|
| |
| |
| |
V.
De gaei-schieting.
De lezer zal belet hebben dat Loden in de vergadering maer gesproken en had van den Pastor van Roosebeke, om het gedacht van de moordenaers te kennen, en den eerbiedweerdigen gryzaerd te kunnen verwittigen en redden. Ook, na de vergadering, toen al de moordenaers huiswaerts gingen, sloeg Loden wel den weg in die naer zyn wooning leidde, maer als hy er by kwam, peisde hy niet op om binnen te gaen, en vloog, zoo snel hy kon, naer de plaetse van Roosebeke. 'T was dry van den nacht of daeromtrent; hy klonk en herklonk tot dat men open deed.
Van zoo haest de Pastor hoorde wie daer was, stond hy op in allerhaeste, en kwam by, geheel ontsteld. Er wierd hem in 't korte verhaeld wat er binst den zelfden nacht besloten was in de moordenaers-vergadering; hoe Baekeland bij gevalle in de Zwane vernomen had, dat er verscheidene nachten reke iemand geheimzinniglyk in de pastory was gekomen; dat men niet meer twyfelde of het was een bekeerde moordenaer en een verrader, en eindelyk dat er vastgesteld was geweest van den pastor, die alleene kennis kon hebben van al het gene de rooversbende aenging, geheel met den eersten van kante te maken.
Geen twyfel dan of de Pastors leven was in gevaer, en hy mogte van nu af, by nachte, in zyn huis niet meer blyven. Men vond geradig, om niets uit te brengen noch iemand van de parochie vreeze in te jagen, dat de oude man voor eenigen tyd by den koster zou een bedde vragen, en zoo verdoken als mogelyk, tot dat de tyd van spreken zou gekomen zyn. Dat was gemakkelyk om uitvoeren, maer wat gedaen met Loden? Hy verlangde naer den oogenblik waer hy voor altyd van de moordenaers ging afgescheiden worden, zonder ooit nog in hun gezelschap te moeten verschynen; immers hy had er over eenige uren nog te vele afgezien. Het dacht hem nog gedurig dat hy de blikkende oogstralen van Baekeland zag, en die schrikkelyke woorden: Er is een verrader onder u! in zyn ooren klonken. Eerst of laetst moest het geheim uitkomen; en hoe en waer ging het uitkomen?... Daer vooren beefde. Loden en vreesde hy. Moest het zyn nogthans en vond de Pastor het geradig, hy zou nog wedergekeerd hebben, en in den schyn moordenaer blyven 'lyk van te
| |
| |
vooren. Men vond voordeeligst van nog wat te wachten, en Loden onderwierp zich teenemael aen zyn droevig lot; hy nam afscheid van den Pastor, met belofte van al te doen wat menschelyk kon gedaen worden, om het goed dat hy, zelfs ten koste van zyn leven vermogte, in alles te wege te brengen.
Voor den dageraed was hy t' huis.
'T was donderdag van Roosebeek-ommegang, een van de schoonste dagen der kermisse, want er was groote beschrevene gaeischieting.
Ten dien tyde was het de gewoonte, in de dorpen van Vlaenderen, dat de Pastor der parochie, een soorte van hoofdman der gilde van Sinte-Sebastiaen was. Hy was van regtswege lid van den gilderaed, woonde de vergadering by als er belangryke schikkingen te nemen waren; in al de feesten bekleedde hy de eerste plaets, en als het den koning te schieten was, of dat er op het dorp eene beschryving van vreemde liefhebbers gedaen wierd, gaf de Pastor de dry scheuten van eere. Dat verwonderde niemand; integendeel men zou verwonderd geweest zyn ware het anders geweest, en de reden is gemakkelyk om verstaen. Waerom is het immers dat hedendaegs, ik zeg niet Je priesters, maer zelfs de treffelyke menschen alle feesten en vergaderingen op de onnoozelste dorpen zelve schuwen? Is het niet om dat de bedorvenheid grooter geworden is, byzonderlyk onder de jongheid, en dat daerom alle treffelyke mensch, en byzonderlyk, alle goede vader of moeder de feesten beginnen te ontzien, en altyd met vreeze liggen dat hunne kinders er zouden naer toe gaen? En van den anderen kant omdat degene die zulke vergaderingen zoeken, liever alleene te zyn hebben met hunne weêgaerde, zonder een waekzaeme oog te moeten ontzien of zwichten? Eertyds was het geheel anders: overal en altyd was de zedigheid gevraegd en onderhouden; de ouders waekten over hunne kinders, en het was zoodanige schande, van het minste te doen dat berispelyk kon zyn, dat er inderdaed voor niemand geen beletsel en was van feesten, 'lyk schietingen of diergelyke, by te woonen. De oude menschen weten er nu nog van te spreken.
Nu dan, in 't eerste van den achternoene, waren de schutters toegekomen, en dat jaer waren er buitengewoon vele liefhebbers, van al de omliggende dorpen, Hooglede, Staden, Moorslede, Becelaere, Zonnebeke, Nieuwkerke, en andere nog. Als iedereen zynen name opgegeven had, ging men in stoet, met trommel, fluit en vaendel, om den Pastor uit zyn huis te halen, en hem gelyker wyze naer de perse te geleiden om de dry scheuten van eere te geven. De gryzaerd was al veerdig, en nam seffens zyne plaetse in den stoet, na vriendelyk, gelyk hy altyd deed, zyne oude kennissen gegroet, verwelkomd en bedankt te hebben. De man zag er uittermate moê uit, en men bemerkte het wel; de vreemdelingen beletteden zelfs dat hy geheel veranderd was sedert over jaer, en het dacht de parochianen dat hy sedert weinig dagen afgeleid en vele van zyne frischheid verloren had. 'T was alzoo inderdaed, en geen wonder! Er is niets dat een mensch meer afmat dan die groote, onvoor- | |
| |
ziene en buitengewoone schokken, gelyk er de Pastor van Roosebeke sedert acht dagen onderstaen had.
De stoet kwam aen de perse, in eene weide digte tegen de plaetse. Iedereen schaerde zich in orde, men maekte eene halve ronde, de hoofdmannen in 't midden. Er wierd pyl en boog aen den Pastor gegeven, hy schoot zyne dry eere-scheuten, al de liefhebbers klakten op hunne handen, en mengelden allerlei geklap by hunne toejuichingen. De wyn van eere werd geschonken en gedronken; de glazen tegen malkander gestoken en getikt, en vreugdige wenschen gedaen en hertelyk bekrachtigd. Seffens daerna ging de schieting aen: de verschillige dorpen, in pelotons verdeeld, hadden elk hunne beurt, en binst dat de eene schoten, zochten de andere by kennissen te geraken, om wat te klappen en te lachen, in afwachting dat hunne toer van schieten nog eens komen zou.
De Pastor by den Schout van zyne gemeente geraekt, was er meê in gesprek. Tusschen het spreken, eerst van onverschillige zaken, gevoelden zy zelve dat zy beide op hun gemak niet waren, en de onderhandeling en ging 'lyk niet. De eene zou uitnemende geern aen den anderen gevraegd hebben of hetgene hy den maendag in de Zwane hooren vertellen had, waer was of niet; de andere had geern alles aen den Schout kenbaer gemaekt, maer de voorzigtigheid hield hem tegen; hy zou den Schout willen vermanen van het gevaer dat hem bedreigde, of ten minsten hem ging bedreigen, en hem zeggen dat hy moeste voorzorgen nemen om niet overrast te worden, op den oogenblik dat de stekvogel van zynen nest zou komen; maer geen van de twee durfde eerst spreken van eene zake die beide nogthans aenging. Ten lange laetsten, zich ommekeerende naer de gaeiperse, zei de Pastor tegen zynen vriend:
- Over jaer, op van dage, waren Naes en Wyten Libeer hier ook, in vreugde en blydschap. Wie zou er dan gepeisd hebben, dat zy nu alle twee zouden in de eeuwigheid zyn, gestorven door moordenaers handen, en op zoo eene schrikkelyke wyze?
- Och! Libeer! Libeer! zei de Schout; myn herte breekt als ik er op peize. Die twee brave jongelingen!
- Ja brave! zekerlyk, zei de pastor; en nooit genoeg betreurd, maer nogthans, al te vroeg vergeten.
- Vergelen! neen, 't en is altyd ik niet die ze vergeten heb, 't schilt nog wel vele. Ach! dat gy koste lezen tot in het binnenste van myn herte!
- Is er benouwdheid in misschien? een soorte van voorgevoel of vreeze van eerlang het zelfde tot te ondergaen?
- Maer, Mynheer Pastor toch, wat peist gy? Hoe stout de dieven zyn, op de plaetse en naer myn huis en zullen zy toch niet komen met een geheele bende. Neen, neen, er is geen vreeze in my, verre zy van daer! Maer ik ben spytig, ja nydig zelve, van achter de daders van zulk een schrikkelyke moord niet gekomen te zyn.
- En is er niet wat vreeze by, vriend? zei de Pastor met eenen aerdigen glimlach op zyne lippen. Speelt dat zonderling briefje in uw hoofd niet meer, en hebt gy zoo ligte zulk eene zware vermaning vergeten?
| |
| |
- Sedert dien is myn huis verzekerd, en ik ben voorzien van goê en felle wapens.
- Er is geene verzekering noch er zyn geene wapens die Baekeland kunnen tegenhouden.
- Hy houd zich gerust nogthans, sedert dat wy met honderd mannen gaen kyken zyn waer hy woonde.
- Hoe langer het veust, hoe grooter de vlamme is als zy doorbreekt.
De Schout en sprak niet meer; tot nu toe en had hy geen vermoeden opgevat, maer die laetste woorden van zynen vriend, en de toon op welken zy gezeid waren, deden hem bleek worden. Hy bezag den spreker sterlinge, niet wetende wat maken van de maniere op de welke hy aenhield om hem benouwdbeid in te jagen: hy gevoelde dat er iets achter was, en veranderde seffens van gesprek.
- Mynheer Pastor, zei hy, gy spreekt geheel anders dan naer gewoonte en ik zie dat gy op uw gemak niet en zyt. Wat is er gaende? zeg het, als 't u belieft; gy weet van iets, ik hoor het en ik weet het.
- Hoe zoo dan? wat weet gy?
- Mag ik u regtzinnig iets vragen?
- Ongelwyfeld! de zaek is te gewigtig om niet regtzinnig te spreken.
- Weet gy wat er gezeid wordt, sedert eenige dagen, op de parochie, Mynheer?
- Van my?
- Van u. Men zegt dat er een moordenaer van de bende uit het Vrybusch, zich door uw toedoen bekeerd heelt, en dat hy alle nachte, of ten minsten verscheidene nachten reke, in uw huis gekomen is, zoo geheimzinnig als het zyn kost.
- Zegt men dat, waerlyk?
- Ja, Mynheer.
- Hoe is 't mogelyk? Ik heb nog van niets gehoord.
- Dat en zegt niet, Mynheer; 't is om dat de andere, gelyk ik, vreezen van u daer over te ondervragen.
- Elk ende een en spreekt daer niet van zeker? Dat zyn te gewigtige zaken om langst de strate te loopen.
- Elk ende een niet, Mynheer, maer verscheidene toch, die tot nu toe alles verdoken gehouden hebben.
- Vriend, zei de Pastor in verlegenheid, spreekt regtzinniglyk, hoe hebt gy dat vernomen? Hoe, of van wien weet gy dat?
- De bakker, van regt over 't uwent, heeft eens 's avonds late iemand hooren klinken aen uw huis, en is opgestaen om te kyken wie 't zyn mogt. Dan heeft hy hy nachte dien zelfden persoon herhaelde mael 't uwent zien binnen gaen, en er uit besloten, ik weet niet waerom, dat het een moordenaer uit het Vrybusch en van Baekeland's bende was die zich ging bekeeren. De gene aen wie hy 't vertelde, gaven hem gelyk, en maendag in de Zwane en twyfelde niemand van al die 't hoorden, of men ging door uwe hulpe het geheim van die booswichten kennen, en den middel vinden om ze voor goed te doen stille zyn.
- Gy peist wat verre, vriend, en uwe hope en is niet gegrond.
| |
| |
- 'T is gelyk, dat is ons gedacht, en wy houden er aen.
- Waerom zou 't juiste een moordenaer zyn, die my spreken moest, of ware het nog hy nachte?
- Mynheer, het dunkt my dat gy my de waerheid wilt duiken. Waerom, indien er niets van is, niet regtuit geloochend, en waerom my getracht al die vreeze in te jagen?
- Hoor, vriend, om dat ik u betrouw, zal ik tegen u regtuit spreken, maer tegen u alleene, onthoud het wel! Het is inderdaed gelyk gy geschikt hebt: myn gedacht was van u kennis daervan te geven zoo haest mogelyk, maer het leven van eenen persoon dien wy noodig hebben, hangt af van myne, en nu ook van uwe voorzigtigheid. Ja, een van Baekelands bende heeft zich bekeerd, en my alles kenbaer gemaekt; ik mag van zyne verklaring gebruik maken volgens myn goeddunken, maer de tyd van alles te zeggen is nog niet gekomen. Ik mag en moet u over een dingen waerschouwen nogthans: waekt over uw leven en over het myne; 't is wy die meest te vreezen hebben. Vermaent, van morgen af, eenige vrienden waerop gy staet mogt maken, zeg hun van zich altyd veerdig te houden. In 't korte, hoop ik, zullen er andere middels kunnen gebruikt zyn, om het Vrybusch te kuisschen, en de ruste aen onze streken weder te geven.
- Is het gevaer dat ons bedreigt zoo dringend dan, Mynheer?
- Zoo dringend dat men ons van dage zou overvallen, zeg ik niet, maer toch genoeg om van nu af op onze hoede te zyn.
- Is er dag gesteld, tusschen de moordenaers, om ons in ons huis te komen vermoorden?
- Nog niet, en aen tyden zal ik alles weten en u overzeggen.
- Ongelukkig leven! zei de Schout; altyd moeten vreezen voor moordenaers en nooit geen ruste mogen hebben! Wanneer gaen wy toch van die schelms verlost zyn? Ik verlange myn herte uit naer den oogenblik op welken de laetste der moordenaers aen de galge zal slingeren.
- Waert gy er by, toen men in de Zwane vertelde eergisteren avond dat er een onbekende, by nachte, verscheide keeren reke in myn huis was gekomen?
- Ja ik, Mynheer.
- By gevolge, gy hebt daer eenen vreemdeling gezien, in koopman gekleed, die niet verre van u zat en uw gesprek moet afgeluisterd hebben?
- Ja toch, en ik heb hem zelve zyne nieuwsgierigheid en zyne onbeleefdheid verweten.
- Weel gy tegen wien gy gesproken hebt?
- 'T was een vreemdeling van ieverst langst de frontieren.
- Er is niets van: 't was Baekeland zelve.
- Baekeland zelve!...
Deze twee laetste woorden had de Schout nog al redelyk luide gezeid, en met een soorte van schreeuw daerby, en al achteruit springende van verwondering.
| |
| |
Binst het ernstig gesprek van de twee heeren, was de schietinge voort gegaen. Het volk stond hier en daer te klappen, in tropkens verdeeld, of te drinken en te schenken in of rond de tente. Menige vreemdeling, door de nieuwsgierigheid by getrokken, was in het schuttersplein gekomen.
Niet verre van de plaets, waer de Schont stond te klappen, waren er twee persoonen achter eenen hoop ander volk gedoken, en waerop niemand acht en nam. Zy stonden daer stilzwygend en zeer weinig bekommerd met al dat schieting of gaeijen of pryzen aenging; en iemand die ze belet zou hebben, had moeten zien dat hunne oogen nooit afgekeerd en waren van den Schout en van den Pastor. Hoewel zy nogthans luisterden, was het hun onmogelyk van iets te verstaen, maer zy schenen te bespieden en te lezen op de beweging van de sprekers lippen waermeê zy mogten bezig zyn. Uitnemende veel belang namen zy in die samenspraek; immers van tyd tot tyd als de Schout, by het hooren van de schrikkelyke vooruitzigten zyns herders, en met de arms overkruisse, wyde oogen openstak, of geheel verlegen met zyn vingers in zyn hair schartede, bezagen de twee vreemdelingen elkaer al grimlachende en door een ligt teeken van het hoofd, schenen zy te zeggen: Ziel gy wel dat zy daer meê bezig zyn! Niemand en had ze belet; er was te veel vier onder de schutters, en aller oogen waren naer de perse en naer de gaeijen gerigt.
Wat mogt hun het gesprek onzer twee vrienden aengaen, en zoodanig aengaen, dat hunne oogen er geenen oogenblik van afgekeerd waren? 'T zy dat de sprekers over en weêr wandelden, of stille stonden, 't zy dat zy naderden of vervoorderden, keerden de twee vreemdelingen zich altyd meê, en hunne oogen volgden ze gedurig. Hadden zy gedurfd, ongetwyfeld zouden zy by gegaen zyn om ze af te luisteren; maer men zag dat zy niet en dorsten; zelfs een van de twee hield zich gedurig van achter, en trachtte zich, zoo vele mogelyk, achter zynen gezel te houden, vreezende misschien dat zyn wezen mogte verkend worden. Echter waren zy te verre van daer om een enkel woord te kunnen verstaen.
Toen de samenspraek hier boven opgehaeld byna 't enden was, dat de Schout 'lyk van langst om meer bekommerd en verlegen scheen, wierden de twee vreemdelingen van langst om aendachtiger. Zy durfden schier niet meer asemen om toch een woord van het gesprek te vatten; en inderdaed als de Schout eenen slap achteruitwykende en zyne arms overkruisse slaende uitriep: Baekeland zelve! klonken die woorden luide genoeg om door de nabystaende menschen verstaen te worden. De twee vreemdelingen keeken eenen oogenblik angstig in malkanders oogen, zeiden eenige woorden, keerden zich omme en verlieten haestiglyk het plein.
Zy verdwenen al een kleen binnenwegeltje dat rond het dorp liep en naer den busch geleidde. Zy gingen zeere en al klappende, en stonden geen moment tot dat zy digte tegen Lodens huis kwamen. Daer scheidden zy van malkander; de eene ging regte den bosch in, de andere trad
| |
| |
binnen. Loden was t' huis, hy verschoot en stond op als hy den bezoeker gewaer wierd, en vroeg hem:
- Kapitein, wat is er? hebt gy mynen dienst noodig?
- Kleed u, zei Baekeland, neem uw wapens, en volg my. Moeder, zei hy tegen Lodens wyf, van den nacht zyn wy uit; tot morgen dan!
Loden maekle zich gereed en zy vertrokken. Hy hield zyne wapens onder zyne kleederen gedoken, en ging slap aen nevens den hoofdman. Hy leed schrikkelyk. Wat ging er gebeuren? En hy zou geenen oogen blik hebben om iemand te gaen waerschouwen!
|
|
Auteursrechtvrij