|
| |
| |
| |
VII.
Brand.
Den tweeden dag die volgde op den schrikkelyken nacht hierboven beschreven, waren er twee moordenaers-vrouwen in den bosch, die stillekens naer huis gingen, met elk eenen vracht droog hout op den rugge. 'T en was niet verre meer van den noene, en zy moesten nog t'huis geraken, om eten gereed te doen voor man en kinders. Zy gingen snel aen, maer altyd al klappende en dat niet stillekens.
- Siska, zei de eene tegen de andere, het heeft slecht gegaen van den winter en in 't begin van den zomer, is 't niet waer? Ik heb waerlyk gemeend dat men ons wilde laten vergaen; myn geld ging weg en er kwam geen nieuw by!
- 'T is waer, Mele, antwoordde de andere, maer dat gaet nu vele beter, en wy hebben al pot binnen tegen den aenstaenden winter, al kwam er niets meer by gesleerd.
- Hoe zoo? Heeft men dan zoo wel gevaren by den Schout van Roosebeke?
- Gy weet het zoo wel als ik, zeker!
- Hoe veel heeft uwe man wel meê gebragt?
- Er was waerlyk geen tellen aen, een groote groote beurze vol zilver stukken, en dan nog eenige van die aerdige kostelyke dingen die men by de ryken vindt; ik ben zoo blyde, en uwe man heeft zeker niet min gehad?
- Zwyg, Siska, zei Mele, ik heb zoo veel kruisen, myn man zegt nooit iets van al dat er gebeurt; hy smyt wel somtyds geld op tafel, maer 'k geloove dat hy nog vele meer achterhoudt, en als ik vrage waer zy geweest en hoe zy gevaren hebben, 'k en kryge dikwyls maer een snak en eene bete voor antwoord.
- Alle mans hebben hunne miszitten, Mele, en wees verzekerd dat de myne er ook niet zonder is; maer toch, ik moet getuigen dat hy altyd blyde is, toen er geld te brengen valt, en dat er geen een wyf uit den busch meer nieuws weet dan ik; myne man vertelt my alles, en dat nog in 't lang en in 't breede.
| |
| |
- Gy zyt zoo gelukkig, Siska.
- Zoo dan, gy weet gy nog niet dat de Schout van Roosebeke misschien dood is, en de Pastor niet te vinden was?
- Dat weet ik, maer 't is er al meê.
- En dat Loden ook dood is, om dat hy ons willen verraden heeft?
- Loden dood, en ons verraden!
- Ja! Ja!... zyn gedacht was van ons al te male te doen vangen; en 't ware misschien al gedaen, had er Baekeland niet achter gekomen.
- Vertel voort, Siska; waer is dat gebeurd?
- Om juiste het fyne er van te zeggen, 't ware my ook moeijelyk. Maer ik wete dat Loden door Baekeland zelve is doodgestoken, in het huis van den Schout, op den oogenblik dat men ging beginnen rooven, waerschynlyk om dat hy den Schout wilde helpen. By ongelukke hebben onze gasten zyn lyk ter plaetse laten liggen; zy hadden het beter meêgenomen of gedoken, want Loden is daer nog al wel gekend. Niemand en verschiet er in nogthans, want Baekeland zei alzoo: Hy zal toch niet meer spreken. In 't wederkeeren hebben zy Lodens wyf gaen halen; de arme sloore en wiste van niet; zy was in goê trouwe, en meende dat hare man ging wederkeeren met geheele handvollen geld; het dacht haer wel dat hare Loden sedert 'nen tyd wat veranderd was, maer wie gaet er peizen op zulke dingen? Ook en geeft zy er niet om dat hy niet meer leeft; liever geen dan zulk een, zegt zy, en 't is toch nog waer. Nu is zy ievers by den kapitein gaen woonen; in haer eigen huis en mogte zy toch niet meer blyven, sedert dat zy ging bezien worden als een moordenaers-wyf.
- Maer wat zegt gy, Siska, dat is al gebeurd sedert twee dagen van hier, en buiten myn wete?... Zyt gy dan getrouwd om eenen man te hebben die zulke vreemde dingen niet en vertelt!
- Dat is de schoone kant van het vertelselken, Mele; maer 't en is niet al even schoone. Is Loden dood gesteken als verrader, het schynt zeker dat hy al wat ons aengaet, verteld heeft aen den Pastor van Roosebeke, en die man leeft nog. Schuwe Pier.........
Zwyg van schuwe Pier, Mele, ik ben er benouwd van, hy is toch zoo leelyk!
Pier en heeft hem niet kunnen krygen; ons volk schynt met vreeze te liggen, en Baekeland, zeggen zy, en heeft geen ruste meer, tot dat hy van kante gemaekt heeft al dat iets weet van onze maniere van leven en van rooven.
- Wy zouden ook wel benouwd worden, Siska! Sedert eenen tyd van hier, en bovenal, sedert dat er daer honderd mannen met eenen keer rond myn buis geweest hebben, het dunkt my dat het zoo wel niet meer en gaet in onze bende; en 't zou wel op eens kunnen zeer slecht zitten. Gelukkiglyk dat Baekeland daer nog is om te zorgen.
- Bah ja! 't heeft zoo lange wel gegaen; 't zal nog wel onzen tyd doen, Mele! en achter ons dat het ga zoo 't wil!
- Dat is waer; maer, in tusschentyd, die benouwd is en kan het niet helpen. Dat gedacht ligt my altyd op het hert, en ik ben nu nieuwsgierig
| |
| |
om te weten wat er gebeuren zal in de eerste dagen en of de Roosebeeknaers nog eens zullen uitkyken.
- Komen zy, het zal wel slechter uitvallen voor hun dan den eersten keer; myne man zei ook dat Baekeland vastgesteld heeft van al zyn volk byeen te roepen, en van er tegen te vechten, al waren zy met honderden.
- En wy, waer zouden wy varen binst dien?
- Van verre kyken, of dieper in den busch vlugten; ach ja, wat zouden wy anders doen?
- En valt het verkeerd uit, wy zyn de ergste van al; zonder huis en zonder mans! Ik had wel gelyk van benouwd te zyn, Siska, en hoe meer gy zegt, hoe meer myne vreeze aengroeit; leven gelyk wy leven, 't en is niet om lange uit te houden!
- Wel! wel! 't zal nog wel regtzinnig zyn dat gy spreekt! gy wordt er geheel bleek van!
- Ik gevoel het inderdaed. Maer, Siska, daervan aen niemand anders te spreken, 'lyk een fraeije! Het is niets dat gy dat weet, maer de anderen zouden my kunnen aenzien als een slecht moordenaers wyf.
- Wees er gerust op; ik zal het nooit vermonden... Maer, zie ginder wat is er gaende rond het huis van de bazinne Rooze? Ik geloove dat er al ons volk vergaderd staet, en de vrouwen zyn er ook by. Menschen toch, wat mag dat nu zyn? ik heb zulke troppelinge nog nooit gezien; zeere, Siska, wy moeten weten wat er daer te doen is!
- Ja, ja, loop gy maer; ik en kan niet, want 'k ben al t'einden asem van benouwdheid. Ik heb het wel gepeisd dat het al kwalyk zou gegaen hebben.
En de twee vrouwen, met haren bondel hout op den rugge, stelden het aen 't loopen, om te zien wat er voorgevallen was. Inderdaed, een geheele hoop volk, waeronder mannemenschen, vrouwen en jongens, stond getroppeld voor Rooze's deure; schier geheel het busch was er. Siska en Mele waren haestig by gekropen, en hadden aen hare kennissen gevraegd waerom al dat volk op de beenen was; ziet hier wat zy vernamen:
Een van de inwooners uit het busch, was dien nuchtend vroeg met bezems van Roosebeke naer Yper, langst de groote strate, gegaen, gelyk om te verkoopen, maer nog vele meer om uit te hooren wat er gezeid wierd van de moord op Roosebeke en van de rooversbende. Tusschen Poelcapelle en Yper had hy een aental soldaten tegengekomen, die regte naer Roosebeke gingen. Die zonderlinge ontmoeting had hem angstig gemaekt; misschien, dacht hy, is het volk dat achter ons gaet in den busch; en moesten zulke mannen onvoorziens en onverwachts toekomen, het is genoeg om in eenen keer gedaen te maken. Hy was dan achter gegaen om te loeren, en 't en duerde niet lange, of hy hoorde de nieuwsgierigen zeggen: ‘Zy gaen achter Baekeland in het Vrybusch!’ Hy wist nu genoeg; zyne bezems had hy in den brand gelaten, en was, langst binnewegen en door velden, regte naer Houthulst komen geloopen, om te vertellen wat hy gezien en gehoord had. In eenen oogenblik was geheel het busch in roere; de vrouwen waren benouwd, en het slechtste van al, Baekeland was nievers te vinden.
| |
| |
- Wat gedaen, zeiden de eene, gevlugt of hier gebleven? de eenigste die ons kan goeden raed geven is hier niet, kwestie wanneer dat hy komt! Ah! 't en is maer als het nood doet, 'lyk nu, dat wy verstaen welk een goeden kapitein wy hebben. - Morgen kunnen wy al aen de galge hangen, zei een andere; 't is zeker indien wy hier alzoo blyven staen; en om my juiste te laten vangen 'lyk eene muis, ik heb er niet vele goeste voor; wie doet er meê? wy steken hier alles van kante, en gaen zien naer Roosebeke hoe dat het staet!
Maer.... er was toch geen een die durfde beginnen om wat te doen of maetregels voor te schryven of uit te voeren. Eenige wyfs vergaderden het kostelykste dat zy hadden in pakken, en maekten zich gereed om op 't eerste teeken den busch in te vlugten; zy wisten dat zy daer in zekerheid waren; het woud was al dien kant al te groot, al te donker en al te boos, om door vreemdelingen te kunnen doorkruist worden in de lengde en de breede. Van tyd tot tyd ook kwam er een andere vrouw by den hoop, en dan verdubbelde de nieuwsgierigheid; men droomde er rond om te weten of zy niets gehoord hadden al den kant van Roosebeke, als Baekeland nieverst was te zien geweest. Niemand en wiste er van; 's nuchtends vroeg had men hem zien uitgaen, alleene, en volgens gewoonte, had hy aen niemand gezeid waer hy naer toe ging, noch wanneer hy terug kwam.
Al met eenen keer, en terwyl de angstigheid der bende ten hoogsten was, hoorde men in de verte een geschuifel. Het moest aen onze mannen geheel wel bekend zyn; want op den zelfden oogenblik gingen al de arms omhooge, en uit alle monden kwam dezelfde schreeuw: Bravo! hy is daer!.. En langst den hoek van de huizen kwam de kapitein al ligte te voorschyn. Hy had het schuifeling gesteken om al 't volk by een te hebben, niet wetende dat zy al verwittigd waren van het gevaer, en meenende de eerste te zyn om het te verkondigen. Men kon op zyn uitwendig geen de minste ontsteltenisse zien; hy was zoo kalm dan op gewoone dagen en scheen van geene ongerustheid aengedaen; alleenlyk kwam hy wat sneller aen, en haeste zich om by zyn volk te geraken dat hy geheel verwonderd was van reeds verzameld te vinden.
- Wat is er? vroeg hy aen den eersten dien hy zag, waerom al dat geruchte en dat leven!
- Hebt gy nog van niets gehooid, Meester? vroegen er dry viere met eenen keer, die bygesprongen waren.
- Van wat dan?
- Van de soldaten die achter ons komen?
- Ik weet alles, mannen, 'k heb alles gezien met myne eigene oogen en gehoord met myne eigene ooien; maer ik weet niet waerom gy daer vooren zoo vele lawyt maekt; daer is geen erg by, en laet die soldaetjes maer komen, zy mogen ook wel een keer weten tegen wie zy te doen hebben!
- Dat zeggende was Baekeland tot de midden den troep geraekt; hy stak zynen hoed op en zei tegen zyn volk: Zwygt en luistert:
- Ik kome van Roosebeke; ik ken alles en myne maetregels zyn
| |
| |
genomen. Ik zie dat gy ook reeds weet wat my niet onbekend is, dat de wet van Yper soldaten gezonden heeft, om ons hier gevangen te nemen. Als ik dat vernam, geloof my, 'k heb hertelyk gelachen met de onnoozelheid dier mannen; peizen zy dan dat wy vervrozen zyn, en dat wy ons op onzen nest gaen laten vangen, of niet en gaen weten dat men achter ons zit! Waerlyk, wilt men ons hebben, men moet het slimmer aen boord leggen. Nu dan, op Roosebeke, zyn daer seffens toegekomen wel twee of dry honderd wel gewapende mannen; zy zyn bezig met rusten en inlichtingen te vragen nopens my en nopens u. Een van hunne overheden heeft tegen my zelve gezeid dat wy tegen morgen allen aen de galge moeten hangen; dat zy mans noch vrouwen, ouderlingen noch kinders en zullen sparen; dat het moordenaers-nest geheel moest gezuiverd zyn zonder dat er iets van overblyve, en wat weet ik? nog veel andere zulke schoone dingen, die geen waer en zullen zyn. Ondertusschen nogthans, het is tyd van te zorgen, binnen eenige uren kunnen de troepen hier zyn, en gy moet veerdig zyn tegen dat zy komen. Vrouwen en kinders, neemt al mee uit uwe huizen dat niet te zwaer en is, en trekt zoo seffens den busch in al den kant van Merckem tot by Jonckershove; blyft daer stille liggen, niemand en kan er u vinden. En gy mannen, doet 'lyk uwe vrouwen, maer neemt het zwaerste; blyft altyd achter in het weggaen en vreest niet. Ik blyve hier om voor u te zorgen, alleenelyk moet ik twee kerels by my hebben en van de rapste; dry gelyk wy zyn, is toch meer als genoeg tegen eene bende van dry honderd soldaetjes. Rap aen het werk!
Elk verdween zonder spreken, en Baekeland koos zyne twee mannen.
Het was waer, dat er nog eens ging opzoek gedaen worden in het Vrybusch. De vroede moord by den Schout, en de poogingen in de pastory gepleegd, hadden te vele geruchte gemaekt om ongestraft te kunnen blyven.
Den tweeden dag, in den voornoene, kwam er op Roosebeek-plaetse een bende soldaten toe, door het magistraet van Yper gezonden om in het busch te dringen, en de moordenaers levende of dood meê te geleiden. Groot was de verwondering, maer nog grooter de blydschap der Roosebeeknaers als zy die soldaten zagen; zy verwelkomden ze, onthaelden ze goed, en vertelden hun al dat zy wisten, levens hen aenwakkerende om niet weder te keeren zonder geheel de bende meê te hebben. De opleider van dat volk was, op den raed der parochianen, by den Pastor gegaen om nauwkeurigere inlichtingen te vragen nopens de woonste en het leven der roovers. De Pastor zei hem al dat hy wiste; by verklaerde ten naesten by het getal der moordenaers, zei waer zy woonden, en aen welk teeken hy den kapitein koste kennen; maer hy voegde er by dat het geheel twyfelachtig was, of al die magt en al dat volk tot aen de huizekens zou geraken, zonder verwacht zyn, en het geheel wel zou kunnen gebeuren dat zy daer niemand en vonden ten zy vrouwen en kinders en misschien nog niet. Het beste, zei hy, dat er te
| |
| |
doen was, zou geweest hebben van ze door eenen slimmen trek te vangen; maer nu is het te late: de eenige man die ons daer toe kon helpen, is dood gesteken; God gedenke zyne ziele!
Maer het moest en het ging zyn. De overheid had bevelen ontvangen en zy wilde ze uitvoeren. Voor den noene nog wierd geheel de krygsmagt byeen geroepen; en opgeleid door eenen man ter trouwe, die den weg kende, sloegen zy de strate in die regte naer den busch liep. Eenige menschen van Roosebeke en van de omstreken, in klein getal nogthans, waren meê.
De soldaten gingen er geestig naer toe; wat moesten zy vreezen, met zoo velen, van dertig menschen? Nogthans en hoorde men van dat geruchte niet dat gemeenelyk uit den rang van marcherende soldaten komt, van dat gezang en gelach dat dreunt in 't omliggende; zy waren verpligt van stille te gaen, om de inwooners uit den busch niet te ontwaken, en tot by hen te geraken (zoo dachten zy), zonder dat er iemand van hunne komste wist.
Aen den hoek van den busch, by 't huis van Loden, was er een Roosebeeknaer die riep: 'T is hier dat Loden, den doodgestekene moordenaer, woonde; laet ons zien wie er in dat huis is.
Niemand nog, van Roosebeke, en had op Lodens huisgezin gepeisd, ten zy de Pastor, die iemand gezonden had om te zien waer zyne vrouw gevaren was. En wie had er, in dezen oogenblik, tot aen den hoek van den busch durven gaen?
Men trad binnen: er was niemand in, schoon deuren en vensterkens open stonden: de meubels, ten grooten deele, waren op hunne plaetse, en niets en gaf te kennen dat er daer een moordenaer gewoond had. De lezer heeft gezien wat ervan zyne vrouw geworden was.
De bende ging verder op, en trok den busch in, al denzelfden weg die 't jaer te vooren door den Schout en zyne vrienden was betrappeld geweest. De soldaten waren nog stilzwygender dan op het bloote land; zy gingen altyd aen door sparren en eiken- en kreupelhout, en 't was daer zoo eenig en zoo wild om zien, dat elk gelyk onvrywillig eenen gruw gevoelde. Na onderhalve ure gaens, kwamen zy aen eene blootere plekke, en bleven er wat staen om bevelen te ontvangen.
- Hoe verre nog van de huizen? vroeg de overheid aen den leidsman.
- Volgens dat het in myn gedacht ligt, moet het nog een kleen half uerken, misschien maer een kwaert, meer zyn.
- Zyn wy op goeden weg?
- Daer van ben ik zeker.
Allen zwegen, wachtende naer de bevelen van hunne overheid en kykende naer den leidsman.
- Luistert, zei deze laetste, ik hoor geruchte niet verre van hier; het zyn 'lyk boomen die ommevallen, en kraken al nederwaerts gaende.
Zy luisterden...
Inderdaed... en dat geruchte deed zich gedurig hooren, en vergrootte onophoudelyk. Wal mogte het zyn? Elk scheen door zyn gebaer het aen den leidsman te willen vragen, en niemand en sprak hem aen. Binst dat
| |
| |
men stilst was en minst roerde om beter te luisteren, deed zich al met eenen keer een scherp geschuifel in de verte hooren. De Roozebeeknaers die meê waren, trilden van verschot; de soldaten bezagen malkander met verwondering.
- Dat ken ik, riep de leidsman: 't is Baekelands schuifeling, hetzelfde, dat wy gehoord heben, den laetsten keer dat wy hier gekomen zyn. By gevolge, de moordenaers zyn dáér, niet verre van ons; waerschynelyk zyn zy u gewaer geworden, en schuifelt Baekeland achter zyn volk. Spoed u dan binst dat het nog tyd is.
- Rap mannen! schreeuwde de overheid, trekt uwe wapens, houdt uwe geweeren gereed, en als zy weg vlugten, vaegt maer al dat gy ziet. Leidsman, vooruit!
In die plaetse was de busch redelyk dikke beplant, zoodanig dat zy schier door 't hout moesten kruipen en niet verre voor hen en zagen. 'T en gaf er niet aen, zy wisten wel dat de moordenaers niet en gingen in slagorde vechten tegen zoo vele mannen, en als zy iets deden, dat het vlugten zou zyn; ook gingen zy stout aen, zonder te waken op rang of schikking.
- Staet, zei de leidsman, na een kwartier gaens; ik zie eene klaerheid in de verte.
- Waerlyk, antwoordde de overheid, zouden zy misschien vergaderd zitten rond een vuer? De klaerte is wat groot nogthans; op te letten, mannen!
De leidsman trok zich van kante, en liet de gewapende soldaten voorengaen. Hoe meer zy naderden, hoe grooter hun de klarigheid scheen; zy konden nogthans niets onderscheiden, het jong hout was te groot en de hooge boomen te dikke in bladeren, en zy bleven in de hope van al de moordenaers met eenen keer te kunnen overvallen.
Zy kropen altyd voorts, en men hoorde niets anders, dan dat gedurig kraken welk men eerst ontwaerd had, en het geruttel der bladeren en takken veroorzaekt door het voortsluipen van zoo vele menschen.
Twee minuten later stonden de voorensten der bende op eene bloote vlakte, aen eenen hoek van den busch. Maer hoe groot was hunne verwondering! Zy zagen daer voor hen dat rooversnest, 't welk bestaen had uit een tiental huizekens niet verre van malkander; maer geen een huis, of het stond in volle vier en vlamme; eenige waren al teenemael opgebrand, andere begonden nog maer te laeijen, en gingen al ligte nedervallen, want zy waren enkel gemaekt met eenige persen en takken en gedekt met droog strooi.
De soldaten bleven stille staen om dat vuer te bezien, niet wetende wat gemaekt van dien brand en die vlamme, tot dat eindelyk de leidsman, met de andere Roozebeeknaers die meêgekomen waren by hen kwam.
- Wal is dat? vroeg de overheid.
- 'T is het dorp der moordenaers, antwoordde hy, gy ziet, Mynheer, dat zy van uwe komste wisten.
- Ah! 't is dat, dat wy hooren kraken hebben.
| |
| |
- Geheel waerschynelyk en de moordenaers zullen allen weggevlugt zyn op het geschuifel van Baekeland; misschien zyn de vrouwen en de kinders ook weg, want, ik zie niemand meer.
- Gemiste kanse! mompelde de overheid; nogthans, er is niets dat belet van te naderen en te onderzoeken of er niemand meer te zien is.
Al de soldaten naderden tot het vuer, en gingen er rond om te zoeken, met het geweere in de hand en gereed om te schieten. Wanneer zy by de woonsten kwamen, waren de laetste daken al ingevallen, er bleef niet anders meer dan laeijende persen en rookende puinen. Geen enkel mensch noch te hooren noch te zien.
Na wat gedraeid te hebben rond die asschen en vruchteloos iets gezocht te hebben, - 't was er immers al in gebrand, - begonnen zy te kyken alwaer de moordenaers konden weggevlugt zyn. Het busch was langs alle kanten even dikke; een enkele strate kwam er door, en 't en was niet waerschynlyk dat zy langst daer verdwenen waren. Wat gedaen? Dieper in den busch dringen was vruchteloos en moeijelyk; de moordenaers langst de strate opzoeken, was geheel onzeker, en wederkeeren gelyk zy gekomen waren, was toch ook min of meer aerdig, byzonderlyk voor gewapende mannen. Zy moesten nogthans dit laetste besluit nemen en na wat rond gekeken, gegaen en geklapt te hebben, gaf de overheid het signael, om langst de strate, en al een anderen weg, naer Roosebeke weder te keeren.
Onderwege beloofden zy van eenen naesten keer slimmer te zyn, en eene gunstigere gelegenheid af te wachten, vooraleer te herbeginnen.
|
|
Auteursrechtvrij