wel! maer gekomen by 't gehuchte dat men den Kokuit noemt, in eenen diepen weg, tusschen twee bosschen, kykt hy by geval omme, en ziet dry struische kerels met blauwe kiels achter komen, en rap genoeg op hem al ligte in te winnen. Hy wordt benouwd, verdubbelt den stap, en springt wat verder in het huis van eenen man dien hy geheel wel meende te kennen. Zonder te zeggen waerom, of ter welker gelegenheid, vroeg hy aen dien man, dat hy wat zou meêgaen tot buiten de busschen. - Met plezier, baljuw, antwoordde hy; tot nu toe, als ik u eenen dienst gevraegd heb, gy weigerde my nooit; voor den eersten dien gy my vraegt, 'k ken kan hem ook niet weigeren. - En hy deed netter kleêren aen, nam zynen gaenstok, en vertrok met Dupon.
Een half uerken verder, nog altyd in den busch, de baljuw zag die dry zelfde gasten op hem komen; maer in de plaetse van al achter, kwamen zy nu al voren op. Met den eersten, stond hy stille onvrywilliglyk en veranderde van koleure. Zyne reisgezel keerde zich naer hem waerts en zei: Baljuw, gy wordt bleek! - en naer de dry kerels wyzende: - Is het daerom misschien, voegde hy er by, dat gy my zyt komen meê vragen? Gy hadt ze zeker al gezien, maer vrees niet, ik ken ze.
Zy waren tot by malkander gekomen, en de dry onbekende bleven stille staen. De gezel van den baljuw gaet er digle by en zegt hun: Mannen, van dage is er niets te doen, keert weder naer huis!
En zy, zonder een woord te spreken, keeren hun hielen en gaen regte den busch in.
| |
| |
'T is aerdig, niet waer, dat de mannen zoo seffens gehoorzaemden, en men zou bykans peizen dat zy het moesten eens zyn! Of de baljuw aen zynen leider daervan gesproken heeft of niet, heb ik niet hooren zeggen, ik peis, ik, dat hy van dan af schier alzoo benouwd was van den eenen als van de dry andere, en wie 't zyn zou, hy ware bevreesd geweest. Niettemin hy ging altyd voorts, en kwam ongehinderd tot aen den hoek van den kasteelhof, op tien minuten van Rumbeekplaets. Gelyk zy t'einden de dreve kwamen en gingen inkeeren, ziet de baljuw met schrik de dry zelfde baenstroopers staen, met hunnen rugge tegen de hage geleund, zoodanig dat hy er digte langst moest, en, schoon het al donker was, verkende ze hy geheel wel. Nog meer verschietende als den eersten keer, sprong hy haestig ter zyden. - Nog altyd even benouwd! ik zeg u dat er niets te vreezen is, sprak zyne leidsman zonder eenige ontroering. De baljuw ging zoo digte tegen hem als hy maer en kon tot aen de eerste huizen van het dorp. Hy meende daer zynen man te voldoen, en haelde een kroonstuk uit zynen zak om het hem te geven. - Neen, zei deze laetste, wacht nog eenen oogenblik, Mynheer; gy meent vry te zyn; er is niets van: ik ga meê tot aen uw huis.
- Maer vriend toch, wy zyn al te midden de huizen! - 'T is gelyk, geloof my! - In dat geval, ik trakteer u hier met een kanne; neem altyd dit kroonstuk. - Neen; tot dat gy aen de deure uwer wooning zyt niet.
Zy gingen binnen in eene herberg, bleven er misschien een kwartier uers, en vertrokken. Rond de kerke staen er, gelyk gy weet, vele boomen; de baljuw moeste dweers over het kerkhof, om aen zyn huis te geraken. Hy gaet dan, altyd in gezelschap van zynen man het kerkhof in, en gelyk hy juiste aen de verste boomen komt, staet hy nog eens, bek aen bek, met de dry baenstroopers. Nog eenige schreden hy was 't huis, te midden de plaetse, vooren aen in den avond, en nog was hy gelukkig van alleene niet te zyn. - Ziet gy wel, zei de Moorsledenaer, dat gy verre waert van vry te zyn! Tot aen uwe deure gaê ik meê.
Hy deed het inderdaed. De baljuw voldeed hem rykelyk, bedankte hem hertelyk, en sprong in zyne woonste, waervan hy de deuren seffens grendelde. Den zelfden avond vertelde hy nog zyne avontuer niet: het was genoeg, zei hy, dat hy alleene den nacht slapeloos overbragt, maer 's anderendaegs noens, wiste het geheel de parochie al, en ik ben verwonderd dat het nog tot hier niet gekomen zy.
- Menschen toch! zei Pier Kloosters, wat gaen wy nog al hooren? Maer noemt men den persoon van Moorslede niet? Dat is in ons gebuerte, en 'k zou wel zynen name willen weten.
- Wat zoudt gy daermeê zyn? Er is van dien persoon niets te zeggen, ten zy dat hy den baljuw van de dood, of ten minsten van een groot ongeluk, verlost heeft.
- En zyn kennisse met de dry schelms?
- Gy kunt wel denken dat de baljuw blyde is van uit de moordenaers handen geraekt te zyn; 't is gelyk door wien.
| |
| |
- Zouden het inderdaed moordenaers geweest zyn van Baekelands bende?
- Wie kan dat zeggen? Ik peize, en die persoonen van Rousselaere peisden ook, dat het al volk is in kennisse met malkander, en gehoorzamende aen één hoofd. Die bende moet talryk zyn, want 't is dat er vele van die gasten beginnen rond te loopen!
- Als gy daer van spreekt, er schiet iets in myn gedacht: toen ik gister avond t'huis kwam, myne zuster zei dat er binst den achternoene een mensch in het hof geweest was, vragende of er geen werk en was voor hem; op hare antwoorde van neen, heeft hy geëindigd met eene aelmoes te vragen, en is nog al gewillig vertrokken. Hy was tamelyk net aengedaen, maer hy scheen zoo aerdig, vertelde zy my; neemt dat er vrouwelyke benouwdheid by was, maer het doet altyd meer of min peizen.
- Ja zeker, en zulke gasten en zyn in 't geheele niet te betrouwen.
- 'T is gemakkelyk om weten wat voor een het was, antwoordde Pier; hy is weg gegaen al den kant van Lieven Karlos; en met dat het maendag is, gaen ik er 't achternoene voor een paer uren naer toe; 't is in myn gebuerte, en Lieven zal hem wel gezien hebben.
- Ja maer, Pier; ik weet niet waerom; maer ik betrouw Lieven ook niet vele, meent gy?
- Hoe zoo dat?
- Het zyn zaken die men niet uit en legt, gy verstaet dat wel; nogthans, het is altyd zeker dat er vele op Staden van myn gedacht zyn.
- Dat hy zou ommegaen met roovers, wilt gy zeggen?
- Of iets zulks, bah ja. En ware ik als gy, Pier, ik zou met den vent zoo vele gemeens niet houden; my dunkt het ware veel voorzigtiger.
- Eh wel! vriend, om regtzinnig te spreken, 't en is niet dat ik eene kerke zou bouwen op zyn geloove noch op zyne regtveerdigheid. Geloof my, ben ik er goed vriend meê, 't en is niet uit genegenheid; maer veeleer om dat men wel in vriendschap moet leven met eens slechte gebuers; gy weet ook wel dat de brave menschen u van zelfs gerust laten.
- Kan het u maer eerlang niet rampzalig worden!
- 'T is te hopen van neen. Ondertusschen, de twee daders van welke gy daer seffens verteld hebt, zouden al wat min doen vreezen; en voor het nieuws dat wy vernomen hebben, 't is van dage waerlyk een kwade maendag. Nu zei hy al opstaende en geld uithalende om den baes te voldoen, 't is al lange tyd van naer huis gaen; wy zullen malkander nog wel verder spreken van de weke. Geheel het gezelschap, geluk!... en hy vertrok.
|
|
Auteursrechtvrij