|
| |
| |
| |
IV.
Eene vergadering by nachte.
De avond was gekomen en met een de duisternissen. Eenige schreeuwen van kinders of stemmen van vrouwen sprekende tegen malkander, maer stille genoeg, hadden onzen gevangene binst den dag doen begrypen, dat hy te midden van de busschen en van moordenaers-volk was. Met den avond, hoorde hy niets anders meer dan het ruisschen der boomen, in de uitgestrektheid van het woud.
Aen zyn eten, had by niet gekomen. Hy was ziek, en nedergezeten, met den arme geleund op de tafel, beefde hy; koud zweet liep over al zyne lidmaten en deed zyn tanden klutteren. Hoe lang moest hem die dag geschenen hebben! Hoe droevig die gepeizen die hem bezig hielden in dat gevang, tusschen dieven en moordenaers! Byzonderlyk als hy onbekende stemmen hoorde, en tegen avond in een kamerken nevens het zyne, messen en dolken klinken, geheel zyne moed ging weg; hy meende zeker binst den nacht tusschen de handen der moordenaers en op een vreede wyze het leven te moeten laten.
Wat in den avond was er voor hem op geen rusten meer te peizen: keer voor keer hoorde hy de deure van het hutteken open en toe gaen, en telkens stappen van menschen op den aerdenen grond; stemmen klonken tot in zyne ooren, en hoe meer de deure wierd open gedaen, hoe meer er geklapt en gelachen wierd. Naes, ziek van vreeze, was tot aen den ingang gekropen van het kamerken daer hy inzat, lag met zyn hoofd er tegen om te luisteren wat er ommeging, maer het gerucht was op eenigen afstand van daer; hy hoorde wel, maer onderscheidde volstrekt niets.
Het waren toch moordenaers, vergaderd om over zyn tot te beramen, zoo peisde hy, en hy was niet bedrogen.
Als het geheel nacht wierd, zaten zy wel met twaelven in de herberge van bazinne Rooze, hunne gewoone vergaderingplaetse. Elk, in 't inkomen, keek rond en zocht naer iemand die nog niet tegenwoordig was; want iedereen nam plaetse zonder onderscheid rond den heerd, en
| |
| |
vroeg: Is hy hier nog niet dan? De oude Rooze was in haren toog zonder roeren of spreken, wachtende zeker tot dat er iemand drank vroeg of iets anders van haren dienst noodig had.
Die kerels zagen er vreed uit, met hun onbeschaemde oogen, hun dikke wenkbrauwen, en hun wezen byna geheel gekleurd door eenen halfgeschoren baerd; meestal waren zonder wapens, met kloefen aen, eenen blauwen kiel en eene gestriepte peluw-mutse. Een kleen lampje schoot op al die aenzigten stralen die ze somtyds verlichtten en somtyds half in het duister lieten; by poozen was er een van den kring die sprak en onderbroken wierd door het lachen zyner gezellen; dan werd wederom alles stil in afwachtinge van iets dat men gedurig meende aen de deure van het huizeken te hooren.
Het duerde tot omtrent middernacht. De moordenaers, misschien benauwd van malkander, gelyk de schelms het altyd zyn, hadden noch van stelen, noch van rooven, noch van hunnen gevangene wydloopig durven klappen; zy begonnen ongeduldig te zyn, om dat hun man niet en kwam en spraken reeds van ongevallen.
Maer met den twaelven kwam hy aen. Gemakkelyk was het om zien dat het den kapitein van de bende was; al de stoelen verschoven by zynen intrede: er wierd plaetse gemaekt voor hem in den hoek, en geen een ooge, of zy was naer de zyne gekeerd, om er in te lezen wat hy begeerde en te raden wat hy ging verhalen aen zyn byeengeroepene volk.
Baekeland zag er een man uit, van vooren aen in de twintig jaer: niet al te groot, maer wel gemaekt, sterk van lidmaten en vaste op zyne beenen. Met betere manieren dan de overige zyner bende, had hy nogthans geheel het wezen zyner makkers: kleene oogjes pinkelden in zyn hoofd onder groote wenkbrouwen, en diepe rimpels, gelyk van iemand die altyd misnoegd of vergramd of ongerust is, teekenden op zyn voorhoofd, tusschen bloedaders die, redelyk straf uitkomende, hem een vreesselyk uitzigt gaven.
Hy ging naer de plaetse voor hem opengelaten, zonder een van zyne gasten in het aenzigte te bezien, trok eenen langen scherpen dolk van onder zynen kiel, hing hem aen eenen nagel en zettede zich neder.
- Hoe! is er geen bier meer dan in den kelder? zei hy zich ronddraeijende en kykende naer eene tafel die ledig voor het vensterken stond.
- Wy wachtten achter u, kapitein! antwoordde een reusachtige vent die nevens Baekeland zat.
- Toe, Rooze, bier!
- En wie betaelt er van den avond? vroeg de bazinne van uit haren toog.
- Ik!
Binst dat Rooze om drank was, had de kapitein zich over den heerd geleund, zyn pype uitgetrokken en beginnen ontsteken, daerin nagevolgd door al de andere mannen rond hem gezeten. Intusschentyd, geen een van al had een enkel woord gesproken; er moeste nogthans dien nacht vele te vertellen en te gebieden zyn.
| |
| |
Baekeland, zich draeijende op zynen stoel om eenen beker te nemen, sloeg zyn oogen rond, bezag de manschap van een tot een en zei:
- Nog geenen Loden dan?
- Nog niet, 't is middernacht, en hy heeft my gisteren gezeid: ten twaelven ben ik er.
- Wegzitter dat hy is op zulke dagen!
- Ja maer, kapitein, het hof van Libeers daer hy werkt, is toch twee sterke uren van hier; en hy moet gedaen hebben eer hy weg kan. Hoe weinig dat er tusschenkomt, hy kan hier schaersch op dees ure zyn.
- Nu, 't en komt op geenen oogenblik, en, ingezien hy hier noodig is, wy zullen wachten. Maer, zeg dan, ik heb geheel den dag elders moeten zyn en voor niets kunnen zorgen, hoe staet het met onzen gevangenen Roosebeeknaer? Heeft er iemand by geweest?
- Pietje Fyn alleene, die aengeduid was om hem te bewaken.
- Ei wel, Pietje?
- Brave jongen, kapitein; ik heb hem maer eenen keer hooren roeren; 't was toen Rooze hem eten droeg, wilde hy dan de deure niet toesteken en het wyf opgesloten houden tot dat zy verklaerde by wien en waer hy zat? Maer ik ben er tusschen gekomen, en met myne vuisten te toogen was het gedaen.
- En wat zei hy?
- Niet.
- Zoo dat het al wel gaet? Te beter. Maer gelooft gy, mannen, dat men buiten den busch meer spreekt van het gebeurde dan er binnen?
- Niet zonder reden, en Loden zal er ons van weten te spreken, peis ik!
- Ik ook, vriend, ik hebbe al by veel menschen geweest van dage, en onder andere hooren zeggen dat men schikt ons te komen bezoeken, hier, in onze huizen.
- Ik zou willen weten wie de stouteryk is, zoo vermetel om dat te wagen?
- De Schout van Roosebeke.
- Die vent! 't is om te lachen zeker?
- Neen, neen! en weet gy wat? 't is noodig van hem met den eersten te doen zien dat wy zyne slagen ontzien zoo vele als eene muggesteke.
- Tut, tut, tut! laet ons hem een latinge geven!
- Een lesse eerst ware beter!
- En wie zal ze hem leeren?
- Ik, zei Busschaert die nevenst Baekeland zat; gy kunt schryven, kapitein, en ik niet: stelt hem een schoon en bondig briefje op, ik zal 't hem dragen.
- Is 't meeninge?
- Op myn woord van moordenare.
Al de roovers juichten toe, en binst dat zy op hunne handen plakten, een klop, een welbekende klop, wierd op de deure gegeven; Rooze sprong toe om open te doen. Een man trad binnen die wel onthaeld wierd door geheel de bende; elk verwelkomde hem, en Baekeland zelve
| |
| |
lachte hem toe, hetgene raer was. Loden, - het was hy, - ontlastte zich van eenen zwaren stok en van de wapens die ondere zyne werkmanskleêren verdoken zaten, en ging naer eenen stoel, sedert lang voor hem gereed gehouden.
- Is dat lange weg zitten, zei Baekeland aen den binnengekomene, die plaetse in den kring had genomen; waer zyt gy zoo lange gebleven?
- Op de hofsteê, Baes; 'k meende, 't is beter wat langer te wachten en alles te weten, dan wat vroeger te gaen en maer halve maren te kunnen dragen.
- He wel! hoe staet het?
- Goed en slecht; gy hebt immers een van de twee laten ontsnappen, niet waer? maer al gelyk, men peist dat gy maer uit en waert op de binnebeurze der jongelingen, en aen een diefte in het hof, en verwacht er zich tegenwoordig niemand.
- 'T zal daer goed maken dan, en met het ruimen van dat potje zullen onze zaken verbeteren. Ik verlange al om aen 't werk te zyn. Sedert dat wy zoo wel gelukt hebben te Langemarck, voel ik mynen moed wel honderdmael verdubbeld, en gy mannen?
- Juiste gelyk! mompelde geheel de bende.
- En by gevolge morgen nacht daer achter: wy moeten het yzer smeên binst dat het warm is, niet waer, Loden?
- Hoe eer hoe beter, kapitein!
- Hoe vele mannemenschen zullen wy vinden op de hofsteê?
- Ten hoogsten twee, misschien maer één. Trouwens de nieuwe knecht zal waerschynelyk nog niet 't huis gekomen zyn, en met het achterblyven der twee zoons.......
- Der twee zoons, zegt gy; wat is er van dengene geworden die ons ontsnapt is?
- Hy ligt ziek te Langemarck, maer niet zoo ziek dat hy de geschiedenis van al het gebeurde vergeten heeft; elk ende een weet ze al en heeft ze hooren vertellen; mislukken wy, zyt er zeker van dat het zyne schuld is. Maer, er zyn van dage eenige dingen gebeurd die 'k vertellen moete; laet my eerst myn kele spoelen en dan beginnen.
Op een bevel van Baekeland, ging de oude Rooze al trekhielende de kanne vullen die al klappende gemakkelyk was geydeld; zy schonk eenen beker rond, en kroop weder in haren toog. Allen wachtteden en luisterden naer hetgene Loden ging vertellen.
‘Ik gae beginnen, zei hy, met hetgene vooren is gevallen sedert dat ik u laetst hebbe gezien. Zaterdage nacht dan, als ik u kwam zeggen dat onze twee gastjes 's anderendags naer Langemarck gingen ryden, dat zy maer in den donkeren zouden wederkeeren, en dat gy ze zonder missen in de dreve moest aenhonden, ben ik, na wat geslapen te hebben, naer het hof wedergekeerd om eenig werk te doen in de koeistal en elders. Nu, tot daer: de jongelingen en waren nog niet weg; slechts achter eten van den noene vertrokken zy, blygeestig en snel. De moeder zei wel tien keers dat zy met den avond t'huis moesten zyn, dat de wegen zoo gevaerlyk waren en de tyden zoo slecht, dat zy hare dood er
| |
| |
ging aen halen waren zy niet terug met den donkeren; de zusters riepen het nog achter, alszy reeds te viervoete langst de bane waren; maer ik, die beter myne meesters kenne dan iemand, ik wist goed wien zy al op Langemarck gingen vinden, en dat zy een gat in den nacht gingen maken niet tegenstaende het smeeken van moeder en zusters.
Inderdaed: 't wierd achte, 't wierd negen, en niemand kwam t'huis. De moeder ging naer de deure van 't huis, naer de poorte van het hof, tot verder in de strate, zonder mensch of dier te hooren of te zien: de zusters, min ongerust in den schyn, waren nogthans sprakeloos gevallen, en wat ik ook zei, ik kreeg geen andere antwoord meer dan:
‘Waer mogen zy zitten?’ Geen wonder ging het slecht: sedert meer dan acht dagen was er op het hof van niets anders gesproken geweest dan van een rooversbende in het Vrybusch, van de moord van Langemarck en van Baekeland.
- Hoe, riep Baekeland met verwondering, is myne naem gekend? Wie heeft er hem uitgebragt?
- Moet hy maer gekend zyn! Gy moet weten, laetst te Langemarck, als wy meenden dat er niemand meer overbleef, zat er een vrouwmensch onder een kasse gekropen. Die heeft, by gevalle, uwen name uit een van ons zynen mond gehoord, hem onthouden en overal doen kennen. Gy ziet, niet waer, dat gy ten naesten keer alles moet doorsnuisteren, zelfs de hoekjes en de kassen.
- Wy zullen 't onthouden; vertel maer voorts!
‘Ik zat daer geheel den avond, zonder te mogen of te kunnen spreken van naer huis te gaen; op distels, gy kunt wel peizen en wenschende om wel tien uren van daer te vliegen. Ik troostte die bedrukte menschen, ik, die wiste dat er, met de eerste tyding die kwam, geene troosten ging aen zyn, en men luisterde waerlyk naer myn woorden. Oordeel wal ik in korten tyd afzag, met daer niet te mogen roeren en er zoo noode te zitten! Ware er niet vele aen te winnen geweest, ik zou weggevlugt hebben; en als 't nog gebeurt, 'k gae er waerlyk twee mael op peizen, eer ik er aen kome.
Het sloeg tiene, en geen ruiters nog! Het gekerm van moeder en van zusters vermeerderde, en myn ongeduld ook. Onder voorwendsel dat myne vrouwe ging ongerust zyn, vroeg ik om te mogen naer myn huis gaen; maer niet te doen: Blyf hier, Loden; als 't u belieft, Loden blyft, vroegen zy my; de andere knecht zal gaen zien tot aen de dreve van den bosch, of hy nog niet en hoort of en ziet, blyf gy hier by ons; uwe vrouwe zal zoo ongerust niet zyn als wy, en de knecht kan naspringen al voorby gaende om te zeggen waerom gy hier zyt gebleven.
Wat kon ik doen, ten zy blyven? De werkman nam een dikke stok, ontbond den hofhond en vertrok zonder vreeze. Goê reize, peisde ik in myn zelven, en tracht er van weder te keeren! Hy moet nog wederkeeren, geloof ik; hebt gy hem gevonden misschien?’
- Of wy hem gevonden hebben! Hy kwam juiste met zynen hond de dreve in, als wy in de verte de stappen begonden te hooren van de
| |
| |
aenkomende peerden. 'T was effen gepast, want zonder hem konden de ruiters wel voorby ryden en ontsnappen.
- ‘Intusschentyd was ik er de slechtste meê. De minuten scheenen uren lang met dat wachten en blyven wachten, byzonderlyk als het middernacht wierd; er werd niet anders meer dan gehuild en gekermd rond myne ooren, om dat de werkman ook niet wederkeerde. Jammer is het dat wy er niet op gepeisd hebben om dienzelfden nacht eenige mannen gereed te houden en op het huis te vallen dat geheel over einde stond en zonder geruchte kon geplunderd worden.’
- En waer zouden wy den pot gevonden hebben, zonder eerst onzen gevangen te hebben uitgehoord?
- ‘'T is waer; waer zyn myne gedachten dan? Nu, nadat ik lange genoeg was verlegen geweest en verlangde om te weten op welke wyze dat al ging afloopen, begon de dag aen te breken. Wat stond er nu te doen? Ik gaf voor raed aen de moeder, die schier niet meer wiste wat zy deed, van om den Schout van het dorp te zenden, opdat hy zelve zou gezocht hebben achter de weggeblevenen. De voorstel aenveerd, ik te plaetsewaerts op, al loopende; aen de menschen die 'k ontmoette, zei ik haestig een woord zonder mynen loop in te houden, en eenigen, hoorende van moord, snelden naer het hof om alles te zien en te onderzoeken. De Schout, die nog in zyn bedde lag, sprong op met der daed en volgde my naer de hofstede, in de welke wy de naeste gebuers vonden die, jammerende, de moeder en de dochter beklaegden en troostten.
Ik had alles verteld onder wege dat moeste verteld zyn, zoodanig dat de Schout binnentredende, seffens kon weten wat hy doen moest. Hy begon met de moeder gerust te stellen, en te zeggen dat zy ongelyk had van eerst al dat slecht en erg was te peizen; dat men niets zekers en wist nopens het lot van hare kinders, die ongetwyfeld met hun peerd door een handvolle moordenaers niet en konden achterhaeld en vastgehouden worden; dat zy waerschynlyk zich vergeten hadden met hun vrienden op Langemarck en met den dage zouden inkomen; immers het was hun verboden geweest van in den donkeren door den busch naer huis te komen. Zyne woorden vonden inderdaed byval, en de hope nam eenen oogenblik de plaetse van de pynelykste vreeze.
Vier mannen om door den busch de twee jongelingen tegen te gaen; zyn er vier? vroeg de Schout, ziende dat men hem geloofde en betrouwde.
Slechts dry mannemenschen waren tegenwoordig; de Schout vroeg my om de vierde en de leidsman te zyn; wat kon ik doen of ten zy aenveerden? Ik dacht wel: de duivel moeit er zich meê; hoe zal ik klaer geraken en myn volk vinden achter die reize? Maer 't moeste zyn, en na dry, vier woorden te hebben gewisseld, vertrokken wy.
Nu begon 't moeijelykste. Hoe zeer ik my in uwe behendigheid vertrouwde, was ik nogthans zonder vreeze niet van in de dreve eenige teekens van moord te vinden. Eens daeruit, het was gedaen; trouwens het gedacht kwam my nooit te binnen, dat wy een der jongelingen
| |
| |
zouden gevonden hebben te Langemarck op de plaetse. Ik moest hier slim spelen, en my noodzakelyk ontmaken van de getuigen die met my reisden, ten minsten van twee. Om er te komen, zei ik hun:
Wy moeten opletten, dat wy ons volk niet en missen; twee wegen leiden van hier naer Langemarck, en onze gastjes, om te vroeger t'huis te zyn, zouden geheel wel den kerkweg kunnen nemen, die den naesten is. Om geen verloren reize te doen, houdt gy met tween die bane; ik en myne gezel daer, zullen de breede dreve volgen.
Zoo gezeid zoo gedaen, en elk verdween al zynen kant. Ik, verlegen uit vreeze van teekens door u gelaten op strate te vinden, hield altyd mynen gezel bezig met klappen, vertellen en schikkingen te maken; myne oogen gingen schier nooit van den grond. Van op eenigen afstand, zag ik een plekje daer vele loovers waren verroerd geweest, en het dachte my dat gy daer onzen knape moest getroffen en Naes vaste gehouden hebben; geheel daer tegen bemerkte ik bloed op het zand, maer 'k hield zoo wel den anderen bezig, dat hy niets en belettede, en dus kwamen wy gelukkiglyk te Langemarck toe.
Daer ging het slechter: geheel het dorp stond over einde, en sprak van Baekeland en van moordenaers; van verre zagen wy, aen 't over en weer gaen der menschen, dat er iets moeste gebeurd zyn, en wy gingen wat rapper aen, tot tegen een van de eerste huizekens der strate, waer voor hoopkens van volk te klappen en te jammeren stonden. Ik raedde seffens wat er gebeurd was, en dat er waerschynelyk van onze Libeers een aen uwe handen ontsnapt was; aenstonds hoorde ik myn gedacht bevestigen door de menschen die daer vergaderd en redelyk zeer benauwd waren. Maer toen wy vertelden dat de broeder was achter gebleven, en een knecht naer hun gaen zoeken was zonder weder te keeren, gy hadde moeten zien wat vreeze die menschen bekroop! Geen een, of hy peisde dat er hem al een van Paekelands-bende op het lyf zat.
Natuerlyk was een onzer eerste vragen om te weten hoe de jongeling in een burgerhuis en in welken staet geraekt was, en daerop wierd geantwoord dat de twee Roosebeeknaers 's avonds te vooren tusschen tien en elven te peerde vertrokken waren, blygeestig en op niets peizende, en dat van dezen uchtend vroeg, de jongste voorde deur van een huis wierd gevonden, gevoelloos en nog al redelyk gekwetst van vallen; de peerden alle twee stonden wat verder aen een herberge, en men schikte dat Wyten, van zyn peerd gesmeten of gevallen, ter plaetse blyven liggen was: van den oudste wiste niemand iets.
Wy traden binnen om Wyten te zien en te troosten. Deerlyk was hy en veranderd, met zyne wegvarende oogen en zyne bloedende wonden op voorhoofd en kaken. Hy verkende ons met een, beefde van verschot en vroeg, eer wy den tyd hadden van zelve te spreken:
- Waer is Naes. myn broeder?
Met der daed wist ik niet wat antwoorden; maer uit zyne vrage schikkende dat hy geen kennis had van het gebeurde, zei ik dat hy zich mogte gerust stellen, dat zyn broeder gezond t'huis zat, en dat wy, van wege zyne moeder, om hem waren gekomen.
| |
| |
Maer hy bezag my zoo aerdig en zoo droevig, dat ik het rood voelde naer myn voorhoofd gaen, en aen zyne oogen bemerkte ik dat hy my niet en gelooide; hy schudde zyn hoofd en sprak:
- Gy bedriegt my, Loden; Naes is dood! Ik heb hem door de moordenaers zien vastgrypen en vermoorden.
Aen die rond het bedde waren, hadde Wyten zeker nog niets van het voorgevallene kunnen vertellen, want zy versloegen er van en schreeuwden. In 't eerste gebaerde ik te gevoelen wat zy gevoelden en ik verzuchtte; maer toeken gedaen hebbende aen de omstaenders van te zwygen, zei ik aen den zieke:
- Wyten, vriend, waerom houdt gy staen dat hy dood is, als wy van uw huis komen, en hem daer gelaten hebben in volle leven en gezondheid?
- Is 't waer? zei hy. Hy zou dan ook uit hun klauwen ontsnapt zyn? Maer neen, ik heb hem al te wel gezien!
- Wat hebt gy gezien? vroeg ik.
- Wat ik gezien heb? Luistert en zeg dan of het kan waer zyn dat myn broeder t'huis is.
En zich half regtende op zyn bedde, verhaelde hy traegzaem hetgeen hem voorgevallen was in den bosch en u beter dan my bekend is. - Ik hoor het nog zinderen in myne ooren, zei hy, dat scherp geschuifel, ik zie die zwarte wezens uitspringen, op Naes vallen en achter my snakken. Hoe dat ik ontsnapt ben, is my onmogelyk van te zeggen; ik weet alleenlyk dat myn peerd, 'lyk een schicht, alhier is komen geloopen, dat ik de krachten niet vond om het te dwingen, noch om er my op te houden en dat ik hier omtrent alle gevoelen verloor en op den grond rolde.
Voor my, 'k hadde wel geluisterd naer Wytens verhael, en tevens myn beste gedaen om droevig en verwonderd te schynen; ik troostte hem, sprak van zyne moeder, zyne zusters en zynen broeder, die hem van dage nog zouden komen bezoeken, en inderdaed, hy begon er toch iets van te gelooven en bedankte my. Na wederzydsche groetenissen, trok ik langst den voetweg naer de hofstede, met myne dry reisgezellen.
Maer wat gezeid als wy zouden t'huis komen? Van den oudsten zone al dat moest doen verschieten; van den anderen niet veel beters en van den knecht niets wetende! Wy waren altyd bezig met middels te beramen om de ongelukkige tyding, voor heden toch, te kunnen wegsteken, toen wy van verre den pastor van de parochie zagen opkomen; wy achter hem, en geheel de zake verteld, en gevraegd dat hy de arme weduwe al die rampen zou willen kenbaer maken. De brave man, die te wege was naer het hof, aenveerdde met liefde, en wy gingen elk naer zyn huis.
'S achternoens keerde ik weder naer het hof en men heeft er my gehouden tot in den avond. Verstaet gy nu waerom ik zoo late ingekomen ben?’
- Gy zyt een regte roover, zei Baekeland, al slaende op de schouder van den anderen. Ah sa, hier, gasten, eer wy voortsdoen, tapt en schenkt wat haestig!
|
|
Auteursrechtvrij